Αλγερινό πραξικόπημα του 1965

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αλγερινό πραξικόπημα του 1965
Χρονολογία19 Ιουνίου 1965
ΤόποςΑλγέρι, Αλγερία
36°45′14″N 3°3′32″E / 36.75389°N 3.05889°E / 36.75389; 3.05889Συντεταγμένες: 36°45′14″N 3°3′32″E / 36.75389°N 3.05889°E / 36.75389; 3.05889
ΈκβασηΤο πραξικόπημα επιτυγχάνει με ελάχιστες διαταραχές

Το Αλγερινό πραξικόπημα του 1965 έφερε στην εξουσία τον Συνταγματάρχη Χουαρί Μπουμεντιέν ως Πρόεδρο του Επαναστατικού Συμβουλίου της Αλγερίας. Το αναίμακτο πραξικόπημα είχε ως αποτέλεσμα τη σύλληψη του πρώτου Προέδρου της Αλγερίας, Αχμέντ Μπεν Μπελά, και των υποστηρικτών του από τον Μπουμεντιέν και τους συμμάχους του, κυρίως τον Λαϊκό Αλγερινό Εθνικό Στρατό (τη χερσαία δύναμη των Ενόπλων Δυνάμεων της Αλγερίας). Η σύλληψη του Μπεν Μπελά έγινε στις 19 Ιουνίου 1965.

Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Αχμέντ Μπεν Μπελά, ο πρώτος πρόεδρος της Αλγερινής Δημοκρατίας.
Ο Χουαρί Μπουμεντιέν, ο οποίος εκείνη την εποχή ήταν Υπουργός Άμυνας της Αλγερίας.

Μετά τον Πόλεμο της Αλγερινής Ανεξαρτησίας (1954-1962), με τη βοήθεια του τότε Αρχηγού του Επιτελείου Χουαρί Μπουμεντιέν και του Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού, ο Αχμέντ Μπεν Μπελά εξελέγη πρωθυπουργός τον Σεπτέμβριο του 1962, απομακρύνοντας τον πρώην πρωθυπουργό Μπενγιουσέφ Μπενχεντά. Λόγω της υποστήριξής του προς τον Μπεν Μπελά, ο Μπουμεντιέν διορίστηκε Υπουργός Άμυνας και παρέμεινε σε αυτή τη θέση μέχρι το 1976.[1]

Από το 1962 έως το 1965, ο Μπεν Μπελά διακυβέρνησε με έναν κυρίως ασυνεπή τρόπο συγκεντρώνοντας όλο και περισσότερους κυβερνητικούς θεσμούς διορίζοντας τον εαυτό του Γενικό Γραμματέα του Κόμματος, υπουργό Εσωτερικών και επικεφαλής άλλων οργάνων.[1] Ανησυχίες για τη δημαγωγική συμπεριφορά του Μπεν Μπελά διαχύθηκαν στην αλγερινή κυβέρνηση, με πολλά κυβερνητικά στελέχη να εκφράζουν στον Μπουμεντιέν τις ανησυχίες και τα παράπονά τους για τον Πρόεδρο.[2]

Ο Μπουμεντιέν πέρασε χρόνο περιοδεύοντας στις αρχές του 1965, κάνοντας ταξίδια στη Βαγδάτη, στο Κάιρο και στη Μόσχα. Στο Κάιρο, εκπροσώπησε την Αλγερία σε μια σύνοδο κορυφής αραβικών χωρών και στη Μόσχα συναντήθηκε με τη σοβιετική ηγεσία.[3] Τον Απρίλιο του 1965, ο Μπεν Μπελά διέταξε την τοπική αστυνομία να του υποβάλει κατευθείαν εκθέσεις αντί μέσω των κανονικών διαύλων στο Υπουργείο Εσωτερικών. Ο υπουργός Εσωτερικών, Αχμέντ Μεντεγκρί, ένας από τους στενότερους συνεργάτες του Μπουμεντιέν, παραιτήθηκε διαμαρτυρόμενος.[4] Μέχρι τα τέλη Μαΐου, ο Μπουμεντιέν είχε αρχίσει σοβαρές συνομιλίες με κορυφαίους κυβερνητικούς φορείς, κυρίως στον στρατό, για την απομάκρυνση του Μπεν Μπελά. Οι τρεις κεντρικοί αρχικοί συνωμότες που συμμάχησαν με τον Μπουμεντιέν ήταν ο Αμπντελκαντέρ Σαμπού, ο Τζαμέλ και ο Χοσίν, ωστόσο μέχρι τις αρχές Ιουνίου ο κύκλος των συνωμοτών είχε μεγαλώσει και συμπεριέλαβε τον αρχηγό του επιτελείου του Στρατού, Ταχάρ Ζμπιρί, διοικητή της 1ης στρατιωτικής περιοχής («Αλγέρι»), και άλλους περιφερειακούς αξιωματικούς από ολόκληρη την Αλγερία.[1]

Στα τελικά βήματα για το πραξικόπημα περιλαμβάνονται:

  • Ανακοίνωση του Μπεν Μπελά στις 12 Ιουνίου για συνάντηση του πολιτικού γραφείου στις 19 Ιουνίου. Ο σκοπός της συνάντησης ήταν: συζήτηση για την αναδιοργάνωση των ενόπλων δυνάμεων και του υπουργικού συμβουλίου, και ανασχηματισμός της στρατιωτικής ηγεσίας. Δεν διευκρίνισε ποιος πρόκειται να αντικατασταθεί, κάτι που έθεσε σε κίνδυνο απώλειας της θέσης τους όλους τους κυβερνητικούς υπαλλήλους, εάν δεν ενεργούσαν γρήγορα.[5]
  • Τα σχέδια του Μπεν Μπελά για τις ένοπλες δυνάμεις: από την ανεξαρτησία, ο Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός ήταν ο στρατός της Αλγερίας, αλλά υπήρχαν και περιφερειακές πολιτοφυλακές. Ο Μπεν Μπελά συνέταξε σχέδια για επέκταση των πολιτοφυλακών, μειώνοντας ταυτόχρονα τον ρόλο του στρατού.[6]
  • Τα σχέδια του Μπεν Μπελά για την απομάκρυνση του υπουργού Εξωτερικών και συμμάχου του Μπουμεντιέν, Αμπντελαζίζ Μπουτεφλίκα, ο οποίος αργότερα έγινε Πρόεδρος της Αλγερίας το 1999. Ο Μπουτεφλίκα είχε προγραμματιστεί να απομακρυνθεί στις 22, μόλις τρεις ημέρες μετά το πραξικόπημα.[4][7]
  • Η τρέχουσα τοποθεσία του Μπεν Μπελά: είχε φύγει από το Αλγέρι για την πόλη Οράν στις 12 Ιουνίου, γεγονός που έδωσε στον Μπουμεντιέν χρόνο να οργανώσει το πραξικόπημα. Ο Μπεν Μπελά έδωσε ομιλία στο Οράν στις 17 και επέστρεψε στο Αλγέρι στις 18, λίγες μόνο ώρες πριν από την εκτέλεση του πραξικοπήματος.[5][8]

Μέχρι τα μέσα Ιουνίου, υπήρχε μία αίσθηση έκτακτης ανάγκης εντός του στρατεύματος, που οδήγησε πολλούς διοικητές να συμφωνήσουν να εκτελέσουν ένα σχέδιο για το οποίο δεν είχαν πραγματική γνώση. Το σχέδιο πραξικοπήματος σχεδιάστηκε προσεκτικά, με τον στόχο του Μπουμεντιέν να είναι η εκτέλεση του «πιο κομψού πραξικοπήματος» στην πρόσφατη ιστορία.[9] Ένας φίλος του Μπεν Μπελά προσπάθησε να τον προειδοποιήσει για το πραξικόπημα στις 16, αλλά ο Μπεν Μπελά τον αγνόησε. «Μαριονέτες όπως αυτές δεν είναι ικανές να πραγματοποιήσουν πραξικόπημα», του απάντησε.[10]

Πραξικόπημα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το απόγευμα της 18ης Ιουνίου 1965, οι αρχηγοί του πραξικοπήματος ξεκίνησαν το σχέδιο απομάκρυνσης του Μπεν Μπελά. Εκείνο το βράδυ, ο Μπουμεντιέν παρέμεινε στο γραφείο του, επιβλέποντας την εκτέλεση του πραξικοπήματος που ανατέθηκε σε μεγάλο βαθμό στον διοικητή Σαμπού, έναν από τους πρώτους συνωμότες. Ως πρόεδρος, ο Μπεν Μπελά κατοικούσε σε μία τοποθεσία με όνομα «Βίλα Ζολύ», στο Αλγέρι. Συνήθως, οι φρουροί του Εθνικού Σώματος Ασφαλείας προστάτευαν το συγκρότημα και άλλαζαν βάρδιες στις 8:00 μ.μ. καθημερινά. Ωστόσο, στις 18 Ιουνίου ο Αχμέντ Ντραϊά, διοικητής του σώματος ασφαλείας, διασφάλισε ότι οι νέοι φρουροί για τη νυχτερινή βάρδια ήταν έμπιστοι του στρατού.[11]

Στη 1:00 π.μ., ο Μπουμεντιέν διέταξε την παράταξη αρμάτων μάχης σε ολόκληρη την πρωτεύουσα σε στρατηγικές θέσεις όπως το Ταχυδρομείο του Αλγερίου, η Αλγερινή Ραδιοτηλεόραση και η Πλατεία Εμίρ Αμπντελκαντέρ (έδρα του κόμματος εκείνη την περίοδο).[12] Η ταινία Η μάχη του Αλγερίου γυριζόταν στην πρωτεύουσα εκείνη την εποχή, και πολλοί θεωρούσαν ότι το στρατιωτικό κίνημα σχετιζόταν με τα γυρίσματα της ταινίας.[13] Γύρω στις 1:30 π.μ., ο Ταχάρ Ζμπιρί, ο Σαΐντ Αμπίντ και ο συνταγματάρχης Αμπές πλησίασαν τη Βίλα Ζολύ και οι φρουροί αντικατάστασης τους επέτρεψαν την είσοδο. Ο Ταχάρ Ζμπιρί ξύπνησε τον Μπεν Μπελά, ο οποίος κοιμόταν στον έκτο όροφο και του ανέφερε: «Εκ μέρους του Επαναστατικού Συμβουλίου, έχω εντολές να σας συλλάβω με την κατηγορία της προδοσίας.» Οι τρεις στρατιωτικοί επέτρεψαν στον Μπεν Μπελά να ντυθεί και στη συνέχεια τον μετέφεραν με αυτοκίνητο σε μια τοποθεσία στην πόλη Μαιζόν-Καρέε, 20 χιλιόμετρα από το Αλγέρι, όπου τέθηκε υπό κατ' οίκον περιορισμό. Ο Ζμπιρί ανέφερε στον Μπουμεντιέν: «Η αποστολή ολοκληρώθηκε».[7][12] Ο Μπεν Μπελά παρέμεινε υπό κατ' οίκον περιορισμό μέχρι το 1980 και δεν έκανε δημόσια εμφάνιση στην Αλγερία έως το 1990.[14]

Μέχρι τις 3:00 π.μ. στις 19 Ιουνίου, το πραξικόπημα είχε τελειώσει ουσιαστικά χωρίς αιματοχυσία.

Συνέπειες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 19 Ιουνίου, ο Μπουμεντιέν απηύθυνε μια ραδιοφωνική δήλωση που ανέφερε ότι η απομάκρυνση του Μπεν Μπελά ήταν απαραίτητη για να εξασφαλιστεί η συνέχεια της επανάστασης. Κατηγόρησε τον Μπεν Μπελά ότι προσπάθησε να σφετεριστεί το Αφροασιατικό Συνέδριο Ενότητας για προσωπικό όφελος χωρίς να λάβει υπόψη τις άλλες χώρες του οργανισμού. Ο Μπουμεντιέν ανακοίνωσε ότι η Αλγερία δεν θα μπορούσε να φιλοξενήσει το συνέδριο υπό αυτές τις συνθήκες, αλλά εξέφρασε την υποστήριξή του στα ιδανικά του οργανισμού.[15] Ωστόσο, το Παναφρικανικό Πολιτιστικό Φεστιβάλ (PANAF) με συμμετέχοντες από όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των Μαύρων Πανθήρων, θα διοργανωνόταν από την κυβέρνηση του Μπουμεντιέν το 1969 στο Αλγέρι. Στην ομιλία του αποκάλεσε επίσης τον Μπεν Μπελά τσαρλατάνο και τυχοδιώκτη, πιθανότατα μια αναφορά στην υποστήριξη του Μπεν Μπελά στους αντάρτες του Νίγηρα που χρησιμοποιούσαν την Αλγερία ως ασφαλές καταφύγιο για τη δραστηριότητά τους εναντίον της κυβέρνησης του Ντιορί στον Νίγηρα, κάτι που ο Μπουμεντιέν δεν στήριξε ποτέ.[16] Μια άλλη ραδιοφωνική δήλωση από τον Καΐντ Αχμέντ την ίδια ημέρα ανέφερε ότι «η αστάθεια, η δημαγωγία, η αναρχία, τα ψέματα και ο αυτοσχεδιασμός» της κυβέρνησης του Μπεν Μπελά τελειώσαν.[17]

Στις 19 και 20 Ιουνίου ο λαός άρχισε να διαμαρτύρεται ενάντια στο πραξικόπημα και να φωνάζει συνθήματα υπέρ του Μπεν Μπελά. Η νέα κυβέρνηση επιχείρησε να καταστείλει τις διαμαρτυρίες, αλλά η τοπική αστυνομία δε χρησιμοποίησε στρατιωτικά στοιχεία για να διατηρήσει την τάξη στις περισσότερες περιπτώσεις.[18][19] Στο Αλγέρι, δύο με τρεις χιλιάδες άνθρωποι γυρνούσαν στους δρόμους, ζητώντας τη δολοφονία του Μπουμεντιέν. Οι ραδιοφωνικές δηλώσεις επανειλημμένα απαιτούσαν ηρεμία και μερικές φορές απειλούσαν τους διαδηλωτές. Αρκετοί άνθρωποι συνελήφθησαν, συμπεριλαμβανομένων 50 Γάλλων ακροαριστερών υποστηρικτών του Μπεν Μπελά.[13]

Στις 5 Ιουλίου, ο Μπουμεντιέν ανακοίνωσε τη σύσταση του Επαναστατικού Συμβουλίου (RC) με τον ίδιο να υπηρετεί ως πρόεδρός του, Υπουργός Άμυνας και Πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου. Ο Μπουμεντιέν ανακοίνωσε ότι οι δύο κύριοι στόχοι του Επαναστατικού Συμβουλίου ήταν η οικονομική αυτονομία και ανεξαρτησία από ξένη επιρροή στον αλγερινό λαό και εσωτερικά προσπάθησε να τερματίσει τον ρεζιοναλισμό, να σταθεροποιήσει το κράτος και να μεταρρυθμίσει τις επαρχίες.[18]

Το πρώτο ταξίδι του Μπουμεντιέν στο εξωτερικό ήταν τον Σεπτέμβριο του 1965 στην Καζαμπλάνκα σε αραβική σύνοδο κορυφής και στη συνέχεια σε σύνοδο κορυφής για τον Οργανισμό της Αφρικανικής Ενότητας (σημερινή Αφρικανική Ένωση) τον Οκτώβριο. Το Επαναστατικό Συμβούλιο πραγματοποίησε την πρώτη απογραφή της χώρας τον Δεκέμβριο την ίδια στιγμή που ο Μπουμεντιέν επισκέφθηκε τη Μόσχα για δεύτερη φορά το 1965. Κατά την επέτειο του πραξικοπήματος, μίλησε ξανά στον αλγερινό λαό και τόνισε εκ νέου τους στόχους του για τον τερματισμό του ρεζιοναλισμού, την προοδευτική πορεία προς τον σοσιαλισμό, τη διατήρηση της «αλγερινής» ταυτότητας της Αλγερίας, την επανέναρξη ξένων επιρροών, την υποστήριξη πρώην μαχητών της ελευθερίας και την απομάκρυνση των υπολοίπων γαλλικών βάσεων από τη Σαχάρα.[20] Ένα έτος μετά το πραξικόπημα, ο Μπουμεντιέν επιδίωξε αυτούς τους στόχους επισκεπτόμενος τις επαρχίες της Ανατολής, της Δύσης, του Τιαρέτ και της Όασης και σταδιακά κρατικοποίησε βιομηχανίες όπως οι εξορύξεις για την προστασία από ξένες παρεμβολές. Αναδιοργάνωσε επίσης το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο τον Ιούνιο του 1966.[3] Το 1965, υπήρχαν 2 εκατομμύρια άνεργοι εργάτες και ο Μπουμεντιέν ακολούθησε μια ρεαλιστική πολιτική προσέγγιση για την σταθεροποίηση της αλγερινής οικονομίας, του κράτους και της κοινωνίας, ενώ έχτιζε έναν «σοσιαλισμό που ανταποκρινόταν στις πραγματικότητες της χώρας.»[21]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Ania et al. 1976, σελ. 163.
  2. ↑ Ania et al. 1976, σελ. 161.
  3. ↑ 3,0 3,1 Balta et al. 1978, σελ. 343.
  4. ↑ 4,0 4,1 Metz, Helen Chapin (1994). Algeria: A country Study. Washington, DC: Federal Research Division. σελ. 60. 
  5. ↑ 5,0 5,1 Bueno de Mesquita, Bruce. The Dictator's Handbook: Why Bad Behavior is Almost Always Good Politics. σελ. 39. ISBN 978-1-5417-6819-2. 
  6. ↑ Sudduth, Jun Koga (2017). «Coup risk, coup-proofing and leader survival» (στα αγγλικά). Journal of Peace Research 54 (1): 3–15. January 1, 2017. doi:10.1177/0022343316676885. ISSN 0022-3433. https://strathprints.strath.ac.uk/57847/1/Sudduth_JPR2016_Coup_risk_coup_proofing_strategy_and_leader_survival.pdf. 
  7. ↑ 7,0 7,1 «Alger : Histoire d'un complot». L'Obs (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2020. 
  8. ↑ «Algeria: A Crash of Glass» (στα αγγλικά). Time. 1965-06-25. ISSN 0040-781X. http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,833766,00.html. Ανακτήθηκε στις 2020-06-20. 
  9. ↑ Ania et al. 1976, σελ. 166.
  10. ↑ «Algérie/19 juin 1965 : un jour, deux destins – Jeune Afrique». JeuneAfrique.com (στα Γαλλικά). 24 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2020. 
  11. ↑ Ania et al. 1976, σελ. 168.
  12. ↑ 12,0 12,1 Ania et al. 1976, σελ. 169.
  13. ↑ 13,0 13,1 Guy Sitbon, "Reportage de Guy Sitbon", Nouvel Observateur, no 32, 24 Ιουνίου 1965, σελ. 11-22 (ISSN 0029-4713).
  14. ↑ Joffe, Lawrence (11 April 2012). «Ahmed Ben Bella obituary». The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2012/apr/11/ahmed-ben-bella. 
  15. ↑ Balta et al. 1978, σελ. 69.
  16. ↑ Van Walraven, Klaas (2005). «From Tamanrasset: The Struggle of Sawaba and the Algerian Connection, 1957-1966». The Journal of North African Studies. 
  17. ↑ McDougall, James (2017). A History of Algeria. Cambridge: Cambridge University Press. σελ. 250. 
  18. ↑ 18,0 18,1 Ania et al. 1976, σελ. 170-181.
  19. ↑ «1965: Students protest after Algiers coup» (στα αγγλικά). 1965-06-20. http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/june/20/newsid_2943000/2943388.stm. Ανακτήθηκε στις 2020-06-19. 
  20. ↑ Balta et al. 1978, σελ. 72-79.
  21. ↑ St. John, Peter (July 1968). «Independent Algeria from Ben Bella to Boumédiène». Royal Institute of International Affairs: 290–296. 

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Ania, Francos· Séréni, Jean Pierre (1976). Un algérien nommé Boumédien[n]e. Paris: Stock. ISBN 2234005582. 
  • Balta, Paul· Rulleau, Claudine (1978). La Strategie de Boumédiène. Sindbad. ISBN 978-2727400301. 

Άλλες πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Ben Bella revient. (1982). Jean Picollec: Paris, France. (ISBN 978-2864770435)
  • Van Walraven, Klaas. (2005). From Tamanrasset: The struggle of Sawaba and the Algerian connection, 1957-1966. The Journal of North African Studies, United Kingdom.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αλγερινό_πραξικόπημα_του_1965&oldid=8309189"