Αλέξανδρος ο Φεραίος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ἀλέξανδρος των Φερών
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση4ος αιώνας π.Χ.
Θάνατος358 π.Χ.
Χώρα πολιτογράφησηςΦερές
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταηγεμόνας
ΣυγγενείςΙάσων ο Φεραίος (θείος)
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωματύραννος (370 π.Χ.–358 π.Χ., Φερές)

Ο Αλέξανδρος ο Φεραίος ήταν Ταγός ή Δεσπότης της Θεσσαλίας (369 π.χ. - 356 π.χ.).[1] Όταν δολοφονήθηκε ο Ταγός Ιάσων ο Φεραίος τον διαδέχθηκε ο αδελφός του Πολύδωρος που κυβέρνησε έναν χρόνο και στη συνέχεια δηλητηριάστηκε από τον Αλέξανδρο κάποιο μικρότερο αδελφό ή γιο του Ιάσονος. Ο Αλέξανδρος προσπάθησε να κατακτήσει ολόκληρη τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία και ξεκίνησε πειρατικές επιδρομές στην Αττική. Ο Αλέξανδρος δολοφονήθηκε από τους αδελφούς της συζύγου του Θήβης, ακούγεται ότι ήταν τρομοκρατημένη από τον σύζυγο της και τον μισούσε για τον βίαιο και αυταρχικό χαρακτήρα του.

Άνοδος στην εξουσία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο τρόπος με την οποίο ανέβηκε ο Αλέξανδρος στην εξουσία διαφέρει σύμφωνα με τις πηγές. Ο Διόδωρος Σικελιώτης γράφει ότι όταν δολοφονήθηκε ο Ιάσων (370 π.χ.) τον διαδέχθηκε ο αδελφός του Πολύδωρος που κυβέρνησε έναν χρόνο και στη συνέχεια δηλητηριάστηκε από τον μικρότερο αδελφό τους Αλέξανδρο.[2] Ο Ξενοφών γράφει ότι ο Πολύδωρος δολοφονήθηκε από τον αδελφό του Πολύφρων και εκείνος με τη σειρά του δολοφονήθηκε από τον ανιψιό του Αλέξανδρο, γιο του Ιάσων (369 π.χ.).[3][4][5] Ο Πλούταρχος τονίζει επίσης ότι το βέλος με το οποίο ο Αλέξανδρος σκότωσε τον θείο του το λάτρεψε σαν θεό.[6][7]

Βίαιη διακυβέρνηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Αλέξανδρος κυβέρνησε τυραννικά, σύμφωνα με τον Διόδωρο ήταν πολύ σκληρός σε σχέση με τους προκατόχους του αλλά φαίνεται ότι ο πρώτος που του έδωσε το παράδειγμα ήταν ο θείος του Πολύφρων.[8] Οι λαοί της Θεσσαλίας που είχαν δεχτεί τον Ιάσονα αντέδρασαν στη σκληρή του διακυβέρνηση και εξεγέρθηκαν, πρωταγωνιστές ήταν οι Αλευάδαι στη Λάρισα που είχαν ανατραπεί από την οικογένεια του. Οι Αλευάδαι ζήτησαν τη βοήθεια του Αλεξάνδρου Β΄ της Μακεδονίας.

Ο Αλέξανδρος Β΄ επιτέθηκε στη Λάρισα, ο Αλέξανδρος ο Φεραίος οπισθοχώρησε στην πατρίδα του τις Φέρες και ο Αλέξανδρος Β΄ τοποθέτησε Μακεδονική φρουρά στη Λάρισα και στην Κραννώνα που επίσης κατέλαβε.[9] Όταν αποσύρθηκε η Μακεδονική φρουρά οι Θεσσαλοί φοβήθηκαν την οργή και την εκδίκηση του Αλεξάνδρου και ζήτησαν προστασία από τη Θήβα που η τακτική της ήταν πάντα να χτυπά ισχυρούς αντιπάλους στα γειτονικά κράτη. Ο Πελοπίδας ήρθε να βοηθήσει τους Θεσσαλούς αλλά όταν έφτασε στη Λάρισα έδιωξε τη φρουρά των Μακεδόνων και τοποθέτησε Θηβαίους. Ο Αλέξανδρος ο Φεραίος εμφανίστηκε και δήλωσε την υποταγή του στον Πελοπίδα αλλά όταν ο Θηβαίος στρατηγός του ζήτησε να απολογηθεί για τη βιαιότητα που τον κατηγορούσαν οι Θεσσαλοί δραπέτευσε.[10][11]

Αιχμαλωσία του Πελοπίδα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα γεγονότα αυτά πραγματοποιήθηκαν στις αρχές του 368 π.χ., το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου ο Πελοπίδας πήγε ξανά στη Θεσσαλία ύστερα από νέες διαμαρτυρίες των κατοίκων για τη συμπεριφορά του Αλεξάνδρου. Ο Πελοπίδας με τη συνοδεία του Ισμηνία πήγε χωρίς στρατιωτική δύναμη μόνο για να διαπραγματευτεί αλλά ο Αλέξανδρος τον συνέλαβε και τον έριξε στη φυλακή.[12][13] Ο ιστορικός Ουίλιαμ Μίτφορντ γράφει ότι ο Πελοπίδας αιχμαλωτίστηκε στη μάχη αλλά σύμφωνα με όσα έλεγε ο Δημοσθένης αυτό δεν συνέβη.[14][15] Οι Θηβαίοι έκαναν εκστρατεία με μεγάλο στρατό στη Θεσσαλία για να τιμωρήσουν τον Αλέξανδρο και να ελευθερώσουν τον Πελοπίδα αλλά το Θεσσαλικό ιππικό του Αλεξάνδρου, με τη βοήθεια Αθηναίων τους συνέτριψε και τους έσφαξε. Οι Θηβαίοι γλύτωσαν την ολοκληρωτική συντριβή χάρη στις ικανότητες του Επαμεινώνδα που βρισκόταν στη μάχη αλλά χωρίς να είναι στρατηγός.

Υποταγή στη Θήβα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Αλέξανδρος έσφαξε τους κατοίκους της Σκοτούσας.[16][17][18] Μια νέα εκστρατεία των Θηβαίων με τον Επαμεινώντα ανάγκασε τον Αλέξανδρο να δεχτεί τριετή ανακωχή και να ελευθερώσει όλους τους αιχμαλώτους, και τον Πελοπίδα.[19][20] Τα επόμενα τρία χρόνια ο Αλέξανδρος έκανε νέες προσπάθειες να υποτάξει πλήρως τους Θεσσαλούς ιδιαίτερα τη Μαγνησία και τη Φθιώτιδα αλλά όταν έληξε η ανακωχή οι Θεσσαλοί ζήτησαν πάλι τη βοήθεια των Θηβαίων (364 π.χ.). Οι Θηβαίοι έκαναν νέα εκστρατεία με τον Πελοπίδα αλλά μια Έκλειψη (13 Ιουλίου 364 π.χ.) τρομοκράτησε τον στρατό του που δραπέτευσε, ο Πελοπίδας έμεινε μόνος του με τριακόσιους ιππείς και μισθοφόρους. Οι Θηβαίοι ήταν οι νικητές αλλά ο Πελοπίδας σκοτώθηκε στη μάχη.[21][22] Οι νέες νίκες των Θηβαίων που ακολούθησαν ανάγκασαν τον Αλέξανδρο να δηλώσει την υποταγή του στο Κοινό των Βοιωτών, να παραδώσει τις πόλεις που είχε κατακτήσει και να αποσυρθεί στις Φέρες.[23][24][25]

Λεηλασία των νησιών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με τον θάνατο του Επαμεινώνδα (362 π.χ.) η Αθήνα ελευθερώθηκε από την κυριαρχία των Θηβών, αυτό έδωσε μεγαλύτερο θράσος στον Αλέξανδρο που λεηλάτησε τις Κυκλάδες και πήρε σκλάβους τους κατοίκους των νησιών. Η Σκόπελος πολιορκήθηκε και "πολιόρκησε το λιμάνι της Πανόρμου λίγο νοτιοανατολικά από το Σούνιο". Ο Αθηναίος στρατηγός Λεωσθένης νίκησε τον Αλέξανδρο και προσπάθησε να ελευθερώσει τη Σκόπελο αλλά ο Αλέξανδρος ξέφυγε με μερικές τριήρεις από την Πάνορμο και λεηλάτησε τον Πειραιά.[26][27][28][29]

Δολοφονία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο φόνος του Αλεξάνδρου του Φεραίου έγινε τη διετία 357 - 356 π.χ. και περιγράφεται από τον Διόδωρο. Ο Πλούταρχος δίνει λεπτομερή εικόνα της κατάστασης που επικρατούσε στα ανάκτορα, μια σκάλα οδηγούσε ψηλά στην κρεβατοκάμαρα του Αλεξάνδρου που τη φυλούσε ένας άγριος αλυσοδεμένος σκύλος. Η Θήβη σύζυγος του Αλεξάνδρου ή ετεροθαλής του αδελφή αφού ίσως πατέρας της να ήταν ο Αλέξανδρος ο Φεραίος κάλεσε τους τρεις αδελφούς της την ώρα που ο σκύλος είχε μετακινηθεί και ο Αλέξανδρος κοιμόταν στο δωμάτιο.[30] Η Θήβη πήρε το ξίφος από τον σύζυγο της, το έδωσε στους αδελφούς της και τους οδήγησε με τη σκάλα στο υπνοδωμάτιο, οι ίδιοι φοβήθηκαν να τον χτυπήσουν αλλά η Θήβη τους απείλησε ότι θα τον ξυπνήσει. Οι αδελφοί της Θήβης μπήκαν στο δωμάτιο και σκότωσαν τον Αλέξανδρο, το σώμα του μεταφέρθηκε στους δρόμους και δέχτηκε εξευτελισμούς από τον κόσμο.

Οι ιστορικές πληροφορίες σχετικά με τη δολοφονία του Αλεξάνδρου από τη Θήβη διαφέρουν. Ο Πλούταρχος σημειώνει ότι φοβόταν τον Αλέξανδρο για τη βιαιότητα του αλλά και τον μισούσε ταυτόχρονα για τη χυδαία του συμπεριφορά, τα αποδίδει στα λόγια που είπε στον Πελοπίδα όταν τον επισκέφτηκε στη φυλακή. Ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρων αποδίδει τον φόνο στη ζήλια της. Άλλοι ιστορικοί λογαριασμοί γράφουν ότι ο Αλέξανδρος είχε πάρει ερωμένο του τον μικρότερο αδελφό της και τον έδεσε, η Θήβη του ζήτησε να τον ελευθερώσει αλλά ο Αλέξανδρος σκότωσε το μικρό αγόρι και εκείνη αποφάσισε να τον εκδικηθεί.[31][32][33][34][35][36]

Θρύλοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

O Πλούταρχος στο έργο του «Ηθικά» και ο Κλαύδιος Αιλιανός στο έργο του «Ποικίλη Ιστορία» γράφουν ότι ο Αλέξανδρος έφυγε γρήγορα από το θέατρο την ώρα που παρακολουθούσε μια τραγωδία. Ο Αλέξανδρος είχε συγκινηθεί έντονα και δεν ήθελε να το δείξει στο κοινό επειδή αυτό ήταν ασυμβίβαστο με τη μεγάλη του σκληρότητα, αυτό δείχνει ότι αν και ήταν τύραννος η σιδερένια του καρδιά μαλάκωσε.[37] Ο ηθοποιός απειλήθηκε με τιμωρία επειδή ο τύραννος αναγκάστηκε για χάρη του να αποχωρήσει από την αίθουσα.[38]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Elder, Edward (1867). "Alexander of Pherae"
  2. Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη ΙΕ΄, 60-61
  3. Ξενοφών, Ελληνικά, 6.4.34
  4. Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις, VI.5
  5. Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη ΙΕ΄, 75
  6. Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη ΙΕ΄, 75
  7. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, "Πελοπίδας" σ.293
  8. Ξενοφών, Ελληνικά, 6.4.34
  9. Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη ΙΕ΄, 60-61
  10. Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη ΙΕ΄, 67
  11. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, "Πελοπίδας" σσ. 291-297
  12. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, "Πελοπίδας" σσ. 291-297
  13. Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη ΙΕ΄, 71-75
  14. Δημοσθένης, "Κατά Αριστοκράτους", σ.660
  15. William Mitford, History of Greece ch. 27. sec. 5
  16. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, "Πελοπίδας" σσ. 291-297
  17. Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη ΙΕ΄, 71-75
  18. Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις, Ηλιακών Β΄, 5
  19. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, "Πελοπίδας" σσ. 291-297
  20. Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη ΙΕ΄, 71-75
  21. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, "Πελοπίδας" σσ. 291-297
  22. Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη ΙΕ΄, 80
  23. Ξενοφών, Ελληνικά, 6.4.34
  24. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, "Πελοπίδας" σσ. 291-297
  25. Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη ΙΕ΄, 80
  26. Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη ΙΕ΄, 75
  27. Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη ΙΕ΄, 95
  28. Πολύαινος ο ρήτορας, Στρατηγήματα, Βιβλίο 6, 2
  29. Connop Thirlwall, History of Greece Τόμος Ε΄, σ. 209
  30. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, "Πελοπίδας" σσ. 291-297
  31. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, "Πελοπίδας" σσ. 291-297
  32. Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη ΙΣΤ΄, 14
  33. Ξενοφών, Ελληνικά, ΣΤ΄, 4-37
  34. Μάρκος Τύλλιος Κικέρων, Περί καθηκόντων, 7
  35. Μάρκος Τύλλιος Κικέρων, Περί ανακάλυψης, 2.49
  36. Μάρκος Τύλλιος Κικέρων, Περί μαντικής, 1.25
  37. Augustine, trans. Χένρυ Τσάντγουικ. Confessions. Oxford: Oxford UP, 1991. σ. 15
  38. Κλαύδιος Αιλιανός, Ποικίλη Ιστορία, Βιβλίο 14, 40

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]