Αλέξανδρος Σιδεράς
| Αλέξανδρος Σιδεράς | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Alexander Sideras (Γερμανικά) |
| Γέννηση | 18 Νοεμβρίου 1935[1] |
| Θάνατος | 14 Ιουλίου 2019 |
| Χώρα πολιτογράφησης | Γερμανία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Γερμανικά[2] |
| Εκπαίδευση | διδακτορικό δίπλωμα |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | κλασικός φιλόλογος διδάσκων πανεπιστημίου βυζαντινολόγος |
| Εργοδότης | Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν |
| Οικογένεια | |
| Τέκνα | Άγις Σιδεράς |
Ο Αλέξανδρος Σιδεράς (1935-2019) ήταν Έλληνας κλασικός φιλόλογος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν (Göttingen, Γερμανία). Το επίκεντρο των ερευνητικών του ενδιαφερόντων ήταν η Βυζαντινή και Νεοελληνική Φιλολογία.
Βιογραφικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Γεννήθηκε στην Κανδήλα Αιτωλοακαρνανίας. Σπούδασε Κλασική Φιλολογία, Φιλοσοφία και Γλωσσολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1964 γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν (Göttingen) ως μεταπτυχιακός φοιτητής και ξεκίνησε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα: Homerismen in der Sprache des Aischylos (= Οι ομηρισμοί στη γλώσσα του Αισχύλου). Αναγορεύτηκε διδάκτωρ φιλοσοφίας (Dr. Phil.) το 1967 και συνέχισε με υποτροφία της Γερμανικής Κοινότητας Ερευνών (Deutsche Forschungsgemeinde) για να ερευνήσει σχετικά με την αρχαιοελληνική Ιατρική. Έτσι προέκυψε η έκδοση και μετάφραση του βιβλίου τού Ρούφου του Εφέσιου (Rufus von Ephesos), Über die Nieren- und Blasenleiden[3]. Παράλληλα του δόθηκε εντολή διδασκαλίας της Νεοελληνικής γλώσσας. Το 1970 προσελήφθη στο Τμήμα Κλασικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου της Γοττίγγης για να διδάσκει αρχαία ελληνικά και λατινικά. Το 1975 ανέλαβε την ίδρυση και διεύθυνση Βυζαντινής και Νεοελληνικής Βιβλιοθήκης στο ίδιο Πανεπιστήμιο· αυτή η Βιβλιοθήκη άντλησε οικονομική βοήθεια τόσο από γερμανική πλευρά όσο και από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού, και σήμερα αριθμεί χιλιάδες βιβλίων.
Το 1984 κατέθεσε διατριβή επί υφηγεσία στην περιοχή της Βυζαντινής Φιλολογίας με θέμα: Οι βυζαντινοί επιτάφιοι. Προσωπογραφία, Χρονολόγηση, Παράδοση. 142 Επιτάφιοι καὶ Μονωδίες από τη βυζαντινή χιλιετία (Die byzantinischen Grabreden. Prosopographie, Datierung, Überlieferung. 142 Epitaphien und Monodien aus dem byzantinischen Jahrtausend). Χάρη σ’ αυτή την εργασία εκπροσώπησε επίσημα τον κλάδο της Βυζαντινής και Νεοελληνικής Φιλολογίας, αρχικά ως Ανώτερος Ακαδημαϊκός Σύμβουλος και στη συνέχεια ως Καθηγητής του Πανεπιστημίου της Γοττίγγης μέχρι τη συνταξιοδότησή του.
Ασχολήθηκε επίσης ερευνητικά με δύο Έλληνες που κατά το παρελθόν σπούδασαν και έδρασαν στο Πανεπιστήμιο της Γοττίγγης: με τον λογοτέχνη Γεώργιο Βιζυηνό και τον διεθνούς φήμης μαθηματικό Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή. Έτσι προέκυψαν τα βιβλία: Γεωργίου Μ. Βιζυηνού, Το παιδικό παιγνίδι σε σχέση με την Ψυχολογία και την Παιδαγωγική. Εισαγωγή – Μετάφραση – Σχόλια (Καινοτομίες στην Εκπαίδευση 71), Θεσσαλονίκη 2009, καὶ Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή, 50 επιστολές προς τους συναδέλφους του στη Γοττίγγη (Göttingen), βιβλίο που εκδόθηκε από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Κατά τα έτη 2001-2007 εξέδωσε και διηύθυνε στη Γοττίγγη το περιοδικό [Göttinger Beiträge zur Byzantinischen und Neugriechischen Philologie (GBBNP) Göttinger Beiträge zur Byzantinischen und Neugriechischen Philologie].
Εργογραφία (Επιλογή)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ο κατάλογος των δημοσιευμάτων του φανερώνει ότι ασχολήθηκε με το συνολικό φάσμα της ελληνικής γραμματείας, από τον Όμηρο έως σήμερα. Κυρίως μελέτησε την αττική τραγωδία, την αρχαία Ιατρική, τη βυζαντινή Ρητορική, τη νεοελληνική λογοτεχνία και γλώσσα. Το τελευταίο μεγάλο έργο του, η έκδοση των Απάντων του Βυζαντινού λόγιου Γρηγορίου Αντιόχου, δημοσιεύτηκε μετά τον θάνατό του (2021).
Κλασική Φιλολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
1. “Elemente aus Hesiod und den früharchaischen Lyrikern in der Sprache des Aischylos“, in: Natalicium K. Deichgräber, Göttingen 1968, S. 302–328 (Beitrag zur unveröffentlichten Festschrift zum 65. Geburtstag von Prof. Dr. Karl Deichgräber).
2. „Rufus und Pseudo-Galen. Zu einigen bisher unbeachteten Exzerpten aus der Schrift des Rufus von Ephesos Περὶ τῶν ἐν νεφροῖς καὶ κύστει παθῶν in der pseudogalenischen Schrift Περὶ τῶν ἐν νεφροῖς καὶ κύστει παθῶν καὶ θεραπείας“, in: Natalicium W. Richter, Göttingen 1970, S. 139-156.
3. Aeschylus Homericus. Untersuchungen zu den Homerismen der aischyleischen Sprache (Hypomnemata, Heft 31), Göttingen 1971, 311 Seiten.
4. „Textkritische Beiträge zur Schrift des Rufus von Ephesos De renum et vesicae morbis” (Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften und der Literatur Mainz, Geistes- und Sozialwissenschaftliche Klasse, Jahrgang 1971, Nr. 3), Wiesbaden 1971, 56 Seiten (S. 52-108).
5. Rufus von Ephesos. Über die Nieren und Blasenleiden (Corpus Medicorum Graecorum, Band III 1), Berlin 1977, 190 Seiten.
6. „Zu Platons Kratylos 388d5“, in: Hermes 107 (1979), S. 146–156 (in Zusammenarbeit mit W. Ax).
7. Chr. Theodoridis, Photii Patriarchae Lexicon. Vol. I, Berlin 1982, in: Göttingische Gelehrte Anzeigen 236 [1984], S. 156–172 (Ausführliche Rezension).
8. Rufus von Ephesos und sein Werk im Rahmen der antiken Medizin (Aufstieg und Niedergang der Römischen Welt, Teil II: Principat, Band 37.2), Berlin / New York 1994, S. 1077–1253 (Text und Fußnoten); S. 2036–2062 (Register), 202 Seiten (Monographie).
9. „Nochmals das sogenannte Testament des Hippokrates (unter Berücksichtigung zweier neuer Handschriften)“, in: Sudhoffs Archiv 90 (Heft 2, 2006), S. 161–202.
10. „Oreibasios und Pseudo-Rufus. Ihr gemeinsames Exzerpt aus der Schrift des Rufus von Ephesos Über die Benennung der Körperteile des Menschen und ihr Abhängigkeitsverhältnis“, in: Offcina Hippocratica. Beiträge zu Ehren von Anargyros Anastassiou und Dieter Irmer, Berlin/Boston 2011, S. 221–253.
Βυζαντινή Φιλολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
1. „Aetius und Oribasius. Ihre gemeinsamen Exzerpte aus der Schrift des Rufus von Ephesos De renum etr vesicae morbis und ihr Abhängigkeitsverhältnis“, in: Byzantinische Zeitschrift 67 (1974), S. 110–130.
2. „Wer war Theophylaktos Belissariotes?“ in: Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 28 [1979], S. 121–125.
3. „Die Zugehörigkeit eines umstrittenen Monodiefragments von Psellos und sein bislang unbekannter Adressat“, in: Byzantinische Zeitschrift 74 [1981], S. 309–325.
4. „Zwei unbekannte Monodien von Chorikios? in: Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 33 [1983], S. 57–73.
5. Zum Verfasser und Adressaten einer anonymen Monodie“, in: Byzantion 54 [1984], S. 300–314.
6. „Byzantinische Leichenreden. Bestand, Prosopographie, zeitliche und räumliche Distribution, literarische Form und Quellenwert (Vortrag gehalten am 28.3.1983 in Marburg anläßlich des "Dritten Marburger Personalschriftensymposions“)“, in: Leichenpredigten als Quelle historischer Wissenschaften, Band 3), Marburg 1984, S. 17–49.
7. „Textkritisches zur Monodie auf Georgios Kantakuzenos“, in: Byzantion 57 (1987), S. 114–126.
8. „Neue Quellen zum Leben des Despotes Andronikos Palaiologos“, in: Byzantinische Zeitschrift 80 (1987), S. 3-15.
9. „Eine neue Monodie – von Niketas Eugeneianos?“ in: Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 37 (1987), S. 181-200.
10. „Bruder oder Freund? Zum Adressaten einer unedierten Grabrede des Makarios Makres“, in: Buzantiaka, 8 [1988], S. 121–131.
11. „Zur Frage nach dem letzten Metropoliten von Alt-Patras vor der Lateinerherrschaft“, in: Rivista di Studi Bizantini e Neoellenici, N.S. 27 [1990], S. 181–190.
12. 25 unedierte byzantinische Grabreden (Klasika; Gravmmata, Band 5), Thessalonike 1990, 406 Seiten (Textkritische Edition).
13. Die byzantinischen Grabreden. Prosopographie, Datierung, Überlieferung. 142 Epitaphien und Monodien aus dem byzantinischen Jahrtausend (Wiener Byzantinistische Studien, Band XIX), Wien 1994, 536 Seiten (Abhandlung).
14. „Eine unedierte byzantinische Totenklage“, in: Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 47 (1997), S. 111–156.
15. „Textkritische Bemerkungen zu vier Grabreden des Michael Psellos“, in: Göttinger Beiträge zur Byzantinischen und Neugriechischen Philologie 1 (2001), S. 93–114.
16. Eine byzantinische Invektive gegen die Verfasser von Grabreden. Erstmals herausgegeben, übersetzt und kommentiert. Nebst einem Anhang über den rhythmischen Satzschluß (Wiener Byzantinistische Studien XXIII), Wien 2002, 206 S.
17. „Der unedierte Schlußteil der Grabrede des Michael Psellos auf den Patriarchen Johannes Xiphilinos“, in: Göttinger Beiträge zur Byzantinischen und Neugriechischen Philologie 2 (2002), S. 113–132 (Kommentierte Textedition).
18. „Χρόνος φύει τα άδηλα και φανέντα κρύπτεται. Ein bei den Byzantinern beliebtes Sophokles-Zitat”, in: Rivista di Studi Bizantini e Neoellenici, N.S. 40 (2003), S. 67–84.
19. „Ein unedierter Brief des Gregorios Antiochos an Demetrios Tornikes (Brief I), in: Byzantinische Zeitschrift 100 (2007), S. 785–817 ((Textedition mit Einleitung, Übersetzung und Kommentar).
20. Gregorii Antiochi opera omnia (Wiener Byzantinistische Studien, 2 Bände), Wien 2021, 1104 Seiten, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
Νεοελληνικὴ Φιλολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
1. „Vertonte griechische Gegenwartsliteratur“ (Vortrag gehalten am 6.10.1977 in Tutzing/München), in: Südosteuropa-Jahrbuch, Band 11, München 1978, S. 165-180.
2. „Zu den Theorien über die Herkunft der unteritalienischen Gräzität“, in: Südost-Forschungen 38 (1979), S. 226–239.
3. „Entwicklungsphasen der neugriechischen Literatur“, in: Zeitschrift für Balkanologie 16 (1980), S. 186-200.
4. „Das lyrische Werk von Odysseas Elytis“, in: Südosteuropa-Mitteilungen 3 (1981), S. 58-74.
5. „Zur Sprache der Odyssee von Kazantzakis“, in: Folia Neohellenica 5 (1983), S. 89-156.
6. „Kontinuität und Wandel im Griechischen von der Antike bis heute“, in: Griechische Kulturtage Göttingen, Göttingen 1990, S. 85-102.
7. „Hauptcharakteristika der Dichtung von Elytis“, in: Griechische Kulturtage Göttingen, Göttingen 1990, S. 225-247.
8. «Άγνωστη επιστολή του Γεωργίου Βιζυηνού σε Γερμανό φίλο του», in: Ενδοχώρα 57-58 (1998), S. 125–135.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2014.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb12546646j. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ Lloyd, G. E. R. (Απριλίου 1979). «A. Sideras: Rufus von Ephesos Ülber die Nieren- und Blasenleiden. (Corpus Medicorum Graecorum, III.1.) Pp. 190. Berlin: Akademie- Verlag, 1977. Cloth, 48 M.». The Classical Review 29 (1): 191–192. doi:. https://www.cambridge.org/core/journals/classical-review/article/abs/sideras-rufus-von-ephesos-ulber-die-nieren-und-blasenleiden-corpus-medicorum-graecorum-iii1-pp-190-berlin-akademie-verlag-1977-cloth-48-m/5B5B4A2BB25EEB50FC53C7C83775B82E. Ανακτήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 2023.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Σιδερά - Λύτρα, Παρασκευή. «Αλέξανδρος Μ. Σιδεράς. Καθηγητής Βυζαντινής και Νεοελληνικής Φιλολογίας - Έφυγε – πέρασε ένας χρόνος;». Mytikas Press. Ανακτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2021.