Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα
Ιστοπαθολογία του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος.
ΕιδικότηταΓενική χειρουργική, δερματολογία, γυναικολογία
Ταξινόμηση
Εικόνα που δείχνει διάφορα είδη επιθηλίου. Το επιθήλιο ή ο επιθηλιακός ιστός είναι ένα λεπτό, συνεχές, προστατευτικό στρώμα κυττάρων με μικρή εξωκυτταρική μήτρα. Ένα παράδειγμα είναι η επιδερμίδα, το εξωτερικό στρώμα του δέρματος. Οι επιθηλιακοί (μεσοθηλιακοί) ιστοί ευθυγραμμίζουν τις εξωτερικές επιφάνειες πολλών εσωτερικών οργάνων, τις αντίστοιχες εσωτερικές επιφάνειες των κοιλοτήτων του σώματος και τις εσωτερικές επιφάνειες των αιμοφόρων αγγείων.[1]

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (αγγ. squamous cell carcinoma ή SCC), επίσης γνωστό ως επιδερμοειδές καρκίνωμα, περιλαμβάνει έναν αριθμό διαφορετικών τύπων καρκίνου που ξεκινούν από τα πλακώδη κύτταρα. Αυτά τα κύτταρα σχηματίζονται στην επιφάνεια του δέρματος, στην επένδυση των κοίλων οργάνων του σώματος και στην επένδυση των αναπνευστικών και πεπτικών οδών.[2]

Τα ακανθοκυτταρικά καρκινώματα διαφορετικών σημείων του σώματος μπορούν να εμφανίσουν διαφορές στα παρουσιαζόμενα συμπτώματα, στο φυσικό ιστορικό, στην πρόγνωση και στην ανταπόκριση στη θεραπεία.

Κεφαλή και τράχηλος (λαιμός)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Περίπου το 90% των περιπτώσεων καρκίνου κεφαλής και τραχήλου (καρκίνος του στόματος, της ρινικής κοιλότητας, του ρινοφάρυγγα, του λαιμού και των σχετικών δομών) οφείλονται σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα.[3]

Το δερματικό ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα είναι ο δεύτερος πιο συχνός καρκίνος του δέρματος, αντιπροσωπεύοντας πάνω από 1 εκατομμύριο περιπτώσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες κάθε χρόνο.[4][5]

Το πρωτοπαθές ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του θυρεοειδούς είναι ένας εξαιρετικά ασυνήθιστος τύπος κακοήθειας του θυρεοειδούς. Εμφανίζει επιθετικό βιολογικό φαινότυπο με αποτέλεσμα κακή πρόγνωση για τους ασθενείς.[6]

Ο καρκίνος του οισοφάγου μπορεί να οφείλεται είτε σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα οισοφάγου είτε σε αδενοκαρκίνωμα. Τα ακανθοκυτταρικά καρκινώματα τείνουν να εμφανίζονται πιο κοντά στο στόμα, ενώ τα αδενοκαρκινώματα εμφανίζονται πιο κοντά στο στομάχι. Η δυσφαγία (δυσκολία στην κατάποση, τα στερεά χειρότερα από τα υγρά) και η επώδυνη κατάποση είναι κοινά αρχικά συμπτώματα. Εάν η νόσος είναι εντοπισμένη, η χειρουργική αφαίρεση του προσβεβλημένου οργάνου μπορεί να προσφέρει τη δυνατότητα ίασης. Εάν η ασθένεια έχει εξαπλωθεί, συνήθως χρησιμοποιούνται χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία.[7]

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του πνεύμονα είναι ένας ιστολογικός τύπος μη μικροκυτταρικού καρκινώματος του πνεύμονα. Είναι ο δεύτερος πιο διαδεδομένος τύπος καρκίνου του πνεύμονα μετά το αδενοκαρκίνωμα του πνεύμονα και εντοπίζεται στους βρόγχους. Οφείλεται κυρίως στο κάπνισμα.[8]

Ένας σπάνιος όγκος του ουρογεννητικού συστήματος που χαρακτηρίζεται από προέλευση από πλακώδη επιθηλιακά κύτταρα του πέους, συνηθέστερα της βαλάνου ή της εσωτερικής επιφάνειας της ακροβυστίας. Μακροσκοπικά, οι όγκοι μπορεί να εμφανίζονται είτε θηλώδεις είτε επίπεδοι και εξελκωμένοι.[9]

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του προστάτη είναι ένα πολύ επιθετικό καρκίνωμα και συνήθως κάνει νωρίς μεταστάσεις στα οστά, στο ήπαρ και στους πνεύμονες. Είναι κλινικά δύσκολο να γίνει διάκριση του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος του προστάτη από το αδενοκαρκίνωμα του προστάτη.[10]

Κόλπος και τράχηλος (μήτρα)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του κόλπου εξαπλώνεται αργά και συνήθως παραμένει κοντά στον κόλπο, αλλά μπορεί να εξαπλωθεί στους πνεύμονες και το ήπαρ. Αυτός είναι ο πιο κοινός τύπος καρκίνου του κόλπου.[11]

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα των ωοθηκών είναι ένας σπάνιος όγκος που ευθύνεται για το 1% των καρκίνων των ωοθηκών.[12]

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα της ουροδόχου κύστης είναι ένας καρκίνος που ξεκινά από πλακώδη κύτταρα της ουροδόχου κύστης (λεπτά, επίπεδα κύτταρα που επενδύουν το εσωτερικό της ουροδόχου κύστης). Αυτός ο τύπος καρκίνου μπορεί να σχηματιστεί μετά από μακροχρόνιο ερεθισμό ή μόλυνση με ένα τροπικό παράσιτο που ονομάζεται σχιστοσωμίαση, το οποίο είναι κοινό στην Αφρική και στη Μέση Ανατολή, αλλά σπάνιο στις Ηνωμένες Πολιτείες.[13]

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του επιπεφυκότα είναι ένας καρκίνος στην επιφάνεια του ματιού και εντοπίζεται συνήθως σε ηλικιωμένους Καυκάσιους (λευκούς) ασθενείς.[14] Αποτελεί το τελικό στάδιο του φάσματος ασθενειών που ονομάζεται πλακώδης νεοπλασία της οφθαλμικής επιφάνειας. Είναι μια κακοήθης νόσος των ματιών που μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια όρασης και, σε σοβαρές περιπτώσεις, θάνατο. Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου και για τα δύο είναι η έκθεση σε υπαίθρια ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία, το HIV/AIDS, ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων και η αλλεργική επιπεφυκίτιδα.[15]

Κυτταροπαθολογία ακανθοκυτταρικού καρκινώματος, κερατινοποιητική παραλλαγή, με τυπικά χαρακτηριστικά. Χρώση Παπανικολάου.
Κυτταροπαθολογία ακανθοκυτταρικού καρκινώματος, μη κερατινοποιητική παραλλαγή, με τυπικά χαρακτηριστικά. Χρώση Παπανικολάου.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι ακανθοκυτταρικού καρκινώματος. Μερικοί τύποι είναι πιο πιθανό να εξαπλωθούν από τους άλλους, αλλά γενικά, οι περισσότερα έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά στοιχεία. Η κύρια διαφορά μεταξύ κάθε υποτύπου είναι ιστολογική (που σχετίζεται με τα μοναδικά χαρακτηριστικά των καρκινικών κυττάρων).[16]

Το σύστημα Διεθνούς Ταξινόμησης Ογκολογικών Νοσημάτων (ICD-O) απαριθμεί έναν αριθμό μορφολογικών υποτύπων και παραλλαγών ακανθοκυτταρικών νεοπλασμάτων κακοήθους μορφής, όπως[17]:

  • θηλώδες καρκίνωμα θυρεοειδούς (κωδικός 8050/3)
  • λαλώδες καρκίνωμα (κωδικός 8051/3)
  • θηλώδες ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (κωδικός 8052/3)
  • ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (κωδικός 8070/3)
  • μεγαλοκυτταρικό κερατινοποιητικό ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (κωδικός 8071/3)
  • μεγαλοκυτταρικό μη κερατινοποιητικό ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (κωδικός 8072/3)
  • μικροκυτταρικό κερατινοποιητικό ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (κωδικός 8073/3)
  • ατρακτοκυτταρικό ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (κωδικός 8074/3) Είναι επίσης γνωστό ως ατρακτοκυτταρικό καρκίνωμα,[18] και είναι ένας υποτύπος που χαρακτηρίζεται από ατρακτοειδή άτυπα κύτταρα.[19]
  • αδενοειδές/ψευδοαδενικό καρκίνωμα (κωδικός 8075/3)
  • ενδοεπιδερμικό καρκίνωμα (κωδικός 8081/3)
  • λεμφοεπιθηλιακό καρκίνωμα (κωδ. 8082/3).

Άλλες παραλλαγές των ακανθοκυτταρικών καρκινωμάτων αναγνωρίζονται σε άλλα συστήματα, όπως το κερατοακάνθωμα.

Άλλοι ιστοπαθολογικοί υπότυποι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Ερυθροπλασία του Queyrat
  • Το έλκος του Marjolin είναι ένας τύπος ακανθοκυτταρικού καρκινώματος που προκύπτει από μη επουλωτικό έλκος ή έγκαυμα. Πιο πρόσφατα στοιχεία, ωστόσο, υποδηλώνουν ότι υπάρχουν γενετικές διαφορές μεταξύ του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος και του έλκους του Marjolin, οι οποίες προηγουμένως υποτιμούνταν.[20]

Μια μέθοδος ταξινόμησης των ακανθοκυτταρικών καρκινωμάτων είναι η εμφάνισή τους στο μικροσκόπιο. Οι υποτύποι μπορεί να περιλαμβάνουν:

  • Το αδενοειδές ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (επίσης γνωστό ως ψευδοαδενικό καρκίνωμα) χαρακτηρίζεται από σωληνοειδές μοτίβο και ακανθόλυση κερατινοκυττάρων.[19]
  • Το βασικοειδές ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα εντοπίζεται κυρίως στη γλώσσα, στις αμυγδαλές ή στον λάρυγγα, αλλά μπορεί επίσης να εμφανιστεί στον πνεύμονα ή αλλού.[21]
  • Το διαυγές ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (γνωστό και ως διαυγές καρκίνωμα του δέρματος) χαρακτηρίζεται από κερατινοκύτταρα που φαίνονται διαυγή ως αποτέλεσμα της υδρωπικίας.[19]
  • Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα με κύτταρα δίκην σφραγιστήρος δακτυλίου είναι μια ιστολογική παραλλαγή που χαρακτηρίζεται από ομόκεντρους δακτυλίους που αποτελούνται από κερατίνη και μεγάλα κενοτόπια που αντιστοιχούν σε σημαντικά διεσταλμένο ενδοπλασματικό δίκτυο.[19] Αυτά τα κενοτόπια αναπτύσσονται σε τέτοιο βαθμό που μετατοπίζουν ριζικά τον πυρήνα του κυττάρου προς την κυτταρική μεμβράνη, δίνοντας στο κύτταρο μια χαρακτηριστική επιφανειακή ομοιότητα με έναν «δακτύλιο σηματοδότησης» όταν παρατηρείται στο μικροσκόπιο.

Η διάγνωση πραγματοποιείται με τη λήψη του ιατρικού ιστορικού, τη φυσική εξέταση και την ιατρική απεικόνιση. Η οριστική διάγνωση γίνεται με βιοψία του όγκου.[22]

Οι τρεις στιβάδες του δέρματος: η επιδερμίδα, η δερμίδα (χόριο) και η υποδερμίδα (υποδόριο).[23]

Τα στάδια του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος είναι τα εξής[24][16]:

  • Στάδιο 0: Ο καρκίνος βρίσκεται στο ανώτερο στρώμα του δέρματος (επιδερμίδα). Ονομάζεται επίσης ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα in situ.
  • Στάδιο Ι (1): Ο καρκίνος βρίσκεται στο ανώτερο και μεσαίο στρώμα του δέρματος (επιδερμίδα και χόριο).
  • Στάδιο ΙΙ (2): Ο καρκίνος βρίσκεται στο ανώτερο και μεσαίο στρώμα του δέρματος και τείνει να εξαπλωθεί προς τα νεύρα ή τα βαθύτερα στρώματα του δέρματος (επιδερμίδα, χόριο και υποδόριο).
  • Στάδιο III (3): Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί πέρα ​​από το δέρμα στους λεμφαδένες.
  • Στάδιο IIIV (4): Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος και στα όργανα, όπως στο συκώτι, στους πνεύμονες ή στον εγκέφαλο.

Η αντιμετώπιση του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος επικεντρώνεται στην αφαίρεση του καρκίνου από το σώμα. Οι θεραπευτικές επιλογές ποικίλλουν ανάλογα με το μέγεθος, το σχήμα και τη θέση του καρκίνου και περιλαμβάνουν[24]:

  • Κρυοχειρουργική: Ψύξη των καρκινικών κυττάρων για την καταστροφή τους.
  • Φωτοδυναμική θεραπεία (PDT): Χρήση μπλε φωτός και φωτοευαίσθητων παραγόντων για την αφαίρεση του καρκίνου από το δέρμα.
  • Απόξεση και ηλεκτροκαυτηρίαση (ή διαθερμοπηξία): Απόξεση του καρκινικού όγκου, και στη συνέχεια κάψιμο της περιοχής με ηλεκτρική βελόνα.
  • Εκτομή: Αποκοπή του καρκίνου από το δέρμα και συρραφή του δέρματος.
  • Χειρουργική επέμβαση Mohs: Αφαίρεση στρωμάτων δέρματος που επηρεάζονται από καρκίνο, πιο συνηθισμένη για καρκίνους του προσώπου.
  • Συστημική χημειοθεραπεία: Χρήση φαρμάκων για την καταστροφή των καρκινικών κυττάρων στο σώμα.

Εάν έχει διαγνωστεί διηθητικό ακανθοκυτταρικό καρκίνωμαη ή εάν η χειρουργική επέμβαση αντενδείκνυται ή δεν είναι εφικτή, μπορούν να χρησιμοποιηθούν φαρμακευτικά σκευάσματα, όπως:

  • Κρέμες δέρματος που περιέχουν ιμικιμόδη ή 5-φθοριοουρακίλη για τη θεραπεία του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος στο ανώτερο στρώμα του δέρματος (επιδερμίδα).
  • Ανοσοθεραπεία με σεμιπλιμάμπη-rwlc για προχωρημένες μορφές ακανθοκυτταρικού καρκινώματος.
  • Ανοσοθεραπεία με πεμπρολιζουμάμπη για τη θεραπεία του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος που δεν αντιμετωπίζεται με χειρουργική επέμβαση.
  1. «Epithelial Tissue | SEER Training». training.seer.cancer.gov. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2024. 
  2. «squamous cell carcinoma». www.cancer.gov (στα Αγγλικά). 2 Φεβρουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2024. 
  3. «Head and neck cancer - Macmillan Cancer Support». www.macmillan.org.uk (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2024. 
  4. Hadian, Yasmin· Howell, Jesse Y. (2024). Cutaneous Squamous Cell Carcinoma. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. 
  5. «cutaneous squamous cell carcinoma». www.cancer.gov (στα Αγγλικά). 2 Φεβρουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2024. 
  6. Struller, Florian; Senne, Moritz; Falch, Claudius; Kirschniak, Andreas; Konigsrainer, Alfred; Muller, Sven (2017-01-01). «Primary squamous cell carcinoma of the thyroid: Case report and systematic review of the literature». International Journal of Surgery Case Reports 37: 36–40. doi:10.1016/j.ijscr.2017.06.011. ISSN 2210-2612. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S221026121730264X. 
  7. «Esophageal Cancer | Concise Medical Knowledge». www.lecturio.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2024. 
  8. «Non-Small Cell Lung Cancer Treatment (PDQ®) - NCI». www.cancer.gov (στα Αγγλικά). 30 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2024. 
  9. «Orphanet: Squamous cell carcinoma of the penis». www.orpha.net. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2024. 
  10. Hanna, Kevin; Lele, Subodh M.; McCormick, Grant; McMahon, Amber; Hill, Brett; Boyle, Shawna L. (2021-01-01). «Primary prostatic squamous cell carcinoma». Urology Case Reports 34: 101478. doi:10.1016/j.eucr.2020.101478. ISSN 2214-4420. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2214442020303673?via=ihub. 
  11. «Vaginal Cancer Treatment - NCI». www.cancer.gov (στα Αγγλικά). 22 Μαρτίου 2024. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2024. 
  12. «JCDR - Pure primary ovarian squamous cell carcinoma, Squamous cell carcinoma antigen, Squamous cell carcinoma of ovary». jcdr.net. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2024. 
  13. «What Is Bladder Cancer? - NCI». www.cancer.gov (στα Αγγλικά). 16 Φεβρουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2024. 
  14. «Conjunctival Squamous Cell Carcinoma». Wills Eye Hospital (στα Αγγλικά). 26 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2024. 
  15. Gichuhi, Stephen; Sagoo, Mandeep S. (2016). «Squamous cell carcinoma of the conjunctiva». Community Eye Health 29 (95): 52–53. ISSN 0953-6833. PMID 28289320. PMC 5340104. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28289320/. 
  16. 16,0 16,1 «Types of Squamous Cell Carcinoma». moffitt (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2024. 
  17. «International classification of diseases for oncology (ICD-O) – 3rd edition, 1st revision» (PDF). iris.who.int. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2024. 
  18. Rapini RP, Bolognia JL, Jorizzo JL (2007). Dermatology: 2-Volume Set. St. Louis: Mosby. ISBN 978-1-4160-2999-1.
  19. 19,0 19,1 19,2 19,3 Fitzpatrick TB, Freedberg IM, eds. (2003). Fitzpatrick's dermatology in general medicine(6th ed.). New York, NY: McGraw-Hill. p. 743. ISBN 978-0-07-138076-8.
  20. «Transcriptional Analysis Reveals Evidence of Chronically Impeded ECM Turnover and Epithelium-to-Mesenchyme Transition in Scar Tissue Giving Rise to Marjolin's Ulcer». Journal of Burn Care & Research 38 (1): e14–e22. January 2017. doi:10.1097/BCR.0000000000000432. PMID 27679957. 
  21. Radhi, Jasim (2012). «Basaloid Squamous Cell Carcinoma». Στο: Li, Xiaoming. Squamous Cell Carcinoma. Rijeka, Croatia: InTech. σελ. 68. ISBN 978-953-51-0024-9. 
  22. Combalia, Andrea; Carrera, Cristina (2020-06-29). «Squamous Cell Carcinoma: An Update on Diagnosis and Treatment» (στα αγγλικά). Dermatology Practical & Conceptual: e2020066–e2020066. doi:10.5826/dpc.1003a66. ISSN 2160-9381. https://dpcj.org/index.php/dpc/article/view/dermatol-pract-concept-articleid-dp1003a66. 
  23. «Καλυπτήριο Σύστημα» (PDF). www.vasiliadis-books.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2024. 
  24. 24,0 24,1 «squamous cell carcinoma». my.clevelandclinic.org. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2024.