Αιθέριο έλαιο σανδαλόξυλου
Το αιθέριο έλαιο σανδαλόξυλου είναι τύπος αιθέριου ελαίου που λαμβάνεται από μικρά ή μεγάλα τεμαχίδια εγκάρδιου ξύλου των ειδών σανδαλόξυλου μετά από απόσταξη με υδρατμούς. Αυτά τα αιθέρια έλαια (αγγλ. essential oils) προέρχονται από διάφορα είδη σανδαλόξυλου, κυρίως το είδος Santalum album (σανδαλόξυλο της Ινδίας)[1] και το είδος Santalum spicatum (σανδαλόξυλο της Αυστραλίας).[2]
Τέτοιο αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται σήμερα σε αρώματα, καλλυντικά, ως αλοιφή σε θρησκευτικές τελετές, και ως ήπιο αρωματικό σε τρόφιμα.[1]
Κύρια συστατικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το αιθέριο έλαιο του σανδαλόξυλου περιέχει περισσότερο από 90% σεσκιτερπενικές αλκοόλες, εκ των οποίων σε ποσοστό 50-60% ανευρίσκεται η τρικυκλική α-σανταλόλη. Η β-σανταλόλη υπάρχει συνήθως σε μικρότερο ποσοστό, περίπου 20-25%.[2][3]
Η σύνθεση του αιθέριου ελαίου ποικίλλει ανάλογα με το είδος του σανδαλόξυλου, την περιοχή που φύεται το είδος, την ηλικία του δέντρου,[2] και πιθανώς την εποχή της συγκομιδής του ξυλώδους υλικού, όπως βέβαια και από τις συνθήκες της όλης διαδικασίας εκχύλισης που χρησιμοποιείται.
Οι ισχύουσες προδιαγραφές του Διεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης (ISO) για το αιθέριο έλαιο του είδους S. album είναι 41-55% α-σανταλόλη και 16-24% β-σανταλόλη (ISO 3518).[4]
Παραδοσιακές χρήσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Λόγω της εξαιρετικά επιθυμητής και πολύ ευχάριστης μυρωδιάς του, το αιθέριο έλαιο που παράγεται από το σανταλόξυλο χρησιμοποιείται συχνά στην αρωματοθεραπεία και εισάγεται ως πρόσθετο σε σαπούνια και καλλυντικά.
Χρησιμοποιείται στην ιατρική του Αγιούρ Βέντα για τη θεραπεία σωματικών και ψυχικών διαταραχών, όπως το κοινό κρυολόγημα, η βρογχίτιδα, ο πυρετός, οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος και οι φλεγμονές. Μελέτη που εξέτασε τις επιδράσεις εισπνοής του αιθέριου ελαίου από το ανατολικό Ινδικό σανταλόξυλο και της κύριας ένωσής του, της α-σανταλόλης, στις φυσιολογικές παραμέτρους των ανθρώπων, διαπίστωσε ότι οι ενώσεις αυτές αύξησαν σημαντικά τον καρδιακό ρυθμό, τη δερματική αγωγιμότητα και την συστολική αρτηριακή πίεση.[5]
Γενικά, υπάρχει θρησκευτική συσχέτιση του ελαίου αυτού, αφού άμεσα συνδέεται και χρησιμοποιείται ευρέως σε πολλές θρησκείες σε όλο τον κόσμο -ιδίως στην Ασία- συμπεριλαμβανομένου του Ινδουισμού, του Τζαϊνισμού, του Βουδισμού και του Ζωροαστρισμού.
Παραγωγή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το έλαιο εξάγεται με απόσταξη -ουσιαστικά εκχυλίζεται - από το ξύλο ολόκληρου του δέντρου, συμπεριλαμβανομένων των ξυλωδών μερών του κορμού, των βλαστών και των ριζών. Το σανταλόξυλο της Αυστραλίας (S. spicatum) είναι μοναδικό είδος, καθώς δεν απαιτεί την αφαίρεση του λευκωπού σομφόξυλου πριν από την απόσταξη του ελαίου, ενώ για το σανταλόξυλο της Ινδίας (S. album) απαιτείται η αφαίρεση και απομάκρυνση του σομφού ξύλου (δηλ. του περιφερειακού - νεότερου ηλικιακά ξυλώματος) πριν από την χημική απόσταξη.[6].[7]
Αρωματοποιία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το έλαιο σανταλόξυλου χρησιμοποιείται ευρέως για το ξυλώδες-ανθικό, εξόχως θελκτικό του άρωμα. Συνδυάζεται καλά με άλλες ξυλώδεις ή ανθικές μυρωδιές, όπως βιολέτα, τριαντάφυλλο, γιασεμί, γαρύφαλο και βρύα από βελανιδιά. Ωστόσο, λόγω της σπανιότητας και της υψηλής τιμής του ξύλου, οι εταιρείες καλλυντικών χρησιμοποιούν σήμερα κυρίως συνθετικά υποκατάστατα αυτού με παρόμοια χημική δομή και συναφές άρωμα.[8]
Υπάρχουν αρκετά συνθετικά αρωματικά με οσμή παρόμοια με το έλαιο σανταλόξυλου, τα οποία χρησιμοποιούνται ως πιο οικονομικές εναλλακτικές λύσεις για τα αρώματα, τα μαλακτικά και τα καθαριστικά σκευάσματα δέρματος. Κοινά συνθετικά υποκατάστατα αυτού περιλαμβάνουν τα εξής- Bacdanlol, Brahmanol, Ebanol, Firsantol, Sandalore και Sandaxol.[9]
Δύο από αυτά, το Sandalore και το Brahmanol, έχει βρεθεί ότι λειτουργούν ως ανταγωνιστές του δερματικού οσφρητικού υποδοχέα OR2AT4, με πιθανά θεραπευτικά οφέλη για την επούλωση τραυμάτων. Το φυσικό έλαιο σανταλόξυλου, καθώς και άλλοι συνθετικοί αρωματικοί παράγοντες σανταλόξυλου, δεν παρουσίασαν την ίδια επίδραση.[10]
Ασφάλεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Δεν έχουν διεξαχθεί εκτεταμένες έρευνες για την ασφάλεια για το αιθέριο έλαιο των σανδαλόξυλων. Αλλά επειδή δεν έχουν τεκμηριωθεί σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην επιστημονική βιβλιογραφία, συνεχίζει να χρησιμοποιείται καλλυντικά και σε τρόφιμα.
Μερικές μελέτες διαπίστωσαν ότι το εν λόγω αιθέριο έλαιο έχει πιθανές τοξικές επιδράσεις, αλλά διαπιστώθηκε ότι είναι ασφαλές στο παρόν επίπεδο ώστε να χρησιμοποιείται ως έλαιο στα τρόφιμα με αρωματική δράση.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 Kapoor LD (2001). Handbook of Ayurvedic Medicinal Plants. Herbal Reference Library Series. 2. Boca Raton, Florida: CRC Press. ISBN 978-0-8493-2929-6.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Sandalwood Essential Oil». The Science of Acne. 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Φεβρουαρίου 2015.
- ↑ «Total Syntheses, Optical Rotations and Fragrance Properties of Sandalwood Constituents: (−)-(Z)- and (−)-(E)-β-Santalol and Their Enantiomers, ent-β-Santalene». Liebigs Ann Chem 1994 (6): 601–609. 1994. doi:.
- ↑ «Preliminary oil results from a 14-year-old Indian Sandalwood (Santalum album) plantation at Kununurra, WA». Forest Products Commission. 28 Μαρτίου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016.
- ↑ Heuberger, E; Hongratanaworakit, T; Buchbauer, G (2006). «East Indian Sandalwood and alpha-santalol odor increase physiological and self-rated arousal in humans». Planta Medica 72 (9): 792–800. doi:. PMID 16783696.
- ↑ Tony Page· Hanington Tate· Joseph Tungon· Michael Tabi· Phyllis Kamasteia (2012). «Vanuatu sandalwood: growers' guide for sandalwood production in Vanuatu» (PDF). Australian Centre for International Agricultural Research. σελ. 47. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 5 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2015.
- ↑ «Frequently Asked Questions». WA Sandalwood Plantations. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2020.
- ↑ Burdock, George A; Carabin, Ioana G (Summer 2007). «Safety assessment of sandalwood oil». Food and Chemical Toxicology 46 (2): 421–432. doi:. PMID 17980948.
- ↑ Cancellieri, Maria C.; Maggioni, Davide; Di Maio, Lorenzo; Fiorito, Daniele; Brenna, Elisabetta; Parmeggiani, Fabio; Gatti, Francesco G. (2024). «Biocatalytic approaches for a more sustainable synthesis of sandalwood fragrances». Green Chemistry 26 (10): 6150–6159. doi:. ISSN 1463-9262. https://pubs.rsc.org/en/content/articlepdf/2024/gc/d4gc00746h.
- ↑ Busse, Daniela; Kudella, Philipp; Grüning, Nana-Maria; Gisselmann, Günter; Ständer, Sonja; Luger, Thomas; Jacobsen, Frank; Steinsträßer, Lars και άλλοι. (2014). «A Synthetic Sandalwood Odorant Induces Wound-Healing Processes in Human Keratinocytes via the Olfactory Receptor OR2AT4». Journal of Investigative Dermatology 134 (11): 2823–2832. doi:. PMID 24999593. http://www.jidonline.org/article/S0022202X15365386/pdf.