Μετάβαση στο περιεχόμενο

Αζερμπαϊτζάν (Ιράν)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Οι τρεις επαρχίες της περιοχής του Ιρανικού Αζερμπαϊτζάν

Το Αζερμπαϊτζάν ή Αζαρμπαϊτζάν (περσικά και αζερικά: آذربایجان), επίσης γνωστό ως Ιρανικό Αζερμπαϊτζάν, είναι ιστορική περιοχή στο βορειοδυτικό Ιράν που συνορεύει δυτικά με το Ιράκ και την Τουρκία και βόρεια με την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και τον αζερικής πλειοψηφίας θύλακα της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Ναχιτσεβάν.

Το Ιρανικό Αζερμπαϊτζάν περιλαμβάνει τρεις βορειοδυτικές ιρανικές επαρχίες: το Δυτικό Αζερμπαϊτζάν, το Ανατολικό Αζερμπαϊτζάν και το Αρνταμπίλ.[1][2] Ορισμένοι συντάκτες περιλαμβάνουν επίσης τη Ζαντζάν στη λίστα αυτήν, κάποιοι με γεωγραφικά κριτήρια[3] και άλλοι μόνο πολιτισμικά (λόγω της κυριαρχίας του τουρκικού αζερικού πληθυσμού εκεί).[4] Η περιοχή κατοικείται κυρίως από Αζέρους, με μειονότητες Κούρδων, Αρμενίων, Τατ, Ταλίς, Ασσυρίων και Περσών.

Το Ιρανικό Αζερμπαϊτζάν είναι η γη που αρχικώς και ιστορικώς ονομαζόταν Αζερμπαϊτζάν· η Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν, η οποία κατοικείται επίσης από Αζέρους, οικειοποιήθηκε το όνομα της γειτονικής ιρανικής περιοχής κατά τον 20ό αιώνα.[5][6][7] Το ιστορικό Αζερμπαϊτζάν ήταν γνωστό στην αρχαιότητα ως Ατροπατηνή και στους προϊσλαμικούς μεσαιωνικούς χρόνους ως Αδραβιγάνων. Ορισμένοι αποκαλούν το Ιρανικό Αζερμπαϊτζάν ως Νότιο Αζερμπαϊτζάν και τη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν ως Βόρειο Αζερμπαϊτζάν,[8] αν και άλλοι θεωρούν ότι αυτοί οι όροι είναι αλυτρωτικοί και πολιτικώς υποκινούμενοι.[9][10][11]

Μετά από στρατιωτικές ήττες από τη Ρωσική Αυτοκρατορία, η Περσία των Κατζάρων παραχώρησε όλα τα εδάφη της στον Βόρειο Καύκασο και την Υπερκαυκασία στη Ρωσία μέσω της Συνθήκης του Γκουλιστάν το 1813 και της Συνθήκης του Τουρκμεντσάι το 1828.[12] Τα εδάφη νότια του Αράξη, που αποτελούσαν την περιοχή που ιστορικά ήταν γνωστή ως Αζερμπαϊτζάν, αποτέλεσαν τα νέα βορειοδυτικά σύνορα της Περσικής Αυτοκρατορίας και αργότερα του Ιράν.[13] Τα εδάφη βόρεια του ποταμού Αράξη, τα οποία δεν ήταν γνωστά με την ονομασία Αζερμπαϊτζάν κατά την κατάληψή τους από τη Ρωσία, ενσωματώθηκαν στη Ρωσική Αυτοκρατορία, μετονομάστηκαν σε Λαοκρατική Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν κατά τη σύντομη ανεξαρτησία τους από το 1918 έως το 1920,[14] εντάχθηκαν στη Σοβιετική Ένωση ως Αζερική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία και τελικά έγιναν η ανεξάρτητη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν με τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Azerbaijan: Region, Iran». Encyclopedia Britannica (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2019. 
  2. ↑ The Encyclopaedia of Islam, Volume XI (Brill Publishers, Leiden, 2002). Article: "Zandjan", page 446:

    Οι μεσαιωνικοί γεωγράφοι τοποθετούσαν κατά κύριο λόγο τη Ζαντζάν στην επαρχία Τζιμπάλ, συνδέοντάς την συνήθως με την Άμπχαρ ή την Άουχαρ, περίπου 80 χλμ. νοτιοανατολικά της, αλλά ανέφεραν συνήθως ότι βρισκόταν στα σύνορα με το Αζερμπαϊτζάν, ενώ ορισμένες πηγές την απέδιδαν στο Νταϋλάμ ή στη Ρέι.
  3. ↑ Tadeusz Swietochowski· Brian C. Collins (1999). Historical Dictionary of Azerbaijan. Scarecrow Press. σελ. 65. ISBN 978-0-8108-3550-4. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Απριλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 2019. 
  4. ↑ Touraj Atabaki (4 Νοεμβρίου 2000). Azerbaijan: Ethnicity and the Struggle for Power in Iran. I.B.Tauris. σελίδες 8, 90 and 112. ISBN 978-1-86064-554-9. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Φεβρουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 2019. 
  5. ↑ Atabaki, Touraj (2000). Azerbaijan: Ethnicity and the Struggle for Power in Iran. I.B.Tauris. σελ. 25. ISBN 9781860645549. 
  6. ↑ Dekmejian, R. Hrair· Simonian, Hovann H. (2003). Troubled Waters: The Geopolitics of the Caspian Region. I.B. Tauris. σελ. 60. ISBN 978-1860649226. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2020. Μέχρι το 1918, όταν το καθεστώς Μουσαβάτ αποφάσισε να ονομάσει το νεοσύστατο κράτος Αζερμπαϊτζάν, ο χαρακτηρισμός αυτός χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά για να προσδιορίσει την ιρανική επαρχία του Αζερμπαϊτζάν. 
  7. ↑ Rezvani, Babak (2014). Ethno-territorial conflict and coexistence in the caucasus, Central Asia and Fereydan: academisch proefschrift. Amsterdam: Amsterdam University Press. σελ. 356. ISBN 978-9048519286. Η περιοχή βόρεια του ποταμού Αράξη δεν ονομαζόταν Αζερμπαϊτζάν πριν από το 1918, σε αντίθεση με την περιοχή στο βορειοδυτικό Ιράν που ονομάζεται έτσι από πολύ παλιά. 
  8. ↑ Brown, Cameron S. (December 2002). «Observations from Azerbaijan». Middle East Review of International Affairs 6 (4). http://meria.idc.ac.il/journal/2002/issue4/jv6n4a7.html. Ανακτήθηκε στις 2020-02-02. 
  9. ↑ Michael P. Croissant, "The Armenia-Azerbaijan Conflict: Causes and Implications", Praeger/Greenwood, 1998. Απόσπασμα από τη σελ. 61: «Κατά τη διάρκεια του ιστορικού αναθεωρητισμού και της μυθοπλασίας της σοβιετικής εποχής που αποσκοπούσε στην καταγγελία του ιμπεριαλισμού, δημιουργήθηκε και διαδόθηκε σε όλη την ΕΣΣΔ η έννοια του «βόρειου» και του «νότιου» Αζερμπαϊτζάν. Κατηγορήθηκε ότι τα «δύο Αζερμπαϊτζάν» που ήταν κάποτε ενωμένα, χωρίστηκαν τεχνητά μέσω μιας συνωμοσίας ανάμεσα στην αυτοκρατορική Ρωσία και το Ιράν».
  10. ↑ Ethnic Conflict and International Security, Edited by Michael E. Brown, Princeton University Press, 1993
  11. ↑ Bert G. Fragner, ‘Soviet Nationalism’: An Ideological Legacy to the Independent Republics of Central Asia’ in Van Schendel, Willem (Editor). Identity Politics in Central Asia and the Muslim World: Nationalism, Ethnicity and Labour in the Twentieth Century. London, GBR: I. B. Tauris & Company, Limited, 2001. Απόσπασμα από τη σελ. 24: «Υπό την αιγίδα της Σοβιετικής Ένωσης και σύμφωνα με τον σοβιετικό εθνικισμό, το ιστορικό Αζερμπαϊτζάν επανερμηνεύτηκε ως «Νότιο Αζερμπαϊτζάν», με αιτήματα για απελευθέρωση και, τελικά, για επανένωση με το Βόρειο (Σοβιετικό) Αζερμπαϊτζάν - μια εκπληκτική χειραγώγηση. Δεν χρειάζεται να επισημανθούν συγκεκριμένες σοβιετικές πολιτικές δραστηριότητες προς αυτή την κατεύθυνση, όπως το 1945-46 κ.λπ. Το πραγματικά ενδιαφέρον σημείο είναι ότι στις ανεξάρτητες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες αυτό το τυπικά σοβιετικό ιδεολογικό μοτίβο έχει διαρκέσει πολύ περισσότερο από τη Σοβιετική Ένωση».
  12. ↑ Swietochowski, Tadeusz (1995). Russia and Azerbaijan: A Borderland in Transition. Columbia University Press. σελίδες 69, 133. ISBN 978-0-231-07068-3. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2020. 
  13. ↑ Timothy C. Dowling Russia at War: From the Mongol Conquest to Afghanistan, Chechnya, and Beyond Αρχειοθετήθηκε 2016-09-03 στο Wayback Machine. pp 728–729 ABC-CLIO, 2 dec. 2014 (ISBN 1598849484)
  14. ↑ Siavash Lornejad, Ali Doostzadeh. ON THE MODERN POLITICIZATION OF THE PERSIAN POET NEZAMI GANJAVI Αρχειοθετήθηκε 2021-08-28 στο Wayback Machine. CCIS, 2012 (ISBN 978-9993069744) p 10
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αζερμπαϊτζάν_(Ιράν)&oldid=11170307"