Αερομαχία εκτός οπτικής επαφής

Η αερομαχία εκτός οπτικής επαφής (beyond visual range) συμβαίνει όταν δύο ή περισσότερα αεροσκάφη εμπλέκονται χωρίς να είναι δυνατή - λόγω απόστασης - η οπτική επαφή και αναγνώριση του ενός από τον άλλον. Συνήθως η απόσταση αυτή ορίζεται στα 20 μίλια.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η τακτική αυτή βρήκε τις πρώτες τις εφαρμογές την δεκαετία του 1960, όταν η τεχνολογία επέτρεψε την ενσωμάτωση μικρών και ταυτόχρονα ισχυρών ραντάρ και στα αεροσκάφη και στους πυραύλους. Έτσι, ένας πύραυλος πλέον δεν χρειαζόταν να έχει κάποιο θερμικό σήμα ώστε να είναι ικανός να ακολουθήσει το στόχο. Πύραυλοι τέτοιου τύπου αναπτύχθηκαν, ήδη από το 1950, τόσο από τις ΗΠΑ (Raytheon AIM-7 Sparrow, Hughes AIM-4 Falcon) όσο και από τη Σοβιετική Ένωση (Vympel R-23 Apex). Οι πύραυλοι αυτοί συνδυάστηκαν με τα αεροσκάφη 2ης γενιάς, όπως τα αμερικανικά F-4 Phantom και τα ρωσικά MiG-21.

Η θεωρητική στρατηγική πίστευε ότι οι κλειστές αερομαχίες ήταν μια πρακτική του παρελθόντος και ότι το μέλλον θα έβλεπε τις αντίπαλες δυνάμεις να εκτοξεύουν πυραύλους χωρίς να είναι αναγκαία η οπτική επαφή. Έτσι αναπτύχθηκαν αεροσκάφη ιδιαίτερα ανθεκτικά - αλλά και βαριά - χωρίς ιδιαίτερες δυνατότητες ελιγμών. Η πρώτη δοκιμή αυτής της πρακτική ήρθε στον πόλεμο του Βιετνάμ με ιδιαίτερα απογοητευτικά αποτελέσματα. Οι κανόνες εμπλοκής δεν επέτρεπαν τέτοιου τύπου βολές συχνά, ενώ όταν επιτρεπόταν, οι πρώτοι αυτοί πύραυλοι ήταν εξαιρετικά αναξιόπιστοι - με 2 στους 3 να αστοχούν. Αποτέλεσμα αυτής της απροσδόκητης αποτυχίας ήταν η τακτική αυτή να αποσυρθεί και να επιστρέψουν οι τακτικές κλειστής αερομαχίας.

Οι εμπειρίες του πολέμου αυτού μετουσιώθηκαν σε μια εκρηκτική ανάπτυξη και μετατροπή των οπλικών συστημάτων εκτός οπτικής επαφής κατά τη δεκαετία του 1970. Γνωρίζοντας πλέον ότι πρακτικά τέτοιες αερομαχίες είναι αδύνατες με την ισχύουσα τακτική, και το ΝΑΤΟ, και οι χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας ανέπτυξαν καινούρια συστήματα, αεροσκάφη και πυραύλους. Η επόμενη δοκιμή αυτών των συστημάτων ήρθε στην Καταιγίδα της Ερήμου, όπου και παρουσιάστηκε αισθητή διαφορά. Οι τακτικές που ακολουθούσαν τα συμμαχικά αεροσκάφη, σε συνδυασμό με τις νέες γενιές πυραύλων και συστημάτων έδειξαν ότι για πρώτη φορά, πράγματι ήταν δυνατή η αερομαχία εκτός οπτικής επαφής.

Η συνέχεια ήταν ακόμα πιο εντυπωσιακή καθώς με την εισαγωγή των αεροσκαφών έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου και τις νέες γενιές πυραύλων (όπως ο AIM-120 AMRAAM) και ο Vympel R-27) οι αερομαχίες εκτός οπτικής επαφής έγιναν η πλειοψηφία, και το ποσοστό επιτυχίας των βολών αγγίζει το 90%.

Τακτική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αν και αρχικά η αερομαχία αυτού του τύπου μοιάζει απλή, πολλές παράμετροι επηρεάζουν την έκβασή της. Η δυνατότητα ενός αεροσκάφους να βγει νικητής από την μάχη εξαρτάται όχι μόνο από την ικανότητα του πιλότου (αν και αυτή παραμένει κυρίαρχη), αλλά και από την ποιότητα του εξοπλισμού και οπλισμού που το αεροσκάφος φέρει. Σε γενικές γραμμές, η σωστή και επιτυχημένη αερομαχία εκτός οπτικής επαφής ξεκινάει ηλεκτρονική αναγνώριση του στόχου (μέσω συστημάτων Αναγνώρισης Φίλου ή Εχθρού - IFF) ή μέσω αεροσκαφών έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου. Στην συνέχεια, η καλή κατανόηση της κατάστασης και του τύπου του αντιπάλου από τον πιλότο θα του επιτρέψει να τοποθετήσει το αεροσκάφος του ώστε να παραμείνει όσο το δυνατόν πιο πολύ "αόρατος" στον αντίπαλο, μέχρι να πραγματοποιήσει τη βολή.

Για αυτού του τύπου την αερομαχία χρησιμοποιούνται πύραυλοι που φέρουν ενσωματωμένο ραντάρ. Συνήθως θα είναι τύπου Ημιενεργού Εντοπισμού με Ραντάρ (Semi-Active Radar Homing), που σημαίνει ότι ο πύραυλος αρχικά θα καθοδηγείται και θα ελέγχεται από το ραντάρ του αεροσκάφους. Παλαιότεροι πύραυλοι απαιτούσαν την πλήρη στόχευση του ραντάρ του αεροπλάνου μέχρις ότου ο πύραυλος χτυπήσει. Στην σύγχρονη εποχή, οι πύραυλοι είναι τύπου fire-and-forget και επιπλέον είναι ανενεργοί μέχρι ένα συγκεκριμένο σημείο. Από τη στιγμή που ο πύραυλος ενεργοποιήσει το ραντάρ του, το αεροσκάφος δεν χρειάζεται να καθοδηγεί τον πύραυλο με το δικό του ραντάρ προς τον στόχο. Έτσι η αποτελεσματικότητα του πυραύλου αυξάνεται κατακόρυφα αφού ο χειριστής του εχθρικού αεροσκάφους δεν προλαβαίνει να τον αντιληφθεί έγκαιρα και να αντιδράσει.

Από το 1990 μέχρι σήμερα, η συντριπτική πλειοψηφία των αερομαχιών είναι εκτός οπτικής επαφής.

Gallery[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

AMRAAM is the most widely used BVR missile.
AAM-4 is compact and has an extremely high performance.^[1]
Meteor uses ramjet sustainer motor.
A MiG-29 Fulcrum fires a AA-10 "Alamo".
Indian made Astra MK1 on static display.

Εξοπλισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Για να είναι ένα αεροσκάφος ικανό για αερομαχίες εκτός οπτικής επαφής, πρέπει να φέρει τα εξής:

Σύστημα Αναγνώρισης Φίλου Ή Εχθρού
Πυραύλους μέσου και μεγάλου βεληνεκούς
Ραντάρ ικανό για την καθοδήγηση τέτοιων πυραύλων
Αεροσκάφος έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου

Ιδιαίτερα διαδεδομένοι πύραυλοι μεγάλου βεληνεκούς σήμερα είναι οι:

Ονομασία πυραύλου	Χώρα προέλευσης	Ακτίνα δράσης
AIM-7 Sparrow/Skylfash	ΗΠΑ/Ηνωμένο Βασίλειο	40 μίλια
AIM-120 AMRAAM	ΗΠΑ	30 μίλια
Vympel R-27	Ρωσία	50 μίλια
Vympel R-77	Ρωσία	60+ μίλια
MBDA Mica	Γαλλία	30 μίλια
MBDA Meteor	Γαλλία	50+ μίλια

Πρακτικά, όλα τα σύγχρονα αεροσκάφη έχουν δυνατότητες αερομαχίας εκτός οπτικής επαφής. Αεροσκάφη που χρησιμοποιούνται για την υποστήριξη είναι:

E-3 Sentry (NATO)
Beriev A-50 Mainstay (Ρωσία)
ERJ-145 Erieye (Σουηδία, Βραζιλία, Ελλάδα)
Boeing 737 Wedgetail (Χιλή, Αυστραλία, Τουρκία)
Grumman E-2 Hawkeye (ΗΠΑ)

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ «XAAM-4 Medium Range Air-to-Air Missile Short Range Ship-to-Air Missile». GlobalSecurity.org. Unknown parameter |access date= ignored (|access-date= suggested) (βοήθεια)

[1] «XAAM-4 Medium Range Air-to-Air Missile Short Range Ship-to-Air Missile». GlobalSecurity.org. Unknown parameter |access date= ignored (|access-date= suggested) (βοήθεια)

[1]