Μετάβαση στο περιεχόμενο

Αεροδιακομιδή

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Πολλαπλή εικόνα από την ορεινή απογείωση ενός ελικοπτέρου τύπου Agusta A109 SP Grand «Da Vinci» της ελβετικής υπηρεσίας αεροδιακομιδών, στο Καντόνι του Σβυτς

Με τον όρο αεροδιακομιδή χαρακτηρίζεται η χρήση αεροπορικού μέσου, είτε αεροσκαφών σταθερών πτερύγων, είτε ελικοπτέρων, για τη μεταφορά ανθρώπων που χρειάζονται επείγουσα ιατρική φροντίδα, ή σε περιπτώσεις εκκενώσεων ή επιχειρήσεως έρευνας και διάσωσης.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι πρώτες αεροδιακομιδές έγιναν κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ως ένα πρωτοποριακό είδος ιατρικής εκκένωσεως, είτε από περιοχές που βρίσκονταν στο μέτωπο είτε και από το ίδιο το πεδίο της μάχης. Πιο συγκρεκριμένα, ως η πρώτη αεροδιακομιδή στην παγκόσμια ιστορία αναφέρεται εκείνη που έλαβε χώρα στη Σερβία το φθινόπωρο του 1915, όταν ασθενείς στρατιώτες μεταφέρθηκαν σε ασφαλές μέρος από τον Γάλλο αεροπόρο Λουί Πωλάν.[1] Μεταξύ των διασωθέντων στην αποστολή εκείνη ήταν και ο τότε Σλοβάκος εθελοντής Μίλαν Ράστισλαβ Στέφανικ, μετέπειτα διπλωμάτης, αεροπόρος, αστρονόμος και πολιτικός που διετέλεσε ο πρώτος Υπουργός Αμύνης της Τσεχοσλοβακίας.

Το 1928 στην Αυστραλία, ο πάστορας Τζων Φλυν ίδρυσε την «Υπηρεσία Ιπτάμενων Ιατρών» («Φλάινγκ Ντόκτορς») για να παρέχει ένα ευρύ φάσμα ιατρικών υπηρεσιών σε πολίτες σε απομακρυσμένες περιοχές. Αυτές πάντως συμπεριελάμβαναν και ιατρικές εξετάσεις ρουτίνας από περιοδεύοντες γενικούς παθολόγους.

Τα στρατιωτικά αεροσκάφη σταθερών πτερύγων χρησιμοποιούνταν τακτικά κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου για αεροδιακομιδές. Τα ελικόπτερα κατέστησαν τα συχνότερα χρησιμοποιούμενα για τέτοιους σκοπούς μέσα κατά τη διάρκεια των Πολέμων της Κορέας και του Βιετνάμ.

Αργότερα, τα ελικόπτερα εισάχθηκαν και στην υγειονομική περίθαλψη πολιτών, ειδικά για μικρότερες αποστάσεις, στις μεγάλες πόλεις και γύρω από αυτές: μεταφέρουν ασθενείς ή ειδικούς ιατρούς ανάλογα με την ανάγκη και μεταφέρουν τους ασθενείς σε νοσοκομεία, ειδικά σε περιπτώσεις σοβαρών τραυματισμών. Τα αεροσκάφη σταθερών πτερύγων παρέμειναν σε χρήση για ιατρική μεταφορά μεγάλων αποστάσεων.

Πλεονεκτήματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι αεροπορικές ιατρικές υπηρεσίες μπορούν να ταξιδέψουν ταχύτερα και να δράσουν σε μια ευρύτερη περιοχή καλύψεως από ό,τι ένα χερσαίο ασθενοφόρο.[2] Αυτό τις καθιστά ιδιαίτερα χρήσιμες σε αραιοκατοικημένες αγροτικές περιοχές.[3]

Η αεροδιακομιδή παρουσιάζει ιδιαίτερο πλεονέκτημα για σοβαρά τραυματισμένους: Η θεωρία της «χρυσής ώρας» υποστηρίζει ότι οι σοβαρά τραυματισμένοι θα πρέπει να μεταφέρονται όσο το δυνατό ταχύτερα σε ένα επαρκές a specialist trauma center.[4][5] Επιπλέον, το εξειδικευμένο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό μέσα σε ένα ελικόπτερο αεροδιακομιδής μπορεί να παρέχει κατάλληλη φροντίδα αμέσως μόλις φθάσει στον άρρωστο και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού.[6] Κρίσιμη φροντίδα μπορούν επίσης να προσφέρουν κατά τη μεταφορά από νοσοκομεία σε εξειδικευμένα «κέντρα τραύματος».[7]

Μειονεκτήματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η αεροπορική μεταφορά τραυματιών είναι κοστοβόρα[8][9] και αν χρησιμοποιηθεί σε μια ακατάλληλη περίσταση μπορεί να είναι ιδιαιτέρως επικίνδυνη εξαιτίας καιρικών συνθηκών[10], ή σε περίπτωση που προσφέρεται σε πρόσωπα που ήδη βρίσκονται σχετικώς κοντά σε νοσοκομείο μπορεί να καθυστερήσει αντί να συντομεύσει την άφιξή τους στο νοσοκομείο.[11] Σε μια έρευνα του 1996, υπηρεσίες αεροδιακομιδής στην Αγγλία και την Ουαλία δεν ταυτοποίησαν μικρότερους χρόνους από τη στιγμή της πρώτης ειδοποιήσεως μέχρι την άφιξη σε νοσοκομείο, σε σχέση με την οδική μεταφορά με συνηθισμένο ασθενοφόρο.[8] Η ίδια μελέτη προχώρησε στην εξέλιξη της υγείας ασθενών/τραυματιών που νοσηλεύθηκαν στην Κορνουάλη και το Λονδίνο, και δεν βρήκαν βελτιωμένο ποσοστό επιβιώσεως στους αεροδιακομισθέντες σε σχέση με τους υπόλοιπους σε ίσης βαρύτητας περιστατικά.[8]

Ενδείξεις υπέρ της αεροδιακομιδής

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα ελικόπτερα αεροδιακομιδών έχουν συχνά έντονο χρωματισμό, όπως αυτό το AgustaWestland AW139 στο Τορόντο του Καναδά.

Η αποτελεσματική χρήση των υπηρεσιών ελικόπτερου για τραυματισμούς εξαρτάται από την ικανότητα του επιθεωρητή να εκτιμά το εάν η κατάσταση του τραυματία δικαιολογεί την αεροπορική ιατρική μεταφορά. Πρέπει να αναπτυχθούν πρωτόκολλα και εκπαίδευση-κατάρτιση, ώστε να εξασφαλίζεται η εφαρμογή κατάλληλων κριτηρίων διαφοροποιήσεων. Υπερβολικά αυστηρά κριτήρια μπορεί να εμποδίσουν την ταχεία φροντίδα και μεταφορά των θυμάτων τραυματισμού· τα χαλαρωμένα κριτήρια από την άλλη, μπορούν επίσης να οδηγήσουν στην έκθεση σε περιττούς δυνητικούς κινδύνους από επικίνδυνες καιρικές συνθήκες ή άλλους παράγοντες που σχετίζονται με την αεροπορική πτήση. Η ασφάλεια του πληρώματος και του ασθενούς/τραυματία είναι ο μοναδικός σημαντικότερος παράγοντας που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την απόφαση για τη μεταφορά με ελικόπτερο. Πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη οι καιρικές συνθήκες, τα πρότυπα αεροπορικής κυκλοφορίας και οι αποστάσεις (όπως από το σημείο τραυματισμού έως το κοντινότερο κέντρο τραυματισμών επιπέδου 1). Ένας άλλος λόγος για την ακύρωση μιας πτήσεως βασίζεται στην κατάφαση του πληρώματος για την πτήση. Ο γενικός κανόνας ασφαλείας που ισχύει για το πλήρωμα, όταν υπάρχει ένας πιλότος και δύο ιατροί/νοσηλευτές, είναι ο εξής: «3 για το ταξίδι, ένας να πει ΟΧΙ». Δηλαδή, αν ένας από τους τρεις δεν αισθάνεται άνετα με την πτήση για οποιονδήποτε λόγο, η πτήση ματαιώνεται.

Μερικοί έχουν αμφισβητήσει την ασφάλεια των αεροπορικών ιατρικών υπηρεσιών.[12][13] Ενώ ο αριθμός των ατυχημάτων μπορεί να αυξάνεται, ο αριθμός των αεροδιακομιδών έχει επίσης αυξηθεί.[14] Οι παράγοντες που συνδέονται με δυστυχήματα των ελικοπτέρων ιατρικής μεταφοράς περιλαμβάνουν τις πτήσεις τη νύχτα και κατά τη διάρκεια κακοκαιρίας, καθώς και τις πυρκαγιές μετά από συντριβή.[14]

Το αεροπορικό μέσο ως ασθενοφόρο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το αεροπορικό μέσο με το οποίο γίνονται αεροδιακομιδές, αποκαλούμενο στην αγγλική βιβλιογραφία και air ambulance, «αεροασθενοφόρο», είναι ένα ειδικά εξοπλισμένο ελικόπτερο ή αεροπλάνο που μεταφέρει τραυματίες ή άρρωστους ανθρώπους σε ιατρική έκτακτη ανάγκη σε απόσταση ή έδαφος που δεν είναι πρακτικό για ένα συμβατικό επίγειο ασθενοφόρο. Τα αεροσκάφη σταθερών πτέρυγων χρησιμοποιούνται πιο συχνά για τη μεταφορά ασθενών σε μεγάλες αποστάσεις και για την επιστροφή από ξένες χώρες. Αυτές και οι συναφείς λειτουργίες ονομάζονται «αεροϊατρική» (aeromedical). Σε ορισμένες περιπτώσεις, το ίδιο αεροπλάνο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αναζήτηση αγνοούμενων ή αναζητούμενων.

Τα αεροασθενοφόρα, όπως και τα κοινά ασθενοφόρα, είναι εφοδιασμένα με ιατρικό εξοπλισμό που είναι ζωτικής σημασίας για την παρακολούθηση και τη θεραπεία τραυματιών ή ασθενών. Ο κοινός εξοπλισμός για τα αεροασθενοφόρα περιλαμβάνει φάρμακα, αναπνευστήρες, καρδιογράφους και μονάδες παρακολουθήσεως, εξοπλισμό για καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση και φορεία. Ένα αεροασθενοφόρο με ιατρικό προσωπικό και κατάλληλα εξοπλισμένο παρέχει ιατρική φροντίδα κατά τη διάρκεια της πτήσεως - ενώ ένα μη ιατρικό αεροσκάφoς χωρίς ιατρικό προσωπικό μεταφέρει απλώς ασθενείς χωρίς φροντίδα κατά την πτήση. Οι στρατιωτικές οργανώσεις και το ΝΑΤΟ αναφέρονται στη λειτουργία του πρώτου ως «ιατρική εκκένωση» (medical evacuation, MEDEVAC) και του δεύτερου ως «εκκένωση απωλειών» (casualty evacuation, CASEVAC).

Οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας δίνει ειδική προτεραιότητα στα αεροσκάφη αεροδιακομιδής που βρίσκονται σε αντίστοιχη αποστολή. Τότε το αεροασθενοφόρο έχει τον κωδικό κλήσεως MEDEVAC (και παλαιότερα LIFEGUARD) και παίρνει προτεραιότητα τόσο στον αέρα όσο και στο έδαφος.


Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Veliki rat - Avijacija». rts.rs. RTS, Radio televizija Srbije, Radio Television of Serbia. 
  2. ↑ Truett, Taylor (20 March 2021). «Air Medical Services: The Evolution of Aircraft as Ambulances - IA MED». IA MED. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 December 2022. https://web.archive.org/web/20221201233828/https://www.iamed.com/air-medical-services-the-evolution-of-aircraft-as-ambulances/. Ανακτήθηκε στις 29 October 2022. 
  3. ↑ Steenhoff, Timothy C.· Siddiqui, Daniyal I.· Zohn, Stephen F. (2022). «EMS Air Medical Transport». StatPearls. StatPearls Publishing. PMID 29493980. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2022. 
  4. ↑ American College of Surgeons (2008). Atls, Advanced Trauma Life Support Program for Doctors. Amer College of Surgeons. ISBN 978-1880696316. 
  5. ↑ Campbell, John (2018). International Trauma Life Support for Emergency Care Providers (8η διεθνής έκδοση). Pearson. σελ. 12. ISBN 978-1292-17084-8. 
  6. ↑ Branas C.C., MacKenzie E.J., Williams J.C., Schwab C.W., Teter H.M., Flanigan M.C. (2005). «Access to trauma centers in the United States». JAMA 293 (21): 2626-2633. doi:10.1001/jama.293.21.2626. PMID 15928284. 
  7. ↑ Burney R.E., Hubert D., Passini L., Maio R. (1995). «Variation in air medical outcomes by crew composition: a two-year follow-up». Ann. Emerg. Med. 25 (2): 187-192. doi:10.1016/s0196-0644(95)70322-5. PMID 7832345. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Snooks, H.A.; Nicholl, J.P.; Brazier, J.E.; Lees-Mlanga, S. (1996-03-01). «The costs and benefits of helicopter emergency ambulance services in England and Wales». Journal of Public Health 18 (1): 67-77. doi:10.1093/oxfordjournals.pubmed.a024465. ISSN 1741-3842. PMID 8785079. 
  9. ↑ Taylor, Colman B.; Stevenson, Mark; Jan, Stephen; Middleton, Paul M.; Fitzharris, Michael; Myburgh, John A. (January 2010). «A systematic review of the costs and benefits of helicopter emergency medical services». Injury 41 (1): 10–20. doi:10.1016/j.injury.2009.09.030. ISSN 0020-1383. PMID 19853251. https://doi.org/10.1016/j.injury.2009.09.030. 
  10. ↑ Tavakoli, Nader; Saberian, Peyman; Bagheri Faradonbeh, Saeed; Hasani Sharamin, Parisa; Modaber, Maryam; Sohrabi Anbohi, Zahra; Jamshidi, Razieh; Abedinejad, Majid και άλλοι. (2022-01-10). «Cost-effectiveness Analysis of Air Emergency Versus Ground Emergency Medical Services Regarding the Patient's Transportation and Treatment in Selected Hospital». Medical Journal of the Islamic Republic of Iran 36 (1): 861-867. doi:10.47176/mjiri.36.113. PMID 36447535. PMC 9700417. http://mjiri.iums.ac.ir/article-1-7897-en.html. Ανακτήθηκε στις 2023-10-29. 
  11. ↑ Critchell, Michael; Mallinson, Tom; Regan, Luke (Σεπτέμβριος 2023). «Assessing the Impact of Transport Modality on Prehospital Times for Victims of Motorcycle Road Traffic Collisions in the Scottish Highlands». Air Medical Journal 42 (5): 358-364. doi:10.1016/j.amj.2023.05.008. ISSN 1067-991X. PMID 37716808. https://doi.org/10.1016/j.amj.2023.05.008. 
  12. ↑ Meier, B., Saul, S.: «Fatal crashes provoke debate on safety of sky ambulances», New York Times, 28 Φεβρουαρίου 2005
  13. ↑ Levin, A., Davis, R.: «Surge in crashes scars air ambulance industry», USA Today, 18 Ιουλίου 2005
  14. ↑ 14,0 14,1 Isakov A.P. (2006). «Souls on board: helicopter emergency medical services and safety». Ann. Emerg. Med. 47 (4): 357-360. doi:10.1016/j.annemergmed.2005.12.020. PMID 16546621. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16546621. Ανακτήθηκε στις 2023-08-28. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αεροδιακομιδή&oldid=11000667"