Αγαθονίκη (μάρτυρας)

Με το όνομα Αγαθονίκη αναφέρονται δύο Χριστιανές μάρτυρες. Εκείνη για την οποία έχουμε περισσότερες πληροφορίες ήταν Μικρασιάτισσα και μαρτύρησε το 250 μ.Χ., στον διωγμό του Αυτοκράτορα Δεκίου. Σύμφωνα με μερικούς μελετητές όμως και τον ιστορικό Ευσέβιο, το έργο που αφηγείται τα του μαρτυρίου της ίδιας και των «συν αυτή», οι Πράξεις Κάρπου, Παπύλου και Αγαθονίκης, χρονολογείται από τον 2ο αιώνα, στα χρόνια του Μάρκου Αυρηλίου.

Η Αγαθονίκη αυτή ήταν αδελφή του διακόνου Παπύλου, ο οποίος είχε σπουδάσει ιατρική, όντας εύπορος και Ρωμαίος πολίτης. Τα δυο αδέλφια κατάγονταν είτε από την Πέργαμο, είτε από τα Θυάτειρα. Κάποτε πάντως που βρίσκονταν στην Πέργαμο συνοδεύοντας τον Επίσκοπο Θυατείρων Κάρπο, συνέβη ο Κάρπος και ο Πάπυλος να προσκληθούν από τον Ρωμαίο κυβερνήτη της πόλεως σε γεύμα. Αντιλαμβανόμενοι όμως ότι το κρέας ήταν ειδωλόθυτο, είχε δηλαδή προηγουμένως προσφερθεί ως θυσία σε αρχαίους θεούς, αρνήθηκαν να το φάνε, επειδή ήταν Χριστιανοί. Αφού ανακρίθηκαν, ο κυβερνήτης και ο ανθύπατος Ουαλέριος ή Όπτιμος τους διέταξε να θυσιάσουν στους θεούς εν ονόματι του Αυτοκράτορα. Και όταν αρνήθηκαν, ο ανθύπατος διέταξε να θανατωθούν, είτε ξεσχιζόμενοι με σιδερένια νύχια, είτε καιόμενοι ζωντανοί.

Η Αγαθονίκη ήταν παρούσα στη θανάτωση του Κάρπου και του αδελφού της. Ως προς αυτό και το μαρτύριό της, τα ελληνικά και τα λατινικά χειρόγραφα των Πράξεις Κάρπου, Παπύλου και Αγαθονίκης διαφέρουν στην αφήγησή τους. Στο ελληνικό κείμενο του Ευσεβίου, η Αγαθονίκη βρισκόταν μέσα στο πλήθος που παρακολουθούσε τη θανάτωση, οπότε εξήλθε από το πλήθος, ανακοίνωσε ότι είναι και εκείνη Χριστιανή και ζήτησε να τη ρίξουν και την ίδια στην πυρά. Οι παριστάμενοι της φώναξαν να λυπηθεί τον γιο της, αλλά εκείνη επέμεινε λέγοντας: «Ο Θεός θα ελεήσει το παιδί μου, γιατί Αυτός προνοεί για όλα.» Και αμέσως γδύθηκε και έπεσε μόνη της στη φωτιά φωνάζοντας: «Κύριε βοήθησέ με, σε Σένα κατέφυγα.» Στο λατινικό κείμενο, που είναι εκτενέστερο και λεπτομερέστερο, η Αγαθονίκη δεν ήταν απλώς παριστάμενη στο τέλος, αλλά κατέθεσε στη δίκη του Κάρπου. Μετά τη θανάτωση του Κάρπου, η Αγαθονίκη διατάχθηκε ξεχωριστά να θυσιάσει στα είδωλα. Αρνήθηκε παρά τις εκκλήσεις του κόσμου να λυπηθεί τα παιδιά της (εδώ υπάρχει και η διαφορά ότι είχε περισσότερα του ενός τέκνα), ξεκαθαρίζοντάς τους ότι θα τα προσέχει ο Θεός. Τότε καταδικάσθηκε ξεχωριστά και θανατώθηκε είτε με αποκεφαλισμό, είτε με φωτιά. Ανακηρύχθηκε αγία από την Ορθόδοξη Εκκλησία και η μνήμη της εορτάζεται από κοινού με εκείνη των Αγίων Κάρπου, Παπύλου και Αγαθοδώρου στις 13 Οκτωβρίου.

Η άλλη Αγαθονίκη αναφέρεται ότι ήταν παρθενομάρτυρας και ότι μαρτύρησε στην Καρχηδόνα της βόρειας Αφρικής κατά τη Ρωμαϊκή εποχή, αλλά σε άγνωστο έτος και αιώνα. Τίποτε άλλο σχετικώς με τον βίο και το μαρτύριό της δεν είναι γνωστό. Αναγνωρίζεται ως αγία από την Ορθόδοξη Εκκλησία και η μνήμη της εορτάζεται στις 10 Αυγούστου.

Πηγή

• Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 1 (1972), σελ. 122