Μετάβαση στο περιεχόμενο

Έντεν φον Χόρβατ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Έντεν φον Χόρβατ
Ο Έντεν φον Χόρβατ, φωτογραφία του 1919
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Ödön von Horváth (Ουγγρικά)
Γέννηση9  Δεκεμβρίου 1901[1][2][3]
Ριέκα[4][5]
Θάνατος1  Ιουνίου 1938[1][2][3]
Λεωφόρος Σαμπ-Ελιζέ[6] ή Παρίσι[5]
Συνθήκες θανάτουθανατηφόρο δυστύχημα
Τόπος ταφήςHeiligenstädter Friedhof
Χώρα πολιτογράφησηςΟυγγαρία[5]
Αυστροουγγαρία[5]
Γερμανία[5]
Αυστρία[5]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαΓερμανικά[7]
Ομιλούμενες γλώσσεςΟυγγρικά
Γερμανικά[2]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο του Μονάχου (έως 1921)
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταθεατρικός συγγραφέας[8]
συγγραφέας[8][5]
σεναριογράφος[5]
Αξιοσημείωτο έργοΝιάτα χωρίς Θεό
Περίοδος ακμής1920
Οικογένεια
ΣύζυγοςMaria Elsner (1933–1934)
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσειςβραβείο Κλάιστ (1931)
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Έντεν φον Χόρβατ (γερμανικά: Oedön von Horváth‎‎, (9 Δεκεμβρίου 1901 – 1 Ιουνίου 1938) ήταν Αυστρο-Ούγγρος γερμανόφωνος θεατρικός συγγραφέας και μυθιστοριογράφος ουγγρικής καταγωγής.[9]

Στη σύντομη ζωή του έγραψε 17 θεατρικά έργα και 3 μυθιστορήματα με κύριο θέμα την ανησυχία του για την άνοδο του φασισμού κατά τον Μεσοπόλεμο στην Γερμανία. Το 1933 τα έργα του απαγορεύτηκαν από τις γερμανικές και σύντομα και από τις αυστριακές θεατρικές σκηνές. Δίπλα στον Μπέρτολτ Μπρεχτ έχει αναγνωρισθεί ως ο σημαντικότερος κοινωνικά κριτικός θεατρικός συγγραφέας του γερμανικού θεάτρου κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα.[10]

Τα θέματά του εξακολουθούν να είναι επίκαιρα και τα έργα του ανεβαίνουν συχνά στη σκηνή στην εποχή μας. [11][12]

Βιογραφικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Έντεν φον Χόρβατ γεννήθηκε το 1901 στο Φιούμε (τότε στο βασίλειο της Ουγγαρίας, σήμερα Ριέκα στην Κροατία). Ήταν ο πρωτότοκος γιος ενός διπλωμάτη της Αυστροουγγαρίας ουγγρικής καταγωγής που καταγόταν από τη Σλαβονία, που εκείνη την εποχή περιλαμβάνονταν στα εδάφη της Ουγγαρίας, και ανήκε στην ελάσσονα αριστοκρατία. Η μητέρα του καταγόταν από οικογένεια Ουγγρογερμανών αυτοκρατορικών και βασιλικών στρατιωτικών γιατρών.

Από το 1908, ο Χόρβατ φοίτησε σε σχολείο στη Βουδαπέστη, όπου η εκπαίδευσή του ήταν στην ουγγρική γλώσσα. Το 1909, ο πατέρας του τοποθετήθηκε στο Μόναχο. Το 1913, ο Χόρβατ φοίτησε σε γερμανικό γυμνάσιο στο Πρέσμπουργκ και τη Βιέννη και στη συνέχεια επανενώθηκε με τους γονείς του στο Μούρναου αμ Στάφελζεε, στην Άνω Βαυαρία. Από το 1919, ο Χόρβατ σπούδασε στο πανεπιστήμιο Λούντβιχ Μαξιμίλιαν στο Μόναχο όπου παρακολούθησε μαθήματα ψυχολογίας, λογοτεχνίας, θεάτρου και ιστορίας της τέχνης μέχρι το 1922.[13]

Σχετικά με την καταγωγή του έγραψε χαρακτηριστικά:

«Αν με ρωτήσετε ποια είναι η πατρίδα μου, θα σας απαντήσω: Γεννήθηκα στο Φιούμε, μεγάλωσα στο Βελιγράδι, τη Βουδαπέστη, το Πρέσμπουργκ, τη Βιέννη και το Μόναχο, έχω ουγγρικό διαβατήριο, αλλά δεν έχω πατρίδα. Είμαι ένα πολύ τυπικό δείγμα της παλιάς Αυστροουγγαρίας: ταυτόχρονα Ούγγρος, Κροάτης, Γερμανός και Τσέχος, η χώρα μου είναι η Ουγγαρία και η μητρική μου γλώσσα τα γερμανικά.»

Αναγνώριση, διώξεις και μετανάστευση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Άρχισε να γράφει ως φοιτητής, από το 1920. Αφού εγκατέλειψε το πανεπιστήμιο χωρίς πτυχίο το 1922, εγκαταστάθηκε στο Βερολίνο και αφιερώθηκε όλο και πιο εντατικά στη συγγραφή. Τα πρώιμα θεατρικά του έργα δείχνουν το ενδιαφέρον του για τον γερμανικό λαϊκό πολιτισμό και την πολιτική ιστορία. Τον Μάρτιο του 1931, το θεατρικό του έργο Ιταλική Νύχτα έκανε πρεμιέρα στο Βερολίνο. [14]Η φήμη του Χόρβατ ως συγγραφέα έφτασε στο αποκορύφωμά της το φθινόπωρο του 1931, όταν τιμήθηκε με το βραβείο Κλάιστ για το θεατρικό Ιστορίες από το δάσος της Βιέννης. Το 1933, μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους Ναζί στη Γερμανία, μετακόμισε στη Βιέννη. Τον ίδιο χρόνο παντρεύτηκε την Εβραία τραγουδίστρια όπερας Μαρία Έλσνερ, γάμος που κατέληξε σε διαζύγιο ένα χρόνο αργότερα. Έζησε και στο Σάλτσμπουργκ και στο Μούρναου αμ Στάφελζεε. Το 1934 ο Χόρβατ επέστρεψε στη Γερμανία.

Παρά την αντίθεσή του στον Εθνικοσοσιαλισμό, προσπάθησε να ενταχθεί στην Ένωση Γερμανών Συγγραφέων του Ράιχ και έγινε μέλος της Ένωσης Εθνικών Συγγραφέων. Τον Ιούλιο του 1936, απελάθηκε από τη Γερμανία και διαγράφηκε από τον κατάλογο των μελών του Επιμελητηρίου Λογοτεχνίας του Ράιχ τον Φεβρουάριο του 1937. Επειδή τα έργα του δεν παίζονταν πλέον στη Γερμανία, η οικονομική κατάστασή του επιδεινώθηκε. Το 1937, το μυθιστόρημά του Νιάτα χωρίς Θεό, στο οποίο παρουσιάζει μια εικόνα της Γερμανίας πριν από την έναρξη του Β' Παγκοσμίου πολέμου με τις καταστολές και τους μηχανισμούς χειραγώγησης, εκδόθηκε στο Άμστερνταμ και μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες, αλλά το 1938 συμπεριλήφθηκε στον Κατάλογο επιβλαβούς και ανεπιθύμητης λογοτεχνίας και κατασχέθηκε. Μετά την προσάρτηση της Αυστρίας στη ναζιστική Γερμανία τον Μάρτιο του 1938, ο Χόρβατ μετανάστευσε στο Παρίσι.[10]

Θάνατος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αναμνηστική πλακέτα στον τόπο θανάτου του Χόρβατ στο Παρίσι

Τον Ιούνιο του 1938, ο Χόρβατ, σε ηλικία 37 ετών, σκοτώθηκε από ένα κλαδί δέντρου που έπεσε κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας στη λεωφόρο Ηλυσίων Πεδίων στο Παρίσι, απέναντι από το Θέατρο Μαρινί. Κατά τραγικό τρόπο, λίγες μόνο μέρες νωρίτερα, ο Χόρβατ είχε πει σε έναν φίλο του: «Δεν φοβάμαι τόσο πολύ τους Ναζί... Υπάρχουν χειρότερα πράγματα που μπορεί κανείς να φοβάται, δηλαδή πράγματα που φοβάται χωρίς να ξέρει γιατί. Για παράδειγμα, φοβάμαι τους δρόμους. Οι δρόμοι μπορεί να είναι εχθρικοί για κάποιον, μπορούν να τον συντρίψουν. Οι δρόμοι με τρομάζουν».[15]

Η κηδεία του πραγματοποιήθηκε παρουσία πολλών εξόριστων Γερμανών συγγραφέων στις 7 Ιουνίου 1938 στο νεκροταφείο Σαιντ-Ουέν, στο βόρειο Παρίσι. Το 1988, στην 50ή επέτειο από τον θάνατό του, τα λείψανά του μεταφέρθηκαν στη Βιέννη.

Λογοτεχνικό έργο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πυρήνας του έργου του Χόρβατ αποτελείται από κοινωνικοπολιτικά θέματα με την προβληματική του να περιστρέφεται γύρω από την ανησυχία του για το μέλλον και τους κινδύνους από την άνοδο του φασισμού στην περίοδο του Μεσοπολέμου. Ο ίδιος αποκαλεί στόχο του έργου του την «αποκάλυψη της συνείδησης». Βασισμένος στις ατομικές μοίρες φτωχών, απελπισμένων μικροαστών και υποταγμένων γυναικών, σκιαγραφεί εικόνες μιας αποξενωμένης και κοινωνικά υποβαθμισμένης κοινωνίας. Έργα γεμάτα θλίψη, που μετριάζεται με τη λεπτή ειρωνεία και το χιούμορ του, οι πικρές κωμωδίες του παρουσιάζουν τη θρησκοληψία, τον συντηρητισμό, την ημιμάθεια, την αδιαφορία, τον ατομικισμό, την ανεργία, την ηθική παρακμή και τον ανερχόμενο φασισμό, θέματα που και στην εποχή μας φαίνονται εξαιρετικά επίκαιρα. [16]

Σε μεταγενέστερα έργα, εμφανίζονται θρησκευτικά ερωτήματα με την έννοια της ευθύνης και της ενοχής στην ανθρώπινη δράση. Ήδη στο θεατρικό του έργο Ιταλική Νύχτα αναλύει όχι μόνο την κοινωνική αλλά και την ψυχολογική συνιστώσα της συμπεριφοράς των φασιστών, παρουσιάζοντάς την να καθορίζεται από ένα βάναυσο και μαζοχιστικό-συναισθηματικό σύμπλεγμα κατωτερότητας. Ο Χόρβατ ασχολείται επίσης με τον φασισμό στα μεταγενέστερα πεζογραφικά του έργα Νιάτα χωρίς Θεό και Ένα παιδί της εποχής μας πιο άμεσα και πικρά. Πολλά έργα του έχουν διασκευαστεί για τον κινηματογράφο.[17][18]

Ο Χόρβατ ως θεατρικός ήρωας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1982 ανέβηκε στο Λονδίνο το θεατρικό έργο του Κρίστοφερ Χάμπτον Ιστορίες από το Χόλυγουντ με θέμα τη ζωή Γερμανών λογοτεχνών προσφύγων που διέφυγαν τις δεκαετίες του 1930 και του 1940 από τη ναζιστική Γερμανία και τις προσπάθειές τους να επιβιώσουν στο Χόλυγουντ. Φανταστικός υποτιθέμενος αφηγητής ήταν ο Έντεν φον Χόρβατ, αρκετά από τα θεατρικά έργα του οποίου είχε μεταφράσει ο Χάμπτον. Το 1992, διασκευάστηκε σε τηλεοπτική ταινία σε σκηνοθεσία Χάουαρντ Ντέιβις, με τον Τζέρεμι Άιρονς ως Έντεν φον Χόρβατ. [19]

Έργα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Θεατρικά έργα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Das Buch der Tänze, 1922 - Το Βιβλίο των Χορών
  • Mord in der Mohrengasse, 1923 - Φόνος στη Μόρενγκασε
  • Niemand, Tragödie in sieben Bildern, 1924 - Κανείς, τραγωδία σε επτά εικόνες, αδημοσίευτο μέχρι το 2016
  • Zur schönen Aussicht, 1926 - Προς την όμορφη θέα ελλ. μτφ. Μπελβεντέρε
  • Die Bergbahn, 1926 - Το τελεφερίκ ή Ορεινός σιδηρόδρομος
  • Sladek, der schwarze Reichswehrmann, 1929 - Σλάντεκ, ο μαύρος Ράιχσβερμαν
  • Rund um den Kongreß, 1929 - Γύρω από το Κογκρέσο
  • Die Lehrerin von Regensburg, 1930 - Η δασκάλα του Ρέγκενσμπουργκ
  • Italienische Nacht, 1931 - Ιταλική Νύχτα [14]
  • Geschichten aus dem Wiener Wald, 1931 - Ιστορίες από το δάσος της Βιέννης
  • Kasimir und Karoline, 1932 - Καζιμίρρ και Καρολίνα
  • Glaube Liebe Hoffnung, 1933 - Πίστη Αγάπη Ελπίδα
  • Die Unbekannte aus der Seine, 1933 Η άγνωστη του Σηκουάνα
  • Hin und Her, 1934 - Μπρος-πίσω
  • Mit dem Kopf durch die Wand, 1934 - Με το κεφάλι μέσα στον τοίχο
  • Don Juan kommt aus dem Krieg, 1936 - Ο Δον Ζουάν επιστρέφει από τον πόλεμο [12]
  • Figaro lässt sich scheiden, 1936 - Ο Φίγκαρο παίρνει διαζύγιο
  • Pompeji. Komödie eines Erdbebens, 1937 - Πομπηία. Κωμωδία ενός σεισμού
  • Ein Dorf ohne Männer, 1937 - Ένα χωριό χωρίς άνδρες
  • Himmelwärts, 1937 - Προς τον Ουρανό
  • Der jüngste Tag, 1937 - Η Ημέρα της Κρίσης

Μυθιστορήματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μεταφράσεις στα ελληνικά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Μπελβεντέρε, μτφ. Γιώργος Δεπάστας, εκδ. Ολκός [20]
  • Σλάντεκ, μτφ. Θεοδώρα Καπράλου, εκδ. Εξάντας [21]
  • Ιστορίες από το δάσος της Βιέννης, μτφ. Γιώργος Δεπάστας, εκδ. Νεφέλη, 2008
  • Καζιμίρρ και Καρολίνα, μτφ. Δημοσθένης Παπαδόπουλος, εκδ. Βακχικόν [22]
  • Πίστη Αγάπη Ελπίδα, μτφ. Κωνσταντίνος Κυριακού, εκδ. Δρόμων, 2020
  • Νέοι χωρίς Θεό, μτφ. Πόλα Φίλια, εκδ. Φίλντισι, 2015
  • Νιάτα χωρίς Θεό, μτφ. Αγαθοκλής Αζέλης, εκδ. Σύγχρονη εποχή [23]
  • Ένα παιδί του καιρού μας, ελλ. μτφ, Αιμιλία Μανούση, εκδ. Γνώση [24]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9  Απριλίου 2014.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 11907745f. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 (Αγγλικά) SNAC. w6zc84qd. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11  Δεκεμβρίου 2014.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 (Γερμανικά) Κατάλογος της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γερμανίας. 118553739. Ανακτήθηκε στις 5  Αυγούστου 2024.
  6. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30  Δεκεμβρίου 2014.
  7. ↑ Qha3DQAAQBAJ. σελ. 6.
  8. ↑ 8,0 8,1 The Fine Art Archive. 112467. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  9. ↑ . «britannica.com/biography/Odon-von-Horvath». 
  10. ↑ 10,0 10,1 . «deutsche-biographie.de/Horvath». 
  11. ↑ . «ticketservices.gr/event/sladek/el». 
  12. ↑ 12,0 12,1 . «finboroughtheatre.co.uk/production/don-juan-comes-back-from-the-war/». 
  13. ↑ . «dhm.de/lemo/biografie/oedoen-horvath». 
  14. ↑ 14,0 14,1 . «culturenow.gr/italiki-nyxta-toy-enten-fon-xorvat-sti-v-skini-toy-theatroy-odoy-kefallinias/». 
  15. ↑ . «encyclopedia.com/history/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/von-horvath-odon». 
  16. ↑ . «culturenow.gr/istories-apo-dasos-tis-viennis-sto-theatro-texnis/». 
  17. ↑ . «culturenow.gr/tag/enten-fon-xorvat/». 
  18. ↑ . «imdb.com/Ödön von Horvath(1901-1938)». 
  19. ↑ . «imdb.com/title/Tales from Hollywood/1992». 
  20. ↑ . «politeianet.gr/books/horvath-odon-von-olkos-mpelbentere-». 
  21. ↑ . «protoporia.gr/xorvat-enten-fon-slantek». 
  22. ↑ . «politeianet.gr/horvath-odon-von-bakchikon-kazimir-kai-karolina». 
  23. ↑ . «politeianet.gr/books/horvath-odon-von-sugchroni-epochi-niata-choris-theo». 
  24. ↑ . «protoporia.gr/xorvat-enten-fon-ena-paidi-tou-kairou-mas-». 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Έντεν_φον_Χόρβατ&oldid=11070423"