Άτλας (χαρτογραφία)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μπροστινό μέρος του άτλαντα του Μερκάτορ του 1595
Παγκόσμιος χάρτης Theatrum Orbis Terrarum (Θέατρο της σφαίρας του κόσμου) του Αβραάμ Ορτέλιους, 1570
Σελίδα τίτλου του Speculum Orbis Terrae, του Κορνέλη ντε Τζόντε. Ο Κορνέλης ήταν γιος του Γεράρδου ντε Τζόντε. Όταν ο πατέρας του πέθανε το 1591, ο Κορνέλης ντε Τζοντέ ανέλαβε τη δουλειά του μη ολοκληρωμένου προγράμματος άτλαντα του πατέρα του (Speculum Orbis Terrarum, που δημοσιεύθηκε αρχικά το 1578), το οποίο τελικά δημοσίευσε το 1593.
Ο παγκόσμιος χάρτης του Μπλάου, που αρχικά ετοίμασε ο Joan Blaeu για το Atlas Maior του, που δημοσιεύτηκε στο πρώτο βιβλίο του Atlas Van Loon (1664).
Imperii Orientalis et Circumjacentium Regionum από Guillaume Delisle (1742)

Ο άτλας είναι μια συλλογή χαρτών. Συνήθως είναι μια δέσμη χαρτών της Γης ή μιας περιοχής της Γης.

Οι άτλαντες παραδοσιακά είναι δεμένοι σε μορφή βιβλίου, αλλά σήμερα πολλοί ατλάντες είναι σε μορφή πολυμέσων. Εκτός από την παρουσίαση γεωγραφικών χαρακτηριστικών και πολιτικών ορίων, πολλοί άτλαντες συχνά διαθέτουν γεωπολιτικά, κοινωνικά, θρησκευτικά και οικονομικά στατιστικά. Έχουν επίσης πληροφορίες σχετικά με το χάρτη και τα μέρη σε αυτόν.

Ετυμολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η έννοια του άτλαντα με τη σύγχρονη έννοια και η κατηγορία του άτλαντα ήταν το πνευματικό τέκνο και μεταξύ των πρωτοποριακών συνεισφορών των πρώιμων σύγχρονων χαρτογράφων, γεωγράφων και κοσμογράφων των Κάτω Χωρών,[1] κυρίως του Γεράρδου Μερκάτορ (ο οποίος χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τον όρο «άτλας» για μια συλλογή χαρτών)[2] και του Αβραάμ Ορτέλιου (που συχνά αναγνωριζόταν ως δημιουργός του πρώτου αληθινού άτλαντα με τη σύγχρονη έννοια).[3] Η χρήση της λέξης «άτλας» σε γεωγραφικό πλαίσιο χρονολογείται από το 1595 όταν ο Γερμανοφλαμανδός γεωγράφος Γεράρδος Μερκάτορ δημοσίευσε το Atlas Sive Cosmographicae Meditationes de Fabrica Mundi et Fabricati Figura (Άτλας ή κοσμογραφικοί διαλογισμοί για τη δημιουργία του σύμπαντος, και το σύμπαν όπως δημιουργήθηκε). Αυτός ο τίτλος παρέχει τον ορισμό του Μερκάτορ για τη λέξη ως περιγραφή της δημιουργίας και της μορφής ολόκληρου του σύμπαντος, όχι απλώς ως συλλογή χαρτών. Ο τόμος που δημοσιεύθηκε ένα χρόνο μετά το θάνατό του είναι ένα κειμένου με μεγάλο εύρος, αλλά, καθώς εξελίχθηκαν οι εκδόσεις, έγινε απλώς μία συλλογή χαρτών και από τα μέσα του δέκατου έβδομου αιώνα η λέξη χρησιμοποιήθηκε με αυτή την έννοια. Ο νεολογισμός που επινοήθηκε από τον Μερκάτορ ήταν ένα σημάδι του σεβασμού του για τον Τιτάνα Άτλαντα, τον «βασιλιά της Μαυριτανίας», τον οποίο θεωρούσε ως τον πρώτο σπουδαίο γεωγράφο.

Ιστορία των ατλάντων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το πρώτο έργο που περιείχε συστηματικά διατεταγμένους χάρτες ομοιόμορφου μεγέθους που αντιπροσωπεύουν τον πρώτο σύγχρονο άτλαντα δημιουργήθηκε από τον Ιταλό χαρτογράφο Πιέτρο Κόπο στις αρχές του 16ου αιώνα, ωστόσο δεν δημοσιεύθηκε τότε, οπότε συμβατικά δεν θεωρείται ο πρώτος άτλας. Αντίθετα, αυτός ο τίτλος απονέμεται στη συλλογή χαρτών Theatrum Orbis Terrarum που δημιουργήθηκε από τον χαρτογράφο Αβραάμ Ορτέλιους, από το Δουκάτο της Βραβάντης, η οποία εκτυπώθηκε το 1570. Υπάρχει, ωστόσο, πολύ μεγάλη διαφορά στον τρόπο με τον οποίο οι άτλαντες εκδίδονταν τον 16ο-19ο αιώνα και σήμερα. Σε αντίθεση με σήμερα, οι περισσότεροι ατλάντες δεν ήταν βιβλιοδετημένοι και έτοιμοι για αγορά από τον πελάτη, αλλά τα πιθανά συστατικά μέρη τους αποθηκεύονταν ξεχωριστά. Ο πελάτης θα μπορούσε να αλλάξει το περιεχόμενο σύμφωνα με τις προτιμήσεις του, να έχει τους χάρτες χρωματισμένους/επιχρυσωμένους ή όχι και αφού ο εκδότης και ο πελάτης συμφωνούσαν, τότε γινόταν η βιβλιοδεσία του άτλαντα. Επομένως, είναι πιθανό πρώιμοι τυπωμένοι άτλαντες με την ίδια σελίδα τίτλου να έχουν διαφορετικό περιεχόμενο. [4]

Τύποι ατλάντων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένας ταξιδιωτικός άτλας κατασκευάζεται για εύκολη χρήση κατά τη διάρκεια του ταξιδιού και συχνά έχει σπειροειδείς συνδέσεις, ώστε να μπορεί να διπλωθεί επίπεδα (για παράδειγμα διάσημοι ατλάντες A-Z της εταιρείας Α-Ζ Χάρτες Γεωγράφων). Έχει χάρτες σε μεγάλη μεγένθυνση, ώστε οι χάρτες να μπορούν να εξεταστούν εύκολα. Ένας ταξιδιωτικός άτλας μπορεί επίσης να αναφέρεται ως οδικός χάρτης.[5]

Ένας επιτραπέζιος άτλας είναι παρόμοιος με ένα βιβλίο αναφοράς. Μπορεί να είναι σε σκληρόδετη μορφή ή με χαρτόδετο εξώφυλο.

Υπάρχουν άτλαντες των άλλων πλανητών (και των δορυφόρων τους) του Ηλιακού Συστήματος.[6]

Υπάρχουν άτλαντες ανατομίας, που χαρτογραφούν τα όργανα του ανθρώπινου σώματος ή άλλων οργανισμών.[7]

Επιλεγμένοι άτλαντες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ορισμένοι χαρτογραφικά ή εμπορικά σημαντικοί άτλαντες είναι οι ακόλουθοι:

17ος αιώνας και νωρίτερα
18ος αιώνας
19ος αιώνας
20ος αιώνας
21ος αιώνας

Βιβλιογραφικές αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Including notable contributors like Gerardus Mercator, Abraham Ortelius, Gerard de Jode, Cornelis de Jode, Lucas Waghenaer, Jodocus Hondius, Henricus Hondius, Johannes Janssonius, Willem Blaeu, Johannes Blaeu, Claes Visscher, Andreas Cellarius, Frederik de Wit. Also, some atlases published by Netherlandish cartographers such as Theatrum Orbis Terrarum (Theatre of the Orb of the World), Speculum Orbis Terrarum, Speculum Orbis Terrae (Mirror of the World), Spieghel der Zeevaerdt (Mariner's Mirror), Mercator-Hondius Atlas, Atlas Blaeu-Van der Hem, Atlas Maior, Atlas van Loon, Klencke Atlas, and Harmonia Macrocosmica are considered masterpieces in the history of mapmaking.
  2. ↑ Van der Krogt, Peter (2015), 'Chapter 6: Gerhard Mercator and his Cosmography: How the 'Atlas' became an Atlas,'; in: Gerhard Holzer, et al. (eds.), A World of Innovation: Cartography in the Time of Gerhard Mercator. (Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 2015), pp. 112–130
  3. ↑ Binding, Paul: Imagined Corners: Exploring the World's First Atlas. (London: Headline Book Publishing, 2003)
  4. ↑ Jan Smits, Todd Fell (2011). Early printed atlases: shaping Plato's 'Forms' into bibliographic descriptions. In: Journal of map & geography libraries : advances in geospatial information, collections & archives, (ISSN 1542-0353), 7(2011)2, p. 184-210.
  5. ↑ «Road map». Road map. http://www.merriam-webster.com/dictionary/road%20map. Ανακτήθηκε στις 2012-05-31. 
  6. ↑ Greeley, Ronald· Batson, Raymond. The NASA Atlas of the Solar System. ISBN 978-0521561273. 
  7. ↑ Schwartz, John (2008-04-22). «The Body in Depth». The New York Times. https://www.nytimes.com/2008/04/22/science/22bass.html. Ανακτήθηκε στις 2015-05-07. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πηγές
Διαδικτυακοί άτλαντες
Ιστορία των ατλάντων
Ιστορικοί άτλαντες online
Άλλοι σύνδεσμοι


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Άτλας_(χαρτογραφία)&oldid=10398767"