Άνδρος (πόλη)
Συντεταγμένες: 37°50′13.2″N 24°56′11.4″E / 37.837000°N 24.936500°E
| Άνδρος (Χώρα) | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα[1] |
| Περιφέρεια | Νοτίου Αιγαίου |
| Περιφερειακή Ενότητα | Άνδρου |
| Δήμος | Άνδρου |
| Δημοτική Ενότητα | Άνδρου |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Νησιά Αιγαίου Πελάγους |
| Νομός | Κυκλάδων |
| Υψόμετρο | 14 μέτρα |
| Έκταση | 11,468 (η κοινότητα) |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 84 500 |
| Τηλ. κωδικός | +2282 |
| http://www.andros.gr | |
Η Άνδρος ή Χώρα είναι η πρωτεύουσα της Άνδρου με πληθυσμό 1.428 κατοίκων (2011). Βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα του νησιού, χτισμένη κατά μήκος μιας μικρής χερσονήσου. Περιβάλλεται από δύο αμμώδεις παραλίες, το Παραπόρτι στα νότια και το Νειμποριό στα βόρεια.
Διοικητικά, η πόλη της Άνδρου είναι έδρα ομώνυμης δημοτικής κοινότητας του δήμου Άνδρου, του οποίου είναι πρωτεύουσα, ενώ αποτελεί και έδρα της ομώνυμης Περιφερειακής Ενότητας. Η δημοτική κοινότητα είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ημιορεινός οικισμός, με έκταση 11,468 χμ² (2011). Περιλαμβάνει και τους οικισμούς Βραχνός, Λιβάδια και Μέσα Χωριό. [2]
Πληθυσμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1991 | 1.574 (1.802) |
| 2001 | 1.567 (1.859) |
| 2011 | 1.428 (1.665) |
| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1961 | 2.032 (2.456) |
| 1971 | 1.827 (2.192) |
| 1981 | 1.631 (1920) |
| 1991 | 1.370 (1.598) |
| 2001 | 1.508 (1.801) |
| 2011 | 1.411 (1.645) |
(σε παρένθεση ο πληθυσμός της δημοτικής κοινότητας)
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Φραγκοκρατία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σε αντίθεση με την δυτική και κεντρική Άνδρο που κατοικείται από την αρχαιότητα, η χερσόνησος της Χώρας άρχισε να κατοικείται κατά τον 13ο αιώνα. Εκείνη την εποχή το νησί βρισκόταν υπό φραγκική κατοχή και στη νησίδα, στην άκρη του ακρωτηρίου, χτίστηκε το 1207 το Ενετικό κάστρο (ή Κάτω Κάστρο) το οποίο χρησίμευε ως ορμητήριο αλλά και ως κατοικία του Μαρίνο Ντάντολο, ανιψιός του αφέντη της Άνδρου Ενρίκο Ντάντολο[8]. Κατά το 16ο αιώνα η Χώρα ήταν ένας μικρός αλλά πυκνοδομημένος οικισμός χτισμένος στην άκρη του ακρωτηρίου, περιφραγμένος από τείχη[9]. Όλες οι κατοικίες βρίσκονταν εντός των τειχών. αφήνοντας τις πεδιάδες εκατέρωθεν του ακρωτηρίου για καλλιέργειες. Το 1674 η Χώρα καταστράφηκε και εγκαταλήφθηκε μέχρι το 1750 όπου άρχισε και πάλι να κατοικείται[10].
Οικιστική ανάπτυξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 19ο αιώνα η Άνδρος στρέφεται στη ναυτιλία και γνωρίζει οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Έτσι η Χώρα, όντας εμπορικό και οικονομικό κέντρο του νησιού, επεκτείνεται κατά μήκος της χερσονήσου. Στην πυκνοκατοικημένη περιοχή της Ρίβας και της Πλακούρας, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή χτίζονται αρχοντικά και νεοκλασικά σπίτια από τις οικογένειες των εφοπλιστών. Παράλληλα χτίζονται σπίτια και υπηρεσίες με δωρεές των εύπορων οικογενειών, στις ακατοίκητες περιοχές της χερσονήσου, όπως το Εμπειρίκειο Γηροκομείο και Νοσοκομείο από την οικογένεια Εμπειρίκου. Το 1901, κατασκευάστηκε ο πεζόδρομος της Αγοράς από τον δήμαρχο Γεώργιο Εμπειρίκο, ο οποίος είναι ο πρώτος πεζόδρομος που κατασκευάστηκε στην Ελλάδα και αποτελεί μέχρι και σήμερα τον κύριο εμπορικό δρόμο της Χώρας με πληθώρα καταστημάτων[9]. Ξεκινάει από το ύψος του Γηροκομείου και καταλήγει στην πλατεία Καΐρη, στην οποία ο Θεόφιλος Καΐρης ξεκίνησε την Ελληνική επανάσταση στο νησί, και στη συνέχεια μέσω της παλιάς πόλης στην πλατεία του αφανή ναύτη, στην άκρη του ακρωτηρίου.
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 εγκαταστάθηκαν στο νησί οικογένειες Μικρασιατών. Αρχικά στεγάσθηκαν στεγάσθηκαν προσωρινά σε πολλά δημόσια ή δημόσιας χρήσης κτίρια όπως η Ε.Ο.Χ.Α. (Εθνικός Οργανισμός Χριστιανικής Αλληλεγγύης). Το 1928 δημιουργήθηκε συνοικισμός για τη στέγαση των προσφύγων κοντά στη Χώρα της Άνδρου. Τα σπίτια του Συνοικισμού ήταν μικρά με κεραμοσκεπή. Οι Μικρασιάτες ασχολήθηκαν σε όλο το εύρος των επαγγελμάτων και πολλοί ακολούθησαν αργότερα μαζί με τους νησιώτες τη μετανάστευση εκτός Ελλάδος.[11][12] Οι Μικρασιάτες αναζωογόνησαν την επιχειρηματικότητα στο νησί με νέες δραστηριότητες όπως γαλακτοπωλεία, ταβέρνες και μπακάλικα. Επίσης έφεραν μαζί τους μουσικές αλλά και γαστρονομικές παραδόσεις όπως το γιαούρτι, το ρυζόγαλο και το παγωτό τα οποία ήταν άγνωστα προϊόντα στο νησί πριν την έλευση των προσφύγων.[13]
Σύγχρονη εποχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στις 23 Σεπτεμβρίου του 1943 κι ενώ η Άνδρος ήταν υπό ιταλική κατοχή, οι Γερμανοί βομβαρδίζουν μέσω θαλάσσης τη Χώρα για να αναγκαστεί η ιταλική φρουρά να παραδοθεί σε αυτούς, καθώς η Ιταλία είχε συνθηκολογήσει. Αποτέλεσμα του βομβαρδισμού ήταν η καταστροφή των αρχοντικών των Εμπειρίκων στη περιοχή Ρίβα, του Ενετικού Κάστρου και του φάρου Τουρλίτη[14].
Παράλληλα εκείνη την εποχή αναπτύσσεται και το λιμάνι στην Πλακούρα, που υποδέχεται ανθρώπους και εμπορεύματα μέσω βαρκών, αφού τα πλοία παρέμεναν στον κόλπο βόρεια του ακρωτηρίου. Πάνω από το λιμάνι χτίζονται αρχοντικά και το 1958 το ξενοδοχείο «Ξενία» του ΕΟΤ[9]. Το 1958, στη Ρίβα κατασκευάστηκε η πλατεία του αφανή ναύτη με το άγαλμα στη μνήμη των ανδριωτών ναυτικών[15].
Μετά τον πόλεμο χτίστηκαν αρκετές κατοικίες, κυρίως εξοχικές αλλά και τουριστικές, προς τη βόρεια πλευρά του ακρωτηρίου. Έτσι, η παραλία του Νειμποριού εξελίχθηκε σε τουριστικό κέντρο με αρκετά καταστήματα και ξενοδοχεία δίπλα στη θάλασσα.
Αξιοθέατα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η πόλη διαθέτει πέντε μουσεία, Αρχαιολογικό, Σύγχρονης Τέχνης, Ναυτικό, Ψηφιακό και Λαογραφικό.
Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης εγκαινιάστηκε το 1979 και ήταν δωρεά του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή. Έχει φιλοξενήσει έργα πολύ σημαντικών Ελλήνων και ξένων ζωγράφων όπως του Τσαρούχη και του Μόραλη.[16] Άλλα αξιοθέατα της πόλης είναι το βενετικό κάστρο με το γεφύρι που συνδέει τμήμα του με την πόλη και το άγαλμα του αφανούς ναύτη στο λιμάνι. Απέναντι από το κάστρο, μέσα στη θάλασσα, βρίσκεται ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατο της πόλης αλλά και όλου του νησιού, ο φάρος Τουρλίτης.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. 48238. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2024.
- ↑ 2,0 2,1 https://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2011_monimos.pdf
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_monimos.pdf
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_monimos.pdf
- ↑ ΠΛ 3:76
- ↑ ΠΛΜ 9:110
- ↑ «Κάτω Κάστρο Άνδρου». kastra.eu. Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2018.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Σερράος, Κωνσταντίνος (2014). «Τοπία της Άνδρου». Written at Αθήνα. ΝΗΣΣΟΣ ΑΝΔΡΟΣ. Άνδρος: ΤΗΠΩΘΗΤΩ. σελίδες 105–115. ISBN 1791-230X Check
|isbn=value: length (βοήθεια). Unknown parameter|month=ignored (βοήθεια) - ↑ Διαμαντής Μπασαντής, Σταμάτης Καμπάνης. Η Άνδρος μέσα στο χρόνο. Gutenberg. σελ. 99. ISBN 978-960-01-1551-2.
- ↑ Ο Συνοικισμός των Μικρασιατών προσφύγων στο νησί της Άνδρου, ΕΡΤ, 30/10/22
- ↑ Ο «Συνοικισμός» της χαρακτικής στην Ανδρο, 27/7/2021, efsyn.gr
- ↑ [1]
- ↑ Σταυρόπουλος, Δημήτρης (14 Μαρτίου 2015). «Τα εγκλήματα των Γερμανών στην κοινωνία της Άνδρου». enandro.gr. Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2018.
- ↑ Δανάη Μπασαντή (11 Οκτωβρίου 2016). «Οι Αφανείς Ναύτες του Αιγαίου: της Άνδρου και της Χίου». enandro.gr. Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2018.
- ↑ «Υπουργείο πολιτισμού, Μουσείο σύγχρονης τεχνης Άνδρου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2011.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1995, 2006 (ΠΛΜ)
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, 1963 (ΠΛ)
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Andros (town) στο Wikimedia Commons
| ||||||||||||||
|