Άγιος Ρηγίνος
Ο Άγιος Ιερομάρτυς Ρηγίνος Επίσκοπος Σκοπέλου (4ος αιώνας) είναι ο προστάτης άγιος και πολιούχος της νήσου.
Η μνήμη του εορτάζεται στις 25 Φεβρουαρίου, ημέρα του μαρτυρικού θανάτου του (το έτος 362) και είναι επίσημη αργία στη Σκόπελο.[1]
| Άγιος Ρηγίνος | |
|---|---|
| Ιερομάρτυς Επίσκοπος Σκοπέλου | |
| Γενέτειρα πόλη | Λιβαδειά |
| Κατοικία | Σκόπελος |
| Κοίμηση | 25 Φεβρουαρίου 362 Παλαιό Γεφύρι Σκοπέλου (αποκεφαλισμός με ξίφος) |
| Τιμάται από | την Ορθόδοξη Εκκλησία |
| Εορτασμός | 25 Φεβρουαρίου |
| Προστάτης | νήσου Σκοπέλου |
| Πολιούχος | νήσου Σκοπέλου |
| δεδομένα () | |
Πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Άγιος Ρηγίνος ήταν Ελληνικής καταγωγής. Γεννήθηκε στη Λιβαδειά της Βοιωτίας περί τα τέλη του 3ου με αρχές του 4ου αιώνα.[2] Οι γονείς του ήταν ευσεβείς χριστιανοί, ενώ ο Επίσκοπος Λαρίσης (μετέπειτα Άγιος Αχίλλιος), ο οποίος διακρίθηκε για τη φιλανθρωπική δράση του, [3] υπήρξε συγγενής της οικογένειας. Μετά την πρώτη βασική μόρφωση στη γενέτειρά του, ο Ρηγίνος ασχολήθηκε με τη Φιλοσοφία, τη Ρητορική και τη Θεολογία, επιστήμες της εποχής εκείνης.
Στη Νίκαια της Βιθυνίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 325, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Α΄ συγκάλεσε την Πρώτη Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια της Βιθυνίας, με σκοπό την αποκατάσταση της ειρήνης στα εκκλησιαστικά ζητήματα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Ο Ρηγίνος είχε την τύχη να παραβρεθεί και να παρακολουθήσει τις εργασίες της συνόδου. Συνόδευσε τους Επισκόπους Λαρίσης Αχίλλιο και Τρίκκης Διόδωρο.[4]
Η σύνοδος διήρκεσε από τις 20 Μαΐου έως τις 25 Ιουλίου και υπήρξε καταλυτική για τον Ρηγίνο, τόσο ως προς την εμπειρία όσο και ως προς την απόκτηση περαιτέρω γνώσεων, μιας και αποτέλεσε το πρότυπο για τις Οικουμενικές Συνόδους που θα ακολουθούσαν. Οι θεολογικού χαρακτήρα αποφάσεις και εξελίξεις της συνόδου επηρέασαν για πολλά χρόνια την Ανατολή. Σε εκείνη τη σύνοδο, επίσης, καταδικάστηκε επίσημα η διδασκαλία του θεολόγου Αρείου, ενώ η θεολογική θέση της διδασκαλίας του (Αρειανισμός) κρίθηκε αιρετική.
Στη Σκόπελο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τον 4ο αιώνα, η ορθόδοξη πίστη στο νησί της Σκοπέλου κλονιζόταν από τις πλάνες των αιρετικών και τη μανία των ειδωλολατρών. Ο Επίσκοπος Αχίλλιος αποφάσισε να στείλει εκεί τον Ρηγίνο, με σκοπό να συμβάλλει στη στερέωση της ορθόδοξης πίστης. Πράγματι, ο Ρηγίνος ανέσυρε από το σκοτάδι των αιρέσεων τους κατοίκους, ενώ ταυτόχρονα ανέπτυξε φιλανθρωπική δράση. Για την ευσέβεια και τον ενάρετο βίο του χειροτονήθηκε διάκονος και στη συνέχεια πρεσβύτερος. Όταν κοιμήθηκε ο επίσκοπος Σκοπέλου, ο Ρηγίνος έλαβε το βαθμό του επισκόπου.[5]
Το 347 προσκλήθηκε και συμμετείχε στη Σύνοδο της Σαρδικής (σημερινή Σόφια της Βουλγαρίας) [6], στην οποία συνήλθαν 300 Ορθόδοξοι αρχιερείς της Δυτικής Εκκλησίας και 76 αρχιερείς οπαδοί του Αρείου, της Ανατολικής Εκκλησίας. Ο Επίσκοπος Ρηγίνος διέπρεψε, ενώ με αγιογραφικές αποδείξεις κατατρόπωσε τους οπαδούς του Αρείου, [5] οι οποίοι αποχώρησαν πριν τη λήξη των εργασιών. Ο Ρηγίνος επέστρεψε στη Σκόπελο όπου έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από το ποίμνιο του.
Την περίοδο της αυτοκρατορίας του Ιουλιανού του Παραβάτη (331-363) η ειρήνη της Εκκλησίας διασαλεύτηκε και πάλι και άρχισαν σφοδροί διωγμοί κατά των Χριστιανών.[7] Μεταξύ των πρώτων που συνελήφθησαν ήταν ο Επίσκοπος Ρηγίνος, του οποίου η φήμη είχε φτάσει έως τη Βασιλεύουσα.[1] Ο ειδωλολάτρης έπαρχος της Ελλάδας πήγε στο νησί και προσπάθησε, με υποσχέσεις και απειλές, να τον πείσει να αρνηθεί την πίστη του στον Χριστό. Όταν είδε τη σταθερότητά του, διέταξε να βασανιστεί και να φυλακιστεί. Στις 25 Φεβρουαρίου του έτους 362, ο Ρηγίνος οδηγήθηκε για τελευταία φορά στον έπαρχο. [8] Αφού ομολόγησε και πάλι την πίστη του, με διαταγή του αξιωματούχου οι δήμιοι τον τύφλωσαν και στη συνέχεια τον έσυραν στη θέση «Παλαιό Γεφύρι» όπου και τον αποκεφάλισαν με ξίφος.[5] Τη νύχτα, οι κάτοικοι πήραν κρυφά το νεκρό σώμα του Επισκόπου τους και το έθαψαν σε ένα κοντινό λόφο, δίπλα σε μια πηγή και σε αρχαίο ναό δωρικού ρυθμού.
Μετά τη μαρτυρική θυσία του, ο Επίσκοπος Ρηγίνος ανακηρύχθηκε άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας και αναγνωρίστηκε προστάτης και πολιούχος της Σκοπέλου.
Απ’ τους πρώτους που ασχολήθηκαν με τον Ρηγίνο, είναι ο πολυγραφότατος Σκοπελίτης μοναχός και λόγιος Καισάριος Δαπόντες (1713-1784), ο οποίος μεταξύ άλλων έγραψε το παρακάτω εγκώμιο:
- Χαίροις τὸ ἀγαλλίαμα, ἡ δόξα τῶν Σκοπέλων / Χαίροις ὁ τῆς πατρίδος μου πολύφωτος κοσμήτης / ἐμοῦ δὲ ὁ πολύτιμος ἔκλαμπρος μαργαρίτης
- Χαίροις καὶ σὺ ἡ Σκόπελος πατρίς μου ἡ τιμία / καὶ δέξαι τὰ ψελλίσματα ταῦτα ἐν προθυμίᾳ
- Καὶ σὺ δὲ ἁγιώτατε πάτερ καὶ Δέσποτά μου / ἐπιμελοῦ τὴν πόλιν σου, φύλαττε τὸν λαόν σου / ὅπου τιμᾶ πανευλαβῶς τάφον τὸν ἅγιόν σου.
- Σκέπε τὴ ἐπαρχίαν σου, σῶζε τὸ ποίμνιό σου / ὁποῦ δοξάζει κι ἐκτελεῖ καὶ τὸ μνημόσυνόν σου.
- Βρέχε την τὴν Σκόπελον μὲ ἔλεος παντοτεινὰ τὸ θεῖον / ἵνα βλαστάνη καὶ γενᾶ καρποὺς καλῶν παντοίους [9]
Ο Δαπόντες είχε συντάξει και εκδώσει ακολουθία με τίτλο «Ακολουθία του εν Αγίοις Πατρός ημών Ιερομάρτυρος Ρηγίνου Επισκόπου Σκοπέλου». Στη συνέχεια ασχολήθηκε και ο Δουκάκης, στον οποίο έδωσε, το 1889, τον βίο του αγίου σε χειρόγραφο ένας γέροντας ασκητής του Αγίου Όρους, ο Δαυίδ Σπηλιώτης.[7]
Το 1902, η τότε «Επιτροπή του Αγίου Ρηγίνου» στη Σκόπελο επιμελήθηκε και επανέκδωσε το κείμενο της ακολουθίας που συνέταξε ο Δαπόντες. Η ακολουθία τελείται κατά την αγρυπνία και την ημέρα της εορτής του Αγίου.[10]
Η περιοχή στο Παλαιό Γεφύρι, που θεωρείται ότι έλαβε χώρα ο αποκεφαλισμός, ονομάζεται «Άγιος Ρηγινάκης» και υπάρχει εικονοστάσι που φροντίζουν οι πιστοί και η εκάστοτε Εκκλησιαστική Επιτροπή. Εκεί, τελείται δέηση την ημέρα της εορτής του Αγίου, στις 25 Φεβρουαρίου. Η ημέρα αυτή της μνήμης του Ιερομάρτυρος, που είναι επίσημη αργία για τη Σκόπελο, εορτάζεται με μεγαλοπρέπεια και πάνδημη συμμετοχή. Πραγματοποιείται λιτανεία των ιερών λειψάνων και της εικόνας του Αγίου από τη Μονή Του έως το Ναό της Γεννήσεως του Χριστού, όπου φυλάσσονται.
Το ανδρικό όνομα Ρηγίνος καθώς και το αντίστοιχο γυναικείο όνομα Ρηγίνα απαντώνται συχνά στη νήσο Σκόπελο, μιας και οι κάτοικοι, θέλοντας να τιμήσουν τον προστάτη τους άγιο, βαφτίζουν τα νήπια τους με το όνομά Του.
Τα Ιερά Λείψανα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Το 1068, ο Γουλιέλμος ο Αγαθός της Σικελίας, ο οποίος έκανε επιδρομές στα νησιά του Αιγαίου και μεταξύ άλλων συνέλεγε λείψανα Αγίων, πήρε τα λείψανα του Αγίου Ρηγίνου από τη Σκόπελο και τα μετέφερε στην Κύπρο.[10]
- Το 1740 με φροντίδα της Γερουσίας Σκοπέλου εστάλη στην Κύπρο ο Χατζή Κωνσταντίνος (ο οποίος αργότερα έγινε καλόγερος με το όνομα Καλλίνικος) να πάρει το σκήνωμα. Δεν τα κατάφερε όμως και το μόνο που του έδωσαν ήταν το χέρι του Αγίου, το οποίο μετέφερε στη Σκόπελο. Οι δημογέροντες το εναπόθεσαν στη Μονή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και αργότερα στο Ναό της Γεννήσεως του Χριστού, όπου φυλάσσεται μέχρι σήμερα.[10]
- Στις 16 Οκτωβρίου 1999, μέρος των λειψάνων παραδόθηκαν στην Ιερά Μητρόπολη Θηβών και Λεβαδείας από την Κύπρο, [11] ενώ τα υπόλοιπα παρέμειναν στη Μεγαλόνησο.
Ιερά Μονή Αγίου Ρηγίνου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Προς τιμή του Αγίου τους, οι κάτοικοι του νησιού έκτισαν παλαιοχριστιανικό ναό με μονή, στον λόφο όπου είχε ταφεί, όπως αποδεικνύουν τα υπάρχοντα αρχιτεκτονικά μέλη του σημερινού ναού. Το 1728, η μονή ανακαινίστηκε από τον Ιερομόναχο Δωρόθεο με δαπάνη των πιστών, σύμφωνα με λίθινη πλάκα (ύψους 34 και πλάτους 37 εκ.) [12] που βρέθηκε παλαιότερα στην είσοδό της και σώζεται μέχρι σήμερα.
Το κείμενο της επιγραφής, σε πέντε στίχους, έχει ως εξής:
| ΕΤΟΣ ΑΠΟ ΧΡΙΣΤΟΥ 1728 / ΑΝΕΚΑΙΝΙΣΘΗ Η ΠΑΡΟΥΣΑ /
ΜΟΝΗ ΔΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΔΩΡ(Ο-) / ΘΕΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΚΕ ΔΑΠ(Α-) / ΝΗΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ |
Ο αρχιτεκτονικός ρυθμός του ναού του 18ου αι. ήταν τύπου μονόκλιτης καμαροσκέπαστης βασιλικής, ενώ τα κελιά καταλάμβαναν τη Νοτιοδυτική γωνία του μοναστηριού, [12] θέση στην οποία βρίσκονται ακόμη.
Στις 19 Δεκεμβρίου 1920, κατά την απογραφή του πληθυσμού της Ελλάδος, η Μονή είχε 4 κατοίκους – 2 άρρενες και 2 θήλεις. (Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας. Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος - Απογραφή 1920. Σελίδα 93) [13]
Τη δεκαετία του 1960, η μονόκλιτη βασιλική της μονής κατεδαφίστηκε [14] και ξεκίνησε η κατασκευή νέου σταυροειδή ναού μεγάλων διαστάσεων, που εγκαινιάστηκε στις 9 Ιουλίου 1972. Στην περίκλειστη αυλή, Δυτικά του ναού, βρίσκεται ο τάφος του Αγίου Ρηγίνου – μια λίθινη σαρκοφάγος η οποία χρονολογείται τον 4ο αιώνα [12] – και σε κοντινή απόσταση υπάρχει η κρήνη η οποία τροφοδοτούσε με νερό τη μονή. Πίσω από το ναό βρίσκονται τεμάχια κιόνων προερχόμενα από αρχαίο ναό δωρικού ρυθμού.
Χάρτης / Συντεταγμένες: 39°06′07.20″N 23°43′10.10″E / 39.1020000°N 23.7194722°E
Η Μονή του Αγίου Ρηγίνου βρίσκεται σε απόσταση 3,5 χιλ. από το κεντρικό λιμάνι του νησιού, Νότια - Νοτιοδυτικά του οικισμού της Σκοπέλου. Ανήκει στον ομώνυμο δήμο, ενώ το Δημοτικό Συμβούλιο ορίζει τα μέλη της εκάστοτε Εκκλησιαστικής Επιτροπής.
Στη Λιβαδειά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην ευρύτερη περιοχή της Βοιωτίας ο Άγιος Ρηγίνος ονομάζεται «Άγιος Ρηγίνος ο Λεβαδεύς» και, σύμφωνα με την παράδοση, υπήρχε ναός παλιότερα ο οποίος καταστράφηκε. Στις 15 Ιουλίου 1998, στην πόλη της Λιβαδειάς, θεμελιώθηκε ο Ιερός Προσκυνηματικός Ναός του Αγίου Ρηγίνου από τον τότε Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Θηβών και Λεβαδείας κ.κ. Ιερώνυμο (νυν Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος).[11]
Απολυτίκια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α΄. Τῆς ἐρήμου πολίτης. Τῆς Σκοπέλου προστάτης καὶ ποιμὴν ἐνθεώτατος, ὤφθης Ἱεράρχα Ῥηγῖνε, ὡς τοῦ Πνεύματος σκήνωμα, καὶ αἵματι σοφὲ μαρτυρικῷ, φοινίξας τὴν ἁγίαν σου στολήν, διασώζεις ἐκ κινδύνων καὶ πειρασμῶν, τοὺς πίστοι ἐκβοῶντάς σοι· δόξα τῷ δεδωκότι σοι ἰσχύν, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ, πᾶσιν ἰάματα.[15]
Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ. Τὸν Ἱεράρχην τῆς Σκοπέλου καὶ διδάσκαλον, Καὶ τῶν Μαρτύρων κοινωνὸν καὶ ἰσοστάσιον, Μακαρίσωμεν Ῥηγῖνον τὸν θεηγόρων. Τῷ Χριστῷ γὰρ ἱεράτευσεν ὡς ἄγγελος, Καὶ ἀθλήσας διασώζει πάσης θλίψεως, Τοὺς κραυγάζοντας, χαίροις Πάτερ θεόληπτε.[15]
Μεγαλυνάριον. Χαίροις τῆς Σκοπέλου θεῖος ποιμήν, Ῥηγῖνε παμμάκαρ, ὁ ἀθλήσας καρτερικῶς· χαίροις Ἐκκλησίας, ὁ φωτοφόρος λύχνος, σοφὲ Ἱερομάρτυς, Ἀγγέλων σύσκηνε.[15]
Ἀπολυτίκιον. Λεβαδείας το γέννημα του Σκοπέλου Επίσκοπον, τον ιερομάρτυρα Ρηγίνον, δεύτε πάντες υμνήσωμεν.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ.δ΄. Τόν συνάναρχον Λόγον. Δεῦτε, πάντες, Ρηγῖνον ἀνευφημήσωμεν ἱερομάρτυρα θείον, τῆς Λεβαδείας βλαστόν καί Σκοπέλου ἐνθεώτατον ἐπίσκοπον, ὅτι ὀρθῶν προασπισθείς τῶν δογμάτων καί ὁδόν ἀνύσας τοῦ μαρτυρίου ἡμῶν θερμότατος πρέσβυς πρός τόν Θεόν τῶν πάντων γέγονε.[2]
Μεγαλυνάριον. Χαίροις, Λεβαδείας λαμπρέ φωστήρ, χαίροις, τῆς Σκοπέλου ἱεράρχης τε καί ποιμήν, χαίροις, Ὀρθοδόξων Πατέρων κοσμιότης, Ρηγίνε ἀθλοφόρε, μάρτυς στεῤῥότατε.[11]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 Σκόντζος Λάμπρος, Θεολόγος (24 Φεβρουαρίου 2020). «Άγιος ιερομάρτυς Ρηγίνος επίσκοπος Σκοπέλου». Πεμπτουσία. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιουνίου 2020.
- ↑ 2,0 2,1 Ορθόδοξος Συναξαριστής. «Άγιος Ρηγίνος ο Ιερομάρτυρας επίσκοπος Σκοπέλου». www.saint.gr.
- ↑ Ορθόδοξος Συναξαριστής. «Όσιος Αχίλλιος Επίσκοπος Λαρίσης». www.saint.gr.
- ↑ Παπαρρηγόπουλος Κωνσταντίνος (1887). «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» Τόμος Τέταρτος, Σελίδα 217
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Διάκονος Λέων (1864). «Λέοντος Διακόνου Ιστορία - Menologium Graecorum». Σελίδα 325
- ↑ Διάκονος Λέων (1864). «Τοσοῦτον δὲ γέγονεν εἰς ἀρετὴν περιβόητος, ὡς καὶ τὴν ἐν Σαρδικῇ σύνοδον προσκληθῆναι, καὶ παραγενέσθαι.»
- ↑ 7,0 7,1 Λάππας, Τάκης (2000). «Ο Λειβαδίτης Άγιος Ρηγίνος». Ανεμούριον.
- ↑ Λάππας Τάκης (2000). «Ο Λειβαδίτης Άγιος Ρηγίνος» Περιοδικό Λάμπρος Κατσώνης. Αθήνα, Αριθμός Φύλλου 70
- ↑ Ημερίδα με τίτλο: «Της νήσου Σκοπέλου τρίμορφον ιερόν» (22 Ιουνίου 2012). «Εισήγηση: Σχέσεις Αγίου Όρους και Σκοπέλου». Αγιορείτικος Λόγος.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 Δαπόντες Καισάριος. «Ακολουθία του εν Αγίοις Πατρός ημών Ιερομάρτυρος Ρηγίνου, Επισκόπου Σκοπέλου». (επιμ. Επιτροπής Αγίου Ρηγίνου. 1902. εκδ. Αναστασίου Δ. Φέξη)
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Ιερά Μητρόπολις Θηβών και Λεβαδείας (13 Δεκεμβρίου 2011). «Άγιος Ρηγίνος ο Λεβαδεύς». www.imtl.gr.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 Σάμψων, Αδαμάντιος (2000). Σκόπελος: Ιστορική και Γεωγραφική Αφήγηση. Θεσσαλονίκη: Δήμος Σκοπέλου | Λαογραφικό Μουσείο Σκοπέλου. σελ. 408. ISBN 960-85614-3-4.
- ↑ Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας (31 Αυγούστου 1921). «Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος - Απογραφή 1920» (PDF). eetaa.gr. ΕΕΤΑΑ. σελ. 93.
- ↑ Ιερεύς Κόγιας Νικόλαος (25 Νοεμβρίου 2014). «Ιεραίς Μοναίς της Σκοπέλου / Ιερά Μονή Μονή Αγίου Ρηγίνου». iereuskogiasnikolaos.blogspot.com. Καρδίτσα.
- ↑ 15,0 15,1 15,2 Μέγας Συναξαριστής. «Ὁ Ἅγιος Ρηγίνος ὁ Ἱερομάρτυρας». www.synaxarion.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2020.