Εκτός από ηφαιστειογενή υλικά, στο νησί υπάρχουν [[ίζημα|ιζηματογενή]] και μεταμορφωσιγενή πετρώματα.<ref name=Milosgeol>[http://www.milos-island.gr/geology/geology.gr.html Νήσος Μήλος, Κυκλάδες, Γεωλογία] Milos-island.gr. Ανακτήθηκε την 18 Μαΐου 2012</ref>
Εκτός από ηφαιστειογενή υλικά, στο νησί υπάρχουν [[ίζημα|ιζηματογενή]] και μεταμορφωσιγενή πετρώματα.<ref name=Milosgeol>[http://www.milos-island.gr/geology/geology.gr.html Νήσος Μήλος, Κυκλάδες, Γεωλογία] Milos-island.gr. Ανακτήθηκε την 18 Μαΐου 2012</ref>
=== Ορυκτός πλούτος ===
=== Ορυκτός πλούτος-Γεωθερμία ===
[[Μπεντονίτης]], [[περλίτης]], [[ποζολάνη]] και μικρές ποσότητες [[καολίνης|καολίνη]] και πυριτικού εξορύσσονται στη Μήλο και εξάγονται σε όλο τον κόσμο<ref>{{Cite web|url = http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=294&language=el-GR|title = «ΥΠΕΚΑ, Γενική Γραμματεία Ενέργειας και Ορυκτού Πλούτου».}}</ref>. Στο παρελθόν στη Μήλο εξορυσσόταν [[βαρυτίνη]] (μέχρι το 2000), [[θείο]] (μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα), μυλόπετρες (μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα), [[μαγγάνιο]] και [[γύψος]]. Στα αρχαία χρόνια, η ''«Μήλια γη»'', μια ουσία που αποτελούταν κατά κύριο λόγο από καολίνη, χρησιμοποιούνταν ως χρωστική από τους καλλιτέχνες για την παραγωγή του [[λευκό|λευκού χρώματος]], με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον ζωγράφο [[Απελλής|Απελλή]] ο οποίος χρησιμοποιούσε την ''μήλια γη'' ως ένα από τα τέσσερα βασικά του χρώματα.<ref>Θωμάς Κατσαρός, ''Χρωστικές ύλες - Σύσταση και προέλευση.'' Από το συλλογικό έργο ''Αρχαϊκά Χρώματα'', Αθήνα (Ιούλιος 2012): Μουσείο Ακρόπολης, σ. 18. ISBN 978-618-80078-4-0.</ref> Η Μήλος ήταν πηγή [[οψιανός|οψιανού (οψιδιανού)]] ο οποίος χρησίμευε για κατασκευή λίθινων εργαλείων κατά τη νεολιθική εποχή σε όλη την περιοχή γύρω από το [[Αιγαίο Πέλαγος|Αιγαίο]] αλλά και γενικά στη λεκάνη της [[Μεσόγειος|Μεσογείου]].
[[Μπεντονίτης]], [[περλίτης]], [[ποζολάνη]] και μικρές ποσότητες [[καολίνης|καολίνη]] και πυριτικού εξορύσσονται στη Μήλο και εξάγονται σε όλο τον κόσμο<ref>{{Cite web|url = http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=294&language=el-GR|title = «ΥΠΕΚΑ, Γενική Γραμματεία Ενέργειας και Ορυκτού Πλούτου».}}</ref>. Στο παρελθόν στη Μήλο εξορυσσόταν [[βαρυτίνη]] (μέχρι το 2000), [[θείο]] (μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα), μυλόπετρες (μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα), [[μαγγάνιο]] και [[γύψος]]. Στα αρχαία χρόνια, η ''«Μήλια γη»'', μια ουσία που αποτελούταν κατά κύριο λόγο από καολίνη, χρησιμοποιούνταν ως χρωστική από τους καλλιτέχνες για την παραγωγή του [[λευκό|λευκού χρώματος]], με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον ζωγράφο [[Απελλής|Απελλή]] ο οποίος χρησιμοποιούσε την ''μήλια γη'' ως ένα από τα τέσσερα βασικά του χρώματα.<ref>Θωμάς Κατσαρός, ''Χρωστικές ύλες - Σύσταση και προέλευση.'' Από το συλλογικό έργο ''Αρχαϊκά Χρώματα'', Αθήνα (Ιούλιος 2012): Μουσείο Ακρόπολης, σ. 18. ISBN 978-618-80078-4-0.</ref> Η Μήλος ήταν πηγή [[οψιανός|οψιανού (οψιδιανού)]] ο οποίος χρησίμευε για κατασκευή λίθινων εργαλείων κατά τη νεολιθική εποχή σε όλη την περιοχή γύρω από το [[Αιγαίο Πέλαγος|Αιγαίο]] αλλά και γενικά στη λεκάνη της [[Μεσόγειος|Μεσογείου]].
Επίσης, στο νησιωτικό σύμπλεγμα Μήλου-Κιμώλου-Πολυαίγου''' '''έχει εντοπιστεί το πρώτο γεωθερμικό πεδίο υψηλής θερμοκρασίας στη χώρα, το οποίο μπορεί να παράξει ηλεκτρική ενέργεια. Το''' '''εκμεταλλεύσιμο γεωθερμοηλεκτρικό δυναμικό της Μήλου είναι της τάξεως των 120 MWe. H εκτίμηση αυτή, οδήγησε στην κατασκευή της πρώτης πιλοτικής '''μονάδας παραγωγής ισχύος 2MW'''. Η μονάδα αυτή, που ετέθη σε λειτουργία στις 4/12/1986, αρχικά λειτούργησε κανονικά και κάλυψε εξ ολοκλήρου την ηλεκτρική κατανάλωση του νησιού επί διετία. Δυστυχώς, η απειρία στην παραγωγή αυτής της μορφής ενέργειας την δεκαετία του '80, οδήγησε σε λάθη που είχαν δυσανάλογα μεγάλη, αρνητική δημοσιότητα, σε σχέση με τις πραγματικές συνέπειες. Αυτό δημιούργησε τοπικές αντιδράσεις, που οφείλονταν στην έντονη οσμή υδρόθειου στην περιοχή εκμετάλλευσης. Κάτω από την πίεση των αντιδράσεων αυτών η προσπάθεια ανάπτυξης της γεωθερμίας στη Μήλο σταμάτησε το 1989<ref>{{Cite web|url = http://www.oryktosploutos.net/2014/12/blog-post_25.html|title = Η πύλη για τον Ελληνικό Ορυκτό Πλούτο: Το ιστορικό της γεωθερμίας στη Μήλο-Κίμωλο}}</ref><ref>{{Cite web|url = http://www.oryktosploutos.net/2014/12/blog-post_31.html#.VKmimfl_vLc|title = Γεωθερμική έρευνα στα Βουνάλια Μήλου για ηλεκτροπαραγωγή και αφαλάτωση}}</ref>.
<!--
<!--
In ancient times the alum of Milos was reckoned next to that of [[Egypt]] (Pliny xxxv. 15 [52]). [[Orange (fruit)|Orange]], [[olive]], [[Mediterranean Cypress|cypress]] and [[arbutus]] trees grow throughout the island, which, however, is too dry to have any profusion of vegetation. The [[vine]], the [[cotton]] plant and [[barley]] are the main objects of cultivation.
In ancient times the alum of Milos was reckoned next to that of [[Egypt]] (Pliny xxxv. 15 [52]). [[Orange (fruit)|Orange]], [[olive]], [[Mediterranean Cypress|cypress]] and [[arbutus]] trees grow throughout the island, which, however, is too dry to have any profusion of vegetation. The [[vine]], the [[cotton]] plant and [[barley]] are the main objects of cultivation.
-->
-->
== Οικισμοί ==
== Οικισμοί ==
[[Αρχείο:Milos-10.jpg|thumb|Aδάμας]]
[[Αρχείο:Milos-10.jpg|thumb|Aδάμας]]
Έκδοση από την 20:30, 4 Ιανουαρίου 2015
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές.Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 26/12/2012.
Η Μήλος είναι ηφαιστειακό νησί του Αιγαίου Πελάγους, στην Ελλάδα, και λέγεται ότι το όνομά του προέρχεται από τη λέξη 'βήλος' που εξελίχθηκε σε 'μήλος' και σήμαινε 'πρόβατο'. Κατοικείται από τους προϊστορικούς χρόνους και έχει δώσει σημαντικό μεταλλευτικό πλούτο: οψιδιανό στους προϊστορικούς χρόνους, καολίνη και ποζολανών στους ιστορικούς χρόνους μέχρι τώρα και πρόσφατα μπεντονίτη, περλίτη. Πρωτεύουσα του νησιού είναι Πλάκα.
Η Μήλος έχει σχήμα πετάλου, υπάρχουν πολλές παραλίες και πολλά καταλύματα (ξενοδοχεία - ενοικιαζόμενα δωμάτια) που καθιστούν τη Μήλο τουριστικό πόλο. Το γνωστό άγαλμα της Αφροδίτης της Μήλου, το οποίο σήμερα βρίσκεται στο μουσείο του Λούβρου (Παρίσι) βρέθηκε στη Μήλο το 1820 ενώ το αντίγραφο βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο της Μήλου στην Πλάκα.
Γεωγραφία
Η Μήλος, η Κίμωλος (βόρεια), η Πολύαιγος (ανατολικά) και η Αντίμηλος (δυτικά)
Η Μήλος βρίσκεται στην νοτιοδυτική άκρη των Κυκλάδων και είναι το 5ο σε μέγεθος νησί των Κυκλάδων, 120 χλμ (75 μίλια) ανατολικά των ακτών της Λακωνίας. Από Ανατολικά προς Δυτικά έχει πλάτος 23 χλμ, από Βορρά σε Νότο 13 χλμ, και η επιφάνειά της εκτιμάται στα 151 τ.χλμ. Έχει σχήμα πετάλου, σχηματίζοντας μεγάλο κόλπο. Το ψηλότερο βουνό είναι ο Προφήτης Ηλίας (751 μ.) και ακολουθεί το Χονδρό Βουνό (636 μ.) στο δυτικό μέρος του νησιού. Αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα φυσικά λιμάνια της Ελλάδας.
Το δυτικό μισό του νησιού το πιο άγριο και γοητευτικό κομμάτι του νησιού. Εδώ δεν υπάρχουν χωριά, παρά μόνο ελάχιστοι οικισμοί και κάποια παλιά ορυχεία ( το μόνο που λειτουργεί είναι το ορυχείο ποζολάνη στην ξυλοκερατιά). Σχεδόν όλη η δυτική Μήλος ανήκει στο Δίκτυο Natura 2000. Η νοτιοδυτική πλευρά της Μήλου είναι βιότοπος της μεσογειακής φώκιας ενώ το υπόλοιπο δυτικό μέρος του νησιού, είναι βιότοπος της κόκκινης οχιάς της Μήλου (Macrovipera schweizeri) και της σαύρας (Podacris milensis). Στην περιοχή Natura ανήκει η Αχιβαδόλιμνη η οποία κάποτε ήταν γεμάτη αχιβάδες εξ ού και το όνομά της, ενώ είναι ο μεγαλύτερος φυσικός υγρότοπος των Κυκλάδων, σημαντικός σταθμός μεταναστευτικών πτηνών. Επίσης, υπάρχει το δάσος οριζοντιόκλαδων κυπαρισσιών, σπάνιος βιότοπος με αιωνόβια δέντρα. Στη δυτική Μήλο υπάρχει πλήθος από φυτά,βότανα και αγριολούλουδα και προστατευόμενα πουλιά όπως ο Μαυροπετρίτης,ένα σπάνιο μεταναστευτικό είδος γερακιού. Οι παραλίες στην περιοχή είναι απομονωμένες ωστόσο, η εμπειρία είναι μοναδική και είναι σίγουρο ότι παρ' όλη την απόσταση που θα διανύσει όποιος τις επισκεφτεί θα αποζημιωθεί με την ομορφιά τους.
Είναι ένα ενεργό ηφαιστειογενές νησί και η ιδιαιτερότητα του αυτή την καθιστά μοναδική στα τοπία με τα διαφορετικά είδους πετρώματα που αποτελούν αντικείμενο μελέτης επιστημόνων από όλο το πλανήτη.
Τα πιο μεγάλα κοντινά νησιά είναι η Κίμωλος 1,6 χλμ βορειοανατολικά, η Αντίμηλος 20 χλμ βορειοδυτικά και Πολύαιγος, 2 χλμ δυτικά.
Η Μήλος δημιουργήθηκε από ηφαιστειακή δραστηριότητα που έλαβε χώρα στο παρελθόν και αποτελεί ένα στρωματοηφαίστειο χωρίς εκρήξεις τους ιστορικούς χρόνους. Οι ηφαιστειακοί βράχοι καλύπτουν τη μεγαλύτερη έκταση του νησιού.[1] Η ηφαιστειακή δραστηριότητα ξεκίνησε πριν 2-3 εκατομμύρια χρόνια και σταμάτησε πριν 90.000 χρόνια. Στο νησί υπάρχουν δύο σβηστά ηφαίστεια, το ηφαίστειο της Φυριπλάκας και το ηφαίστειο του Tράχηλα βόρεια-βορειοδυτικά. Επίσης στο νησί υπάρχουν πολλοί ηφαιστειακοί δόμοι, όπως είναι το κάστρο της Χώρας, και η ψηλότερη κορυφή του νησιού, ο Προφήτης Ηλίας. Αποτελούνται από λάβα που στερεοποιήθηκε πριν χυθεί. Είναι κυρίως από ανδεσίτη. Οι ηφαιστειακοί βράχοι στο Σαρακίνικο έχουν λευκό χρώμα και δημιουργήθηκαν με την εναπόθεση επαναλαμβανόμενων στρώσεων υλικού. Μέσα τους έχουν βρεθεί απολιθώματα.[2]
Ένα άλλο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της Μήλου είναι η παρουσία ενεργών σολφατάρων και φουμαρόλων με θερμοκρασία που φτάνει μέχρι και τους 100 βαθμούς Κελσίου σε αυτές στην Αγία Κυριακή, το Παλαιοχώρι, τις Πυρωμένες και τον Αδάμαντα. Από αυτές εξέρχονται αέρια που διαφεύγουν από το εσωτερικό της Γης (ατμίδες). Σε αυτές τις περιοχές είναι έντονη η παρουσία του θείου. Υπάρχουν και υποθαλάσσιες ατμίδες, όπου το αέριο φτάνει στην επιφάνεια ως φυσαλίδες. Επίσης, στη Μήλο υπάρχουν και θερμές πηγές, με θερμοκρασία μέχρι 55 °C.[2]
Στο νησί λειτουργούσαν ορυχεία θείου, ενώ είναι γόνιμο πεδίο για τη κατασκευή υδροθερμικών εγκαταστάσεων, αφού έχει βρεθεί ατμός σε βάθος 1.100 μέτρων οι κάτοικοι του νησιού όμως εναντιώθηκαν στη κατασκευή μιας τέτοιας μονάδας.[1]
Εκτός από ηφαιστειογενή υλικά, στο νησί υπάρχουν ιζηματογενή και μεταμορφωσιγενή πετρώματα.[2]
Ορυκτός πλούτος-Γεωθερμία
Μπεντονίτης, περλίτης, ποζολάνη και μικρές ποσότητες καολίνη και πυριτικού εξορύσσονται στη Μήλο και εξάγονται σε όλο τον κόσμο[3]. Στο παρελθόν στη Μήλο εξορυσσόταν βαρυτίνη (μέχρι το 2000), θείο (μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα), μυλόπετρες (μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα), μαγγάνιο και γύψος. Στα αρχαία χρόνια, η «Μήλια γη», μια ουσία που αποτελούταν κατά κύριο λόγο από καολίνη, χρησιμοποιούνταν ως χρωστική από τους καλλιτέχνες για την παραγωγή του λευκού χρώματος, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον ζωγράφο Απελλή ο οποίος χρησιμοποιούσε την μήλια γη ως ένα από τα τέσσερα βασικά του χρώματα.[4] Η Μήλος ήταν πηγή οψιανού (οψιδιανού) ο οποίος χρησίμευε για κατασκευή λίθινων εργαλείων κατά τη νεολιθική εποχή σε όλη την περιοχή γύρω από το Αιγαίο αλλά και γενικά στη λεκάνη της Μεσογείου.
Επίσης, στο νησιωτικό σύμπλεγμα Μήλου-Κιμώλου-Πολυαίγουέχει εντοπιστεί το πρώτο γεωθερμικό πεδίο υψηλής θερμοκρασίας στη χώρα, το οποίο μπορεί να παράξει ηλεκτρική ενέργεια. Τοεκμεταλλεύσιμο γεωθερμοηλεκτρικό δυναμικό της Μήλου είναι της τάξεως των 120 MWe. H εκτίμηση αυτή, οδήγησε στην κατασκευή της πρώτης πιλοτικής μονάδας παραγωγής ισχύος 2MW. Η μονάδα αυτή, που ετέθη σε λειτουργία στις 4/12/1986, αρχικά λειτούργησε κανονικά και κάλυψε εξ ολοκλήρου την ηλεκτρική κατανάλωση του νησιού επί διετία. Δυστυχώς, η απειρία στην παραγωγή αυτής της μορφής ενέργειας την δεκαετία του '80, οδήγησε σε λάθη που είχαν δυσανάλογα μεγάλη, αρνητική δημοσιότητα, σε σχέση με τις πραγματικές συνέπειες. Αυτό δημιούργησε τοπικές αντιδράσεις, που οφείλονταν στην έντονη οσμή υδρόθειου στην περιοχή εκμετάλλευσης. Κάτω από την πίεση των αντιδράσεων αυτών η προσπάθεια ανάπτυξης της γεωθερμίας στη Μήλο σταμάτησε το 1989[5][6].
Οικισμοί
Aδάμας
Η Μήλος είχε πληθυσμό 5.129 άτομα στην απογραφή του 2011, πολύ μικρότερο από το 1907 (17.638, από τα οποία 4.864 σε χωριά και 12.774 εκτός αστικών περιοχών).
Το κύριο λιμάνι της Μήλου είναι ο Αδάμας, με πληθυσμό 1.391 άτομα (2001). Μικρότερο λιμάνι (κυρίως για την συγκοινωνία Μήλου-Κιμώλου) είναι τα Πολλώνια. Η πρωτεύουσα του νησιού είναι η Μήλος(που αποτελείται από δύο οικισμούς:τηνΠλάκα και τις Πλάκες), η οποία μαζί με τον Τριοβάσαλο, τον Πέρα Τριοβάσαλο και την Τρυπητή βρίσκονται σε ύψωμα, πάνω από τον Αδάμαντα.
Η Θαλασσίτρα στο Κάστρο
Άλλος οικισμός και παλαιά πρωτεύουσα του νησιού είναι η Ζεφυρία. Μικρότεροι αλλά γραφικοί οικισμοί είναι το Κλίμα, τα Μανδράκια και ο μοναδικής ομορφιάς Φυροπόταμος.
Οι οικισμοί της Μήλου που καταγράφονται ως κατοικημένοι (απογραφή 2001) είναι οι (πλήρης κατάλογος): ο Εμπουρειός, η Ξυλοκερατιά, το Ραλάκι, το Φουρκοβούνι, ο Φυροπόταμος, τα Ψαθάδικα, ο Αδάμας, ο Πέραν Τριοβάσαλος, ο Κατσαρώνας, η Κόμια, ο Τριοβάσαλος, οι Άγιοι Ανάργυροι, ο Άγιος Γεράσιμος, τα Πολλώνια, τα Βούδια, τα Μανδράκια, ο Μύτακας, η Πάχαινα, η Φυλακωπή, η Τρυπητή, η Ζεφυρία, η Κάναβα, το Κλήμα, η Σχινωπή,ο προβατάς,το παλαιοχώρι.
Χωρίς κατοίκους αναφέρονται τα Γλαρονήσια και τα Θειωρυχεία.
Η αρχαία πόλη της Μήλου βρίσκονται πιο κοντά στην είσοδο του λιμανιού από τον Αδάμα, χτισμένη στην πλαγιά ανάμεσα στα χωριά Τρυπητή και Κλίμα. Εκεί βρίσκεται το αρχαίο ρωμαϊκό θέατρο και ερείπια από τα τείχη και από άλλα κτίσματα. Ένα από αυτά, με ένα σπουδαίο μωσαϊκό ανακαλύφθηκε κατά τις ανασκαφές της Βρετανικής σχολής της Αθήνας το 1896. Πολλά σημαντικά γλυπτά έχουν ανακαλυφθεί σε αυτό το σημείο. Ανάμεσά τους η Αφροδίτη της Μήλου, που βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου, ο Ασκληπιός, που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο και ένας αρχαϊκός Απόλλωνας που βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας.
Ιστορία
Η θέση της Μήλου μεταξύ της ηπειρωτικής Ελλάδας και της Κρήτης, καθώς και η ύπαρξη του οψιδιανού είχαν σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός σημαντικού κέντρου του πρώιμου Αιγαιοπελαγίτικου πολιτισμού. Οψιδιανός της Μήλου έχει βρεθεί σε διάφορες Νεολιθικές τοποθεσίες του Ελλαδικού χώρου, όπως αύτη του Δισπηλιού στην Καστοριά και του Μακρύγιαλου στην Πιερία. Εικάζεται πως γινόταν εξόρυξη του οψιδιανού χωρίς να κατοικείται το νησί τουλάχιστον από το 5.300 π.χ. Ο προϊστορικός οικισμός της Φυλακωπής, κοντά στον σημερινό κόλπο του Παπάφραγκα, στη βορειοανατολική ακτή άνθισε κατά την εποχή του χαλκού. Λέγεται ότι πρώτοι κάτοικοι της Μήλου ήταν Φοίνικες ή Κάρες.
Ο προϊστορικός οικισμός της Φυλακωπής είναι ανοιχτός για το κοινό και τα τελευταία χρόνια έχει διαμορφωθεί κατάλληλα, με πλούσιο ενημερωτικό υλικό και σχεδιαγράμματα που κάνουν εύκολη και ενδιαφέρουσα την περιήγηση στο χώρο. Τα περισσότερα αρχαιολογικά ευρήματα του προϊστορικού οικισμού κοσμούν τις προθήκες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών και του Αρχαιολογικού Μουσείου Μήλου. Γνωστότερο εύρημα η "κυρά" της Φυλακωπής.
Μετά από αυτούς την κατοίκησαν Δωριείς προερχόμενοι από την Σπάρτη, γι’ αυτό και οι Μήλιοι είχαν ανέκαθεν φιλικά αισθήματα προς τους Σπαρτιάτες. Οι Μήλιοι έλαβαν μέρος στη ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π.Χ. και ήταν από τους λίγους νησιώτες που δεν έδωσαν "γην και ύδωρ" στους Πέρσες. Κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, οι Αθηναίοι κατέκτησαν τη Μήλο το 416 π.Χ. και έσφαξαν όλους τους άρρενες κατοίκους. Στο 5ο βιβλίο της ιστορίας του Θουκυδίδη, αναφέρεται ο Διάλογος Αθηναίων-Μηλίων, στον οποίο περιγράφονται οι άγονες διαπραγματεύσεις μεταξύ των δυο πλευρών πριν την κατάκτηση της Μήλου.
Αργότερα, η Μήλος ακολούθησε την τύχη των άλλων Κυκλάδων κάτω από τους Μακεδόνες, τους Ρωμαίους και στη συνέχεια τους Βυζαντινούς. Στους πρώτους Χριστιανικούς χρόνους είχε αρκετούς Εβραίους κατοίκους και έτσι ο Χριστιανισμός διαδόθηκε αρκετά γρήγορα. Κατά τη Φραγκοκρατία ο Μάρκος Σανούδος κατέλαβε τη Μήλο και το 1207 την ένωσε με το δουκάτο της Νάξου.
Το 1537 ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσσα,ένας από τους σημαντικότερους πειρατές όλων των εποχών, ως επικεφαλής του τουρκικού στόλου, λεηλάτησε και κατέστρεψε τα περισσότερα νησιά του Αιγαίου, αλλά η Μήλος γλίτωσε από την καταστροφική μανία του.[7] Από το 1566 πέρασε από τους Ενετούς στους Τούρκους. Καθ’όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ήταν ορμητήριο πειρατών.
Από το 1830, με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, η Μήλος, όπως και όλες οι Κυκλάδες περιλήφθηκε στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος.
Στις 9 Μαΐου 1941 επιβλήθηκε η γερμανική κατοχή στο νησί κατ' εξαίρεση σε σχέση με τα υπόλοιπα νησιά των Κυκλάδων που είχαν ενταχθεί στην Ιταλική ζώνη κατοχής.
Την Κυριακή 21 Φεβρουαρίου 1943 αγγλικά αεροπλάνα βύθισαν το φορτηγό πλοίο "Άρτεμις¨, που ήταν φορτωμένο με καύσιμα. Στο πλοίο βρήκαν τραγικό θάνατο Έλληνες και Γερμανοί. Τα βαρέλια ξεβράστηκαν στην παραλία της Χιβαδολίμνης και κάποιοι Μηλιοί πήγαν να πάρουν το περιεχόμενό τους, νομίζοντας πως περιείχαν λάδι.Οι Γερμανοί τους συνέλαβαν και από αυτούς επέλεξαν 14, τους οποίους οδήγησαν στο εκτελεστικό απόσπασμα στις 26 Φεβρουαρίου, με διαταγή του διοικητή Kawelmacher.
Οι Γερμανοί είχαν κάνει πολλά οχυρωματικά έργα, στον Τράχηλα, στο Κάστρο, στην Αρετή, στον Προβατά, στον Τόπακα, στον Κόρφο, στην Μπομπάρδα και στα Νύχια. Σήμερα σώζονται τα υπολείμματα αυτών των έργων, ενώ τα περισσότερα Γερμανικά καταφύγια είναι σε κακή κατάσταση, εκτός από αυτό των Πλακών, που λόγω της εξαίρετης λιθοδομής του είναι καλά διατηρημένο. Το μεγάλο καταφύγιο του Αδάμαντα έχει μετατραπεί σε Υδραγωγείο και είναι δυσπρόσιτο στους επισκέπες.[7]
Κατά τον 20ο αίωνα, η Μήλος αποτέλεσε κατά διαστήματα και τόπο εξορίας αριστερών.
Περίφημο άγαλμα της Ελληνιστικής εποχής το οποίο βρέθηκε στη Μήλο το 1820. Το άγαλμα βρήκε κάποιος γεωργός με το όνομα Γεώργιος Κεντρωτάς, ο οποίος μη γνωρίζοντας την αρχαιολογική του αξία, το έκανε φράχτη στο χωράφι του. Όταν αντιλήφθηκε η Γαλλική αρχαιολογική υπηρεσία την αξία του ευρήματος το αγόρασε αμέσως από τον αγρότη για 400 γρόσια. Πολλοί αρχαιοκάπηλοι αλλά και κάτοικοι του νησιού προσπάθησαν να το κλέψουν χωρίς επιτυχία. Το άγαλμα φορτώθηκε και μεταφέρθηκε στο Μουσείο του Λούβρου, στο Παρίσι, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα. Κατά τη βίαιη μεταφορά χάθηκαν τα δύο χέρια του αγάλματος. Στο αρχαιολογικό μουσείο της Μήλου, βρίσκεται «αυθεντικό αντίγραφο» του αγάλματος, φτιαγμένο στα εργαστήρια του μουσείου Λούβρου. Πριν λίγα χρόνια, έγινε έρευνα στο λιμάνι και βρέθηκαν 2 ανδρικά χέρια που ανήκαν σε άλλο άγνωστο άγαλμα.[Προσωπικές μαρτυρίες κατοίκων]
Το αρχαίο θέατρο της Μήλου
Τμήμα από τις κερκίδες και την ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου στη Μήλο
Ένα άλλο σημαντικό έργο τέχνης είναι και το αρχαίο θέατρο, το οποίο θεωρήθηκε αρχικά ρωμαϊκό κατασκεύασμα του 1ου αιώνα μ.Χ. Εντοπίστηκε το 1735 από τον Ιησουίτη Nicolas Sarrabat, σε μία εντυπωσιακή θέση πάνω από τον παραθαλάσσιο οικισμό του Κλήματος. Αρχικά βρέθηκαν μόνο οι εννέα πρώτες σειρές εδωλίων. Σήμερα όμως έχει βρεθεί και το προγενέστερο ελληνιστικό τμήμα του (3ος αι. π.Χ.). Ο γερμανός αρχαιολόγος και αρχιτέκτονας Carl Haller έφτασε στη Μήλο τον Αύγουστο του 1816, ύστερα από εντολή του διαδόχου του βαυαρικού θρόνου Λουδοβίκου Α΄ και διενήργησε δύο ανασκαφές με σημαντικά ευρήματα. Ο χώρος του αρχαίου θεάτρου, ύστερα από διάφορα κρούσματα κλοπών και καταστροφών, αγοράστηκε από τον Λουδοβίκο Α΄, ο οποίος, ως βασιλιάς της Βαυαρίας, επισκέφτηκε το νησί το 1836 μαζί με τον γιο του Όθωνα. Σήμερα σώζονται τα θεμέλια της σκηνής, η ορχήστρα και 7 σειρές μαρμάρινων εδωλίων, που μπορούν να χωρέσουν περίπου 700 θεατές. Σίγουρα όμως η χωρητικότητα του θεάτρου ήταν πολύ μεγαλύτερη, μιας και τα εδώλια του κοίλου συνεχίζονταν αρκετά ψηλότερα. Μετά τις ανασκαφές του 1994, αφού καθαρίστηκε ο χώρος της ορχήστρας, βρέθηκαν πολλά μαρμάρινα τμήματα της σκηνής διακοσμημένα με ανθέμια, καθώς και ένα ακέφαλο άγαλμα του τύπου της "Μικρής Ηρακλειώτισσας". Τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει στο αρχαίο θέατρο της Μήλου πρόγραμμα συντήρησης και αναστήλωσης (ενταγμένο στο ΕΣΠΑ), με σκοπό την προστασία, ανάδειξη και βελτίωση της πρόσβασης στο σπουδαίο αυτό μνημείο του παρελθόντος.[7]
Ιαματικές Πηγές
Στην έντονη μεταηφαιστειακή υδροθερμική δράση στο έδαφος της Μήλου οφείλεται η ύπαρξη πολλών θερμών πηγών, με πολύτιμα συστατικά για θεραπεία πολλών παθήσεων. Τα ιαματικά λουτρά του νησιού ήταν γνωστά από την αρχαιότητα. Ο Ιπποκράτης το αναφέρει στο Ε΄ βιβλίο του Περί Επιδημιών. Αναφορά σε αυτά κάνει πολύ αργότερα, το 1717 και ο γάλλος καθηγητής της Βοτανικής pitton de Tournefort στα περιηγητικά του κείμενα. Σήμερα, λίγες πηγές χρησιμοποιούνται και αυτές είναι ελάχιστα αξιοποιημένες. Οι πιο γνωστές είναι τα χλωριονατριούχα λουτρά του Λάκκου που βρίσκονται σε μια φυσική σπηλιά κοντά στο λιμάνι του Αδάμαντα.Εκεί έχουν σκαλιστεί θάλαμοι με μπανιέρες, από όπου αναβλυζει το νερό.Εκτός από το χλωριούχο νάτριο το νερό περιέχει πυριτικό οξύ και ιόντα νιτρωδών ενώσεων με σίδηρο. Η θερμοκρασία των νερών φτάνει στους 39-41 βαθμούς, ανάλογα με τη στάθμη της θάλασσας και τον καιρό. Η πηγή αυτή είναι κατάλληλη για δερματικά νοσήματα ,αρθριτικά,ραχιτισμό,ισχιαλγία,αδενοπάθεια,χρόνια ρινίτιδα κ.ά.
Μία ακόμα αξιόλογη ιαματική πηγή είναι τα λουτρά του Κάναβα. Τα νερά βγαίνουν στην αμμούδια και χύνονται στην θάλασσα , νοτιοδυτικά του εργοστασίου της Δ.Ε.Η. Εκεί, το καυτό νερό είναι γεμάτο άλατα, που ιριδίζουν στο φως της ημέρας. Από την ίδια πηγή προέρχονται και οι ατμίδες που βγαίνουν λίγα μέτρα πιο πέρα μέσα στην θάλασσα ζεσταινοντάς την. Τα νερά αυτά λέγεται ότι θεραπεύουν αρθριτικά.Τέλος, υπάρχουν τα λουτρά του Μακρινού στον Αδάμαντα , η Πικροπηγή στα Μαντράκια , τα λουτρά του Προβατά και τα λουτρά της Αλυκής.
Οι κατακόμβες της Μήλου
Οι κατακόμβες είναι σκαμμένες σε ηφαιστειακό έδαφος και αποτελούν ένα από τα αξιοθέατα του νησιού.
Είναι το μεγάλο κοινοτικό νεκροταφείο των πρώτων χριστιανικών χρόνων στη Μήλο.
Oι κατακόμβες ανακαλύφθηκαν από αρχαιοκάπηλους και έγιναν γνωστές μετά τη σύλησή τους, το 1840. Eίναι τρεις και μαζί με πέντε διαδρόμους και ένα νεκρικό θάλαμο αποτελούν ένα δαιδαλώδες σύστημα συνολικού σημερινού μήκους 185 μέτρων. Eίχαν εισόδους στο εξωτερικό περιβάλλον, αλλά σήμερα λειτουργεί μόνο μία, αυτή της δεύτερης κατακόμβης ή των «Πρεσβυτέρων», απ' όπου μπορεί να εισέλθει ο επισκέπτης.
Στο εσωτερικό των κατακομβών, δεξιά και αριστερά επάνω στους τοίχους, υπάρχουν τα «αρκοσόλια» (σκαμμένες αψίδες) όπου μέσα σ' αυτά, καθώς και στο πάτωμα, ανοίγονταν οι τάφοι. Aρκοσόλια σήμερα σώζονται 126 (Πετροχείλου, 1972) και υπολογίζεται ότι έχουν ταφεί μερικές χιλιάδες νεκρών. Σε κάθε τάφο υπήρχε λυχνάρι, ενώ σήμερα έχουν τοποθετηθεί ηλεκτρικοί λαμπτήρες που φωτίζουν το χώρο διακριτικά και δημιουργούν την ατμόσφαιρα εκείνων των χρόνων.
Στους τάφους των πιο διακεκριμένων προσώπων ζωγράφιζαν χριστιανικά σύμβολα ή χάραζαν επιγραφές. Tέτοια είδαν και μελέτησαν οι Ross (1843) και Σωτηρίου (1927), αλλά με την πάροδο των χρόνων τα περισσότερα καταστράφηκαν.
Mια τέτοια επιγραφή μπορεί να δει ο σημερινός επισκέπτης στη δεύτερη κατακόμβη, στο 6ο αρκοσόλιο δεξιά. Eίναι η επιγραφή των «Πρεσβυτέρων», απ' όπου και το όνομά της. Aκόμα στην ίδια κατακόμβη, στη μέση περίπου, υπάρχει ένας τάφος σκαμμένος στο βράχο υπό μορφή σαρκοφάγου. Πιστεύεται ότι είχε ταφεί σ' αυτόν ένας από τους πρώτους μάρτυρες της χριστιανοσύνης και ακόμα ότι οι πρώτοι χριστιανοί τον χρησιμοποιούσαν ως Aγία Tράπεζα στις λειτουργίες τους,όπως αποδεικνύεται από το κομμάτι του πετρώματος, που έχει αφεθεί στη θέση του στο μέσο περίπου της στοάς Β΄. Από τις βάσεις που βρέθηκαν στα τέσσερα άκρα κατά την έρευνα του 1928, υποθέτουμε ότι πάνω από την Τράπεζα, υπήρχε αρχικά "κιβώριο".
H δραστηριότητα των πρώτων χριστιανών στις κατακόμβες σταματά λίγο μετά τη θεσμοθέτηση της ανεξιθρησκίας (διάταγμα Mεδιολάνων), ή μέχρι να καταστραφεί και να εγκαταλειφθεί η αρχαία πόλη του Kλήματος από σεισμούς τον 5ο ή 6ο αιώνα μ.X.
Παραλίες της Μήλου
Η Μήλος έχει πολλές παραλίες εξαιρετικής ομορφιάς. Κάθε παραλία που πρόκειται να επισκεπτεί κάποιος κάτα την διάρκεια του στο νησί θα δει πως είναι εντελώς διαφορετική από την άλλη και αυτός είναι ο λόγος που την κάνει να ξεχωρίζει όχι μόνο στις Κυκλάδες αλλά σε ολόκληρη την Ελλάδα λόγω των ιδιαίτερων πετρωμάτων που την περικλείουν. Πολλές είναι προσβάσιμες από την ξηρά, ενώ κάποιες άλλες είναι προσιτές μόνο από τη θάλασσα. Παρακάτω αναφέρονται 89 παραλίες, 16 στη βόρεια, 12 στην ανατολική, 21 στη νότια, 15 στη Δυτική πλευρά και 25 μέσα στον κόλπο. Αν και ο κατάλογος αυτός περιέχει τις περισσότερες παραλίες, δεν είναι πλήρης.
Ο δήμος Μήλου περιλαμβάνει το νησί της Μήλου καθώς και τις γύρω νησίδες. Αναλυτικά οι οικισμοί και οι νησίδες που αποτελούν τον δήμο Μήλου είναι οι εξής:
Με την εφαρμογή της νέας διοικητικής διαίρεσης της χώρας κατά το Πρόγραμμα Καλλικράτης ουδεμία μεταβολή επήλθε στο Δήμο, σύμφωνα με το άρθρο 1,§ 2.29.Γ. αυτού.
Σύρματα
Σύρματα στο Κλίμα
Σύρματα ονομάζονται στη Μήλο οι θέσεις φύλαξης μικρών σκαφών (για βάρκες), σκαμμένες στους ηφαιστειακούς τόφφους, κυρίως στους οικισμούς: Κλίμα, Μανδράκια και στον Φυροπόταμο, δίπλα στη θάλασσα.
Κλήμα
Μουσεία
Στη Μήλο μπορεί να επισκεφτείτε το Αρχαιολογικό Μουσείο και το Λαογραφικό Μουσείο που βρίσκονται στην Πλάκα. Ακόμα στον Αδάμαντα βρίσκονται το Μεταλλευτικό Μουσείο, το Εκκλησιαστικό Μουσείο και το Ναυτικό Μουσείο.
↑Θωμάς Κατσαρός, Χρωστικές ύλες - Σύσταση και προέλευση. Από το συλλογικό έργο Αρχαϊκά Χρώματα, Αθήνα (Ιούλιος 2012): Μουσείο Ακρόπολης, σ. 18. ISBN 978-618-80078-4-0.
Σχετικά πολυμέσα
Κυκλάδες διά μέσου των αιώνων: Μήλος (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)