Τυμφαία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Τυμφαία

Περιοχή της αρχαίας Ελλάδας

[[Image:|250px]]
 
Τοποθεσία: Μακεδονία
Μεγαλύτερη πόλη: Αιγίνιον
Διάλεκτος: Μακεδονική γλώσσα
αργότερα Ελληνιστική Κοινή
Περίοδος ακμής: 4ος-2ος αιώνας π.Χ.
 
Η σταδιακή επέκταση του Μακεδονικού βασιλείου
Χάρτης του Μακεδονικού Βασιλείου

Η Τυμφαία ή Στυμφαία είναι ιστορική περιοχή της Άνω Μακεδονίας. Η αρχαία Τυμφαία εκτείνεται στην γεωγραφική περιοχή δυτικά του ρου του Αλιάκμονα που ανήκει σήμερα διοικητικά στην Περιφερειακή Ενότητα Γρεβενών στα νοτιοδυτικά της περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Η Τυμφαία αποτελεί μία από τις διοικητικές περιοχές του Μακεδονικού Βασιλείου και εκτεινόταν νότια της επαρχίας της Ορεστίδας και δυτικά της επαρχίας της Ελιμίας.[1]

Η Τυμφαία θεωρείται, από άλλους συγγραφείς, περιοχή της Ηπείρου, πριν ενταχθεί διοικητικά στην Άνω Μακεδονία και στο βασίλειο του Φιλίππου Β' μετά το 355 π.Χ.. Οι κάτοικοι της περιοχής ονομάζονται Τυμφαίοι (Τυμφαῖοι).[2] Σύμφωνα με άλλες πηγές, η περιοχή της Τυμφαίας μέχρι το όρος Τύμφη, αποτελεί περιοχή της Ελιμίας.[3]

Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η αρχαίας Τυμφαία ορίζονταν γεωγραφικά πιθανόν στα βόρεια από τον παραπόταμο του Αλιάκμονα, Πραμορίτσα και τον Αώο, από τον ποταμό Αλιάκμονα στα ανατολικά, στα νότια από τα όρη Χάσια (ίσως μέχρι τον Πηνειό) και στα δυτικά από την οροσειρά της Πίνδου. Στα δυτικά ίσως περιλαβάνει ολόκληρη την περιοχή της βόρειας Πίνδου από το Ζαγόρι έως το Μέτσοβο. Το όνομα της ιστορικής περιοχής προέρχεται από το όρος Τύμφη.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από την περίοδο της Μυκηναϊκής Εποχής μέχρι την κατάλυση του βασιλείου της Τυμφαίας από τον Φίλιππο Β', η περιοχή είναι οικονομικά και πολιτιστικά ανεπτυγμένη. Η αρχαία Αιανή στην Ελιμία και το Άργος Ορεστικόν στην Ορεστίδα, είναι δυό σημαντικές πόλεις της Άνω Μακεδονίας σε συνδυασμό με τα αρχαιολογικά ευρήματα των τελευταίων δεκαετιών, τονίζουν την μεγάλη σημασία της περιοχής και το σημαντικό βιωτικό και πολιτιστικό επίπεδο των κατοίκων του, πριν την προσάρτηση των περιοχών στο Μακεδονικό Βασίλειο του Φιλίππου του Β'.

Μαρτυρίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γραπτές μαρτυρίες για τις αρχαίες πόλεις της περιοχής δεν υπάρχουν πολλές. Στα κείμενα του ιστορικού Διόδωρου Σικελιώτη αναφέρεται η πόλη Τραμπύα, στην οποία εξελίχθηκε στην Ελληνιστική Περίοδο μια μάχη μεταξύ του Πολυπέρχοντα και του Κασσάνδρου, σχετικά με την διαδοχή της Μακεδονίας από τον Ηρακλή, νόθο υιό του Μεγάλου Αλεξάνδρου.[4]. Γειτονική πόλη αναφέρεται και η Βουνείμα από τον Στέφανο τον Βυζάντιο, χτισμένη από τον Οδυσσέα. Επίσης, σημαντική πόλη της περιοχής, και μάλιστα πρωτεύουσά της σύμφωνα με το ιστορικό Στράβων, ιστορείται το Αιγίνιον.[5]

Ευρήματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχαιολογικά ευρήματα εντοπίζονται τις τελευταίες δεκαετίες λόγω κυρίως της κατασκευής σημαντικών έργων υποδομής. Κατά την κατασκευή του οδικού άξονα της Εγνατίας Οδού[6] εντοπίστηκαν μυκηναϊκές και μακεδονικές οικιστικές περιοχές κοντά στα χωριά Πριόνια και Κνίδη. Στον ορεινό όγκο, γνωστός είναι και ο αρχαίος οικισμός στη θέση Καστρί στο Πολυνέρι[7][8]. Στις όχθες του ποταμού Αλιάκμονα, έγιναν κυρίως ανασκαφές κατά την διάρκεια κατασκευής του φράγματος του Ιλαρίωνα. Αρχαίοι οικισμοί εντοπίζονται στη θέση Άγιος Κωνσταντίνος στη Δήμητρα [9], στη θέση Μεγάλη Πέτρα στο Μοναχίτι [10] και στη θέση Κεραμαριό στη Παλιουριά [11].

Ιστορικά πρόσωπα με καταγωγή από την Τυμφαία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Πολυπέρχων, έπαρχος της Μακεδονίας κατά την Ελληνιστική Περίοδο.

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Σημαντικά μυκηναϊκά ευρήματα στο νομό Γρεβενών
  2. John Boardman and Nicholas Geoffrey Lemprière Hammond. The Cambridge Ancient History Volume 3, Part 3: The Expansion of the Greek World, Eighth to Sixth Centuries B.C. Cambridge University Press, 1992, p. 284.
  3. «Ηλία Κ. Γάγαλη, Οι επιγραφές που βρέθηκαν στον Άγιο Γεώργιο Γρεβενών, Αναδημ. από Εφημ. Πολιτιστικού Συλλόγου Αγίου Γεωργίου Γρεβενών, τ. 5, σσ. 12-13 Απριλίου-Ιουνίου 2010». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 2011. 
  4. John Anthony, A geographical and historical description of ancient Greece, vol. 1, p.144, Clarendon Press, Oxford
  5. Στράβων 7.7.9
  6. Ιστοσελίδα Μουσείου Αιανής: Από την ερεύνα στο φράγμα Ιλαρίωνα (Αλιάκμον): η ανασκαφή στον Μέγα Αη-Γιώργη και Άγιο Κωνσταντίνο Δήμητρας Γρεβενών
  7. History of Macedonia: «Καστρί Πολυνερίου Γρεβενών: Στο φως οχυρωμένη ακρόπολη που προστατεύει οικοδομικό συγκρότημα του 4ου και 3ου αι. π.Χ»
  8. Μουσείο Αιανής: Η Ακρόπολη της αρχαίας πόλης στο ‘Καστρί’ Πολυνερίου – Αλατόπετρας του Ν. Γρεβενών. Τα ίχνη των αρχαίων Τυμφαίων
  9. Μουσείο Αιανής: Από την έρευνα στο φράγμα Ιλαρίωνα (Αλιάκμον): η ανασκαφή στον μέγα Αη-Γιώργη και Άγιο Κωνσταντίνο Δήμητρας Γρεβενών
  10. Μουσείο Αιανής: ΑΕΜΘ 2010 «ΑΠΟ ΤΟ ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ Λ΄ ΕΠΚΑ ΚΑΤΑ ΤΟ 2010»
  11. «Αρχαίος οικισμός στα Γρεβενά θα πνιγεί από φράγμα της ΔΕΗ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουνίου 2009. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2009.