Τσανάκυα

Επεξεργασία συνδέσμων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Τσανάκια)
Τσανάκυα
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση375 π.Χ.
Τάξιλα
Θάνατος283 π.Χ.
Πάτνα
ΠαρατσούκλιIndian Machiavelli
Χώρα πολιτογράφησηςΑυτοκρατορία των Μαουρύα
ΘρησκείαΙνδουισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΣανσκριτική γλώσσα[1][2]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητασυγγραφέας
φιλόσοφος
οικονομολόγος
καθηγητής
αστρολόγος
adviser
πολιτικός[3]
Αξιοσημείωτο έργοArthashastra
Περίοδος ακμής4ος αιώνας π.Χ.[4]
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμακαθηγητής πανεπιστημίου
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Τσανάκυα (σανσκριτικά και χίντι: चाणक्यः, προφορά (βοήθεια·πολυμέσα), 375 π.Χ. - 283 π.Χ.)[5][6] ήταν Ινδός λόγιος με τις ιδιότητες του δασκάλου, φιλοσόφου, οικονομολόγου, και βασιλικού συμβούλου. Παραδοσιακά ονομάζεται επίσης και Καουτίλυα ή Βισνού Γκούπτα, ως ο συγγραφέας της αρχαίας ινδικής πολιτικής πραγματείας με τίτλο Αρθασάστρα.[7] Στην Ινδία θεωρείται ως ο πρωτοπόρος της πολιτικής επιστήμης και των οικονομικών, και το έργο του θεωρείται ένας σημαντικός πρόδρομος της νεοφιλελεύθερης οικονομικής φιλοσοφίας,[8][9][10][11] ενώ παράλληλα του αποδίδεται πως ήταν το άτομο που οραματίστηκε αρχικά την ένωση όλης της Ινδικής υποηπείρου.[12] Τα γραπτά του χάθηκαν τον 6ο αιώνα κοντά στο τέλος της περιόδου της αυτοκρατορίας των Γκούπτα, και δεν ανακαλύφθηκαν ξανά παρά μόνο το 1915.[9]

Κεντρικό τμήμα της ιστορίας του, είναι η σχέση του με τον Τσαντραγκούπτα Μαουρύα, όπου ο Τσανάκυα αρχικά βοήθησε τον Τσαντραγκούπτα στην άνοδο του προς την εξουσία και την εγκαθίδρυση της δυναστείας των Μαουρύα (Μωρύα στα Χίντι), και κατόπιν τον υπηρέτησε ως σύμβουλός του, όπως και μετέπειτα έκανε και με το γιο του τον Μπιντουσάρα.

Καταγωγή και ονομασία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε σε οικογένεια Βραχμάνων,[13] ωστόσο η τοποθεσία γέννησής του αμφισβητείται έντονα και υπάρχουν πολλές εκτιμήσεις για τον προσδιορισμό της.[5]Σύμφωνα με το βουδιστικό κείμενο Μαχαμβάσα Τίκα γεννήθηκε στα Τάξιλα στη βορειοδυτική Ινδία[14] και ήταν μελετητής των Βεδών,[15] ενώ σύμφωνα με τις γραφές των Τζαϊνιστών, όπως η Αντμπιντάνα Τσινταμάνι, γεννήθηκε στην πόλη Ντραμίλα της νότιας Ινδίας,[14][16] και στο τέλος της ζωής του έγινε Τζαϊνιστής.[17][18][19] Ως προς το όνομά του, αναφέρεται πως γεννήθηκε σε ένα χωριό το οποίο ονομαζόταν Τσανάκα στην περιοχή Γκόλα, με τους γονείς του να είναι Βραχμάνοι,[20] ή ακόμα πως και το όνομα του πατέρα του ήταν Τσανάκ και ονομάστηκε έτσι από αυτόν.[21]

Πολιτική σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Αυτοκρατορία των Νάντα κατά το 323 π.Χ.
Η Αυτοκρατορία των Μαουρύα στα πρώτα στάδια της

Ανατροπή των Νάντα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Τσανάκυα φαίνεται πως είχε προσβληθεί από τον ηγεμόνα των Νάντα, και ήταν αποφασισμένος να τον εκδικηθεί. Παράλληλα, ο Τσαντραγκούπτα, ήταν γιος μιας από τις παλλακίδες του ηγεμόνα των Νάντα και είχε μεγαλώσει στη βασιλική αυλή. Σύμφωνα με τα χρονικά, ο Τσανάκυα και ο Τσαντραγκούπτα ήρθαν σε συμφωνία για την ανατροπή της κυριαρχίας των Νάντα, και συμμάχησαν με τον ηγεμόνα της βορειοδυτικής Ινδίας, με την ονομασία Παρβατάκα (κάποιοι μελετητές τον ταυτοποιούν με τον Πώρο[22]) για τον σκοπό αυτό.

Τα στρατεύματα που συγκέντρωσαν αποτελούνταν από Σάκες, Γιαβάνα (Έλληνες του στρατού του Αλεξάνδρου και κατόπιν των Σελευκιδών), Κιράτα, Καμπότζα, και Βαχίκ στρατιώτες. Μετά τη νίκη τους, οι περιοχές της αυτοκρατορίας των Νάντα μοιράστηκαν μεταξύ του Παρβατάκα και του Τσαντραγκούπτα. Ωστόσο μετά τον θάνατο του Παρβατάκα, ο γιος του ο Μαλαγιακέτου επιδίωξε να αποκτήσει και τις υπόλοιπες περιοχές για τον εαυτό του, συμμαχώντας με ό,τι δυνάμεις των Νάντα είχαν απομείνει στο περιθώριο. Για ν΄ αποτρέψουν τις επιδιώξεις του Μαλαγιακέτου, οι Τσανάκυα και Τσαντραγκούπτα προσποιήθηκαν ρήξη στις σχέσεις τους, με τον Τσαντραγκούπτα ν΄ απομακρύνει τον Τσανάκυα από υπουργό, και να παίρνει θέση υπέρ ενός παλαιού αξιωματούχου των Νάντα για την αναπλήρωση της θέσης. Ο Τσανάκυα φρόντισε μέσω των κατασκόπων του να διαδώσει τις φήμες στο αντίπαλο στρατόπεδο πως οι Νάντα θα συμμαχούσαν πλέον με τον Τσαντραγκούπτα βάσει των πρόσφατων εξελίξεων, κάτι που προκάλεσε την ένοπλη σύγκρουση εντός του αντίπαλου βασιλείου και τη διάσπαση της συμμαχίας μεταξύ του Μαλαγιακέτου και των Νάντα.

Δυναστεία των Μαουρύα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Τσανάκυα συνέχισε να υπηρετεί ως σύμβουλος του Τσαντραγκούπτα, βοηθώντας τον ουσιαστικά στην άσκηση της διπλωματίας, όπως συνέβη και κατά τη σύγκρουση των Μαουρύα με τις δυνάμεις του Σελεύκου Α´ Νικάτορα, η οποία έληξε με ανακωχή και κατόπιν μετατράπηκε σε συμμαχία. Επίσης προστάτευε τον Τσαντραγκούπτα από τις διάφορες συνωμοσίες που αντιμετώπιζε ως ηγεμόνας, και σύμφωνα με ένα δημοφιλή μύθο των Τζαϊνιστών, συνήθιζε να τοποθετεί μικρές μη θανατηφόρες δόσεις δηλητηρίου στην τροφή του Τσαντραγκούπτα έτσι ώστε με τον καιρό αυτός ν΄ αποκτήσει ανοσία στο δηλητήριο, ως είδος μιθριδατισμού.[23][24]Μη ξέροντας αυτό ο Τσαντραγκούπτα, μια μέρα μοιράστηκε το φαγητό του με τη σύζυγό του, η οποία ήταν έγκυος και επρόκειτο να γεννήσει σε λίγες ημέρες. Η βασίλισσα, μην έχοντας αναπτύξει ανοσία η ίδια, δηλητηριάστηκε και πέθανε. Βλέποντάς το αυτό ο Τσαντραγκούπτα, αμέσως "άνοιξε" την κοιλιά της βασίλισσας και διέσωσε το βρέφος και διάδοχο του θρόνου, με το αγόρι να ονομάζεται Μπιντουσάρα, καθώς είχε επιζήσει από τη σταλιά (μπίντου) του δηλητηρίου.[25][26]

Αποτελεί παράδοξο το ότι ο ιστορικός Μεγασθένης ο οποίος εκτελούσε χρέη πρεσβευτή των Σελευκιδών στην Αυλή των Μαουρύα, δεν φαίνεται ν΄ αναφέρει καμιά πληροφορία για τον Τσανάκυα. Ωστόσο κατά την παράδοση, οι δύο τους συναντήθηκαν, και με τη λήξη των επίσημων συζητήσεων και ενώ ο διάλογος μεταξύ τους συνεχιζόταν για μη επίσημα θέματα πλέον, ο Τσανάκυα έσβησε το λυχνάρι που φώτιζε το δωμάτιο και άναψε ένα άλλο λυχνάρι του οποίου το φως ήταν πολύ πιο αδύναμο. Απορημένος ο Μεγασθένης ρώτησε τον Τσανάκυα για την σκοπιμότητα της αντικατάστασης, με τον Τσανάκυα ν΄ απαντά πως κατά τη διάρκεια των συζητήσεων για υποθέσεις του κράτους έκαιγε το λυχνάρι με λάδι χρηματοδοτημένο από το κράτος, ενώ με τη λήξη των διαπραγματεύσεων και τη συνέχιση της κουβέντας σε προσωπικό επίπεδο έκαιγε πλέον το προσωπικό του λυχνάρι.[27]

Εργογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στον Τσανάκυα αποδίδονται τα έργα Αρθασάστρα -πολιτική πραγματεία- και Τσανάκυα Νίτι -μια συλλογή αφορισμών-, επίσης γνωστό και ως Τσανάκυα Νεέτι-σάστρα.[28]Υπάρχει και η εκτίμηση πως η Αρθασάστρα είναι μια συλλογή παλαιοτέρων κειμένων η οποία γράφτηκε από διάφορους συντάκτες, και πως ο Τσανάκυα ήταν ένας από αυτούς με την ονομασία Καουτίλυα ή Βισνού Γκούπτα.[29][28][30][31][7][32]

Θάνατος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά την παράδοση, ο Τσανάκυα αποσύρθηκε στη ζούγκλα όπου και πέθανε από ασιτία. Ένας από τους αξιωματούχους του Μπιντουσάρα ο οποίος αντιπαθούσε τον Τσανάκυα, γνωστοποίησε στον Μπιντουσάρα πως ο Τσανάκυα ήταν υπεύθυνος για τον θάνατο της μητέρας του πολλά χρόνια πριν. Μαθαίνοντας το αυτό, ο βασιλιάς έγινε έξαλλος και αναζήτησε τον Τσανάκυα ο οποίος αποφάσισε ν΄ αυτοκτονήσει λιμοκτονώντας, ενώ όταν ο Μπιντουσάρα έμαθε πως επρόκειτο για ατύχημα ήταν πλέον αργά.[33]

Πηγές πληροφοριών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπάρχουν πολύ λίγες καθαρά ιστορικές πληροφορίες για τον Τσανάκυα, με τις περισσότερες που διασώζονται να υπάρχουν μόνο σε κείμενα τα οποία περιέχουν μυθικές μαρτυρίες:[29]

Εκδοχή Πηγή
των βουδιστικών κειμένων Μαχαβάμσα και το Βαμσατθαπακασίνι (στη γλώσσα Πάλι)
των τζαϊνιστικών κειμένων Παρισισταπαρβάν του ποιητή Χεματσάντρα
των κειμένων του Κασμίρ Καθασαριτσαγάρα και Μπριχάτ-Κάθα-Μαντζάρι
του ποιητή Βισακαντάτα το σανσκριτικό θεατρικό έργο Μουντραραξάσα

Όλες οι παραπάνω εκδοχές φαίνεται να έχουν τα παρακάτω κοινά σημεία:

  • Ο ηγεμόνας των Νάντα προσέβαλε τον Τσανάκυα, με τον τελευταίο να αποφασίζει να πάρει εκδίκηση και ν΄ ανατρέψει την αυτοκρατορία των Νάντα
  • Ο Τσανάκυα αναζήτησε τον άξιο αντικαταστάτη που θα γινόταν ο νέος ηγεμόνας, και τον βρήκε στο πρόσωπο του νεαρού Τσαντραγκούπτα
  • Με τη σύναψη συμμαχιών, οι Τσανάκυα και Τσαντραγκούπτα καταφέρνουν να νικήσουν τους Νάντα, συχνά ενεργώντας κάτω από καθεστώς μυστικότητας

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ «Identifiants et Référentiels». (Γαλλικά) IdRef. Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. Ανακτήθηκε στις 20  Μαΐου 2020.
  2. ↑ CONOR.SI. 236439139.
  3. ↑ Ανακτήθηκε στις 14  Ιουνίου 2019.
  4. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. xx0002375. Ανακτήθηκε στις 8  Ιουνίου 2022.
  5. ↑ 5,0 5,1 V. K. Subramanian (1980). Maxims of Chanakya: Kautilya. Abhinav Publications. σελίδες 1–. ISBN 978-0-8364-0616-0. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2012. 
  6. ↑ Jain 2008, σελ. 9.
  7. ↑ 7,0 7,1 Mabbett, I. W. (1964). «The Date of the Arthaśāstra». Journal of the American Oriental Society (American Oriental Society) 84 (2): 162–169. doi:10.2307/597102. ISSN 0003-0279. 
  8. ↑ L. K. Jha, K. N. Jha (1998). "Chanakya: the pioneer economist of the world", International Journal of Social Economics 25 (2–4), p. 267–282.
  9. ↑ 9,0 9,1 Waldauer, C., Zahka, W.J. and Pal, S. 1996. Kauṭilya's Arthashastra: A neglected precursor to classical economics. Indian Economic Review, Vol. XXXI, No. 1, pp. 101–108.
  10. ↑ Tisdell, C. 2003. A Western perspective of Kauṭilya's Arthashastra: does it provide a basis for economic science? Economic Theory, Applications and Issues Working Paper No. 18. Brisbane: School of Economics, The University of Queensland.
  11. ↑ Sihag, B.S. 2007. Kauṭilya on institutions, governance, knowledge, ethics and prosperity. Humanomics 23 (1): 5–28.
  12. ↑ «India needs to develop its own doctrine for strategic autonomy: NSA». Economic Times. PTI (NEW DELHI). 18 October 2012. http://economictimes.indiatimes.com/news/politics/nation/india-needs-to-develop-its-own-doctrine-for-strategic-autonomy-nsa/articleshow/16868737.cms. Ανακτήθηκε στις 18 October 2012. 
  13. ↑ Renu Saran (13 Φεβρουαρίου 2014). Chanakya. Diamond Pocket Books Pvt Ltd. σελίδες 4–. ISBN 978-93-5083-482-4. 
  14. ↑ 14,0 14,1 The Indian Encyclopaedia by Subodh Kapoor (2002). Cosmo Publications. Page 1372. ISBN 978-81-7755-257-7. Retrieved 14 April 2012.
  15. ↑ «Chanakya, The Legend». Chanakya National Law University. 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2013. 
  16. ↑ Iyengar, P. T. Srinivasa (1929). History of the Tamils from the Earliest Times to the Present Day. 
  17. ↑ Helmuth von Glasenapp (1 January 1999), Jainism, Motilal Banarsidass Publ., σελ. 42, ISBN 978-81-208-1376-2, https://books.google.com/books?id=WzEzXDk0v6sC&pg=PA42, ανακτήθηκε στις 21 May 2013 
  18. ↑ Natubhai Shah (2004). Jainism: The World of Conquerors. Motilal Banarsidass Publishe. σελίδες 60–. ISBN 978-81-208-1938-2. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2013. 
  19. ↑ Padhy, K. S. (2011), Indian Political Thought, PHI Learning Pvt. Ltd., σελ. 33, ISBN 978-81-203-4305-4, https://books.google.com/books?id=jEz5soh9P3oC&pg=PA33 
  20. ↑ Phyllis Granoff (1 Ιανουαρίου 1993). The Clever Adulteress and Other Stories: A Treasury of Jaina Literature. Motilal Banarsidass Publ. σελίδες 189–190. ISBN 978-81-208-1150-8. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2012. 
  21. ↑ Trautmann, Thomas R. (1971). Kautilya and the Arthaśāstra: A Statistical Investigation of the Authorship and Evolution of the Text. Leiden: E.J. Brill. σελ. 10. 
  22. ↑ Manohar Laxman Varadpande (2005). History of Indian Theatre. Abhinav Publications. σελίδες 227–230. ISBN 978-81-7017-430-1. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2012. 
  23. ↑ Wilhelm Geiger (1908). The Dīpavaṃsa and Mahāvaṃsa and their historical development in Ceylon. H. C. Cottle, Government Printer, Ceylon. σελ. 40. 
  24. ↑ Bibliotheca Indica, Volume 96, Issue 5. Asiatic Society (Calcutta, India). Baptist Mission Press, 1891.
  25. ↑ M. Srinivasachariar (1989). History of classical Sanskrit literature (3 έκδοση). Motilal Banarsidass. σελ. 550. ISBN 978-81-208-0284-1. 
  26. ↑ Jainism in South India by P. M. Joseph. International School of Dravidian Linguistics, 1997. ISBN 978-81-85692-23-4.
  27. ↑ «Elating Facts». indiansaga.com. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2016. 
  28. ↑ 28,0 28,1 Sri Chanakya Niti-shastra; the Political Ethics of Chanakya Pandit Hardcover. Translated by Miles Davis and V. Badarayana Murthy. Ram Kumar Press. 1981. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2014. 
  29. ↑ 29,0 29,1 Namita Sanjay Sugandhi (2008). Between the Patterns of History: Rethinking Mauryan Imperial Interaction in the Southern Deccan. ProQuest. σελίδες 88–89. ISBN 978-0-549-74441-2. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2012. [νεκρός σύνδεσμος]
  30. ↑ Trautmann 1971:10 "while in his character as author of an Arthashastra he is generally referred to by his gotra name, Kautilya."
  31. ↑ Mabbett 1964: "References to the work in other Sanskrit literature attribute it variously to Vishnugupta, Chanakya and Kautilya. The same individual is meant in each case. The Panchatantra explicitly identifies Chanakya with Vishnugupta."
  32. ↑ Trautmann 1971:67 'T. Burrow
  33. ↑ Journal of Indian History. University of Kerala. 1949. σελ. 211. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2013. 

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Τσανάκυα&oldid=9864156"