Κωνσταντίνος Φανέλλης
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Κωνσταντίνος Φανέλλης | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1791 Αρχαία Σμύρνη |
| Θάνατος | 1863 Αίγιο |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | νέα ελληνική γλώσσα |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ζωγράφος αγιογράφος |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Κωνσταντίνος Φανέλλης (Σμύρνη, 1791 — Αίγιο, 1863) υπήρξε Έλληνας ζωγράφος και αγιογράφος του 19ου αιώνα. Θεωρείται ο πρώτος αξιόλογος Έλληνας ζωγράφος των πρώτων μετεπαναστατικών ετών.
Βιογραφικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Γεννήθηκε το 1791 στη Σμύρνη. Μεγάλο μέρος της ζωής του το έζησε στο Αίγιο. Το 1816 πήγε στο Άγιον Όρος για να μελετήσει την παραδοσιακή βυζαντινή αγιογραφία. Δεν έμεινε βέβαια ευχαριστημένος και για τούτο ανεχώρησε για την Ιταλία (Φλωρεντία, Ρώμη, Βενετία) όπου συνέχισε για τρία έτη τις σπουδές του.
Στα 28 του χρόνια επισκέφθηκε τη Γερμανία και εργάσθηκε ως ελεύθερος ζωγράφος. Τα έργα του θαυμάστηκαν από τους εκεί καλλιτεχνικούς κύκλους. Τότε πρέπει να ήρθε σε επαφή με τη ναζαρηνή ζωγραφική.
Το 1821 μετέβη στα Ιεροσόλυμα όπου εργάσθηκε ως αγιογράφος. Εκεί παρέμεινε μέχρι του έτους 1826 και περιοδεύοντας ανά την Παλαιστίνη ζωγράφισε για λογαριασμό ομίλου περιηγητών τοπία και σκηνές εμπνευσμένες από τη ζωή των κατοίκων της.
Στα 1826, μετά δηλαδή την απελευθέρωση της Ελλάδος, επαναπατρίσθηκε. Στην πόλη των Αθηνών ενδιαφέρθηκε για την οργάνωση του Καλλιτεχνείου (του τότε δηλαδή Πολυτεχνείου). Παράλληλα ασχολείτο με την αγιογραφία και την κοσμική ζωγραφική, ιδίως με προσωπογραφίες.
Το 1836 κλήθηκε να αγιογραφήσει τον Μητροπολιτικό Ναό της Φανερωμένης Αιγίου. Τότε νυμφεύθηκε και την Ελένη Νταλάκα με την οποίαν απέκτησε τέσσερα παιδιά. Έκτοτε παρέμεινε έως το θάνατό του στο Αίγιο. Αγιογράφος ήταν και ο γιος του Δημήτριος (Μιμίκος) Φανέλλης, ο οποίος ακολούθησε την τεχνική του και άφησε σημαντικό αριθμό έργων στις εκκλησίες του Αιγίου.
Τεχνοτροπία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο αγιογραφικό του έργο απομακρύνθηκε σε μεγάλο βαθμό από την παραδοσιακή βυζαντινή ζωγραφική. Καλλιέργησε επάξια την τρισδιάστατη εκκλησιαστική ζωγραφική, ακολουθώντας τα ναζαρηνά πρότυπα. Μάλιστα προηγείται χρονικά του Λουδοβίκου Θείρσιου. Τα διδάγματα του Κ. Φανέλλη μεταξύ άλλων ακολουθεί και ο αγιογράφος Σπυρίδων Χατζηγιαννόπουλος.
Μεγάλο μέρος του σπουδαίου αγιογραφικού του έργου βρίσκεται σε ναούς του Αιγίου που μπορούν να χαρακτηρισθούν σωστές πινακοθήκες. Το τέμπλο του Μητροπολιτικού Ναού της Φανερωμένης (1840), το τέμπλο και η ουρανία της Βασιλικής των Ταξιαρχών (1840-1860) είναι εξ ολοκλήρου φιλοτεχνημένα από το χέρι του. Ακόμη φορητές εικόνες του φυλάσσονται στην εικονοθήκη της Παναγίας Τρυπητής Αιγίου.
Εικόνες του υπάρχουν στη Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου στα Καλάβρυτα, στον ναό του Ευαγγελισμού στην Άμφισσα, σε ναούς της Πάτρας. Η κοσμηματογραφία, η Πλατυτέρα και το Ιερό Βήμα του Μητροπολιτικού Ναού των Αθηνών (1846, ύστερα από διαγωνισμό), τα τέμπλα των ναών του Χριστοκοπίδη, της Ρόμβης και εικόνες στον Άγιο Ελευθέριο (δίπλα στη Μητρόπολη), στην Παναγία τη Γοργοεπήκοο, στον Άγιο Γεώργιο του Νέου Κόσμου είναι έργα του.
Πίνακες ζωγραφικής του (δροσερά γυναικεία πορτρέτα, σκίτσα, τοπία, χαλκογραφίες) υπάρχουν στην Εθνική Πινακοθήκη, στο Βυζαντινό Μουσείο, στις συλλογές Κουτλίδη, Κόκκινου (τώρα Καραγιάννη), σε οικογενειακές πινακοθήκες, και στις Ηνωμένες Πολιτείες στις συλλογές των Φορντ και Ροκφέλερ. Έργα του έχουν παρουσιαστεί σε εκθέσεις στο Αίγιο και στην Αθήνα (1927, 1978).
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- «Στα ίχνη του πρώτου Ελληνα ναζαρηνού» από Ιωάννη B. Φριλίγκο στην εφημερίδα Καθημερινή. Δημοσίευση 12/03/2006. Αρχειοθέτηση 30/06/2018. Ανάκτηση 01/07/2018.
