Ευφορία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το παιχνίδι μπορεί να προκαλέσει μια έντονη κατάσταση ευτυχίας και ικανοποίησης.

Η ευφορία είναι μια συναισθηματική κατάσταση ευχαρίστησης κατά την οποία ένα άτομο βιώνει έντονα συναισθήματα ευημερίας, ευτυχίας, και ενθουσιασμού.[1][2][3] Ορισμένα φάρμακα, πολλά από τα οποία προκαλούν εθισμό, μπορεί να προκαλέσουν ευφορία, η οποία τουλάχιστον εν μέρει, ενθαρρύνει την ψυχαγωγική τους χρήση.[4] Ομοίως, ορισμένες φυσικές ανταμοιβές και κοινωνικές δραστηριότητες, όπως η αερόβια άσκηση, το γέλιο, το να ακούς διεγερτική μουσική, η δημιουργία μιας μουσικής σύνθεσης, και ο χορός μπορεί να προκαλέσουν μια κατάσταση ευφορίας.[3][5] Ευφορία είναι επίσης ένα σύμπτωμα ορισμένων νευρολογικών ή ψυχιατρικών διαταραχών, όπως η μανία.[6] Η ρομαντική αγάπη και τα συστατικά της ανθρώπινης σεξουαλικής απόκρισης του κύκλου, επίσης, συνδέονται με την πρόκληση ευφορίας.[7][8][9]

Έντονη ευφορία πιστεύεται ότι προκύπτει με την ταυτόχρονη ενεργοποίηση κάθε ηδονικού κέντρου στον εγκέφαλο μέσω της οποίας λειτουργεί το σύστημα ανταμοιβής.[10]

Τύποι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολλά διαφορετικά είδη ερεθισμάτων μπορεί να προκαλέσουν ευφορία, συμπεριλαμβανομένων των ψυχοδραστικών φαρμάκων, φυσικές ανταμοιβές, και κοινωνικές δραστηριότητες.[1][2][5][6] Συναισθηματικές διαταραχές όπως η μονοπολική μανία ή διπολική διαταραχή μπορεί να περιλαμβάνουν ευφορία ως σύμπτωμα.[6]

Προκαλείται από άσκηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δρομείς μπορεί να βιώσουν μια κατάσταση ευφορίας που συχνά ονομάζεται "runner's high".

Συνεχής σωματική άσκηση, ιδιαίτερα η αερόβια άσκηση, μπορεί να προκαλέσει μια κατάσταση ευφορίας, για παράδειγμα, το τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων συχνά συνδέεται με ένα "τρέξιμο", που ορίζεται ως μια κατάσταση ευφορίας που προκαλείται από έντονη άσκηση.[11] Η άσκηση είναι γνωστό ότι επηρεάζει τη ντοπαμίνη σηματοδοτώντας στον επικλινή πυρήνα, την παραγωγή ευφορίας ως το αποτέλεσμα που προκύπτει, μέσα από την αυξημένη βιοσύνθεση των τριών συγκεκριμένων νευροχημικών: της ανανδαμίδης (ενδοκανναβινοειδές),[12]της β-ενδορφίνης (ενδογενών οπιοειδών),[13] και φαιναιθυλαμίνης (ένα ίχνος αμίνης και αμφεταμίνης σε κάποια αναλογία).[11][14][15]

Μουσική ευφορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ευφορία μπορεί να προκύψει ως το αποτέλεσμα ενός χορού σε κάποια μουσική, μιας μουσικής σύνθεσης, και της ακρόασης μιας διεγερτικά συναισθηματικής μουσικής.[5][16][17] Μελέτες στην νευροαπεικόνιση έχουν αποδείξει ότι το σύστημα ανταμοιβής παίζει κεντρικό ρόλο στην μεσολάβηση και στην πρόκληση τελικά μιας ευχαρίστησης μέσω της μουσικής.[17][18] H μουσική προκαλεί συναισθηματικά ευχαρίστηση και αυξάνει έντονα την νευροδιαβίβαση της ντοπαμίνης στις ντοπαμινεργικές οδούς και την προώθηση αυτής στο ραβδωτό σώμα (δηλαδή, το mesolimbic μονοπάτι και nigrostriatal μονοπάτι).[16][17][18] Περίπου το 5% του πληθυσμού βιώνει ένα φαινόμενο που ονομάζεται "μουσική ανηδονία", στην οποία τα άτομα δεν βιώνουν την ευχαρίστηση από το να ακούν διεγερτικά συναισθηματική μουσική παρά το γεγονός ότι έχουν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται το αναμενόμενο συναίσθημα που μεταφέρεται μέσω της μουσικής.[18]

Πρόκληση μέσω χρήσης φαρμάκων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μια μεγάλη δόση μεθαμφεταμίνης προκαλεί μια ευφορία υποβεβλημένη από φάρμακα.[19]

Ένα euphoriant είναι ένας τύπος ψυχοτρόπου φαρμάκου, το οποίο τείνει να προκαλέσει ευφορία.[20][21] Τα περισσότερα euphoriants είναι εθιστικά φάρμακα λόγω των ενισχυτικών ιδιοτήτων και την ικανότητα να ενεργοποιούν στον εγκέφαλο το σύστημα ανταμοιβής.[6]

Διεγερτικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ντοπαμινεργικά διεγερτικά όπως η αμφεταμίνη, μεταμφεταμίνη,η κοκαΐνη, το MDMA, και η μεθυλφαινιδάτη είναι euphoriants.[1][6] Η νικοτίνη είναι ένα παρασυμπαθητικό διεγερτικό που προκαλεί μια ήπια ευφορία σε ορισμένους ανθρώπους.[6]

Καταθλιπτικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ορισμένα αντικαταθλιπτικά μπορεί να παράγουν ευφορία, μερικά από τα φάρμακα που προκαλούν ευφορία σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνουν την κατανάλωση αλκοόλ (δηλαδή, αιθανόλη) σε μέτριες δόσεις,[22][23] γ-υδροξυβουτυρικού οξέος,[1] και κεταμίνης.[1] Ευφορία έχει επίσης παρατηρηθεί να προκύπτει σε ένα πολύ μικρό ποσοστό των ατόμων που χρησιμοποίησαν πρεγκαμπαλίνη σε ελεγχόμενες κλινικές μελέτες ως θεραπεία για το νευροπαθητικό πόνο που σχετίζεται με διαβητική περιφερική νευροπάθεια.[24]

Μερικά βαρβιτουρικά και οι βενζοδιαζεπίνες μπορεί να προκαλέσουν ευφορία. Τα αποτελέσματα των euphoriants, των φαρμάκων που προκαλούν ευφορία καθορίζονται από την ταχύτητα δράσης του φαρμάκου,[25] την αύξηση της δόσης,[26] και από την ενδοφλέβια χορήγηση.[27] Τα βαρβιτουρικά είναι πιθανό να προκαλέσουν ευφορία συγκαταλέγονται σε υπνωτικά, βαρβιτουρικά και πεντοβαρβιτάλες. Από τις Βενζοδιαζεπίνες πιο πιθανό να προκαλέσουν ευφορία είναι οι φλουνιτραπεζαμίνες,οι αλπραζολαμίνες και οι κλοναζεπαμίνες. Οι Βενζοδιαζεπίνες επίσης τείνουν να ενισχύουν τη χρήση οπιοειδών που προκαλούν ευφορία.[28]

Τα οπιοειδή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μ-υποδοχείς Οπιοειδών αγωνιστών είναι ένα σύνολο euphoriants[6] που περιλαμβάνουν ναρκωτικά όπως η ηρωίνη, η μορφίνη, η κωδεΐνη, η οξυκωδόνη και η μεθαδόνη. Αντίθετα, κ-υποδοχείς οπιοειδών αγωνιστών, όπως και το ενδογενές νευροπεπτίδιο dynorphin, είναι γνωστό ότι προκαλούν δυσφορία,[6] μια κατάσταση αντίθετη από την ευφορία που περιλαμβάνει αισθήματα βαθιάς δυσαρέσκειας.

Τα κανναβινοειδή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υποδοχείς κανναβιδοειδών αγωνιστών 1 είναι μια ομάδα euphoriants που περιλαμβάνει ορισμένα φυτικά κανναβινοειδή (π. χ., THC από την κάνναβη φυτό), ενδογενή κανναβινοειδή (π. χ., ανανδαμίδη), και συνθετικά κανναβινοειδή.[6]

Εισπνεόμενες ουσίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ορισμένα αέρια, όπως το υποξείδιο του αζώτου (N2O, γνωστός και ως "αέριο του γέλιου"), μπορεί να προκαλέσει ευφορία όταν εισπνέεται.[6]

Γλυκοκορτικοειδή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

 Οξεία χορήγηση εξωγενών γλυκοκορτικοειδών είναι γνωστό ότι προκαλεί ευφορία, αλλά αυτή η επίδραση δεν παρατηρήθηκε με τη μακροχρόνια έκθεση.[6]

Πρόκληση ασφυξίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ασφυξία αρχικά προκαλεί έντονη αίσθηση ευφορίας[29] που οδηγεί κάποιους ανθρώπους να προκαλούν σκόπιμα προσωρινή ασφυξία. Η ερωτική ασφυξία τυπικά σχετίζεται με τον στραγγαλισμό στο να προκληθεί ευφορία η οποία ενισχύει τον αυνανισμό και τον οργασμό.[30] Το παιχνίδι του πνιγμού διαδεδομένο σε εφήβους, χρησιμοποιεί την σύντομη υποξεία στον εγκέφαλο για να επιτευχθεί η ευφορία.[31][32]Ο στραγγαλισμός, ή υπεραερισμός, ακολουθούμενος από το κράτημα της αναπνοής χρησιμοποιούνται συχνά για να επιτύχουν αυτά τα αποτελέσματα. Αιφνίδιοι θάνατοι προκύπτουν και από τις δύο πρακτικές, αλλά συχνά χαρακτηρίζονται λανθασμένα ως αυτοκτονία.[33][34][35]

Νευροψυχιατρικές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μανία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ευφορία, επίσης, συνδέεται στενά και με τις δύο, υπομανία και μανία, ψυχικές καταστάσεις που χαρακτηρίζονται από παθολογική αύξηση της διάθεσης, η οποία μπορεί να είναι είτε ευφορία ή ευερεθιστότητα, εκτός από άλλα συμπτώματα, όπως έντονα πομπώδης λόγος, την νοητή περιπλάνηση σε διάφορες ιδέες, και μεγαλο-ιδεασμός[36][37]

Αν και η υπομανία και η μανία είναι σύνδρομα με πολλαπλές αιτιολογίες (μπορεί να προκύψουν από οποιοδήποτε αριθμό των συνθηκών), πιο συχνά εμφανίζονται στη διπολική διαταραχή, μια ψυχιατρική ασθένεια που χαρακτηρίζεται από εναλλασσόμενες περιόδους μανίας και κατάθλιψης.[36][37]

Επιληψία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύντομη ευφορία μπορεί να συμβεί αμέσως πριν ή κατά τη διάρκεια επιληπτικών κρίσεων προκλημένες από τον κροταφικό λοβό ή insulae.[38][39] Αυτή η ευφορία είναι συμπτωματική ενός σπάνιου συνδρόμου που λέγεται εκστατική κρίση, η ίδια που συνδέεται στενά με θρησκευτικές και μυστικιστικές εμπειρίες που προκαλούν ευφορία.[ιατρική παραπομπή που απαιτείται] Ευφορία (ή πιο συχνά dysphoria) μπορεί επίσης να προκύψει σε περιόδους τέτοιων κρίσεων. Αυτή η κατάσταση, interictal δυσφορική διαταραχή, θεωρείται μια άτυπη συναισθηματική διαταραχή.[40]

Η σκλήρυνση κατά πλάκας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ευφορία μερικές φορές παρουσιάζεται σε άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας καθώς η νόσος εξελίσσεται. Αυτή η ευφορία είναι μέρος ενός συνδρόμου αρχικά ονομάζεται ευφορία sclerotica, η οποία συνήθως περιλαμβάνει την άρση αναστολών και άλλα συμπτώματα γνωστικής και συμπεριφορικής δυσλειτουργίας[41][42][43]

Αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bearn J, O'Brien M (2015).
  2. ↑ 2,0 2,1 Schultz W (2015).
  3. ↑ 3,0 3,1 "Key DSM-IV Mental Status Exam Phrases".
  4. ↑ Johnson, Bankole A. (2010).
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Cohen EE, Ejsmond-Frey R, Knight N, Dunbar RI (2010).
  6. ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 Malenka RC, Nestler EJ, Hyman SE (2009).
  7. ↑ Georgiadis JR, Kringelbach ML (July 2012).
  8. ↑ Blum K, Werner T, Carnes S, Carnes P, Bowirrat A, Giordano J, Oscar-Berman M, Gold M (March 2012).
  9. ↑ Jankowiak, William; Paladino, Thomas (2013).
  10. ↑ Kringelbach ML, Berridge KC (2013).
  11. ↑ 11,0 11,1 Szabo A, Billett E, Turner J (2001).
  12. ↑ Tantimonaco M, Ceci R, Sabatini S, Catani MV, Rossi A, Gasperi V, Maccarrone M (2014).
  13. ↑ Dinas PC, Koutedakis Y, Flouris AD (2011).
  14. ↑ Lindemann L, Hoener MC (2005).
  15. ↑ Berry MD (2007).
  16. ↑ 16,0 16,1 Salimpoor VN, Benovoy M, Larcher K, Dagher A, Zatorre RJ (2011).
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 Mavridis IN (March 2015).
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 Zatorre RJ (March 2015).
  19. ↑ «Methamphetamine | InfoFacts | The National Institute on Drug Abuse (NIDA)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2016. 
  20. ↑ Merrian-Webster definition
  21. ↑ "euphoriant" Αρχειοθετήθηκε 2018-11-06 στο Wayback Machine..
  22. ↑ Gilman JM, Ramchandani VA, Davis MB, Bjork JM, Hommer DW (2008).
  23. ↑ Morgan, Christopher J.; Abdulla, A.-B. Badawy (2001).
  24. ↑ "Lyrica".
  25. ↑ Mack, Avram H.; Brady, Kathleen T.; Miller, Sheldon I.; Frances, Richard J. (2016).
  26. ↑ McCuistion, Linda E.; Kee, Joyce LeFever; Hayes, Evelyn R. (2014).
  27. ↑ Doweiko, Harold E. (2014).
  28. ↑ Staats, Peter S.; Silverman, Sanford M. (2016).
  29. ↑ Palmiotto, Michael J. (2012).
  30. ↑ Bartol, Curt R.; Bartol, Anne M. (2011).
  31. ↑ Bartol, Curt R.; Bartol, Anne M. (2012).
  32. ↑ ""Choking Game" Awareness and Participation Among 8th Graders—Oregon, 2008".
  33. ↑ Downs, Martin.
  34. ↑ Riviello, Ralph (2009).
  35. ↑ "Unintentional Strangulation Deaths from the "Choking Game" Among Youths Aged 6--19 Years --- United States, 1995--2007".
  36. ↑ 36,0 36,1 "Bipolar and Related Disorders".
  37. ↑ 37,0 37,1 Ruggero CJ, Kotov R, Watson D, Kilmer JN, Perlman G, Liu K (June 2014).
  38. ↑ "Diseases and Conditions: Temporal lobe seizure".
  39. ↑ Jones, Niya; Sather, Rita (eds.
  40. ↑ Shorvon, Simon D. (2010). "5.
  41. ↑ Haussleiter IS, Brüne M, Juckel G (January 2009).
  42. ↑ Romano, Silvia; Nocentini, Ugo (2012).
  43. ↑ Duncan A, Malcolm-Smith S, Ameen O, Solms M (2016).
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ευφορία&oldid=9025512"