Εποχές

Η εποχή είναι μία από τις μείζονες διαιρέσεις του έτους και βασίζεται γενικά σε ομοιογενή κλιματικά χαρακτηριστικά. Για τις εύκρατες περιοχές του πλανήτη το έτος χωρίζεται τυπικά σε τέσσερις εποχές: την άνοιξη, το καλοκαίρι, το φθινόπωρο και τον χειμώνα.

Ορισμένοι πολιτισμοί έχουν διαφορετικό αριθμό εποχών. Για παράδειγμα, οι αυτόχθονες της Αυστραλίας, (Αβορίγινες) στη βόρεια περιοχή χρησιμοποιούν έξι εποχές. Στις τροπικές ή ακόμα και στις υποτροπικές περιοχές, είναι συνηθέστερο να μιλά κανείς για ξηρή και υγρή εποχή, ανάλογα με το πότε εμφανίζονται οι μουσώνες, ενώ η πρόβλεψη των θερμοκρασιακών αλλαγών καθίσταται δύσκολη. Στην αρχαία Αίγυπτο το έτος διαιρείτο σε τρεις ουσιαστικά εποχές, που καθορίζονταν από τη συμπεριφορά του ποταμού Νείλου. Υπήρχε η εποχή της πλημμυρίδας, η εποχή της έκτακτης ανάγκης που δημιουργούσε η πλημμυρίδα και η εποχή της συγκομιδής.

Υπάρχουν επίσης άλλοι τύποι τοπικών εποχών που στηρίζονται σε κλιματικά δεδομένα. Για παράδειγμα η περιοχή Μονοπάτι των Σιφώνων (Tornado Alley) των Η.Π.Α. έχει την εποχή των σιφώνων, που ξεκινά από τα τέλη του χειμώνα και φτάνει ως τα μέσα του καλοκαιριού, ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος. Περιοχές με μεσογειακό, όπως η Δ. Αυστραλία, οι ακτές της Καλιφόρνιας και της Ισπανίας έχουν την εποχή των πυρκαγιών. Επίσης, στον Ν.Α. Ειρηνικό η εποχή των τυφώνων ξεκινά αργά την άνοιξη, στις 15 Μαΐου, ενώ στον Βόρειο Ατλαντικό στις 1 Ιουνίου.

Αίτια και κλιματικά αποτελέσματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σχέδιο 1
Αυτό είναι διάγραμμα των εποχών. Σημειώστε ότι, ανεξάρτητα από την ώρα της ημέρας (δηλαδή της περιστροφής της Γης γύρω από τον άξονα της), ο Βόρειος Πόλος θα είναι σκοτεινός, ενώ ο Νότιος Πόλος θα είναι φωτεινός. Δείτε επίσης αρκτικός χειμώνας. Επιπρόσθετα, σχετικά με την πυκνότητα του φωτός, η έκλυση του φωτός στην γήινη ατμόσφαιρα είναι μεγαλύτερη όταν πέφτει από γωνία σκιάς.

Η αιτία της εμφάνισης των εποχών είναι το γεγονός ότι ο άξονας της Γης δεν είναι κατακόρυφος ως προς το επίπεδο της περιφοράς της γύρω από τον Ήλιο. Για την ακρίβεια έχει απόκλιση της τάξεως των 23,4 αρκτικών μοιρών. Έτσι, οποιαδήποτε στιγμή κατά την διάρκεια του χειμώνα και του καλοκαιριού, το ένα μέρος του πλανήτη είναι περισσότερο άμεσα εκτεθειμένο στις ακτίνες του Ηλίου (δείτε Σχεδ. 1). Η έκθεση στις ακτίνες του ηλίου αλλάζει καθώς η Γη γυρίζει γύρω από τον Ήλιο. Οποιαδήποτε στιγμή, ανεξάρτητα από την εποχή, στο βόρειο και στο νότιο ημισφαίριο επικρατούν διαφορετικές εποχές.

Οι εποχιακές αλλαγές του καιρού εξαρτώνται επίσης σε παράγοντες όπως η απόσταση από τους Ωκεανούς ή άλλα μεγάλα αποθέματα νερού, η ροή των ωκεανών, το φαινόμενο Ελ Νίνιο (El Niño/ENSO) και άλλοι ωκεανικοί κύκλοι και τέλος, οι επικρατούντες άνεμοι.

Στις πολικές και εύκρατες χώρες, οι εποχές χαρακτηρίζονται από αλλαγές στην ποσότητα του ηλιακού φωτός, που με την σειρά τους προκαλούν στα φυτά και στα ζώα μακρά αδράνεια. Οι επιδράσεις αυτές είναι ανάλογες με το γεωγραφικό πλάτος και τα αποθέματα νερού. Για παράδειγμα, ο Νότιος Πόλος βρίσκεται στο κέντρο της Ανταρκτικής, και έτσι έχει μια μεγάλη απόσταση από την επιρροή που ασκούν οι νότιοι ωκεανοί. Ο Βόρειος Πόλος βρίσκεται στον Αρκτικό Ωκεανό, με αποτέλεσμα οι αντίξοες θερμοκρασίες του να θωρακίζονται από την παρουσία όλου αυτού του νερό. Η συνέπεια των παραπάνω είναι ο Νότιος Πόλος να είναι συνεχώς ψυχρότερος από τον Βόρειο Πόλο κατά την διάρκεια του χειμώνα.

Ο κύκλος των εποχών στις πολικές και εύκρατες ζώνες του ενός ημισφαιρίου είναι αντίθετος σε αυτές του άλλου. Για παράδειγμα, όταν είναι καλοκαίρι στο Βόρειο Ημισφαίριο, τότε στο Νότιο Ημισφαίριο επικρατεί χειμώνας, και αντίστροφα και όταν είναι άνοιξη στο Βόρειο Ημισφαίριο είναι φθινόπωρο στο Νότιο Ημισφαίριο, και αντίστροφα.

Στις τροπικές περιοχές, δεν υπάρχουν σημαντικές αλλαγές στην ποσότητα του ηλιακού φωτός. Ωστόσο, σε πολλές περιοχές (κυρίως στον βόρειο Ινδικό Ωκεανό) χαρακτηρίζονται από μουσώνες και δυνατούς ανέμους.

Περιέργως, μια μελέτη σχετικά με τις υψηλότερες και χαμηλότερες τιμές της θερμοκρασίες τα τελευταία 300 χρόνια (Ντέιβιντ Τόμσον, περιοδικό SCIENCE, Απρίλιος 1995) δείχνει ότι οι κλιματικές εποχές, άρα και ο εποχιακός χρόνος, εξαρτώνται από τον ανωμαλιστικό χρόνο και όχι από τον τροπικό χρόνο.

Αναγνώριση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ηλιακή ακτινοβολία στις τέσσερις εποχές

Η ημερομηνία κατά την οποία ξεκινά κάθε εποχή, εξαρτάται από το πώς καθορίζεται.

Στις Η.Π.Α. οι εποχές θεωρείται συχνά ότι ξεκινούν στις αστρονομικές ισημερίες και ηλιοστάσια, γνωστές και ως αστρονομικές εποχές. Βάσει αυτής της υπόθεσης, το καλοκαίρι ξεκινά στο θερινό ηλιοστάσιο, ο χειμώνας στο χειμερινό ηλιοστάσιο, η άνοιξη στην εαρινή ισημερία και το φθινόπωρο στην φθινοπωρινή ισημερία.

Το κορεατικό, το κινεζικό και το ιαπωνικό ημερολόγιο βασίζονται σε ένα συνδυασμό ηλιακού και σεληνιακού ημερολογίου, στο οποίο οι εποχές καθορίζονται έτσι ώστε να συμπίπτουν τα ηλιοστάσια και οι ισημερίες με το μέσο κάθε εποχής, πρακτική που πλησιάζει πολύ με τον μετεωρολογικό ορισμό των εποχών.

**Συσχετίσεις μηνών και εποχών**
Βόρειο Ημισφαίριο			Μήνας	Νότιο Ημισφαίριο
Παραδοσιακή	Μετεωρολογική	Αστρονομική	Μήνας	Μετεωρολογική	Αστρονομική
Χειμώνας	Χειμώνας	Χειμώνας	Ιανουάριος	Καλοκαίρι	Καλοκαίρι
Άνοιξη	Χειμώνας		Φεβρουάριος	Καλοκαίρι
	Άνοιξη		Μάρτιος	Φθινόπωρο
		Άνοιξη	Απρίλιος		Φθινόπωρο
Καλοκαίρι			Μάιος
	Καλοκαίρι		Ιούνιος	Χειμώνας
		Καλοκαίρι	Ιούλιος		Χειμώνας
Φθινόπωρο			Αύγουστος
	Φθινόπωρο		Σεπτέμβριος	Άνοιξη
		Φθινόπωρο	Οκτώβριος		Άνοιξη
Χειμώνας			Νοέμβριος
Χειμώνας	Χειμώνας		Δεκέμβριος	Καλοκαίρι