ΕΑΤ-ΕΣΑ
| Ειδικό Ανακριτικό Τμήμα - Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας | |
|---|---|
| Ενεργό | 1951 |
| Χώρα |  Ελλάδα |
| Τύπος | Στρατιωτική Αστυνομία |
| Υπαγωγή | Ελληνικός Στρατός |
| Διάλυση | 1974 (αντικαταστάθηκε από τη Στρατονομία) |
| Αναγνωριστικό σύμβολο | Γαλάζιο περιβραχιόνιο με λευκά κεφαλαία γράμματα Ε.Σ.Α |
Το ΕΑΤ–ΕΣΑ (αρχικά από: Ειδικό Ανακριτικό Τμήμα της Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας) ήταν το κύριο σώμα ασφαλείας κατά τη διάρκεια της δικτατορίας (1967-1974).[εκκρεμεί παραπομπή] Συστάθηκε το 1951, λίγο μετά το τέλος του Εμφυλίου και ενώ επίκειτο η είσοδος της χώρας στο ΝΑΤΟ. Ως τότε, ο Στρατός Ξηράς δεν είχε ξεχωριστό σώμα στρατιωτικής αστυνομίας, και στρατονομικά καθήκοντα ασκούσε η Χωροφυλακή. Οι άνδρες της ΕΣΑ φορούσαν χαρακτηριστική στολή με γαλάζιο πηλήκιο και λευκά περιβραχιόνια ενώ έφεραν μεγάλα ξύλινα κλομπς (ρόπαλα).
Τον Απρίλιο του 1967, λίγο μετά την κατάληψη της εξουσίας μετά από πραξικόπημα, ο ηγέτης της χούντας, Γεώργιος Παπαδόπουλος διόρισε τον Δημήτριο Ιωαννίδη επικεφαλής της EΣA, η οποία μετατράπηκε στο πιο πιστό στη Χούντα σώμα ασφαλείας της Ελλάδας. Όταν ο Παπαδόπουλος κήρυξε στρατιωτικό νόμο μετά το πραξικόπημα του 1967, αυξήθηκε η δύναμη της ΕΣΑ ακόμη περισσότερο, καθιστώντας τη χούντα επικεφαλής του βραχίονα του νόμου και της τάξης, καθώς και (κυρίως) της καταστολής. Επί Ιωαννίδη, έφτασε να έχει δύναμη 20.000 ανδρών και έγινε μια πανίσχυρη παραστρατιωτική οργάνωση, που θα χρησιμοποιούσε ο επικεφαλής της το 1973 για να ανατρέψει τον Παπαδόπουλο.
Χιλιάδες πολιτικοί αντίπαλοι της χούντας συνελήφθησαν από την ΕΣΑ και στάλθηκαν σε ορισμένα από τα πιο έρημα νησιά του Αιγαίου. Σε πολλές από τις καταγγελίες για βασανιστήρια κρατουμένων στο πλαίσιο του καθεστώτος Παπαδόπουλου συμμετέχει η ΕΥΔ και ειδικά στην ανάκριση το Ειδικόν Ανακριτικόν Τμήμα (ΕΑΤ).
Χρήση βασανιστηρίων κατά τη διάρκεια ανακρίσεων από την ΕΣΑ αναφέρθηκε κατά την επταετία[1]. Ο Αλέξανδρος Παναγούλης ήταν ένα παράδειγμα ενός ατόμου που υπεβλήθη σε βασανιστήρια από το ΕΑΤ–EΣA[1][2], ενώ ο πολιτικός Νίκος Κωνσταντόπουλος είναι ένα άλλο παράδειγμα[3]. Χαρακτηριστική για τη βιαιότητα τον βασανιστηρίων είναι η ιστορία του Σπύρου Μουστακλή, αξιωματικού του ελληνικού στρατού με αντιδικτατορική δράση, ο οποίος συνεπεία των βασανιστηρίων του ΕΑΤ-ΕΣΑ έμεινε ισοβίως παράλυτος και δεν κατάφερε ποτέ να ξαναμιλήσει. Επίσης ο βασανισμός του σμηνάρχου Αναστάσιου Μήνη επί 111 ημέρες[4] χωρίς να καταφέρουν να τού αποσπάσουν κανένα από τα ονόματα της οργάνωσής του Α.Α.Α. (Αντίσταση-Απελευθέρωση-Ανεξαρτησία), στην οποία ανήκε και ο αδελφικός του φίλος Σπύρος Μουστακλής.
Μετά το 1974[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ΕΣΑ το 1975 μετονομάστηκε σε Στρατονομία με απόφαση του Ευάγγελου Αβέρωφ. Τα ηγετικά μέλη της ΕΣΑ που συμμετείχαν σε βασανιστήρια δικάστηκαν από στρατοδικείο και καταδικάστηκαν, αν και πολλοί δεν εξέτισαν το σύνολο της ποινής τους (Χατζηζήσης, Θεοφιλογιαννάκος, Πέτρου).
Το Ειδικό Ανακριτικό Τμήμα συνέχισε να υφίσταται, και το 1975 μετονομάστηκε σε 968 ΕΑΤ, όπου έφτασε μέχρι το 1987, οπότε ενσωματώθηκε στο 951 Τάγμα Στρατονομίας (951 ΤΣΝ), στο οποίο ανήκει μέχρι και σήμερα.[5]
Μέλη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Έρευνα βασισμένη σε συνεντεύξεις 21 πρώην μελών της ΕΣΑ έδειξε ότι όλοι είχαν επιστρατευτεί αρχικά σε κανονική στρατιωτική θητεία κι έπειτα στην ΕΣΑ. Περνούσαν σειρά μεθοδικών εκπαιδεύσεων για μια περίοδο μηνών, ώστε να προετοιμαστούν ψυχολογικά για τα βασανιστήρια συλληφθέντων. [6]
Το «δόγμα» και η βάση των επιχειρήσεων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σύμφωνα με μαρτυρίες από τις στρατιωτικές δίκες, το δόγμα της ΕΣΑ ήταν ότι «φίλος ή σακάτης βγαίνει όποιος έρχεται εδώ μέσα»[7].
Στην Αθήνα η βάση της ΕΑΤ-ΕΣΑ ήταν στο δυτικό (υψηλότερο) τμήμα του σημερινού Πάρκου Ελευθερίας επί της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας.[8], όπου διατηρούνται σήμερα τέσσερα πέτρινα χαρακτηριστικά κτίρια στρατιωτικής αρχιτεκτονικής του τέλους του 19ου αιώνα, που έχουν κηρυχθεί διατηρητέα από το πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ (Φ.Ε.Κ. 229Δ'/26-3-1997) και σήμερα φιλοξενούν 1. Μουσείο Αντιδικτατορικής και Εθνικής Αντίστασης - 2. Μουσείο Γενικού Ενδιαφέροντος, υπό την ευθύνη του Συλλόγου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών (Σ.Φ.Ε.Α.) και 3. Κέντρο Τεχνών - 4. Μουσείο Ελευθέριου Βενιζέλου, υπό την ευθύνη του Δήμου Αθηναίων.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 Athens news, ΕΣΑ και βασανιστήρια Αρχειοθετήθηκε 2009-02-11 στο Wayback Machine.(Αγγλικά)
- ↑ «Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Φεβρουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2009.
- ↑ Γεωργία Δάμα (8 Νοεμβρίου 2001). «Η επιστροφή των βασανιστών». Ελευθεροτυπία. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Φεβρουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2009.
- ↑ Μήνης, Αναστάσιος (1975). 111 μέρες στην ΕΣΑ. Αθήνα: Φυτράκης.
- ↑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ 951 ΤΑΓΜΑΤΟΣ ΣΤΡΑΤΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ 19/06/1998, ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΑΠΟ 01/11/1979 ΕΩΣ 19/06/1998, Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού
- ↑ Janice T. Gibson & Mika Haritos-Fatouros, "The education of a torturer", Psychology Today (1986), σελ. 50-58
- ↑ Χρ. Ζ. Καρανίκας (13 Αυγούστου 2000). «Η ανατολή της Δημοκρατίας». Γνώμες - Νέες Εποχές. Το Βήμα. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2009.
- ↑ Τουριστικός Πληροφοριακός Οδηγός Αθηνών - Μουσείο Ελευθερίου Βενιζέλου, Πάρκο Ελευθερίας
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Δίκη των βασανιστών ΕΑΤ-ΕΣΑ στις Φυλακές Κορυδαλλού (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
