Βασίλειο της Βουργουνδίας

Το Βασίλειο της Βουργουνδίας ήταν ένα όνομα που αποδόθηκε σε διάφορα κράτη στη Δυτική Ευρώπη κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα. Η ιστορική Βουργουνδία περιέχει συνοριακές περιοχές ανάμεσα στη Γαλλία, την Ιταλία και την Ελβετία με τις πόλεις Γενεύη και Λυών. Η Βουργουνδία σαν πολιτική οντότητα υπήρξε σε πολλές διαφορετικές μορφές με άλλα σύνορα ιδιαίτερα όταν διαιρέθηκε σε Άνω Βουργουνδία και Κάτω Βουργουνδία. Οι δύο από τις ενότητες αυτές η πρώτη τον 6ο και η δεύτερη τον 11ο αιώνα πήραν τον τίτλο Βασίλειο της Βουργουνδίας, άλλοι τίτλοι ήταν Κομητεία της Προβηγκίας που συνταυτιζόταν με την Κάτω Προβηγκία, Δουκάτο της Βουργουνδίας και Κομητεία της Βουργουνδίας.

Το Βασίλειο των Βουργουνδών (4ος αιώνας - 534)

Το βασίλειο της Βουργουνδίας σαν τμήμα της Αυτοκρατορίας των Φράγκων (534 - 843)

Οι Βουργουνδοί ήταν ένα από τα αρχαία Γερμανικά φύλα με αρχική καταγωγή από τη Σκανδιναβία, από εκεί εγκαταστάθηκαν στο νησί Μπόρνχολμ το οποίο στην Αρχαία νορδική γλώσσα μεταφράζεται ως "Νησί των Βουργουνδών". Από το Μπόρνχολμ πέρασαν απέναντι σε Γερμανικά εδάφη στη Ρωμαϊκή Γαλατία, εγκαταστάθηκαν στις δυτικές Άλπεις και στην κοιλάδα του Ρήνου δημιουργώντας το πρώτο βαρβαρικό Βασίλειο των Βουργουνδών. Ο πρώτος βασιλιάς της Βουργουνδίας που καταγράφεται σε επίσημο έγγραφο ήταν ο Γεβίκκας που έζησε στα τέλη του 4ου αιώνα, διασχίζοντας τον Μέσο Ρήνο εγκαταστάθηκαν σαν Φοιδεράτοι στη Ρωμαϊκή επαρχία Τζερμάνια Σεκούντα κατά μήκος του Μέσου Ρήνου. Η θέση τους χειροτέρεψε όταν ο βασιλιάς Γκούντερ ξεκίνησε επιδρομές στη Βελγική Γαλατία, αποτέλεσμα η συντριπτική τους ήττα από τους Ρωμαίους που είχαν συμμαχήσει με τους Ούννους στο Βορμς. Στη μάχη έπεσε ο Γκούντερ, αρχηγός του Ρωμαϊκού στρατού ήταν ο Φλάβιος Αέτιος. Η μεγάλη Ρωμαϊκή νίκη αποθανατίστηκε στο πασίγνωστο Μεσαιωνικό έπος Τραγούδι των Νιμπελούνγκεν.

Οι υπόλοιποι Βουργουνδοί εγκαταστάθηκαν γύρω από τη Σαβοΐα επίσης ως Φοιδεράτοι, οι προσπάθειες τους να επεκταθούν νότια από τον Ροδανό τους έφερε σε σύγκρουση με το Βασίλειο των Βησιγότθων στον νότο. Όταν έπεσε η Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (476) ο βασιλιάς Γκουντομπάντ συμμάχησε με τον ισχυρό Φράγκο βασιλιά Κλόβις Α΄ εναντίον της απειλής του Οστρογότθου Θευδέριχου του Μέγα.Έτσι, μπόρεσε να εξασφαλίσει τις Βουργουνδικές του κτήσεις και να εκδώσει τον "Λεχ Βουργουνδιόνουμ", έναν αρχαίο Γερμανικό νομικό κώδικα. Αργότερα, όταν η Ρώμη δεν μπορούσε να προστατέψει τους κατοίκους της Γαλατίας, οι Σεκουάνοι ενσωματώθηκαν στο νεοϊδρυθέν Βασίλειο της Βουργουνδίας. Η παρακμή του βασιλείου της Βουργουνδίας ξεκίνησε όταν δέχτηκε επίθεση από τους πρώην συμμάχους τους Βασιλείς των Φράγκων. Οι γιοι του Κλόβις Α΄ ξεκίνησαν εκστρατεία στη Βουργουνδία (523) με προτροπή της μητέρας τους Κλοτίλδης που ο πατέρας της Χιλπέριχος Β΄ της Βουργουνδίας είχε δολοφονηθεί από τον αδελφό του Γκουντομπάντ. Οι Βουργουνδοί γνώρισαν τη συντριβή από τους Φράγκους δέκα χρόνια αργότερα στη "Β΄ Βουργουνδική Εκστρατεία" (534), ο βασιλιάς τους Γκοντομάρ Γ΄ γιος του Γκουντομπάντ έπεσε στη μάχη και τα εδάφη τους ενσωματώθηκαν στο Βασίλειο των Φράγκων. Αργότερα η Βουργουνδία έγινε σποραδικά ξανά σποραδικά ανεξάρτητο βασίλειο (561-584) και (639-737) με Μεροβίγγειους βασιλείς που χρησιμοποίησαν τον τίτλο του "Βασιλιά της Βουργουνδίας".

Το Βασίλειο της Βουργουνδίας των Καρολιδών (855 - 863)

Το βασίλειο της Αρλ

Οι εγγονοί του Καρλομάγνου μοίρασαν το Φραγκικό βασίλειο με τη Συνθήκη του Βερντέν (843), δημιουργώντας το βραχύβιο βασίλειο Μέση Φραγκία από τη νότια Ιταλία μέχρι τη Βαλτική Θάλασσα, το παρέλαβε ο μεγαλύτερος εγγονός του Λοθάριος Α΄. Το βορειοδυτικό τμήμα του πρώην βασιλείου της Βουργουνδίας περιήλθε στη Δυτική Φραγκία, έμεινε γνωστό σαν Δουκάτο της Βουργουνδίας. Ο Λοθάριος Α΄ που πήρε τον τίτλο του αυτοκράτορα σαν μεγαλύτερος αδελφός μοίρασε το βασίλειο του λίγο πριν τον θάνατο του (855) : Λοθαριγγία, Βασίλειο της Ιταλίας και Κάτω Βουργουνδία μαζί με την Προβηγκία που κληρονόμησε ο μικρότερος γιος του Κάρολος της Προβηγκίας. Η διαίρεση δημιούργησε νέες συγκρούσεις αφού οι βασιλείς από τη Δυναστεία των Καρολιδών που κυβερνούσαν τη Δυτική και την Ανατολική Φραγκία διεκδικούσαν τα πρώην εδάφη της Μέσης Φραγκίας. Ο Κάρολος της Προβηγκίας πέθανε πολύ πρόωρα χωρίς να αφήσει παιδιά, την πραγματική εξουσία είχε ο αντιβασιλιάς Ζιράρ Β΄ της Βιέννης που είχε παντρευτεί την κουνιάδα του αυτοκράτορα Λοθάριου Α΄. Ο Ζιράρ στάθηκε πολύ ισχυρός αντιβασιλιάς, απέκρουσε επιτυχώς τις επιδρομές των Βίκινγκ που έφτασαν μέχρι τη Βαλάνς. Ο θείος του Καρόλου της Προβηγκίας και βασιλιάς των Δυτικών Φράγκων Κάρολος ο Φαλακρός προσπάθησε να επέμβει στην Προβηγκία ύστερα από την πρόσκληση που του έκανε ο κόμης του Αρλ. Ο Κάρολος ο Φαλακρός επιτέθηκε στην Προβηγκία (861), έφτασε μέχρι τη Μακόν αλλά αναγκάστηκε να υποχωρήσει με την επέμβαση του αρχιεπισκόπου του Ρενς.

Άνω και Κάτω Βουργουνδία

Ο κόμης Ζιράρ τακτοποίησε ότι σε περίπτωση που θα πεθάνει ο Κάρολος της Προβηγκίας χωρίς παιδιά το βασίλειο της Προβηγκίας θα το κληρονομούσε ο αδελφός του Λοθάριος Β΄ της Λοθαριγγίας (858). Όταν ωστόσο πέθανε ο Κάρολος (863) διεκδίκησε την Προβηγκία ο μεγαλύτερος αδελφός Λουδοβίκος Β΄ της Ιταλίας. Το βασίλειο μοιράστηκε μετά στα δύο : ο πρώτος αδελφός Λουδοβίκος Β΄ πήρε την Αρλ και την Αιξ-αν-Προβάνς, ο δεύτερος αδελφός Λοθάριος Β΄ πήρε τη Λυών, τη Βιέν (Ιζέρ) και την Γκρενόμπλ. Με τον επίσης πρόωρο θάνατο του Λοθάριου Β΄ ακολούθησε η Συνθήκη του Μέρσεν, το βόρειο τμήμα του παλιού βασιλείου της Μέσης Φραγκίας παρέλαβε ο βασιλιάς των Ανατολικών Φράγκων Λουδοβίκος ο Γερμανικός, τα νοτιότερα τμήματα του βασιλείου της Προβηγκίας παρέλαβε ο Κάρολος ο Φαλακρός. Μετά την ανατροπή και τον θάνατο του Καρόλου του Φαλακρού (877) ο ανίκανος γιος του Λουδοβίκος ο Τραυλός έχασε δύο χρόνια αργότερα την Προβηγκία. Ο Φράγκος ευγενής Μπόζο της Προβηγκίας ανακηρύχτηκε στη Βιεν "Βασιλιάς της Βουργουνδίας και της Προβηγκίας" (879), ίδρυσε το βασίλειο της Κάτω Βουργουνδίας και της Προβηγκίας. Η Άνω Βουργουνδία παρέμεινε υπό τη διοίκηση του Καρόλου του Παχύ, το κέντρο της ήταν η σημερινή δυτική Ελβετία περιείχε και τμήματα της Ιταλίας και της Γαλλίας όπως η σημερινή Φρανς-Κοντέ. Ο Ροδόλφος Α΄ της Βουργουνδίας μέλος του Οίκου των Παλαιών Γουέλφων ανακήρυξε στις περιοχές αυτές το Βασίλειο της Άνω Βουργουνδίας (887) με έδρα τον Άγιο Μαυρίκιο στην Ελβετία.

Το Βασίλειο της Αρλ

Οι κατοχές του Καρόλου του Ισχυρού στα τέλη του 15ου αιώνα

Ο γιος του Ροδόλφου Α΄ Ροδόλφος Β΄ της Βουργουνδίας διεκδίκησε την Κάτω Βουργουνδία από τον Ούγο της Προβηγκίας (933) και δημιούργησε το Βασίλειο της Αρλ. Το βασίλειο παρέμεινε ανεξάρτητο μέχρι την εποχή που ο Κορράδος Β΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το ενσωμάτωσε στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (1033), διοικήθηκε με σχετική αυτονομία ενώ ο αυτοκράτορας είχε τιμητικά τον τίτλο του "Βασιλιά της Αρλ". Στάθηκε ένα από τα τρία μεγαλύτερα βασίλεια στην κεντρική Ευρώπη μαζί με το βασίλειο της Γερμανίας και το βασίλειο της Ιταλίας. Το βασίλειο διαλύθηκε και μοιράστηκε στους διαδόχους, πολλές περιοχές κέρδισαν με τη διπλωματία, άλλες με τους δυναστικούς γάμους. Το Βασίλειο της Αρλ σταμάτησε οριστικά να υπάρχει (1378), τα περισσότερα τμήματα του κρατήθηκαν από την Κομητεία της Σαβοΐας. Τα υπόλοιπα τμήματα παραχωρήθηκαν από τον αυτοκράτορα Κάρολο Δ΄ στον Δελφίνο της Γαλλίας Κάρολο δημιουργώντας το Δελφινάτο.

Τρίτο Βασίλειο της Βουργουνδίας

Στα τέλη του 15ου αιώνα ο δούκας Κάρολος της Βουργουνδίας αποφάσισε να συγκεντρώσει τα εδάφη του και να δημιουργήσει το "Τρίτο Βασίλειο της Βουργουνδίας" με τον ίδιο σαν ανεξάρτητο μονάρχη. Ο Κάρολος έπεισε τον αυτοκράτορα Φρειδερίκο Γ΄ να τον στέψει στο Τριρ, η τελετή δεν έγινε τελικά, ο αυτοκράτορας δραπέτευσε νύχτα τον Σεπτέμβριο του 1473 επειδή εξοργίστηκε από την αλαζονική συμπεριφορά του Καρόλου. Οι προσπάθειες για την αναγνώριση του τρίτου βασιλείου τερματίστηκαν όταν ο Κάρολος ηττήθηκε και έπεσε στη "μάχη της Νανσύ".

Πηγές

• Cope, Christopher (1987). Phoenix Frustrated: The Lost Kingdom of Burgundy. Constable.
• Davies, Norman (2011). Vanished Kingdoms: The History of Half-Forgotten Europe. Penguin.
• Fournier, Paul (1885). Le royaume d'Arles et de Vienne sous le regne de Frederic II (1214–1250). Grenoble: G. Dupont.
• Fournier, Paul (1891). Le royaume d'Arles et de Vienne (1138–1378): etude sur la formation territoriale de la France dans l'Est et le Sudest. Paris: Picard.
• Fournier, Paul (1959). "The Kingdom of Burgundy or Arles from the Eleventh to the Fifteenth Century". In C. W. Previte-Orton (ed.). The Cambridge Medieval History, VIII: The Close of the Middle Ages. Cambridge: Cambridge University Press.
• Poole, Reginald (1911). "Burgundian Notes, I: The Alpine Son-in-Law of Edward the Elder". English Historical Review. 26 (102): 310–17.
• Poole, Reginald (1912). "Burgundian Notes, II: Cisalpinus and Constantinus". English Historical Review. 27 (106): 299–309.
• Poole, Reginald (1913). "Burgundian Notes, III: The Union of the Two Kingdoms of Burgundy". English Historical Review. 28 (109): 106–12.
• Poole, Reginald (1915). "Burgundian Notes, IV: The Supposed Origin of Burgundia Minor". English Historical Review. 30 (117): 51–56.
• Poupardin, Rene (1899). Boson et le royaume de Provence (855–933). Chalon-sur-Saone: E. Bertrand.
• Poupardin, Rene (1901). Le Royaume de Provence sous les Carolingiens, 855–933. Paris: Emile Bouillon.
• Poupardin, Rene (1907). Le Royaume de Bourgogne, 888–1038: etude sur les origines du royaume d'Arles. Paris: Champion.
• Wilson, Peter (2016). Heart of Europe: A History of the Holy Roman Empire. Cambridge, MA: Belknap Press.