Αντώνιος (όνομα)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Αντώνιος (γενική: Αντωνίου· καθημερινός τύπος: Αντώνης), ελληνικό αντρικό κύριο όνομα (βαφτιστικό όνομα).

Ετυμολογία του ονόματος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το όνομα από το μεταγενέστερο Ἀντώνιος, από το λατινικό οικογενειακό όνομα Antonius, αγνώστου ετύμου, ίσως ετρουσκικής αρχής.[1] Το πιο γνωστό μέλος της οικογένειας των Αντωνίων ήταν ο Μάρκος Αντώνιος (82/81–30 π.Χ.). Μέλος της τριανδρίας του Ιουλίου Καίσαρα στην Αρχαία Ρώμη και εραστής της Κλεοπάτρας, ισχυριζόταν ότι έλκει την καταγωγή του, και το όνομά του, από τον γιο τού Ηρακλή Ἄντωνα («ἦν δὲ καὶ λόγος παλαιὸς Ἡρακλείδας εἶναι τοὺς Ἀντωνίους, ἀπ’ Ἄντωνος παιδὸς Ἡρακλέους γεγονότας», Πλούταρχος, Βίοι παράλληλοι, «Αντώνιος» 4:1–3). Στη Βρετανία, η προέλευση του ονόματος αποδόθηκε εσφαλμένα το 16 αι. στην αρχαιοελληνική λέξη ἄνθος, και από τότε διαδόθηκε η γραφή Anthony.

Διάδοση του ονόματος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το όνομα, αν και προϋπήρχε της εμφάνισης του χριστιανισμού στον ελληνόφωνο χώρο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, εξαπλώθηκε ακόμη περισσότερο εξαιτίας σημαντικών αγίων, όπως ο άγιος Αντώνιος, ο θεμελιωτής του μοναχισμού στην Ανατολή, ή ο άγιος Αντώνιος της Πάδουας, ο προστάτης της Πορτογαλίας, που έδωσαν στο όνομα πρόσθετο κύρος. Ενδεικτικά στην εποχή μας, στην Ισπανία το Antonio ήταν 2ο σε συχνότητα όνομα το 2011· στις ΗΠΑ το Antony ήταν το 7ο το 2008·[2] στη Βρετανία το Anthony ήταν το 6ο το 1944, ενώ είκοσι χρόνια αργότερα, το 1964, το 14ο·[3] στην Ιταλία το Antonio είναι το 3 πιο συχνό όνομα, το Antonia το 24ο και το Antonietta το 13.[4] Στην Ελλάδα, σε μια προσπάθεια στατιστικής αποτίμησης της συχνότητας των ελληνικών ονομάτων, το όνομα Αντώνιος παρουσιάζεται ως 47ο πιο συχνό όνομα (16ο ανάμεσα στα αντρικά), το Αντωνία ως 60ο πιο συχνό όνομα (38ο ανάμεσα στα γυναικεία) και το Αντωνίνα το 812ο (596ο ανάμεσα στα γυναικεία).[5]

Ονομαστική εορτή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

βλ. και παρακάτω Άγιοι

Τύποι και υποκοριστικά του ονόματος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Αντώνης [Αdόνις], κοινός τύπος σε όλη την Ελλάδα
    • Αντωνάκης, Νάκης· Αντωνούλης· Αντωνάκι (ουδέτερο), υποκοριστικοί τύποι, κοινοί σε όλη την Ελλάδα
    • Αντωνής, Αντωνούριν, υποκοριστικοί τύποι στην Κύπρο[6]
    • Αντώνιο, Αντωνιό, Αντωνίκος, Αντωναρί, υποκοριστικοί τύποι στη Σύμη[7]
    • Ντωνιό, υποκοριστικός τύπος στον Αρχάγγελο, Ρόδου
    • Αντώνακας, Αντώναρος, Αντωνάρα (η), μεγεθυντικός, κοινός σε όλη την Ελλάδα
    • Αντωνάς, στην Κάρπαθο[8] και στη Σύμη[9] με μεγεθυντική χροιά
  • Αντωνίκας, Αντών, στον Πόντο
  • Αντώντς, Αντουνούλτς· Αντώνας και Dώνας, στο Βελβεντό Κοζάνης[10]
  • Αντών’ς, Αντουνάκ’ς, Αντουνούλ’ς, στη Σκιάθο[11]
  • Αντώνς, Αντωνάκς, στις Σαράντα Εκκλησιές της Θράκης[12]
  • Τώνιος [Τόɲος], στην Ήπειρο[13] με αποκοπή τού Αντώνιος, Ντόνας
  • Τώνης, Τόνυ, Τώνη, από επίδραση του ιταλικού ή του αγγλικού Tony
  • Τοτό, στον Βούα της Καλαβρίας[14]
  • Αντωνίνος, από επίδραση του ιταλικού Antonino ή του ρωσικού Антонин — Το βαφτιστικό Αντωνίνος από το λατινικό όνομα Αντωνίνος (Antoninus), πατρωνύμιο του Αντώνιος (Antonius) «απόγονος, γιος, συγγενής του Αντωνίου».

Σύνθετο με άλλα ονόματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Σπυραντώνιος, από Σπύρος + Αντώνιος
  • Μαρκαντώνιος, από Μάρκος + Αντώνιος

Θηλυκός τύπος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Αντωνία, κοινός σε όλη την Ελλάδα· Αντωνιά
    • Αντωνούλα, Αντωνίτσα, υποκοριστικοί τύποι, κοινοί σε όλη την Ελλάδα· Αντουνίτσα, Αντουνούλα, στη Σκιάθο[15]
    • Νίτσα, Νία, υποκοριστικοί τύποι με αποκοπή
  • Τόνια (ή Τώνια), από επίδραση του ιταλικού Tonia ή του αγγλικού Tonia
  • Αντωνού, στην Κύπρο[14]
  • Αντώνα, στην Τριφυλία Κυπαρισσίας[16] και στον Οινούντα (Βρέσθενα Λακωνίας)
  • Αντωνούσα
  • Αντωνέλα (ή Αντωνέλλα ή Αντονέλα ή Αντονέλλα), από επίδραση του ιταλικού Antonella
  • Αντωνίκα, από επίδραση του ιταλικού Antonica
  • Αντωνέτα (ή Αντωνέττα ή Αντονέττα ή Αντονέτα), από επίδραση του ιταλικού Antonetta· Αντωνιέτα (ή Αντωνιέττα), από επίδραση του ιταλικού Antonietta
  • Αντουανέτα (ή Αντουανέττα), από επίδραση γαλλικού Antoinette
  • Αντωνίνα, από επίδραση του ιταλικού Antonina < Antonino ή του ρώσικου Антонина < Антонин
    • Νίνα, με αποκοπή

Το όνομα Αντώνιος σε άλλες γλώσσες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

αγγλικά: Anthony, Antony, Anthonie, Tony· θηλ. Antonia, Toni, Tonia [17] ουγγρικά: Antal (Άνταλ)
αλβανικά: Anton, Enton, Andon ουκρανικά: Антоній (Αντόνι), Антон (Άντον)·[18] θηλ. Тоня (Τόνια)[19]
βουλγαρικά: Антоний (Αντόνι), Антон (Αντόν)[20] πορτογαλικά: António (Αντόνιο)
γαλλικά: Antoine (Αντουάν), Antonin (Αντονέν) · θηλ. Antoinette (Αντουανέτ) ρουμανικά: Antonie
γερμανικά: Anton (Άντον), Antonius· θηλ. Antonia (Αντώνια) σερβικά: Антоније (Αντόνιε)· θηλ. Антонија (Αντωνία), Антонина (Αντωνίνα), Антонета (Αντωνέτα)
ιταλικά: Antonio, υπκρ.: Tonino, Tòni, Tòny, Totò, Tonio· θηλ. Antònia, Antonétta, Antoniétta, Antonèlla, Antonica, υπκρ.: Tònia, Tonina· χαϊδευτικό: Antonella ρωσικά: Анто́ний (Αντόνι),[21] Анто́н (Αντόν)·[18] Антонин (Αντωνίν), θηλ. Антонина (Αντωνίνα), Тоня (Τόνια)[22]
ιταλικά βενετσιάνικα: Toni
ισπανικά: Antonio, Antón· θηλ. Antonia

Άγιοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρόσωπα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το όνομα στις τέχνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Γεώργιος Μπαμπινιώτης, Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα 2005
  2. ↑ Social Security Administration
  3. ↑ Anthony Αρχειοθετήθηκε 2015-03-02 στο Wayback Machine. at babynames.co.uk
  4. ↑ Emidio De Felice, Dizionario dei nomi italiani, Mondadori, Μιλάνο 1986
  5. ↑ Χάρης Φουνταλής, «Ελληνικά ονόματα (και ολίγη από στατιστική)» Αρχειοθετήθηκε 2015-06-22 στο Wayback Machine.
  6. ↑ Αθανάσιος Χ. Μπούτουρας, Τὰ νεοελληνικὰ κύρια ὀνόματα ἱστορικῶς καὶ γλωσσικῶς ἑρμηνευόμενα, Αθήνα 1912, σ. 58
  7. ↑ Σωτήριος Αλ. Καρανικόλας, Συμαϊκόν ονοματολόγιον, Σύλλογος Συμαίων Πειραιώς «Ο Πανορμίτης», Αθήνα 1971, σ. 16
  8. ↑ Δημήτριος Χαβιαράς, «Κύρια ονόματα ανδρών και γυναικών εν χρήσει παρά τοις κατοίκοις εκ των Νοτίων Σποράδων», Ζωγράφειος αγών: Μνημεία της ελληνικής αρχαιότητος ζώντα εν τω νυν ελληνικώ λαώ, τμ. Α΄, Κωνσταντινούπολη 1891, σ. 192
  9. ↑ Σωτήριος Αλ. Καρανικόλας, ό.π.
  10. ↑ Ευθύμιος Μπουντώνας, Μελέτη περί του γλωσσικού ιδιώματος Βελβεντού και των περιχώρων αυτού Αρχειοθετήθηκε 2010-04-14 στο Wayback Machine., 1892, Αρχεία Κοραή #1, [1932], σ. 68
  11. ↑ Γεώργιος Α. Ρήγας, Σκιάθου λαϊκός πολιτισμός, τχ. 3, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 1968, σ. 213
  12. ↑ Σταμάτιος Β. Ψάλτης, Θρακικά, ή Μελέτη περί του γλωσσικού ιδιώματος της πόλεως Σαράντα Εκκλησιών, Αθήνα 1905, σ. 142
  13. ↑ Π(αναγιώτης) Αραβαντινός, Ηπειρωτικόν γλωσσάριον, Αθήνα 1909, σ. 101
  14. ↑ 14,0 14,1 Αθανάσιος Χ. Μπούτουρας, ό.π.
  15. ↑ Γεώργιος Α. Ρήγας, ό.π.
  16. ↑ Παναγιώτης Παπαζαφειρόπουλος, Περισυναγωγή γλωσσικής ύλης και εθίμων του ελληνικού λαού ιδία δε του της Πελοποννήσου, παραβαλλομένων εν πολλοίς προς τα των αρχαίων Ελλήνων, Πάτρα 1887, σ. 171
  17. ↑ Patrick Hanks και Flavia Hodges, A Concise Dictionary of First Names, Oxford University Press, 1997, σσ. 13, 242
  18. ↑ 18,0 18,1 «Антон», Forvo
  19. ↑ «Тоня», Forvo
  20. ↑ «Антоний», Forvo
  21. ↑ «Анто́ний», Forvo
  22. ↑ «Тоня», Forvo
  23. ↑ Σωφρόνιος Ευστρατιάδης, Αγιολόγιον της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήνα 1995 (ανατύπωση)
  24. ↑ Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης, Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού, Δόμος, Αθήνα 2005
  25. ↑ 25,00 25,01 25,02 25,03 25,04 25,05 25,06 25,07 25,08 25,09 25,10 25,11 25,12 Σωφρόνιος Ευστρατιάδης, ό.π.
  26. ↑ Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης, ό.π.
  27. ↑ Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης, ό.π.
  28. ↑ Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης, ό.π.
  29. ↑ Βασίλειος Κ. Διαμαντής, Θέλεις να μάθεις πότε εορτάζεις;, έκδοση δεύτερη, Αθήνα 1991
  30. ↑ Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης, ό.π.
  31. ↑ Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης, ό.π.
  32. ↑ Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης, ό.π.
  33. ↑ 33,0 33,1 33,2 Βασίλειος Κ. Διαμαντής, ό.π.
  34. ↑ Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης, ό.π.
  35. ↑ Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης, ό.π.
  36. ↑ Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης, ό.π.
  37. ↑ Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης, ό.π.
  38. ↑ Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης, ό.π.
  39. ↑ Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης, ό.π.
  40. ↑ Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης, ό.π.
  41. ↑ Νικηφόρος Βιδάλης, Τ’ αδέλφια μας οι άγιοι, (Γραφείο καλού τύπου), Αθήνα 1990, σ. 214
  42. ↑ Νικηφόρος Βιδάλης, ό.π., σ. 249
  43. ↑ Νικηφόρος Βιδάλης, ό.π., σ. 448
  44. ↑ «Αντών Πασάς». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2015. 
  45. ↑ «Αντώνης Διαμαντίδης ή Νταλγκάς». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2015. 
  46. ↑ Νίκος Μαυρέλος, «Ιστορία της νεοελληνικής γυναικείας γραφής», Αυγή, 7.12.2014 Αρχειοθετήθηκε 2015-06-25 στο Wayback Machine.
  47. ↑ Lifo, 26.8.2013
  48. ↑ Η μηχανή του χρόνου, «Όταν ο Antonio Vargas Heredia έγινε ο “Αντώνης ο βαρκάρης”» Αρχειοθετήθηκε 2014-11-15 στο Wayback Machine.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αντώνιος_(όνομα)&oldid=9980233"