Ανατολικό Λονδίνο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ναός του Χριστού στην περιοχή Σπίταλφιλντζ

Ανατολικό Λονδίνο είναι η περιοχή εκείνη της Βρετανικής πρωτεύουσας η οποία πρωτοεμφανίστηκε ανατολικά της τειχόκλειστης μεσαιωνικής πόλης του Λονδίνου, βόρεια του ποταμού Τάμεση και δυτικά του παραποτάμου του Λι. Το όνομα απόκτησε υποτιμητική σημασία σε καθωσπρέπει κύκλους στα τέλη του 19ου αιώνα,[1] καθώς η μακροχρόνια συσσώρευση εσωτερικών και εξωτερικών μεταναστών και προσφύγων επέφερε υπερπληθυσμό στην περιοχή.[2] Η κατάσταση επιδεινώθηκε με την κατασκευή τόσο των αποβαθρών της Αγίας Αικατερίνης (1827)[3] όσο και των σιδηροδρομικών σταθμών του κεντρικού Λονδίνου (1840-75), με τους εκτοπισμένους κατοίκους κατεδαφισμένων φτωχο-συνοικιών να κινούνται φύρδην μίγδην ανατολικά.[4] Ως αποτέλεσμα, το Ανατολικό Λονδίνο έγινε συνώνυμο με τη φτώχεια, την αθλιότητα, την εγκληματικότητα και τις επιδημίες.[5]

Στην αρχή η περιοχή χαρακτηριζόταν από χωριά τα οποία βρίσκονταν εκτός των τειχών ή κατά μήκος κυρίων οδών, τριγυρισμένα από ύπαιθρο και αγροτική γη ή έλη και μικρότερες κοινότητες στην όχθη του Τάμεση να εξυπηρετούν τις ανάγκες της ναυτιλιακής οικονομίας και του Βασιλικού Ναυτικού. Βιομηχανίες σχετικές με την κατασκευή, επισκευή, συντήρηση και προμήθεια πλοίων υπήρχαν στην περιοχή από την εποχή των Τυδώρ, μετατρέποντάς την σε πόλο έλξης για αγροτικούς πληθυσμούς που αναζητούσαν απασχόληση. Επιπλέον, διαδοχικά κύματα οικονομικών μεταναστών και προσφύγων κατέφυγαν στο Ανατολικό Λονδίνο, αρχής γενόμενης με τους Ουγενότους οι οποίοι δημιούργησαν τη δική τους κοινότητα στο Σπίταλφιλντζ τον 17ο αιώνα.[6] Θα τους ακολουθήσουν Ιρλανδοί σκαφτιάδες και υφαντές,[7] Ασκεναζίτες Εβραίοι[8] και τον 20ό αιώνα Μπαγκλαντεσιανοί.[9] Μεγάλο μέρος αυτών των μεταναστών απασχολήθηκε στον τομέα της ένδυσης. Ο όγκος ημιειδικευμένου και ανειδίκευτου εργατικού δυναμικού, γηγενούς ή ξένου, προκάλεσε σκληρές συνθήκες εργασίας και διαβίωσης σε όλο το Ανατολικό Λονδίνο.[4] Το γεγονός τράβηξε την προσοχή κοινωνικών μεταρρυθμιστών από τα μισά του 18ου αιώνα κι αργότερα αποτέλεσε καθοριστικό παράγοντα για τη δημιουργία εργατικών ενώσεων και συνδικάτων. Ο ριζοσπαστισμός των κατοίκων του Ανατολικού Λονδίνου συνέβαλε τόσο στη δημιουργία του Εργατικού Κόμματος όσο και στις διεκδικήσεις για την απόκτηση του δικαιώματος ψήφου των γυναικών.

Οι επίσημες προσπάθειες αντιμετώπισης της υπερκατοίκησης και των άθλιων συνθηκών διαβίωσης ξεκίνησαν στις αρχές του 20ου αιώνα κάτω από την αιγίδα του Κομητειακού Συμβουλίου του Λονδίνου. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το Ανατολικό Λονδίνο υπέστη το μένος των τρομοκρατικών βομβαρδισμών της Λουφτβάφε, με τις εκεί λιμενικές και σιδηροδρομικές εγκαταστάσεις και βιομηχανίες, όσο και τις κατοικημένες περιοχές να αποτελούν συνεχή στόχο για τη Ναζιστική αεροπορία. Οι επακόλουθες καταστροφές προκάλεσαν το διασκορπισμό των κατοίκων του σε νέα προάστια και πόλεις-δορυφόρους που άρχισαν να χτίζονται τη δεκαετία του 1950.[5] Το κλείσιμο και της τελευταίας αποβάθρας του Οργανισμού Λιμένα του Λοδίνου στο Ανατολικό Λονδίνο το 1980 δημιούργησε περαιτέρω προβλήματα, την επίλυση των οποίων ανέλαβε ειδικός Οργανισμού Ανάπτυξης. Η αναβάθμιση του Κανέρι Γουόρφ βελτίωσε την υπάρχουσα υποδομή, ενώ η τρέχουσα κατασκευή Ολυμπιακού Πάρκου[10] επιφέρει και άλλες αλλαγές στην περιοχή. Παρ' όλα αυτά, το Ανατολικό Λονδίνο συνεχίζει να περιλαμβάνει μερικές από τις πλέον φτωχές περιοχές της Βρετανίας.[11]

Προέλευση και Έκταση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο όρος Ανατολικό Άκρο (East End) πρωτοχρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει τις περιοχές ανατολικά κι εξολοκλήρου εκτός των τειχών της μεσαιωνικής Πόλης του Λονδίνου και βόρεια του ποταμού Τάμεση, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών Γουάιτσάπελ και Στέπνι. Αργότερα ο ποταμός Λι, βόρειος παραπόταμος του Τάμεση, θα προστεθεί ως το ανατολικότερο σύνορο της περιοχής. Προς τα τέλη του 19ου αιώνα, τo όνομα αντιστοιχούσε περίπου με την περιφέρεια Τάουερ της Κομητείας του Μίντλσεξ, το οποίο από το 1900 συμπεριλάμβανε τις Μητροπολιτικές Περιφέρειες των Στέπνι, Μπέθναλ Γκρην, Πόπλαρ και Σόρντιτς της Κομητείας του Λονδίνου. Την ίδια περίπου περίοδο ο όρος επεκτείνεται για να συμπεριλάβει και την σύγχρονη Λονδρέζικη Περιφέρεια του Νιούχαμ, το οποίο παλαιότερα αποτελούσε μέρος του Έσσεξ και ήταν γνωστό και ως 'Λονδίνο πέραν του συνόρου' (οριοθετημένο στον ποταμό Λι).[12] Τούτη η επέκταση οφείλονταν στις μετακινήσεις Ανατολικολονδρέζων στο Γουέστ Χαμ περίπου στα 1886[13] και στο Ίστ Χαμ περίπου στα 1894[14] προκειμένου να εργαστούν στις εκεί νεοσύστατες βιομηχανίες και εγκαταστάσεις του Λιμένα του Λονδίνου. Η ανέγερση νέων συγκροτημάτων κατοικιών κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου, με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των Ανατολικο-λονδρέζων, επέκτεινε τον όρο ακόμη πιο ανατολικά, ώστε να καλύπτει και άλλες περιοχές εντός, κυρίως των Μπέκοντρι και Χάρολντ Χιλ, αλλά και εκτός του Λονδίνου. Στις μέρες μας το Ανατολικό Λονδίνο συμπεριλαμβάνει τους Δήμους των Τάουερ Χαμλετς και Νιούχαμ, και το νότιο κομμάτι του Χάκνι.[5]

Η έκταση του Ανατολικού Λονδίνου είναι δύσκολο να οριστεί με ακρίβεια. Άλλωστε δεν αποτελεί συγκεκριμένη διοικητική υποδιαίρεση του Λονδίνου αλλά συνονθύλευμα αντιλήψεων και πρακτικών των Ανατολικολονδρέζων και του χώρου που αυτοί κατοικούν, υιοθετημένων είτε από τους ίδιους είτε από εξωτερικούς παράγοντες. Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα από τους Ανθρώπους της Αβύσσου (1903) του Τζακ Λόντον, του οποίου ο αμαξηλάτης λέει: Οι Τόμας Κουκ και Υιός (Thomas Cook, διάσημο ταξιδιωτικό πρακτορείο), ανιχνευτές και πρωτοπόροι, ζωντανοί σηματοδότες της υφηλίου... δεν ήξεραν το δρόμο για το Ανατολικό Λονδίνο.[15]

Οι προερχόμενοι από την εργατική τάξη κάτοικοι του Ανατολικού Λονδίνου επονομάζονται 'Κόκνι' (cockney), αν και ο όρος έχει τόσο γεωγραφικό όσο και γλωσσολογικό περιεχόμενο. Κατά την τοπική παράδοση, για να δικαιούται κανείς να ονομάζεται Κόκνι πρέπει να έχει γεννηθεί μέσα στους ήχους των καμπανών του Μπόου, του ναού της Σέντ Μέρι λε Μπόου στο Τσιπσάιντ. Δεδομένης όμως της απουσίας μαιευτηρίων στην περιοχή κάτι τέτοιο είναι πλέον αδύνατο! Όσον αφορά την προέλευση της λέξης 'Κόκνι', μας είναι άγνωστη. Υπάρχουν όμως δύο αληθοφανείς εξηγήσεις. Κατά το Λεξικό της Οξφόρδης, προέρχεται από τα μεσαιωνικά Αγγλικά και σημαίνει το αυγό του κόκκορα (cocken + -ey ή -ay = του πετεινού + αυγό), δηλ. κακοσχηματισμένο, παραμορφωμένο, άχρηστο. Χρησιμοποιούνταν δε ως υποτιμητικός όρος από τους κατοίκους της υπαίθρου για να περιγράψει τους κατοίκους των πόλεων.[16] Κατά την δεύτερη εκδοχή, από το Λεξικό του Γουέμπστερ, η λέξη προέρχεται από τα Παλαιά Γαλλικά τα οποία εισήγαγαν στο μετέπειτα Ηνωμένο Βασίλειο οι Νορμανδοί. Τούτοι αναφέρονταν στο Λονδίνο σαν τη Γη του Ζαχαρόψωμου (pais de cocaigne), μυθική χώρα της αργίας και της πολυτέλειας.[17]

Γλωσσολογικά ο όρος είναι σαφέστερος κι έχει να κάνει με το γλωσσικό ιδίωμα της περιοχής, το οποίο ποικίλλει της Αγγλικής τόσο ως προς τους ήχους όσο και ως προς τις λέξεις, έχοντας και τη δική του ομοιοκαταληκτική αργκό. Η προφορά λέγεται ότι προέρχεται από τα πρώιμα Λονδρέζικα τα οποία τροποποιήθηκαν από τα διάφορα κύματα, εσωτερικών κατά κύριο λόγο, μεταναστών στην περιοχή. Τις τελευταίες δεκαετίες όμως η χρήση της φθίνει τόσο με την εισαγωγή της Παραδεδεγμένης Προφοράς της Αγγλικής όσο και με την υιοθέτηση της Αγγλικής των Εκβολών (του Τάμεση), η οποία εμπεριέχει αρκετά Κόκνι.[18] Η αργκό πρωτοεμφανίζεται γύρω στα 1820-1840 και προέρχεται μάλλον από υπαίθριους πωλητές οι οποίοι είχαν το Ανατολικό Λονδίνο ως τόπο κατοικίας τους. Επρόκειτο για κρυπτικό ιδίωμα το οποίο χρησιμοποιούσαν για να συνεννοούνται χωρίς να τους καταλαβαίνουν οι πελάτες τους. Από εκεί η χρήση της επεκτάθηκε και στους υπόλοιπους Ανατολικολονδρέζους. Ανάμεσα σε άλλους και στους λιμενεργάτες, αρκετοί από τους οποίους ήταν αναμεμιγμένοι στην κλοπή και παράνομη διακίνηση εμπορευμάτων και στη λαθρεμπορία, αν μη τι άλλο για να ενισχύσουν τα πενιχρά τους εισοδήματα. Η ομοιοκαταληκτική αργκό των Κόκνις δουλεύει ως εξής: αντικαθίσταται η προς απόκρυψη λέξη από ομοιοκατάληκτη φράση δύο ή τριών λέξεων και παραλείπεται η λέξη εκείνη που επιτρέπει την ομοιοκαταληξία, δηλ. η δεύτερη ή η τρίτη λέξη. Κατ' αυτόν τον τρόπο η προέλευση και η κατανόηση της φράσης από τον μη μυημένο καθίσταται αδύνατη.[19]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

1745: Το Λονδίνο επεκτείνεται αλλά συνεχίζουν να υπάρχουν μεγάλες εκτάσεις υπαίθρου ανατολικά της πόλης.

Το Ανατολικό Λονδίνο πρωτοεμφανίστηκε όταν τα χωριά ανατολικά του Λονδίνου άρχισαν να απλώνονται και η ύπαιθρος ανάμεσά τους να χτίζεται, προς τα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα. Από τις αρχές του συμπεριλάμβανε μερικές από τις φτωχότερες περιοχές του Λονδίνου.

Ιστορικά το Ανατολικό Λονδίνο συνέπιπτε με το Φέουδο του Στέπνι. Τούτο ανήκε στον Επίσκοπο του Λονδίνου ως αποζημίωση για την υποχρέωσή του να συντηρεί τον Πύργο του Λονδίνου και την εκεί εγκαταστημένη φρουρά. Η κτηματική περιουσία της εκκλησίας στην περιοχή αυξήθηκε όταν της παραχωρήθηκαν βαλτοτόπια προκειμένου να κατασκευαστούν αντιπλημμυρικά έργα στον Τάμεση. Ο Εδουάρδος Δ΄ παραχώρησε τις εκτεταμένες γαίες στην οικογένεια των Γουένγουερθ κι έπειτα στους διαδόχους της Κόμητες του Κλίβελαντ. Το εκκλησιαστικό σύστημα εκμίσθωσης φεουδαλιστικών γαιών για επτά μόλις χρόνια συνέχισε όμως να εφαρμόζεται, καθιστώντας ασύμφορες τις βελτιώσεις μέχρι την κατάργηση του Φέουδου τον 19ο αιώνα.[20]

Κατά το Μεσαίωνα οι τεχνίτες του Λονδίνου ασκούσαν τα επαγγέλματά τους σε εργαστήρια που βρίσκονταν μέσα στην πόλη. Κάποια από αυτά όμως μεταβλήθηκαν σε βιομηχανίες μέχρι τα μισά του 17ου αιώνα. Κάποιες ήταν θορυβώδεις και δύσοσμες (όπως η επεξεργασία ούρων στη βυρσοδεψία), άλλες απαιτούσαν ευρυχωρία για να πραγματοποιηθούν (π.χ. η βαφή ενδυμάτων και η κατασκευή σχοινιών), κάποιες άλλες ήταν επικίνδυνες (παραγωγή πυρίτιδας ή δοκιμές όπλων). Τέτοιες οικονομικές δραστηριότητες μεταφέρθηκαν εκτός των τειχών της πυκνοκατοικημένης πόλης στο ανατολικό της άκρο. Ἀλλες βιομηχανίες, επιβλαβείς ή όχι, ακολούθησαν.[5]

Τα εδάφη ανατολικά του Λονδίνου αποτέλεσαν αγαπημένους κυνηγότοπους για βασιλείς κι επισκόπους, ενώ ο Ιωάννης ο Ακτήμων έχτισε παλάτι στο Μπόου. Το Σιστερσιανό Αββαείο στο Στράντφορντ Λάνγκθορν φιλοξένησε την αυλή του Ερρίκου Γ' κατά τη διάρκεια ττων διαπραγματεύσεων που επέφεραν το τέλος του Β' Πολέμου των Βαρόνων στα 1267-68. Το Αββαείο εξελίχθηκε στο πέμπτο μεγαλύτερο στη χώρα και αποτέλεσε δημοφιλές αναχωρητήριο και τελευταίο τόπο ανάπαυσης ευγενών.[21] Αυτές και άλλες προνομιούχες σχέσεις συνεχίστηκαν μέχρι το πέρας της Μεσοβασιλείας όταν η έδρα της κυβέρνησης μεταφέρθηκε στο Παλάτι του Γουάιτχολ. Τέλος το Ανατολικό Λονδίνο βρίσκονταν στο δρόμο για το Αββαείο του Μπάρκινγκ, σημαντικό θρησκευτικό κέντρο από την εποχή των Νορμανδών και πρώτη έδρα της αυλής του Γουλιέλμου του Κατακτητή στην Αγγλία.[22]

Πολιτική και κοινωνική μεταρρύθμιση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

1882: Η ανάπτυξη πλέον έχει εξαλείψει κάθε ίχνος υπαίθρου.

Προς τα τέλη του 17ου αιώνα μεγάλοι αριθμοί Ουγενότων υφαντών καταφτάνουν στο Ανατολικο Λονδίνο για να εργαστούν στη βιομηχανία που αναπτύσσονταν στο νεοσύστατο Σπίταλφιλντς, όπου έδρευαν αρχιμάστορες υφαντές. Μαζί τους έφεραν και την παράδοση της βιβλιοφιλίας των αναγνωστικών ομίλων που συνευρίσκονταν συχνά και σε παμπ. Οι αρχές έτρεφαν δικαιολογημένη δυσπιστία για τέτοιες συναντήσεις μεταναστών μιας και τούτες εξελίχθηκαν σε εργατικές ενώσεις και πολιτικούς οργανισμούς. Προς το μέσο του 18ου αιώνα η βιομηχανία του μεταξιού άρχισε να συρρικνώνεται, εν μέρει λόγο της εισόδου τσίτινων ενδυμάτων, με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν ταραχές. Τα Επεισόδια του Σπίταλφιλντς το 1769 είχαν ως επίκεντρό τους το Ανατολικό Λονδίνο και πατάχθηκαν βίαια, καταλήγοντας στον απαγχονισμό δύο ανδρών, του Ιρλανδού Τζον Ντόιλ και του Ουγενοτικής καταγωγής Τζον Βάλιν.[23]

Το 1844 η Ένωση για την Προώθηση της Υγιεινής ανάμεσα στους Άπορους έχτισε τα δημόσια λουτρά και πλυντήρια του Ιστ Σμίθφιλντ. Η είσοδος στα λουτρά κόστιζε μια πένα και μέχρι τα 1847 δέχονταν 4.284 επισκέπτες το χρόνο. Η επιτυχία τους οδήγησε σε Πράξη του Κοινοβουλίου που είχε ως στόχο της την ανάληψη παραπλήσιων πρωτοβουλιών και σε άλλους δήμους της χώρας. Το παράδειγμα εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλο το Ανατολικό Λονδίνο.[24]

Ο Γουίλιαμ Μπουθ ίδρυσε το Στρατό της Σωτηρίας στο Γουάιτ-τσάπελ το 1878

Ο Γουίλιαμ Μπουθ ξεκίνησε την Κοινωνία της Χριστιανικής Αναβίωσης, κηρύττοντας το ευαγγέλιο μέσα σε μια σκηνή που έστησε στο νεκροταφείο των Κουακέρων επί της Τόμας Στριτ στο Γουάιτ-τσάπελ. Κόσμος άρχισε να συρρέει στη Χριστινική Αποστολή και στις 7 Αυγούστου του 1878, στο 272 Γουάιτ-τσάπελ Ρόουντ, ιδρύθηκε ο Στρατός της Σωτηρίας.[25] Ο Δουβλινέζος Τὀμας Τζον Μπαρνάρντο ήρθε στο Νοσοκομείο του Λονδίνου το 1866 προκειμένου να προετοιμαστεί για μια ιατρικής φύσης ιεραποστολή στην Κίνα. Αμέσως μετά την άφιξή του όμως επιδημία χολέρας ξέσπασε στο Ανατολικό Λονδίνο, κοστίζοντας τις ζωές σε 3.000 ανθρώπους. Ως αποτέλεσμα, πολλές οικογένεις έχρηζαν βοήθειας και χιλιάδες παιδιά, ορφανά πλέον, αναγκάστηκαν να ζητιανεύουν ή να ζητούν εργασία σε εργοστάσια. Το 1867, ο Μπαρνάρντο ίδρυσε ένα 'Σχολείο για Άπορα Παιδιά' και τρία χρόνια αργότερα το πρώτο του 'Οικοτροφείο Αρρένων'.[26]

Το 1884 ιδρύεται το Οικιστικό Κίνημα, με εγκαταστάσεις όπως το 'Τόινμπι Χολ' και το 'Ὀξφορντ Χάους', που είχε ως στόχο του να παροτρύνει φοιτητές να ζήσουν και να δουλέψουν στις φτωχογειτονιές του Ανατολικού Λονδίνου, ώστε να βιώσουν από πρώτο χέρι τη φτώχεια και την εξαθλίωση προκειμένου να τις εξαλείψουν. Διάσημοι ένοικοι του 'Τόινμπι Χολ' συμπεριλάμβαναν τους Κλέμεντ Άττλη, Γουλιέλμο Μαρκόνι και Γουίλιαμ Μπέβεριντζ. Το 'Τόινμπι Χολ' συνεχίζει να ασκεί σημαντική επιρροή στο Ηνωμένο Βασίλειο μέσω οργανισμών όπως η Εργατική Εκπαιδευτική Εταιρεία (1903), το Γραφείο Παροχής Συμβουλών στον Πολίτη (1949) και την Ομάδα Δράσης για Άπορα Παιδιά (1965), οι οποίοι είτε ιδρύθηκαν είτε επηρεάστηκαν από το Χολ.[27] Το 1888, οι εργάτριες στην κατασκευάστρια εταιρεία σπίρτων 'Μπράιαντ & Μέι' στο Μπόου κατέβηκαν σε απεργία διεκδικώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας. Τούτη η κινητοποίηση μαζί με τις απεργίες στους Ανατολικολονδρέζικους ντόκους του Λιμένα του Λονδίνου την ίδια περίοδο αποτέλεσαν καταλυτικά γεγονότα τόσο για την ίδρυση σοσιαλιστικών κομμάτων κι εργατικών σωματείων όσο και για το κίνημα των Σουφραζετών.[28]

Προς τα τέλη του 19ου αιώνα ένα νέο κύμα ριζοσπαστισμού κατάκλυσε το Ανατολικό Λονδίνο με την άφιξη τόσο Εβραίων εμιγκρέδων, οι οποίοι εγκαταλείπουν κυνηγημένοι την Ανατολική Ευρώπη, όσο και Γερμανών και Ρώσων αριστερών, οι οποίοι προσπαθούν να αποφύγουν τη σύλληψη στους τόπους δραστηριότητάς τους. Ο Γερμανός αναρχοσυνδικαλιστής Ρούντολφ Ρόκερ ξεκίνησε να γράφει στα Γίντις για την Arbayter Fraynd (Ο Φίλος των Εργατών) και το 1912 οργάνωσε μαζική απεργία των Λονδρέζων εργατών ενδυμάτων.[29] Ο Ρώσος αναρχικός Πιοτρ Κροπότκιν συνέβαλε στην ίδρυση του περίφημου εκδοτικού οίκου Φρίντομ Πρες. Ο Αφανάσι Ματουσένγκο, από τους επικεφαλής στην εξέγερση στο Θωρηκτό Ποτέμκιν, βρήκε άσυλο στο Στέπνι Γκριν μετά την αποτυχία της Ρώσικης επανάστασης του 1905.[30] Ο Βλαντιμίρ Λένιν και ο Λέων Τρότσκι γράφουν εδώ για την Ίσκρα, που εδρεύει στο ακόμη υπάρχον 37a Κλάρκενγουελ Γκριν και το 1907 συμμετέχουν, όπως και ο Ιωσήφ Στάλιν, στο 5ο Συνέδριο του Ρώσικου Σοσιαλιστικού Δημοκρατικού Κόμματος των Εργαζομένων που θα παγιὠσει την νίκη των Μπολσεβίκων έναντι των Μενσεβίκων.[31] Σε αυτό το συνέδριο, γράφει ο Τρότσκι στα απομνημονεύματά του, ήταν παρόντες ανάμεσα σε άλλους και οι Μαξίμ Γκόρκι και Ρόζα Λούξεμπουργκ.[32]

Το σύστημα περιστασιακής εργασίας στους ντόκους του λιμανιού αναγκάζει τους ναυτεργάτες να συνδικαλιστούν υπό την καθοδήγηση των Μπεν Τίλετ και Τζον Μπερνς, με αιτήματά τους το ελάχιστο ωρομίσθιο και το τέλος στην εργασιακή ανασφάλεια. Η απεργία που ακολούθησε, γνωστή ως Απεργία των Λονδρέζων Λιμενεργατών του 1889, αποτελεί ορόσημο στην ιστορία του Βρετανικού Εργατικού Κινήματος μιας και αποτελεί την απαρχή του Νέου Συνδικαλισμού που θα αντικαταστήσει τα συντεχνιακού χαρακτήρα σωματεία.[33]

Σίλβια Πάνκχερστ 1882–1960

Η Άνγκελα Μπερντέτ-Κουτς ανέπτυξε έντονη φιλανθρωπική δράση στο ανατολικό Λονδίνο, ιδρύοντας σχολή ραπτικής για τέως υφάντριες στο Σπίταλφιλντς και την αγορά Κολούμπια στο Μπέθναλ Γκριν. Επίσης αποτέλεσε ιδρυτικό μέλος της Λονδρέζικης Εταιρείας Πρόληψης Κακοποίησης Παίδων και ήταν θερμή υποστηρίκτρια της Ἑνωσης Σχολείων Απόρων Παίδων.[34] Τέλος, συμμετείχε σε, διαδεδομένες στη Βικτωριανή περίοδο, Πρότυπες Στεγαστικές Εταιρείες. Τούτες ήταν επιχειρήσεις οι οποίες αποσκοπούσαν στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των εργατών μέσω της κατασκευής νέων σπιτιών, αποκομίζοντας συνάμα ποσοστά απόδοσης σε κάθε επένδυσή τους.[35] Ο συνδυασμός αυτός φιλανθρωπικής πρόθεσης και κέρδους επονομάστηκε φιλανθρωπία του πέντε τοις εκατό. Το 1903 ο φιλάνθρωπος και κοινωνικός ερευνητής Τσαρλς Μπουθ εκδίδει την τρίτη και πληρέστερη έκδοση της μελέτης του Ζωή και Εργασία των Ανθρώπων του Λονδίνου (Life and Labour of the People in London), η οποία διαπραγματεύεται την κατάσταση της εργατικής τάξης στη Βρετανική Πρωτεύουσα. Μεγάλο μέρος της έρευνας του διεξάχθηκε στο Ανατολικό Λονδίνο.[36] Η μελέτη αποτέλεσε την πρώτη σειράς πραγματογνωμοσυνών που θα εισάγουν την πρωτοπόρα για την εποχή εκείνη διαπίστωση ότι η φτώχεια είναι ακούσια και όχι συνέπεια έμφυτης ραθυμίας. Αποκηρυγμένες σαν πρωτοεμφανίστηκαν, σταδιακά αποτέλεσαν τη βάση προγραμμάτων κοινωνικής πρόνοιας διαδοχικών κυβερνήσεων.[37]

Η Σίλβια Πάνκχερστ, απογοητευμένη με την απροθυμία των Σουφραζετών να ασχοληθούν με τις ανάγκες των γυναικών της εργατικής τάξης, αποσχίστηκε από την Κοινωνική και Πολιτική Ένωση Γυναικών και το 1912 ίδρυσε την Ομοσπονδία Ανατολικού Λονδίνου των Σουφραζέτων, η οποία έδρευε σε αρτοπωλείο στο Μπόου. Αργότερα το αρτοπωλείο αποτέλεσε κι εκλογικό κέντρο για τον συνσουφραζέτη και ριζοσπάστη υποψήφιο βουλευτή Τζορτζ Λάντσμπερι. Μετά την ήττα με μικρή διαφορά του Λάντσμπερι, η Πάνκχερστ επαναπροσδιόρισε τις προσπάθειές της και με την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου άρχισε να λειτουργεί στο αρτοπωλείο βρεφονηπιακό σταθμό, κλινική και συσσίτιο για τους άπορους. Προκειμένου δε να απευθύνει το κάλεσμα της σε ευρύτερο κοινό ίδρυσε την εφημερίδα Γουίμενζ Ντρέντνοτ (Το Γυναικείο Θωρηκτό). Η Πάνκχερστ πέρασε συνολικά 12 χρόνια στο Μπόου αγωνιζόμενη για τα δικαιώματα των γυναικών, καταλήγοντας συχνά στη φυλακή όπου επανειλημμένα προχώρησε σε απεργία πείνας.[38]

Η παροχή κοινωνικής πρόνοιας στο Πόπλαρ, μια από της πλέον εξαθλιωμένες Περιφέρειες του Ανατολικού Λονδίνου, ήταν αποκλειστική ευθύνη του τοπικού Δημοτικού Συμβουλίου το οποίο ήταν νομικά υποχρεωμένο να τη χρηματοδοτεί από τα δημοτικά τέλη. Η εκτεταμένη φτώχεια κατέστησε το σύστημα ανεπαρκές κι έφερε σε σύγκρουση τους Δημοτικούς Συμβούλους, βιομηχανικούς εργάτες ως επί το πλείστον, με την Κυβέρνηση, τα δικαστήρια και το Εργατικό Κόμμα. Έτσι το 1921 ξέσπασε η Ανταρσία των Δημοτικών Τελών του Πόπλαρ η οποία υπό την καθοδήγηση του τέως Δημάρχου της Περιφέρειας Τζορτζ Λάντσμπερι θα αποτελέσει το έναυσμα για τον εκσυγχρονισμό της σχετικής νομοθεσίας το 1929.[39]

Οικονομία και Δομημένο Περιβάλλον[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βιομηχανίες σχετικές με τη ναυτιλία αναπτύχθηκαν σε όλο το Ανατολικό Λονδίνο. Οι χώροι που καταλάμβαναν σχοινάδικα παλαιότερα αναγνωρίζονται και σήμερα από το επιμήκες και στενό σχήμα των κτιρίων. Η ναυπήγηση άνθησε στο ανατολικό Λονδίνο από την εποχή του Ερρίκου Η', ο οποίος διέταξε την κατασκευή ναυπηγείων στο Ροδερχάιδ ως μέρος του σχεδίου ανάπτυξης του Βασιλικού Ναυτικού. Στις 31 Ιανουαρίου 1858 το Γκρέιτ Ίστερν, το μεγαλύτερο πλοίο της εποχής, σχεδιασμένο από τον Ίζαμπαρντ Κινγκντομ Βρουνέλ, καθελκύστηκε στο ναυπηγείο της εταιρείας Τζ. Σκοτ Ράσελ & Co. 211 μέτρα σε μήκος, το ατμόπλοιο ήταν μακρύτερο του πλάτους του Τάμεση και χρειάστηκε να καθελκυστεί στο πλάι. Λόγω αυτού και άλλων τεχνικών δυσκολιών το Γκρέιτ Ίστερν ήταν το τελευταίο μεγάλο πλοίο που ναυπηγήθηκε στον Τάμεση και η βιομηχανία άρχισε να συρρικνώνεται.[40] Μικρότερου μεγέθους πλοία, συμπεριλαμβανομένων και θωρηκτών, συνέχισαν να ναυπηγούνται στα Σιδηρουργεία και Ναυπηγεία του Τάμεση στο Μπλάκγουολ μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.

Οι Αποβάθρες των Δυτικών Ινδιών, 1808-11

Οι Αποβάθρες των Δυτικών Ινδιών τέθηκαν σε λειτουργία το 1803, παρέχοντας αγκυροβόλιο για μεγάλα πλοία αλλά και το πρότυπο κατασκευής μελλοντικών λιμενικών εγκαταστάσεων.[41] Το 1805 εγκαινιάζονται οι εκσυγχρονισμένες Αποβάθρες του Λονδίνου κι ένα χρόνο αργότερα οι Αποβάθρες των Ανατολικών Ινδιών.[42][43] Στο σύνολό τους οι τρεις αποβάθρες ήταν σε θέση να εξυπηρετήσουν μέχρι και 300 πλοία τη φορά. Η αδυναμία τους να εξυπηρετήσουν μεγαλύτερα και πιο σύγχρονα πλοία οδήγησε στο κλείσιμό τους το 1971. Οι Αποβάθρες της Αγ, Αικατερίνης χτίστηκαν το 1828 για την εκφόρτωση εμορευμάτων πολυτελείας. Αποδείχθηκαν όμως οικονομικά ασύμφορες και η διαχείρισή τους πέρασε στον Οργανισμό Λιμένα του Λονδίνου το 1864.[44] Τέσσερα χρόνια αργότερα, ανοίγουν οι Αποβάθρες του Μίλγουόλ για να εξυπηρετήσουν την εισαγωγή δημητριακών και ξυλείας.[45]

Εμπορικός Σιδηρόδρομος, το 1840 περίπου.

Ο Εμπορικός Σιδηρόδρομος, ο πρώτος επιβατηγός σιδηρόδρομος που λειτούργησε ποτέ, δρομολογήθηκε εντός του Ανατολικού Λονδίνου, καλύπτοντας απόσταση 5.5 χιλιομέτρων. Η κίνηση επιτυγχάνονταν μέσω της έλξης με σχοινί, μήκους 22.5 χιλιομέτρων, προσκολλημένο σε στάσιμες μηχανές ατμού. Σε κάθε σταθμό που σταματούσε αποκολλούσε κι από ένα βαγόνι το οποίο επανανακολλούνταν στο συρμό κατά την επιστροφή.[46] Το 1859, η γραμμή εκσυγχρονίστηκε με τη σύνδεσή της στο ραγδαία αναπτυσσόμενο σιδηροδρομικό δίκτυο της πόλης. Η κατασκευή σιδηροδρομικὠν σταθμών στο Μπίσοπσγκέιτ το 1840 και στο Φέρνσέρτς το 1841 έκανε δυνατή την πρόσβαση στους νέους οικισμούς ανατολικά του ποταμού Λι αλλά είχε ως τίμημα την καταστροφή κατοικιών, γεγονός που συνέβαλε στον υπερπληθυσμό των υπολοίπων φτωχογειτονιών. Από το 1881, μερικά χρόνια μετά την κατασκευή του τερματικού σταθμού στο Λίβερπουλ Στριτ, ο σταθμός του Μπίσοπσγκέιτ χρησιμοποιήθηκε μονάχα για τη μεταφορά εμπορευμάτων. Περνώντας σε αχρηστία, τα κτίριά του γκρεμίστηκαν το 2004. Το 19ο αιώνα η περιοχή βόρεια της Μπόου Ρόουντ μετατράπηκε σε μεγάλο σιδηροδρομικό κέντρο για την Εταιρεία Σιδηροδρόμων Βόρειου Λονδίνου, με σταθμούς διαλογής, αμαξοστάσια και χώρους επισκευών που εξυπηρετούσαν το Σίτι και τις Αποβάθρες των Ανατολικών και των Δυτικών Ινδιών. Εκεί εγκαινιάστηκε το 1850 και ο σταθμός του Μπόου, ο οποίος to 1870 ξαναχτίστηκε σε μεγαλοπρεπές στιλ, περιλαμβάνοντας και χώρο συναυλιών. Όλο το συγκρότημα έκλεισε το 1944 ως αποτέλεσμα επανειλημμένων σφοδρών βομβαρδισμών από τους Γερμανούς κι αντικαταστάθηκε από νέες εγκαταστάσεις στο Έσσεξ.[47]

Οι Αποβάθρες της Βικτώριας ιδωμένες από τα δυτικά,1973.

Ο ποταμός Λι αποτελούσε πολύ μικρότερο αλλά εξίσου σημαντικό με τον Τάμεση σύνορο του Ανατολικού Λονδίνου. Η κατασκευή των Βασιλικών Αποβαθρών, αποτελούμενες από τις Αποβάθρες της Βικτώριας (1855, πλοία μέχρι 8.000 τόνους),[48] τις Αποβάθρες του Άλμπερτ (1880, πλοία μέχρι 12.000 τόνους)[49] και τις Αποβάθρες του Γεωργίου Ε΄ (1921, πλοία μέχρι 30.000 τόνους),[50] επέκτειναν το Λονδίνο για πρώτη φορά πέρα του Λι στην κομητεία του ΄Εσσεξ.[51] Καινούργιος σιδηροδρομικός σταθμός χτίστηκε στο Γκάλιονς Ριτς και νέα προάστια ανοικοδομήθηκαν στο Γουέστ Χαμ, το οποίο σύντομα έγινε σημαντικό κέντρο οικονομικής δραστηριότητας με 30.000 νέα σπίτια ανάμεσα στο 1871 και το 1901. Το Ιστ Χαμ θα ακολουθήσει για να εξυπηρετήσει την εταιρεία παραγωγής ενέργειας και προϊόντων άνθρακα και τις εγκαταστάσεις διαχείρισης λυμάτων στο Μπέκτον.[14]

Οι αποβάθρες άρχισαν να παρακμάζουν από τα μισά του 20ου αιώνα κι έκλεισαν το 1980. Το κύριο λιμάνι του Λονδίνου βρίσκεται πλέον στο Τίλμπερι, πλησιέστερα στις εκβολές του Τάμεση. Άλλες επίσης προβλήτες κατά μήκος του Τάμεση συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται αλλά σε πολύ μικρότερη πλέον κλίμακα.

Οικισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τον Μεσαίωνα τα μεγαλύτερα χωριά της περιοχής ἠταν το Στέπνι, το Γουάιτ Τσάπελ και το Μπόου, ενώ μικρότεροι οικισμοί απαντώνταν και κατά μήκος των υπαρχόντων δρόμων. Την ίδια περίοδο, οικισμοί κατά μήκος του Τάμεση ξεκίνησαν να εξυπηρετούν τις ανάγκες του ποτάμιου εμπορίου, αν και η διακίνηση των εμπορευμάτων αποτελούσε μονοπώλιο της Πόλης του Λονδίνου. Η δραστηριότητα αυξήθηκε υπό τους Τυδώρ τόσο με την ανάπτυξη του Βασιλικού Ναυτικού όσο και με την αύξηση του διεθνούς εμπορίου. Στο Μπάρκινγκ δημιουργήθηκε ιχθυόσκαλα για να καλύψει τις ανάγκες της πόλης.

Λεπτομέρεια Χάρτη Ανέχειας του Τσαρλς Μπουθ. Δημοσιεύθηκε στο Ζωή και Εργασία των Ανθρώπων του Λονδίνου το 1889 και απεικονίζει μέρος του Γουάιτ Τσάπελ. Χρωματισμένες με κόκκινη μελάνι είναι οι γειτονιές 'των μεσοαστών, των ευπόρων', με γαλάζια 'οι φτωχοί, τα μέτρια εισοδήματα', με μπλε 'οι πολύ φτωχοί, περιστασιακοί εργάτες, διαρκής ανἀγκη' και με μαύρη 'η χαμηλότατη τάξη... οι σποραδικοί εργάτες, οι αργόσχολοι, οι εγκληματίες και οι ημί-εγκληματίες'.

Βασιλείς, όπως ο Ιωάννης ο Ακτήμων, διατηρούσαν κυνηγητικό καταφύγιο στο Μπρόμλι-μπάι-Μπόου και ο Επίσκοπος του Λονδίνου έχτισε παλάτι στο Μπέθναλ Γκριν. Αργότερα τα αντίστοιχα φέουδα τεμαχίστηκαν και πολυτελείς κατοικίες για τους πλούσιους και τρανούς της εποχής άρχισαν να εμφανίζονται στη θέση τους. Ο Σάμιουελ Πιπς μετέφερε στο Μπέθναλ Γκριν την οικογένεια και τα εμπορεύματά του κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Πυρκαγιάς του Λονδίνου και ο Τζέιμς Κουκ μετακόμισε στο Στέπνι Γκριν μετά το γάμο του. Η Παλιά Πόλη του Μάιλ Εντ προικίστηκε με έξοχα κτίρια και η Νέα Πόλη ξεκίνησε να οικοδομείται. Με την ανάπτυξη όμως της περιοχής και τον αναπόφευκτο συνωστισμό, οι πλούσιοι τεμαχίζουν και αυτοί με τη σειρά τους τις εκτάσεις τους, τις πουλούν και μετακομίζουν αλλού. Κατά τη διάρκεια του 18ου και του 19ου αιώνα, κάποιες πολυτελείς κατοικίες συνέχιζαν να χτίζονται, ενώ από το 1820 οι πρώτες συνοικίες με χαμόσπιτα εργατών έκαναν την εμφάνισή τους στην ύπαιθρο της Νέας Πόλης του Μάιλ Εντ.[52]

Το 1800 η Γκλόουμπ Τάουν εμφανίστηκε προς όφελος του αυξάνοντα πληθυσμού υφαντών του Μπέθναλ Γκριν, οι οποίοι κατέφτασαν στην περιοχή λόγω των ευκαιριών για εργασία. Από το 1801 εώς το 1831, ο πληθυσμός του Μπέθναλ Γκριν τριπλασιάστηκε με 20.000 αργαλειούς να παράγουν για την οικοτεχνία μεταξιού. Μέχρι το 1824, όταν οι περιορισμοί στις εισαγωγές Γαλλικού μεταξιού χαλάρωσαν, εώς και οι μισοί αργαλειοί έπαυσαν καθώς οι τιμές άρχισαν να πέφτουν. Το πλεονάζον και άφθονο εργατικό δυναμικό στράφηκε στη παραγωγή υποδυμάτων, ενδυμάτων και επίπλων.[53] Η Γκλόουμπ Τάουν συνέχισε να εξαπλώνεται για πολύ καιρό μετά τη συρρίκνωση της αγοράς για το μετάξι.

Η εξέδρα του Μπάουνταρι Εστέιτ, από τα πρώτα συγκροτήματα Δημοτικών Κατοικιών στον κόσμο, στη θέση των παλιόσπιτων της Όουλντ Νίκολ.

Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, έγινε φανερό ότι η αυτοσχέδια αστική επέκταση δεν συμβάδιζε πλέον με τις ανάγκες του αυξανόμενου πληθυσμού. Ο Χένρι Μέιχιου επισκέφθηκε το Μπέθναλ Γκριν το 1850 για την εφημερίδα Μόρνινγκ Κρόνικλ κι έγραψε μια σειρά άρθρων τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για την κλασσική μελέτη Εργασία και Ανέχεια στο Λονδίνο (London Labour and the London Poor, 1851). Σημείωσε ότι στην περιοχή:

οι δρόμοι ήταν άστρωτοι, τις περισσότερες φορές τίποτε παραπάνω από σοκάκια, τα σπίτια μικρά και χωρίς θεμέλια, κατακερματισμένα γύρω-γύρω από άστρωτες αυλές. Η σχεδόν πλήρης έλλειψη δικτύου αποχέτευσης καθίσταντο ακόμα χειρότερη από τα λιμνάζοντα νερά που σχηματίζονται στις τρύπες που είχαν αφήσει οι εκσκαφές για άργιλο. Οι χοίροι και οι αγελάδες στις πίσω αυλές, τα επιβλαβή επαγγέλματα, όπως το βράσιμο του ζωικού λίπους ή η προετοιμασία γατίσιου κρέατος, τα σφαγεία, τα βουνά των σκουπιδιών και οι βούρκοι από ανθρώπινα ούρα και κόπρανα προστίθεντο στη βρωμιά και την αθλιότητα. Χένρι Μέιχιου, Εργασία και Ανέχεια στο Λονδίνο (1851)[54]

Ως αποτέλεσμα ένα κίνημα για την αναβάθμιση των υποβαθμισμένων περιοχών ξεκίνησε, το οποίο πέτυχε την υπερψήφιση του Νόμου για τις Κατοικίες Τεχνιτών κι Εργατών το 1879 που επέτρεπε την κατάσχεση των παραπηγμάτων και την αντικατάστασή τους με νέα σπίτια δημοσία δαπάνη.[55] Στεγαστικές ενώσεις δημιουργήθηκαν, ενώ και η επέκταση των σιδηροδρόμων συνέβαλλε στις κατεδαφίσεις. Ο Νόμος για τις Εργατικές Κατοικίες του 1890 επιβεβαίωσε εκ νέου την ευθύνη για τη στέγαση εκτοπισμένων κατοίκων και ως συνέπεια ο αριθμός φιλανθρωπικών στεγών, όπως τα Κτίρια Μπλάκγουολ και τα Κτίρια Γκρέιτ Ίστερν, αυξήθηκε.[56]

Το 1890 η προσπάθεια για την εκκαθάριση των παραγκουπόλεων ξεκίνησε επίσημα πλέον. ΄Ετσι, στη θέση των κακόφημων παλιόσπιτων της Όουλντ Νίκολ Στριτ, οικοδομείται το Μπάουντρι Εστέιτ, ένα από τα πρώτα συκροτήματα Δημοτικών Κατοικιών στον κόσμο. Τούτα ήταν συγκροτήματα σπιτιών για ανθρώπους χαμηλών εισοδημάτων τον οποίων ιδιοκτήτης και υπεύθυνος είναι ο Δήμος και των οποίων το ενοίκιο θεσπίζεται και διατηρείται χαμηλό δια νόμου.[57] Ανάμεσα στο 1918 και το 1939, ο Δήμος του Λονδίνου συνέχισε να αντικαθιστά χαμόσπιτα με πενταόροφες κι εξαόροφες πολυκατοικίες, παρά τις διαμαρτυρίες τόσο ενοίκων που προτιμούσαν μονοκατοικίες όσο και μαγαζατόρων που αναγκάστηκαν να μετακομίσουν σε ακριβότερα καταστήματα. Το πρόγραμμα διακόπηκε με την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολἐμου.[58]

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βομβαρδιστικά Ντορνιέ Do17 της Λούφτβάφε πάνω από το Γουέστ Χαμ, 7 Σεπτεμβρίου 1940 (Υπουργείο Αεροπορίας Η.Β.)

Σκληρότερα όλων η Λούφτβαφε θα συνθλίψει το Στέπνι. Το γνωρίζω το Ανατολικό Λονδίνο. Γεμάτο με βρωμιάρηδες Εβραίους και Κόκνι που θα τρέχουν πανικόβλητοι να κρυφτούν. 'Εδώ Γερμανία' - Λόρδος Χο-Χο, Συνεργάτης των Γερμανών και Ραδιοφωνικός Εκφωνητής[59]

Αρχικά, το Γερμανικό Επιτελείο Αεροπορίας δεν ήθελε να βομβαρδίσει το Λονδίνο, φοβούμενο αντίποινα σε βάρος του Βερολίνου. Στις 24 Αυγούστου 1940 όμως, ένα μόνο αεροσκάφος που έχει αναλάβει να βομβαρδίσει το Τίλμπερι, βομβάρδισε κατά λάθος το Στέπνι, το Μπέθναλ Γκριν και το Σίτι. Το επόμενο βράδυ, 40 αεροσκάφη της ΡΑΦ ανταπέδωσαν βομβαρδίζοντας το Βερολίνο, ενώ μια δεύτερη επίθεση ακολούθησε τρεις ημέρες αργότερα. Η Λούφτβαφε άλλαξε τη στρατηγική αποκλειστικών επιθέσεων εναντίον ναυτιλιακών στόχων και αεροδρομίων για να συμπεριλάβει και πόλεις. Το Σίτι και το Δυτικό Λονδίνο ορίστηκαν Στόχος Β΄ και το Ανατολικό Λονδίνο με τις αποβάθρες Στόχος Α΄. Η πρώτη επιδρομή έγινε στις 4:30 μ.μ., στις 7 Σεπτεμβρίου και αποτελούνταν από 150 βομβαρδιστικά Ντορνιέ και Χαίνκελ, συνοδευόμενα από μεγάλο αριθμό καταδιωκτικών. Επακολούθησε δεύτερο κύμα 170 βομβαρδιστικών. Το μένος της πρώτης αυτής επίθεσης δέχθηκαν η Σίλβερτάουν και η Κάννινγκ Τάουν.[5]

Μεταξύ της 7ης Σεπτεμβρίου 1940 και της 10ης Μαΐου 1941, εξαπολύθηκε μια παρατεταμένη εκστρατεία βομβαρδισμού, η οποία ονομάστηκε από τους Βρετανούς Μπλιτς(γερμ.: Blitz = αστραπή). Ξεκίνησε με το βομβαρδισμό του Λονδίνου για 57 διαδοχικές νύχτες κι επικεντρώθηκε στο Ανατολικό Λονδίνο.[60] Ο λόγος ήταν τα οι λιμενικές εγκαταστάσεις της περιοχής και τα εκεί αποθηκευμένα εισαγόμενα προϊόντα και πρώτες ύλες. Επίσης, η γερμανική στρατιωτική διοίκηση θεώρησε ότι βομβαρδίζοντας το Ανατολικό Λονδίνο θα καταφέρει να υπονομεύσει την υποστήριξη των εργαζόμενων κατά κύριο λόγο κατοίκων του για τον πόλεμο. Τα θύματα την πρώτη νύχτα του Μπλιτς ανήλθαν σε 430 νεκρούς και 1600 σοβαρά τραυματισμένους άμαχους.[60] Ο κόσμος ανταποκρίθηκε εκκενώνοντας τα παιδιά και τους ευπαθείς στην ύπαιθρο ενώ οι εναπομείναντες κατέφυγαν σε καταφύγια, είτε τύπων Άντερσον και Μόρρισον που είχαν οικοδομήσει οι ίδιοι στις αυλές και τα υπόγειά τους, είτε κοινόχρηστα που είχαν οργανώσει οι αρχές σε δημόσιους χώρους. Στις 10 Σεπτεμβρίου 1940, σε ένα από τα θλιβερότερα επεισόδια του Μπλιτς, 73 άμαχοι, σχεδόν αποκλειστικά γυναίκες και παιδιά, σκοτώθηκαν όταν μία βόμβα έπεσε στο Σχολείο του Νότιου Χάλσβιλ στο οποίο είχαν καταφύγει.[61]

Άστεγα παιδιά σε κάποια γειτονιά του Ανατολικού Λονδίνου

Η πιθανότητα αρνητικών επιδράσεων των παρατεταμένων βομβαρδισμών στο ηθικό των Ανατολικολονδρέζων ανησύχησε την κυβέρνηση η οποία έστειλε την Ομάδα Παρατήρησης της Μάζας να εκτιμήσει την κατάσταση και να υποβάλλει προτάσεις για την αντιμετώπισή της,[62] όπως είχε κάνει και πριν από τον πόλεμο όταν είχε ερευνήσει τη συχνότητα εμφάνισης αντισημιτισμου ανάμεσα στους ντόπιους.[63] Η οργάνωση σημείωσε τις στενές οικογενειακές και φιλικές σχέσεις και την ανθεκτικότητα που αυτές παρείχαν στον πληθυσμό. Προπαγάνδα ξεκίνησε να διενεργείται και η καρικατούρα του 'γενναίου κι ευδιάθετου Κόκνι' έκανε την πρώτη εμφάνισή της. Την πρώτη Κυριακή μετά την έναρξη των βομβαρδισμών, ο ίδιος ο Ουίνστον Τσώρτσιλ επισκέφθηκε τις περιοχές του Στέπνι και του Πόπλαρ. Επίσης, αντιεροπορικό πυροβολικό εγκαταστάθηκε σε δημόσια πάρκα και κατά μήκος του Τάμεση, μιας και οι Γερμανοί χρησιμοποιούσαν το ποτάμι για να εντοπίσουν τους στόχους τους.

Οι αρχές ήταν αρχικά απρόθυμες να ανοίξουν το μετρό του Λονδίνου ώστε να χρησιμοποιηθεί για το καταφύγιο, φοβούμενες τις επιπτώσεις της διακοπής των δρομολογίων στο ηθικό των υπολοίπων κατοίκων του Λονδίνου. Στις 12 Σεπτεμβρίου, έχοντας υποστεί σφοδρούς βομβαρδισμούς για πέντε ημέρες συνεχόμενα, οι Ανατολικολονδρέζοι πήραν την κατάσταση στα χέρια τους και εισέβαλαν στους σταθμούς του μετρό με μαξιλάρια και κουβέρτες. Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να υποχωρήσει και άνοιξε την ημιτελή Κεντρική Γραμμή ως καταφύγιο. Πολλοί βαθιοί σταθμοί του υπόγειου παρέμειναν σε χρήση ως καταφύγια μέχρι το τέλος του πολέμου.[5] Στις 19 Σεπτεμβρίου 1940 η Λούφτβάφε άρχισε να χρησιμοποιεί εναέριες νάρκες. Τούτες εκρήγνυνταν στο ύψος της στέγης των σπιτιών, προκαλώντας έτσι σοβαρές ζημιές σε ακτίνα ευρύτερη των βομβών πρόσκρουσης. Το Λιμάνι του Λονδίνου είχε ήδη υποστεί σοβαρές ζημιές με το ένα τρίτο των αποθηκών του καταστραμμένο, ενώ και οι Αποβάθρες των Δυτικών Ινδιών και της Αγ. Αικατερίνης αποβάθρες είχαν τεθεί εκτός λειτουργίας. Ασυνήθιστα γεγονότα συνέβησαν, όπως όταν ο ποταμός Λι έδειχνε να καίγεται με μπλε απόκοσμη φλόγα ως αποτέλεσμα του βομβαρδισμού αποστακτηρίου τζιν στο Θρι Μιλς.[5]

Μεταπολεμικό προκατασκευασμένο σπίτι, εγκαταστημένο πλέον στο Υπαίθριο Μουσείο του Τσίλτερν

Στις 3 Μαρτίου 1943 στις 8:27 μ.μ., συνέβη ένα από τα αιματηρότερα συμβάντα του πολέμου στα μετόπισθεν. Ανταποκρινόμενος στην κλήση των σειρήνων αεροπορικής επιδρομής στις 8.17π.μ., κόσμος προσπάθησε να βρει καταφύγιο στον υπόγειο σταθμό Μπέθναλ Γκριν, μονάχα για να τον βρει κλειστό. Πυρά από γειτονική αντιεροπορική συστοιχία (πιθανόν από νεοεγκατεστημένους εκτοξευτές ρουκετών) προκάλεσαν πανικό στους συνωστισμένους, οι οποίοι συνετρίβησαν πέφτοντας ο ένας πάνω στον άλλο. Συνολικά 173 βρήκαν το θάνατο, σε ένα συμβάν το οποίο οι αρχές προσπάθησαν να αποποιηθούν, αποδίδοντάς το επίσημα σε άμεσο χτύπημα από βόμβα. Τα αποτελέσματα της επίσημης διερεύνησης δεν έγιναν γνωστά παρά μετά το τέλος του πολέμου το 1946.[64] Η πρώτη ιπτάμενη βόμβα χτύπησε την Γκρόουβ Ρόουντ στο Μάιλ Εντ στις 13 Ιουνίου 1944, σκοτώνοντας έξι ανθρώπους, τραυματίζοντας τριάντα και καθιστώντας διακόσιους άστεγους.

Μέχρι το τέλος του πολέμου, το Ανατολικό Λονδίνο θύμιζε Ἃποκαλυπτικό τοπίο, με ολόκληρες περιοχές καταστραμμένες ολοσχερώς κι εγκαταλελειμμένες. Με το τέλος του πολέμου, μέρος της πολεμικής παραγωγής προσανατολίστηκε στην κατασκευή προκατασκευασμένων σπιτιών για να καλύψουν τις εκτεταμένες ανάγκες στέγασης. Τούτα συνέχισαν να χρησιμοποιούνται μέχρι και τη δεκαετία του 1970.[65] Στις μέρες μας, τα συγκροτήματα κατοικιών της περιοχής χαρακτηρίζονται από την αρχιτεκτονική του 1950 και του 1960, όπως π.χ. οι Δημοτικές πολυκατοικίες στο Λάνσμπερι Εστέιτ του Πόπλαρ, μεγάλο μέρος του οποίου χτίστηκε ως μέρος της Έκθεσης της Μεγάλης Βρετανίας του 1951.[66]

Μετανάστευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Μπρικ Λέιν, δημοφιλής με νέους μετανάστες μέσα στους αιώνες (Σεπτέμβριος 2005)

Κατά τη διάρκεια της ιστορίας του το Ανατολικό Λονδίνο έχει απορροφήσει αλλεπάλληλα κύματα μεταναστών, κάθε ένα από τα οποία έχει προσθέσει και μια νέα διάσταση στον πολιτισμό και την ιστορία της περιοχής. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει στους Γάλλους Προτεστάντες Ουγενότους τον 17ου αιώνα,[6] στους Ιρλανδούς τον 18ο αιώνα,[7] στους Ασκεναζίτες οι οποίοι κατέφυγαν εδώ στα τέλη του 19ου αιώνα για να αποφύγουν πογκρόμ στην Ανατολική Ευρώπη[8] και στους Μπαγκλαντεσιανούς που ήρθαν εδώ κατά τη δεκαετία του 1960.[9]

Οι πρώτες κοινότητες μεταναστών δημιουργήθηκαν στα παραποτάμιους οικισμούς, μιας και η άφιξή τους ιστορικά γίνεται από θαλάσσης. Επιπλέον το ποτάμιο και το θαλάσσιο εμπόριο αποτελούν διαρκή πηγή εργασίας, από την εποχή των Τυδώρ μέχρι τον 20ο αιώνα. Ὀπως συμβαίνει αναπόφευκτα σε κάθε μεγάλο λιμάνι, έτσι κι εδώ, ναυτικοί αποφάσισαν ή αναγκάστηκαν να ξεμπαρκάρουν και να εγκατασταθούν μόνιμα. Σύντομα μόνιμες κοινότητες καθιερώθηκαν, συμπεριλαμβανομένων αποικιών Λασκαρινών και Αφρικανών από την Ακτή της Γουινέας. Μεγάλες Κινεζοπόλεις επίσης αναπτύχθηκαν στο Σάντγουελ και στο Λάιμχάουζ, χάρη στο εμπόριο σε όπιο και τσάι. Μόνο μετά το Β' Παγκοσμίο Πόλεμο η Κινέζικη κοινότητα, Χαν Κινέζοι ως επί το πλείστον, μετακόμισε στο Σόχο.[67]

Το 1786, σχηματίστηκε η Επιτροπή για την Ανακούφιση των Μαύρων Απόρων από πολίτες που ανησυχούσαν για την κατάσταση και το μέγεθος του νέγρικου πληθυσμού του Λονδίνου, πολλοί από τους οποίους είχαν εκδιωχθεί από τη Βόρεια Αμερική σαν Μαύροι Νομιμόφρονες - πρώην σκλάβοι που πολέμησαν στο πλευρό των Βρετανών κατά τον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας. Άλλοι ήταν απολυμένοι ναύτες και κάποιοι άλλοι αποτελούσαν κληρονομιά της Βρετανικής συμμετοχής στο εμπόριο σκλάβων. Η επιτροπή διένεμε τρόφιμα, ρουχισμό, ιατρική βοήθεια κι έβρισκε δουλειά για τους άνδρες.[68] Άλλους τους βοήθησε να μεταβούν στο εξωτερικό, κάποιους από αυτούς στον Καναδά. Τον Οκτώβριο του 1786, η Επιτροπή χρηματοδότησε μια, καταδικασμένη όπως αποδείχθηκε, αποστολή αποτελούμενη από 280 μαύρους άνδρες, 40 μαύρες γυναίκες και 70 λευκές γυναίκες (κατά κύριο λόγο συζύγους και φιλενάδες) με σκοπό τη μόνιμη εγκατάσταση στη Σιέρα Λεόνε.[69] Προς τα τέλη του 19ου αιώνα, μεγάλη αφρικανική κοινότητα ναυτικών ιδρύθηκε στο Κάνιγκ Τάουν, ως αποτέλεσμα των νεοσύστατων εμπορικών σχέσεων με την Καραϊβική και τη Δυτική Αφρική.[70]

Οι μετανάστες δεν ήταν πάντοτε ευπρόσδεκτοι και την Πρωτομαγιά του 1517 ξέσπασαν ταραχές στο Στέπνι κατά τις οποίες 135 Φλαμανδοί έχασαν τη ζωή τους και ιδιοκτησίες αλλοδαπών καταστράφηκαν. Οι ταραχές του 1780 ξεκίνησαν με εμπρησμούς Καθολικών σπιτιών και εκκλησιών στο Πὀπλαρ και στο Σπίταλφιλντς.[71]

Πόστερ κατά της μετανάστευσης, 1902

Στις δεκαετίες του 1870 και του 1880 πάνω από 150 συναγωγές χτίστηκαν στο Ανατολικό Λονδίνο, γεγονός ενδεικτικό του μεγέθους και του ρυθμού άφιξης των Ασκεναζιτών μεταναστών.[72] Σήμερα μόνο τέσσερις παραμένουν ενεργές. Ανάμεσά τους και μία από τις παλαιότερες, η Συναγωγή στη Σάντις Ρόου που χτίστηκε το 1766. Η Εβραϊκή μετανάστευση στην περιοχή κορυφώθηκε στη δεκαετία του 1890 και προκάλεσε αντιδράσεις. Έτσι το 1902 δημιουργήθηκε ο ξενοφοβικός Βρετανικός Αδελφικός Σύνδεσμος, υπό τον Λοχαγό Γουίλιαμ Στάνλι Σο και τον Συντηρητικό Βουλευτή για το Στέπνι Ταγματάρχη Έβανς-Γκόρντον. Σε λόγο του στη Βουλή των Κοινοτήτων το 1902 ο Έβανς-Γκόρντον είπε ότι ούτε μια ημέρα δεν περνά δίχως μια Αγγλική οικογένεια να εκδιώχνεται ανελέητα από το σπίτι της για να κάνει χώρο για τους ξένους εισβολείς. Τα κοινοφελή τέλη επιβαρύνονται με την εκπαίδευση χιλιάδων ξένων παιδιών.[73] Η Εβραϊκή μετανάστευση μειώθηκε με την ψήφιση του Νόμου περί Αλλοδαπών το 1905, ο οποίος επέτρεψε τον Υπουργό Εσωτερικών να ελέγχει τον αριθμό των μεταναστών που εισέρχονταν στη χώρα.[74]

Η κατάσταση άρχισε και πάλι να επιδεινώνεται με την άνοδο του Φασισμού τη δεκαετία του 1930. Έφτασε στο κατακόρυφο στις 4 Οκτωβρίου 1935, όταν η Βρετανική Ένωση Φασιστών υπό τον Όσβαλτ Μόσλι προσπάθησε να παρελάσει στο Ανατολικό Λονδίνο όπου τους ανέμεναν ντόπιοι αντιφασίστες. Τα δύο μέρη και η αστυνομία συγκρούστηκαν στην Κέιμπλ Στριτ.[75] Από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, είναι οι νεοαφιχθέντες Ασιάτες μετανάστες οι οποίοι αποτέλεσαν στόχο ρατσιστικών επιθέσεων, με αποκορύφωμα τη δολοφονία, στις 4 Μαΐου 1978, ενός 25χρονος εργάτη από τρεις λευκούς εφήβους. Μπαγκλαντεσιανοί, Ινδοί και Πακιστανοί οργάνωσαν ομάδες αυτοάμυνες, 7.000 άνθρωποι διαδήλωσαν στο Χάιντ Παρκ σε ένδειξη διαμαρτυρίας και η κοινωνία του Ανατολικού Λονδίνου γίνεται πιο ενεργή πολιτικά.[76] Η φυλετική ένταση συνεχίστηκε με σποραδικές εκρήξεις βίας ενώ το 1999 πραγματοποιήθηκε βομβίστική επίθεση στο Μπρικ Λέιν.[77]

Στις μέρες μας, οι Μπαγκλαντεσιανοί συνιστούν τη μεγαλύτερη μειονότητα στην μητροπολιτική Περιφέρεια του Τάουερ Χάμλετς, αποτελώντας το 33,5% του πληθυσμού σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Εκτιμήσεις το 2006 έδειξαν πως το ποσοστό έχει παρουσιάσει πτώση, αντικατοπτρίζοντας την βελτιωμένη οικονομική τους κατάσταση και την έξοδό τους σε πιο εύπορες περιοχές ανατολικότερα.[78] Κατ΄ αυτόν τον τρόπο, οι Μπαγκλαντεσιανοί ανταποκρίνονται πλήρως στο πρότυπο μετανάστευσης-εγκτάστασης όπως αυτό διαμορφώθηκε τους τελευταίους τρεις αιώνες.

Εγκλήματα και Τιμωρία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σκάφος της Μονάδας Ναυτικής Υποστήριξης της Μητροπολιτικής Αστυνομίας

Τα ιστορικά υψηλά ποσοστά ανέχειας στο Ανατολικό Λονδίνο συνεπάγονται υψηλή εγκληματικότητα. Όπως η εργασία, έτσι και το έγκλημα στηρίχτηκε κατά κύριο λόγο στα εισαγόμενα στο Λονδίνο προϊόντα και την αποκόμισή τους κατά τη διαμετακόμιση. Κλοπές συνέβησαν στο ποτάμι, στις αποβάθρες και κατά τη μεταφορά των εμπορευμάτων στις αποθήκες. Για αυτό το λόγο η Εταιρεία των Ανατολικών Ινδιών έχτισε φυλασσόμενες αποθήκες στο Σίτι και τα εμπορεύματα μεταφέρονταν εκεί υπό την προστασία ένοπλων συνοδειών. Η πρακτική οδήγησε στην κατασκευή όλο και μεγαλύτερων αποθηκών και στην κατεδάφιση των πυκνοκατοικημένων παραγκουπόλεων το 19ο αιώνα για τη δημιουργία δρόμων.[5]

Πριν τη δεκαετία του 1750 δεν υπήρχε καμία αστυνομική δύναμη. Η αστυνόμευση της περιοχής ήταν ευθύνη πταισματοδικών και εθελοντών ενοριακών αστυφυλάκων με ελάχιστες εξουσίες στο αξίωμά τους. Οι πρώτοι μισθωτοί αστυφύλακες ανέλαβαν καθήκοντα για πρώτη φορά το 1792. Κι ετούτοι όμως ήταν ελάχιστοι και λειτουργούσαν με ελάχιστες εξουσίες στη διάθεσή τους και μόνον υπό την αυστηρή επιτήρηση του πταισματοδίκη. Σε πολύ ακραίες περιπτώσεις καλούνταν σε υποστήριξη η πολιτοφυλακή . Το 1798 συγκροτήθηκε η πρώτη Ναυτική Αστυνομική Δύναμη της Αγγλίας από τον πταισματοδίκη Πάτρικ Κολκούν και τον Λιμενάρχη Τζον Χάριετ για να περιορίσει τις κλοπές και το πλιάτσικο στον Όρμο του Λονδίνου και ανατολικότερα. Η βάση της ήταν, και συνεχίζει να είναι, στη Γουόπινγκ Χάι Στριτ. Στις μέρες μας ονομάζεται Μονάδα Ναυτικής Υποστήριξης.[79]

Το 1829 συγκροτήθηκε η Μητροπολιτική Αστυνομική Δύναμη με καθήκον της την αστυνόμευση της περιοχής που βρίσκονταν μέσα σε ακτίνα 11 χιλιομέτρων από το Τσάρινγκ Κρος. Αποτελούνταν από 1.000 άνδρες οργανωμένους σε 17 τμήματα, ανάμεσά τους και το '8ο Τμήμα' με έδρα το Στέπνι. Κάθε τμήμα είχε επικεφαλής έναν αρχιεπιθεωρητή στον οποίο υπάγονταν τέσσερις επιθεωρητές και δεκαέξι αρχιφύλακες.[80] Σε αντίθεση με τους προηγούμενους συναδέλφους τους, οι νέοι αστυφύλακες ήταν πολυάριθμοι και πληρώνονταν από τα Δημοτικά τέλη. Έτσι έγιναν αμέσως αντιπαθητικοί στον πολύ κόσμο! Η πρώτη ποτέ έρευνα στο Ανατολικό Λονδίνο πραγματοποιήθηκε υπό τις διαταγές του αρχιεπιθεωρητή του 6ου Τμήματος (Κόβεντ Γκάρντεν) Τζόουζεφ Σάντλερ Τόμας, το Νοέμβριο του 1830. Αφορούσε δε τους Λάντον Μπέρκερς, συμμορία κλεπτών πτωμάτων και κατά συρροή δολοφόνων με σκοπό την προμήθειά πτωμάτων σε ανατόμους. Οι κατηγορούμενοι βρέθηκαν ένοχοι και απαγχονίστηκαν.[81] Οι φόνοι τους μαζί με τις κατά συρροή δολοφονίες του Γουέστ Πορτ, Εδιμβούργο οδήγησαν στο Νόμο περί Ανατομίας του 1832 που επέτρεψε τη νόμιμη προμήθεια πτωμάτων για ιατρικές μελέτες. Το 1841 συγκροτήθηκε το πρώτο τμήμα με καθήκον του την αστυνόμευση του χερσαίου μέρους των αποβαθρών. Ένα χρόνο αργότερα το τμήμα απόκτησε και τους δικούς του ντετέκτιβ.[82]

'Η Οδός του Τζιν' του Γουίλιαμ Χόγκαρθ (1751).

Μία από τις σημαντικότερες βιομηχανίες του Ανατολικού Λονδίνου, η οποία αποκόμιζε τα κέρδη της εξυπηρετώντας τα αγκυροβολημένα στον Τάμεση πλοία, ήταν η πορνεία. Έδρα της το 17ο αιώνα ήταν το Ράτκλιφ Χάιγουέι, που βρίσκονταν σε ψηλό έδαφος, πάνω από τους παραποτάμιους οικισμούς. Ο ιστοριοδίφης Τζον Στόου το 1600 το περιέγραψε ως εξής: ένας συνεχής δρόμος, ή άθλιο ευθές πέρασμα, με αυλές από δωματιάκια και χαμόσπιτα, στον οποίο συχνάζουν ναύτες και προμηθευτές πλοίων. Οι ναύτες πληρώνονταν μετά από ταξίδια μηνών και χρόνων ολάκερων και ξόδευαν τα χρήματά τους στα εκεί καπηλειά.[83]

Η Ντάμαρις Πέιτζ ήταν μια γυναίκα την οποία ο Σάμιουελ Πιπς χαρακτήρισε ως 'τη μεγάλη μαντάμ των θαλασσοπόρων.' Γεννημένη το 1620, ξεκίνησε ως πόρνη και κατέληξε διευθύντρια πορνείων, συμπεριλαμβανομένων ενός στο Ράτκλιφ Χάιγουέι, το οποίο φρόντιζε τις ανάγκες των ναυτών, κι ενός πλησίον, το οποίο εξυπηρετούσε τις πιο πολυτελείς γεύσεις των αξιωματικών και της αριστοκρατίας. Πέθανε πάμπλουτη το 1669 σε ένα σπίτι στο Ράτκλιφ Χάιγουέι, παρά τις επανειλημμένες σε βάρος της μηνύσεις.[83]

Με τον ερχομό του 19ου αιώνα η συμπεριφορά της ανοχής προς την πορνεία άλλαξε. Ο κοινωνικός μεταρρυθμιστής Γουίλιαμ Άκτον περιέγραψε τις πόρνες σαν ορδή από ανθρώπινες τίγρεις που κατακλύζουν τα λοιμώδη άνδρα του ποταμού στο Ράτκλιφ και το Σάντγουελ. Η Ἐταιρεία για την Καταπολέμηση των Ηθών υπολόγιζε πως στην περιοχή εργάζονταν 2.766 πόρνες. Στην πραγματικότητα, οι περισσότερες δεν ήταν παρά θύματα των περιστάσεων, χωρίς άλλο τρόπο στη διάθεσή τους να συντηρηθούν μετά το θάνατο συζύγων, αδελφών κτλ.[84]

Την ίδια εποχή θρησκευτικοί μεταρρυθμιστές ξεκίνησαν να ιδρύουν Ιεραποστολές για Ναυτικούς, με στόχο τόσο την προσφορά καταλύματος και τροφής όσο και τη σωτηρία από το αλκοόλ και τις γυναίκες. Η υπερψήφιση του Νόμου Αφροδισίων Νοσημάτων το 1864 επέτρεπε στην αστυνομία εν είδει σύλληψης να παραπέμπει τις πόρνες στο νοσοκομείο. Ο Νόμος ανακλήθηκε το 1886 έπειτα από τις επίμονες προσπάθειες πρώιμων φεμινιστριών όπως η Τζόσεφιν Μπάτλερ και η Ελίζαμπεθ Γόουστελχόουμ.[85]

Αξιοσημείωτα εγκλήματα στην περιοχή συμπεριλαμβάνουν τις δολοφονίες του Ράτκλιφ Χάιγουέι (1813), τις δολοφονίες από τους Λάντον Μπέρκερς στο Μπέθναλ Γκριν(1831) και τις δολοφονίες από τον Τζακ τον Αντεροβγάλτη (1888). Επίσης, την Πολιορκία της Σίντνεϊ Στριτ (1911), κατά τη διάρκεια της οποίας αναρχικοί, εμπνευσμένοι από τον Πέτρο το Ζωγράφο, τα έβαλαν με τον Υπουργό Εσωτερικών Ουίνστον Τσώρτσιλ και το Στρατό.[86]

Στη δεκαετία του 1960, το Ανατολικό Λονδίνο σχετίστηκε περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη περιοχή του Λονδίνου με τις δραστηριότητες των γκάνγκστερ, κυρίως των Αδερφών Κρέι. Η βομβιστική επίθεση στα Ντόκλαντς το 1996, κατά την οποία βρήκαν το θάνατο δύο άνθρωποι και τραυματίστηκαν 39 ακόμη, προξενώντας ζημιές γύρω από το σταθμό Σάουθ Κι, νότια του Κανέρι Γουόρφ, ήταν μία από τις μεγαλύτερες επιθέσεις που εξαπέλυσε ο Προσωρινός ΙΡΑ στο νησί.[87]

Καταστροφές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 'Μπάιγουελ Κασλ' εμβολίζει το 'Πριγκίπισσα Αλίκη'. Ζωγραφιά του 1878.

Οι κάτοικοι του Ανατολικού Λονδίνου έχουν υποστεί επανειλημμένες καταστροφές τόσο σε περιόδους ειρήνης όσο και σε περιόδους πολέμου. Ως λιμάνι έχει πληγεί δυσανάλογα από την πανώλη και το λοιμό. Η περιοχή του Λονδίνου που δέχθηκε το σφοδρότερο χτύπημα από το Μεγάλο Ξέσπασμα Πανώλης (1665) ήταν το Σπίταλφιλντς,[88] ενώ και το Λάιμχάους χτυπήθηκε από επιδημίες χολέρας το 1832, το 1848 και το 1854.[71] Ο τύφος και η φυματίωση ήταν διαρκώς παρόντες στις πυκνοκατοικημένες γειτονιές το 19ο αιώνα. Το ατμόπλοιο 'Πριγκίπισσα Αλίκη' ήταν γεμάτο με ημερήσιους εκδρομείς, οι οποίοι επέστρεφαν από το Γκρέιβςέντ στο Γούλιτς και τη Γέφυρα του Λονδίνου, όταν συγκρούστηκε με τον καρβουνιάρη 'Μπάιγουελ Κασλ'. Βυθίστηκε σε λιγότερο από τέσσερα λεπτά, πέρνοντας μαζί του περισσότερους από 600 εκ των 700 επιβατών του, στις 3 Σεπτεμβρίου 1878.[89]

Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το πρωί της 13ης Ιουνίου 1917, πραγματοποιήθηκε η πρώτη ποτέ ημερήσια επιδρομή στο Ανατολικό Λονδίνο από αέρος, κατά τη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκαν 104 άνθρωποι. Δεκαέξι από τους νεκρούς ήταν νήπια ηλικίας μόλις 5 και 6 ετών, τα οποία βρίσκονταν στο σχολείο επί της Άπερ Νορθ Στριτ του Πόπλαρ όταν η βόμβα προσέκρουσε σε μικρή απόσταση. Καθόλη τη διάρκεια του πολέμου, συνολικά 120 παιδιά και 104 ενήλικες σκοτώθηκαν στο Ανατολικό Λονδίνο από αεροπορικούς βομβαρδισμούς και πολλοί περισσότεροι τραυματίστηκαν.[90] Επίσης, στις 19 Ιανουαρίου 1917, 73 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, συμπεριλαμβανομένων των 14 εργαζομένων, και περισσότεροι από 400 τραυματίστηκαν, από έκρηξη ΤΝΤ στο εργοστάσιο πυρομαχικών της εταιρίας 'Μπάνερ Μοντ' στο Σίλβερτάουν. Μεγάλο μέρος της περιοχής ισοπεδώθηκε, και το ωστικό κύμα έγινε αισθητό σε όλη την πόλη και μεγάλο μέρος του Έσσεξ. Αυτή ήταν η μεγαλύτερη έκρηξη στην ιστορία του Λονδίνου και ακούστηκε στο Σαουθάμπτον και στο Νόριτς.[91]

Ένα ακόμη τραγικό περιστατικό συνέβη το πρωί της 16ης Μαΐου 1968 στο Ρόναν Πόιντ του Νιούχαμ, όταν είκοσι-τριώροφη πολυκατοικία υπέστη διαρθρωτική κατάρρευση μετά από έκρηξη φυσικού αερίου. Τέσσερις άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, δεκαεπτά τραυματίστηκαν και μια ολόκληρη γωνία του κτηρίου κατέρρευσε εντελώς. Το ατύχημα οδήγησε σε σημαντικές αλλαγές στους κανονισμούς οικοδόμησης και τερμάτισε την περαιτέρω οικοδόμηση ψηλών πολυκατοικιών, ένα από τα κύρια χαρακτηριστά στη δημόσια αρχιτεκτονική κατά τη δεκαετία του 1960.[92]

Διασκέδαση και Ψυχαγωγία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Θέατρο Κέρτεν γύρω στα 1600 (κάποιες πηγές ταυτίζουν αυτή την απεικόνιση με Το Θέατρο, το άλλο Ελισαβετιανό θέατρο στο Σόρντιτς)

Τα πανδοχεία-θέατρα καθιερώθηκαν για πρώτη φορά την περίοδο των Τυδώρ. Χαρακτηριστικά παραδείγματα συνιστούσαν το Μπορς Χεντ Ιν (1557) στο Γουάιτ-Τσάπελ, το Τζορτζ στο Στέπνι και το ειδικά κατασκευασμένο, αλλά βραχύβιο ως θέατρο, Ρεντ Λάιον του Τζον Μπρέιν (1567).[93] Τα πρώτα μόνιμα θέατρα με δικούς τους θιάσους κατασκευάστηκαν στο Σόρντιτς, με τα διάσημα Δε Θίατερ του Τζέιμς Μπέρμπιτζ (1576) και Κέρτεν του Χένρι Λάνμαν (1577) να στέκουν κοντά το ένα στο άλλο. Το βράδυ της 28ης Δεκεμβρίου 1598 οι γιοί του Μπέρμπιτζ αποσυναρμολόγησαν το Δε Θίατερ και το μετέφεραν κομμάτι κομμάτι στην άλλη όχθη του Τάμεση για να κατασκευάσουν το θέατρο Γκλόουμπ.[94]

Το θέατο Γκούντμαν Φιλντς ιδρύθηκε το 1727. Σε αυτό ο Ντέιβιντ Γκάρικ ανέβασε για πρώτη φορά με μεγάλη επιτυχία τον Ριχάρδο Γ΄, το 1741. Τον 19ο αιώνα, τα θέατρα του Ανατολικού Λονδίνου συναγωνίζονταν στο μεγαλείο και στη χωρητικότητα τους αυτά του Δυτικού Λονδίνου. Το πρώτο που χτίστηκε ήταν το Μπράνσγουικ (1828), το οποίο κατέρρευσε τρεις μέρες μετά τα εγκαίνια, σκοτώνοντας 15 άτομα. Ακολούθησαν τα Παβίλιον στο Γουάιτ-τσάπελ (1828), Γκάρικ στη Λίμαν Στριτ (1831), Έφινγκχαμ (1834) επίσης στο Γουάιτ-τσάπελ, Στάνταρντ (1835) στο Σόρντιτς, Σίτι οβ Λάντον (1837) στο Νόρτον Φόλγκεϊτ κι έπειτα τα Γκρέσιαν και Μπριτάνια, το 1840 στο Χόξτον. Αν και πολύ δημοφιλή, από το 1860 και μετά, ένα ένα τα θέατρα αυτά άρχισαν να κλείνουν, τα κτίρια τους κατεδαφίστηκαν και η μνήμη τους άρχισε να ξεθωριάζει.[95]

1867, Πόστερ του θεάτρου Νάτιοναλ Στάνταρντ στο Shoreditch.

Υπήρχαν επίσης πολλά Γίντις θέατρα, ιδιαίτερα στο Γουάιτ-τσάπελ. Αυτά αναπτύχθηκαν σε επαγγελματικούς θιάσους με την άφιξη του Τζέικομπ Άντλερ το 1884 και το σχήμα του Ρωσο-εβραϊκός Λυρικός Θίασος. Το Παβίλιον ανέβαζε αποκλειστικά Γίντις παραστάσεις από το 1906. Έκλεισε τελικά το 1936 και κατεδαφἰστηκε το 1960. Άλλα σημαντικά Εβραϊκά θέατρα ήταν το Φέινμανς, το Εβραϊκό Εθνικό Θέατρο και το Γκραντ Πάλεϊ. Παρουσίαζαν παραστάσεις αποκλειστικά στα Γίντις και κατά κύριο λόγο μελοδράματα. Και τούτα παρήκμασαν, καθώς ηθοποιοί και κοινό και έφυγαν για πιο πλούσιες περιοχές είτε στο Δυτικό Λονδίνου είτε στην Νέα Υόρκη.[96]

Τα πάλαι ποτέ δημοφιλή Μιούσικ Χολ του Ανατολικού Λονδίνου έχουν ως επί το πλείστον συναντήσει την ίδια μοίρα με τα θέατρα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα συμπεριλαμβάνουν το Λάντον Μιούσικ Χολ (1856-1935) και το Ρόιαλ Κέμπριτζ Μιούσικ Χολ (1864-1936). Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα 'γιγάντιου παμπ χολ', το Γουίλτονς Μιούσικ Χολ (1858), διατηρείται στη θέση του στη Γκρέις Άλι , όπως επίσης και το Χόξτον Χολ (1863). Δείγμα πρώιμου χολ σε στιλ σαλούν, συνεχίζει να υπάρχει στη Χόξτον Στριτ στο Χόξτον. Πολλοί δημοφιλείς σταρ του Μιούσικ Χολ, κατάγονταν από το Ανατολικό Λονδίνο, συμπεριλαμβανομένης και της Μέρι Λόιντ. Η παράδοση του Μιούσικ Χολ συνεχίζει να ενυπάρχει στη μουσική και το τραγούδι που απαντώνται σε μερικές παμπ του Ανατολικού Λονδίνου. Τούτα συνοδεύονται από λιγότερο ευπρεπή θεάματα όπως το στριπτίζ, το οποίο έχει γίνει μόνιμο θέαμα σε μερικές παμπ τις περιοχής παρά τις αντιρρήσεις των αρχών.[97]

Το Χόξτον Χολ, ενεργό ακόμη 150 χρόνια από την ίδρυσή του

Το 1882 ο συγγραφέας και κοινωνικός σχολιαστής Γουόλτερ Μπέσαντ πρότεινε τη δημιουργία ενός Παλατιού της Ευχαρίστησης με συναυλιακούς χώρους, αναγνωστήρια, αίθουσες εκθέσεων, διάφορες σχολές και συχνότατα φεστιβάλ και χορούς.[98] Η πρότασή του συνέπεσε με το σχέδιο του επιχειρηματία και φιλάνθρωπου Έντμαντ Χέι Κάρι να χρησιμοποιήσει δικά του χρήματα και έσοδα από συνεισφορές για να οικοδομήσει ένα Λαϊκό Παλάτι στο Ανατολικό Λονδίνο. Πέντε στρέμματα αγοράστηκαν στο Μάιλ Εντ και στις 14 Μαΐου 1887 η Βασίλισσα Βικτωρία εγκαινίασε τα θεμέλια του Κουίνς Χολ. Το συγκρότημα ολοκληρώθηκε το 1892 και περιείχε βιβλιοθήκη, πισίνα, γυμναστήριο και χειμερινό κήπο. Το πρόγραμμά του ήταν ένα ιδιαίτερο κράμα δημοφιλούς διασκέδασης κι εκπαίδευσης. Συμμετοχές στα σχολεία του έφτασαν τις 8,000 την πρώτη χρονιά της λειτουργίας του και από το 1900 το Χολ φιλοξενούσε τα μαθήματα Πτυχίο Φυσικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Το 1931 το κτίριο καταστράφηκε από πυρκαγιά αλλά η εταιρεία 'Ντρέιπερς', από τους πρώτους χορηγούς του, επένδυσε τα απαραίτητα χρήματα για τη διάσωση του εκεί στεγαζόμενου τεχνικού κολλεγίου, το οποίο άνοιξε ξανά το 1934 ως Κουίν Μέρι Κόλετζ, Πανεπιστήμιο του Λονδίνου.[99] Ένα νέο Λαϊκό Παλάτι κατασκευάστηκε από την Μητροπολιτική Περιφέρεια του Στέπνι το 1937 αλλά έκλεισε τελικά το 1954.

Το επαγγελματικό θέατρο επέστρεψε για λίγο στο Ανατολικό Λονδίνο το 1972, με το σχηματισμό του Χαφ Μουν Θίατερ στον χώρο πρώην συναγωγής στο Όουλντγκέιτ. Το 1979, ο θίασος μετακόμισε σε μια πρώην εκκλησία Μεθοδιστών κοντά στο Στέπνι Γκριν. Αργότερα έχτισαν το δικό τους θέατρο στην περιοχή, ανοίγοντας το Μάιο 1985 με μια παραγωγή του Σουίνι Τοντ. Το θέατρο απόλαυσε επιτυχία, με πρεμιέρες των Ντάριο Φο, Έντουαρντ Μποντ και Στίβεν Μπέρκοφ αλλά στα μέσα της δεκαετίας του 1980 αναγκάστηκε να κλείσει ως οικονομικά ασύμφορο. Μετά από χρόνια αχρηστίας, έχει πλέον μετατραπεί σε παμπ.[100] Από το θέατρο ξεπήδησαν δύο ακόμη εγχειρήματα τέχνης: το Φωτογραφικό Εργαστήρι Χαφ Μουν και το Θέατρο Νέων Χαφ Μουν, τα οποία παραμένουν ενεργά στο Τάουερ Χάμλετς.[101]

Η πλέον δημοφιλής ποδοσφαιρική ομάδα με τους Ανατολικολονδρέζους είναι η Γουέστ Χαμ Γιουνάιτεντ, η οποία ιδρύθηκε το 1895. Οι 'άλλες' ομάδες του Ανατολικού Λονδίνου είναι η Λέιτον Όριεντ και σε μικρότερο βαθμό η Ντάγκεναμ και Ρέντμπριτζ.

Στις Μέρες μας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Άιλ οβ Ντογκς

Ιστορικά, το Ανατολικό Λονδίνο πάσχει από επενδυτική ανεπάρκεια, τόσο σε απόθεμα κτιρίων όσο και σε υποδομές. Από τη δεκαετία του 1950, η περιοχή συνεχίζει να παρουσιάζει σε σμίκρυνση όλες τις διαρθρωτικές και κοινωνικές αλλαγές που επηρέασαν την οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου. Επίσης χαρακτηρίζεται από μεγάλο ποσοστό Δημοτικών κατοικιών, κληρονομιά τόσο της κατεδάφισης των παραγκουπόλεων όσο και των καταστροφών που επέφερε ο πόλεμος.[102] Το σταδιακό κλείσιμο των αποβαθρών, οι περικοπές στους σιδηροδρόμους, το κλείσιμο και η μετεγκατάσταση της βιομηχανίας συνέβαλαν στην οικονομική και κοινωνική συρρίκνωση της περιοχής λόγω της εξάλειψης πολλών θέσεων χαμηλής και ημι-ειδικευμένης εργασίας. Ωστόσο, με τη δημιουργία του Οργανισμού Ανάπτυξης του Παλαιού Λιμανιού του Λονδίνου (LDDC) στη δεκαετία του 1980 έχουν πραγματοποιηθεί έργα αστικής ανάπλασης, αρχής γενομένης με το Κανέρι Γουόρφ στο Άιλ οβ Ντογκς. Πολλές από τις πολυκατοικίες του 1960 έχουν είτε κατεδαφιστεί και αντικατασταθεί από χαμηλότερου ύψους οικοδομές είτε έχουν ανακαινιστεί.[103] Επίσης η περιοχή γύρω από Παλιά Αγορά του Σπίταλφίλντς και της Μπρικ Λέιν έχει ανακαινιστεί εκτενώς.

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, τόσο η Περιφερειακή γραμμή (District Line) του μετρό (1902) όσο και η Κεντρική γραμμή (Central Line) (1946) είχαν υπερβεί κατά πολύ την χωρητικότητά τους.[104][105] Η κατασκευή του Ελαφρού Σιδηρόδρομου των Ντοκλάντς (Docklands Light Railway) το 1987 και η επέκταση της Ιωβιλαίας γραμμή (Jubilee Line) το 1999 έχουν βελτιώσει τη σιδηροδρομική συγκοινωνία αποσυμφορίζοντάς την. Υπήρχε επίσης ένα σχέδιο για την κατασκευή ενός επιπλέον εσωτερικού αυτοκινητοδρόμου το οποίο δεν υλοποιήθηκε παρά ελάχιστα.[106] Ωστόσο, η αυτοκίνηση έχει βελτιωθεί με την ολοκλήρωση της σήραγγας σύνδεσης στο Λάιμχάους (Limehouse Link tunnel) το 1993 και τη σύνδεση του Α12 με τη σήραγγα του Μπλαάκγουελ λίγο αργότερα. Η επέκταση της γραμμής του Ανατολικού Λονδίνου προς το βορά, στα σύνορα μεταξύ Ίσλινγκτον και Χάκνι, παρέχει περαιτέρω ταξιδιωτικές συνδέσεις από το 2010. Από το 2017, η Κρόσρέιλ γραμμή 1 αναμένεται να δημιουργήσει ένα ταχύτατο σιδηροδρομική δρομολόγιο από τα ανατολικά προς τα δυτικά του Λονδίνου, με μια μεγάλη διασταύρωση στο Γουάιτ-Τσάπελ. Τέλος δύο νέα περάσματα του Τάμεση προβλέπονται, για το μετρό στο Μπέκτον (Thames Gateway Bridge)[107] και μια οδική σήραγγα στο Σίλβερτάουν (Silvertown Link road tunnel), που θα συμπληρώσει το υπάρχον τούνελ στο Μπλακγουόλ (Blackwall Tunnel).[108]

Το Ολυμπιακό Στάδιο υπό κατασκευή.

Οι Ολυμπιακοί και Παραολυμπιακοί Αγώνες του 2012 θα πραγματοποιηθούν στο Ολυμπιακό Πάρκο το οποίο κατασκευάστηκε σε πρώην βιομηχανική γη κοντά στον ποταμό Λι. Πέρα από τις αθλητικές εγκαταστάσεις και το Ολυμπιακό χωριό, τα έργα βιομηχανικής και τεχνικής υποδομής που παρήχθησαν αναμένονται να βοηθήσουν περαιτέρω στην οικονομική αναγέννηση της περιοχής.[10] Αυτά συνδέονται με το νέο διεθνή σταθμό στο Στράτφορντ του Νιούχαμ και τη μελλοντική ανάπτυξη της πόλης του Στράτφορντ.[109] Επίσης στο Νιούχαμ είναι και το Αεροδρόμιο του Λόντον Σίτι, ένα μικρό αεροδρόμιο που εξυπηρετεί εσωτερικά και ευρωπαϊκά δρομολόγια μικρών αποστάσεων, το οποίο χτίστηκε το 1986 στην θέση της Αποβάθρας του Γεωργίου Ε΄. Στην ίδια περιοχή βρίσκεται και το Πανεπιστήμιο του Ανατολικού Λονδίνου με την νέα του πανεπιστημιόπολη, ενώ κοντά, στο Μάιλ Εντ, οικοδομήθηκαν οι νέες ιατρικές μονάδες της πανεπιστημιόπολης του Κουίν Μέρι.

Ωστόσο, μεγάλο μέρος της περιοχής παραμένει μία από τις φτωχότερες στη Βρετανία και περιλαμβάνει ορισμένες από τις πλέον στερημένες γειτονιές της πρωτεύουσας. Και τούτο παρά την αύξηση των τιμών των ακινήτων και την εκτεταμένη κατασκευή πολυτελών διαμερισμάτων κυρίως γύρω από τις πρώην αποβάθρες και κατά μήκος του Τάμεση. Με την αύξηση των τιμών σε άλλα σημεία της πρωτεύουσας και τη διαθεσιμότητα εγκαταλελειμμένων εκτάσεων, το Ανατολικό Λονδίνο έχει γίνει μια από τις πλέον επιθυμητές τοποθεσίες για επενδύσεις.[11]

Λογοτεχνία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Ανατολικό Λονδίνο αποτέλεσε επανειλημμένα το αντικείμενο κοινοβουλευτικών και άλλων ερευνών των κοινωνικών συνθηκών από τον 19ο αιώνα, π.χ. Εργασία και Ανέχεια στο Λονδίνο (1851) του Χένρι Μέιχιου και Ζωή και Εργασία των Ανθρώπων του Λονδίνου (εκτεταμένη τρίτη έκδοση σε 17 τόμους, 1902-03) του Τσαρλς Μπουθ. Αφηγήσεις των εμπειριών τους στο Ανατολικό Λονδίνο έγραψαν επίσης ο Τζακ Λόντον (1903), Οι Άνθρωποι της Αβύσσου και ο Τζορτζ Όργουελ, Οι Αλήτες του Παρισιού και του Λονδίνου (1933) και ο Εβραίος συγγραφέας Ιμάνουελ Λίντβινοφ (αγγλ.:Emanuel Litvinoff) στο αυτοβιογραφικό του μυθιστόρημα Ταξίδι σ΄ένα Μικρό Πλανήτη (Journey Through a Small Planet), την πληρέστερη και απολαυστικότερη περιγραφή της Εβραϊκής εμπειρίας στο Ανατολικό Λονδίνο (1972). Μία ακόμη λεπτομερής μελέτη της κοινωνικικής ζωής στο Μπέθναλ Γκριν πραγματοποιήθηκε τη δεκαετία του 1950 από τους κοινωνιολόγους Μάικλ Γιανγκ (Michael Young) και Πίτερ Γουίλμοτ (Peter Willmott) στο Οικογέnεια και Συγγένεια στο Ανατολικό Λονδίνο (Family and Kinship in East London).

Από τους πρώτους συγγραφείς που απεικόνισαν το Ανατολικό Λονδίνο στα μυθιστορήματά τους ήταν ο Κάρολος Ντίκενς. Ο κοινός μας φίλος (Our Mutual Friend, 1864-1865), Τα Μεταθανάτια Έγγραφα του Πίκουικ Κλαμπ (The Posthumous Papers of the Pickwick Club, 1836-37), ο Όλιβερ Τουΐστ (1838) είναι μερικά μόνο από τα μυθιστορήματά του τον οποίων η δράση τοποθετείται μερικά στο Ανατολικό Λονδίνο. Ο χαρακτήρας του Φάγκιν στο Όλιβερ Τουίστ πρέπει να βασίζεται στον Άικι Σόλομον, έναν από τους πλέον κακόφημους κλεπταποδόχους που λυμαίνονταν το Γουάιτ-τσάπελ τη δικαετία του 1820.[110] Ο ίδιος ο Ντίκενς επισκεπτόταν συχνά τα θέατρα και τα μιούσικ χολ των Χόξτον, Σόρντιτς και Γουάιτ-τσάπελ κι έγραψε για τις επισκέψεις του στα άρθρα και τα ημερολόγιά του.[111] Η επίσκεψή του σε χασισοποτείο του Μπλούγκέιτ Φιλντς ενέπνευσε συγκεκριμένες σκηνές στην τελευταία και ατελή του νουβέλα Το μυστήριο του Έντουϊν Ντρουντ (Το μυστήριο του Έντουϊν Ντρουντ, 1870).[112]

Ο Άρθουρ Μόρισον (Arthur Morrison), γέννημα θρέμμα του Ανατολικού Λονδίνου, έγραψε το Παιδί του Τζέιγκο (A Child of the Jago, 1896), μια φανταστική αφήγηση της φτώχειας και της αθλιότητας στη γειτονιά της Όουλντ Νίκολ Στριτ. Ο Όσκαρ Ουάιλντ δεν άφησε απαρατήρητες τις επισκέψεις καθωσπρέπει ανδρών στα κέντρα διασκέδασης του Γουάιτ-τσάπελ[113] κι έστειλε εκεί τον φιλήδονο ήρωα του Ντόριαν Γκρέη να δοκιμάσει τις προσφερόμενες απολαύσεις στο Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέη (1891). Ο Σαξ Ρόμερ, δημιουργός του Δρ. Φου Μαντσού, ενός από τους σατανικότερους αρχικακούς του 20ου αιώνα, τοποθέτησε άπειρες σκηνές στα χασισοποτεία του Λάιμχάους, σε μια σειρά μυθιστορημάτων με πρώτο το Μυστήριο του Δρ. Φου Μαντσού (1913).

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Oxford Dictionary of London Place Names A Mills (2000).
  2. ↑ Από το 1801 ως το 1821, ο πληθυσμός του Μπέθναλ Γκριν υπερδιπλασιάστηκε και ως το 1831 είχε τριπλασιαστεί (δείτε τον πίνακα στο τμήμα για τον πληθυσμό) Οι νεοφερμένοι ήταν κατά κύριο λόγο υφαντές. Δείτε και Andrew August Poor Women's Lives: Gender, Work, and Poverty in Late-Victorian London pp 35-6 (Fairleigh Dickinson University Press, 1999) ISBN 0-8386-3807-4.
  3. ↑ Στις αρχές του 19ου αιώνα πάνω από 11.000 κάτοικοι ζούσαν σε ανθυγιεινές συνθήκες σε μια έκταση μικρότερη των 2 τετρ. χιλιομέτρων στην περιοχή της Αγίας Αικατερίνης.
  4. ↑ 4,0 4,1 London: A Social History by Roy Porter (Penguin; New Ed, London 5 Oct 2000) ISBN 978-0-14-010593-3.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 The East End Alan Palmer, (John Murray, London 1989) ISBN 0-7195-5666-X.
  6. ↑ 6,0 6,1 Bethnal Green: Settlement and Building to 1836, A History of the County of Middlesex: Volume 11: Stepney, Bethnal Green (1998), pp. 91–5. Date accessed: 11 Σεπτεμβρίου 2011.
  7. ↑ 7,0 7,1 Irish in Britain John A. Jackson, p. 137–9, 150 (Routledge & Kegan Paul, 1964).
  8. ↑ 8,0 8,1 The Jews Αρχειοθετήθηκε 2007-09-27 στο Wayback Machine., A History of the County of Middlesex: Volume 1: Physique, Archaeology, Domesday, Ecclesiastical Organization, The Jews, Religious Houses, Education of Working Classes to 1870, Private Education from Sixteenth Century (1969), pp. 149–51.Ανακτήθηκε: 11 Σεπτεμβρίου 2011.
  9. ↑ 9,0 9,1 The Spatial Form of Bangladeshi Community in London's East End Iza Aftab Αρχειοθετήθηκε 2008-02-27 στο Wayback Machine. (UCL) (particularly background of Bangladeshi immigration to the East End). Ανακτήθηκε: 11 Σεπτεμβρίου 2011.
  10. ↑ 10,0 10,1 Olympic Park: Legacy Αρχειοθετήθηκε 2011-08-18 στο Wayback Machine.. Ανακτήθηκε 11 Σεπτεμβρίου 2011.
  11. ↑ 11,0 11,1 Chris Hammett Unequal City: London in the Global Arena (2003) Routledge ISBN 0-415-31730-4.
  12. ↑ 'Londoners Over the Border', in Household Words Charles Dickens 390 Αρχειοθετήθηκε 2007-10-24 στο Wayback Machine. 12 September 1857 (Newham archives) accessed 18 September 2007.
  13. ↑ West Ham: Introduction, A History of the County of Essex: Volume 6 (1973), pp. 43-50 accessed: 23 February 2008.
  14. ↑ 14,0 14,1 Becontree hundred: East Ham, A History of the County of Essex: Volume 6 (1973), pp. 1-8 18 September 2007.
  15. ↑ Jack London, The People of the Abyss (1903). Ελεύθερο βιβλίο The People of the Abyss στο Project Gutenberg
  16. ↑ The Concise Oxford Dictionary.
  17. ↑ New Universal Unabridged Dictionary'.'
  18. ↑ Estuary English David Rosewarne Times Educational Supplement, (19 October 1984) accessed 20 November 2007.
  19. ↑ Call The Midwife: A True Story Of The East End In The 1950s, Worth, Jennifer (Phoenix; reprinted edition 6 Mar 2008) 978-0753823835.
  20. ↑ Stepney, Old and New London: Volume 2 (1878), pp. 137-142 accessed: 17 November 2007.
  21. ↑ Houses of Cistercian monks: Abbey of Stratford Langthorne, A History of the County of Essex: Volume 2 (1907), pp. 129-133 accessed: 30 April 2008.
  22. ↑ The ancient parish of Barking: Introduction, A History of the County of Essex: Volume 5 (1966), pp. 184-190 accessed: 20 November 2007.
  23. ↑ The Spitalfields Riots 1769 Αρχειοθετήθηκε 2004-08-22 στο Wayback Machine. London Metropolitan Archives accessed on 10 November 2006.
  24. ↑ Curiosities of London: Exhibiting the Most Rare and Remarkable John Timbs, pp. 33 (London, 1855).
  25. ↑ 1878 Foundation Deed Of The Salvation Army Αρχειοθετήθηκε 2012-05-25 στο Wayback Machine. (Salvation Army history) accessed 15 February 2007.
  26. ↑ History of Barnardo's Homes Αρχειοθετήθηκε 2010-05-29 στο Wayback Machine. (Barnardo's 2007) accessed 29 May 2007.
  27. ↑ Toynbee Hall Αρχειοθετήθηκε 2007-09-30 στο Wayback Machine. (Sparticus Educational) accessed 26 September 2007.
  28. ↑ East End 1888 William Fishman (Duckworth 1998) ISBN 0-7156-2174-2.
  29. ↑ East End Jewish Radicals 1875-1914 William J Fishman (Five Leaves Publications, 2004) ISBN 0-907123-45-7.
  30. ↑ The Battleship Potemkin and Stepney Green Αρχειοθετήθηκε 2007-02-13 στο Wayback Machine. (East London History Society) accessed on 10 November 2006.
  31. ↑ Stalin, Man of the Borderlands Alfred J. Rieber The American Historical Review, 106.5 December 2001 (The History Cooperative).
  32. ↑ Chapter 16: My Second Foreign Exite: German Socialism Trotsky, Leon My Life (Charles Schribner’s Sons, NY, 1930) Marxist Internet Archive, accessed 27 February 2008.
  33. ↑ The Great Dock Strike of 1889 Αρχειοθετήθηκε 2009-01-08 στο Wayback Machine. Smith and Nash, The Story of the Dockers' Strike (1889) in London Docklands History for GCSE, accessed 18 September 2007.
  34. ↑ Angela Georgina Burdett-Coutts in National Dictionary of Biography accessed 3 February 2007.
  35. ↑ Social Policy: From the Victorians to the Present Day Susan Morris Αρχειοθετήθηκε 2008-05-11 στο Wayback Machine. (LSE seminars) accessed 10 November 2006.
  36. ↑ Life and Labour of the People in London (London: Macmillan, 1902-1903) at The Charles Booth on-line archive accessed 10 November 2006.
  37. ↑ The Webbs: Beatrice (1858-1943) and Sidney (1859-1947) Αρχειοθετήθηκε 2009-07-25 στο Wayback Machine. (The history of the LSE) accessed 15 November 2007.
  38. ↑ Barbara Castle, Sylvia and Christabel Pankhurst (Penguin Books, 1987) ISBN 0-14-008761-3.
  39. ↑ Poplarism, 1919-25: George Lansbury and the Councillors' Revolt Noreen Branson (Lawrence & Wishart, 1980) ISBN 0-85315-434-1.
  40. ↑ Building the Great Eastern Αρχειοθετήθηκε 2008-02-11 στο Wayback Machine. Port Cities: London, accessed 17 April 2007.
  41. ↑ West India Docks (1803-1980) Αρχειοθετήθηκε 2008-02-03 στο Wayback Machine. Port Cities: London, accessed 29 September 2007.
  42. ↑ East India Docks (1806-1967) Αρχειοθετήθηκε 2008-02-19 στο Wayback Machine. Port Cities: London, accessed 29 September 2007.
  43. ↑ London Docks (1805-1971) Αρχειοθετήθηκε 2008-04-11 στο Wayback Machine. Port Cities: London, accessed 29 September 2007.
  44. ↑ St Katharine Docks (1828-1969) Αρχειοθετήθηκε 2008-04-11 στο Wayback Machine. Port Cities: London, accessed 29 September 2007.
  45. ↑ Millwall Docks (1868-1980) Αρχειοθετήθηκε 2008-04-11 στο Wayback Machine. Port Cities: London, accessed 29 September 2007.
  46. ↑ Our Home Railways (Volume 2) W.J. Gordon (1910, Frederick Warne & Co, London).
  47. ↑ Bow Disused stations, site record, Subterranea Britannica, accessed 23 October 2007.
  48. ↑ Royal Victoria Dock (1855-1981) Αρχειοθετήθηκε 2008-03-11 στο Wayback Machine. Port Cities: London, accessed 29 September 2007.
  49. ↑ Royal Albert Dock (1880-1980) Αρχειοθετήθηκε 2008-02-15 στο Wayback Machine. Port Cities: London, accessed 29 September 2007.
  50. ↑ King George V Dock (1921-1981) Αρχειοθετήθηκε 2008-04-11 στο Wayback Machine. Port Cities: London, accessed 29 September 2007.
  51. ↑ Royal Docks - a short History Αρχειοθετήθηκε 2017-08-11 στο Wayback Machine. Royal Docks Trust (2006) accessed 18 September 2007.
  52. ↑ What lies beneath ... East End of London Αρχειοθετήθηκε 2007-12-19 στο Wayback Machine. East London History Society accessed 5 Oct 2007.
  53. ↑ Poor Women's Lives: Gender, Work, and Poverty in Late-Victorian London, August, Andrew (Fairleigh Dickinson University Press, 1999) ISBN 0-8386-3807-4.
  54. ↑ 'Bethnal Green: Building and Social Conditions from 1837 to 1875', A History of the County of Middlesex: Volume 11: Stepney, Bethnal Green (1998), pp. 120-26 accessed: 14 November 2006.
  55. ↑ Hovels to High Rise: State Housing in Europe Since 1850 Anne Power (Routeledge, 1993) ISBN 0-415-08935-2.
  56. ↑ The estate of Sir Charles Wheler and the Wilkes family, Survey of London: volume 27: Spitalfields and Mile End New Town Great Eastern Buildings (1957), pp. 108-115. accessed 17 May 2008.
  57. ↑ Walks Through History: Exploring the East End, Taylor, Rosemary (Breedon Books 2001) ISBN 1-85983-270-9.
  58. ↑ Bethnal Green: Building and Social Conditions from 1915 to 1945, A History of the County of Middlesex: Volume 11: Stepney, Bethnal Green (1998), pp. 132-135 accessed: 10 October 2007.
  59. ↑ From Here to Obscurity Yoel Sheridan (Tenterbooks, 2001) ISBN 0-9540811-0-2.
  60. ↑ 60,0 60,1 Πυκνή νεφοκάλυψη έκανε απαγορευτική την πτήση Γερμανικών αεροσκαφών στις 2 Νοεμβρίου 1940, διαφορετικά το Λονδίνο θα βομβαρδιζόταν για διαδοχικές νύχτες. Docklands at War - The Blitz Αρχειοθετήθηκε 2011-02-15 στο Wayback Machine. The Museum in Docklands accessed 27 February 2008.
  61. ↑ Remembering the East End:The Second World War Αρχειοθετήθηκε 2012-02-20 στο Wayback Machine. Age-exchange accessed 14 November 2007.
  62. ↑ Mass-Observation Archive: Topic Collections:Air Raids 1938-45 (Box TC23/9/T) University of Sussex, special collections accessed 15 November 2007.
  63. ↑ Mass-Observation Archive: Topic Collections:Anti-Semitism survey 1939-51 University of Sussex, special collections accessed 15 November 2007.
  64. ↑ Best and worst of art bites the dust Αρχειοθετήθηκε 2014-06-06 στο Wayback Machine. Roberts, Alison The Times, London, 12 January 1994 accessed 5 October 2007.
  65. ↑ Η κατασκευή προκατασκευασμένων σπιτιών λειτούργησε υπό την επίβλεψη της Επιτροπής Μπερτ σύμφωνα με το Νόμο περί Προσωρινής Στέγασης του 1944.
  66. ↑ The Lansbury Estate: Introduction and the Festival of Britain exhibition, Survey of London: volumes 43 and 44: Poplar, Blackwall and Isle of Dogs (1994), pp. 212-23 accessed: 18 September 2007.
  67. ↑ London's First Chinatown Αρχειοθετήθηκε 2012-07-16 στο Wayback Machine. Port Cities: London, accessed 29 May 2007
  68. ↑ Επιπλέον αρωγή διανέμονταν στο Γιόρκσάιαρ Στίνγκο, Στη νότια πλευρά της Μάριλμπόουν Ρόουν.
  69. ↑ Braidwood, Stephen Black Poor and White Philanthropists: London's Blacks and the Foundation of the Sierra Leone Settlement 1786 - 1791 (Liverpool University Press, 1994).
  70. ↑ Geoffrey Bell, The other Eastenders : Kamal Chunchie and West Ham's early black community (Stratford: Eastside Community Heritage, 2002)
  71. ↑ 71,0 71,1 London from the Air Αρχειοθετήθηκε 2007-07-01 στο Wayback Machine. East London History Society accessed 5 July 2007.
  72. ↑ Exploring the vanishing Jewish East End Αρχειοθετήθηκε 2006-05-15 στο Wayback Machine. London Borough of Tower Hamlets accessed 26 Sep 2007.
  73. ↑ Dispersing the Myths about Asylum Helen Shooter, March 2003 Αρχειοθετήθηκε 2007-09-27 στο Wayback Machine. (Socialist Review) accessed 1 October 2007.
  74. ↑ Aliens Act 1905 (5 Edward VII c.13) (UK Government Acts) available online at Moving Here.
  75. ↑ Day the East End said 'No pasaran' to Blackshirts by Audrey Gillan, The Guardian, 30 September 2006. Retrieved 17 April 2007.
  76. ↑ Troyna, Barry and Carrington, Bruce Education, Racism and Reform pp. 30–31 (Taylor & Francis, 1990) ISBN 0-415-03826-X.
  77. ↑ Life sentence for London nailbomber Αρχειοθετήθηκε 2006-04-03 στο Wayback Machine., The Job, published by the London Metropolitan Police, 30 June 2000; accessed: 17 April 2007.
  78. ↑ Bangladeshi population estimates Αρχειοθετήθηκε 2011-06-13 στο Wayback Machine. - Tower Hamlets Neighbourhood Statistics (Office for National Statistics). (13 July 2006). Retrieved on 2009-03-27.
  79. ↑ History of the Marine Support Unit (Metropolitan Police) accessed 24 January 2007.
  80. ↑ Records of Service (Metropolitan Police) accessed 23 Oct 2007.
  81. ↑ Early Murder Investigations Αρχειοθετήθηκε 2019-03-02 στο Wayback Machine. The Official Encyclopaedia of Scotland Yard, accessed 23 October 2007.
  82. ↑ History of the Metropolitan Police: Time Line 1829 - 1849 (Metropolitan Police) accessed 23 October 2007.
  83. ↑ 83,0 83,1 Prostitution in maritime London Αρχειοθετήθηκε 2004-09-19 στο Wayback Machine. Port Cities: London, accessed 29 September 2007.
  84. ↑ 19th century responses to prostitution Αρχειοθετήθηκε 2007-10-28 στο Wayback Machine. Port Cities: London, accessed 29 September 2007.
  85. ↑ Prostitution in maritime London Αρχειοθετήθηκε 2007-10-28 στο Wayback Machine. Port Cities: London, accessed 29 September 2007.
  86. ↑ The Houndsditch Murders and the Siege of Sidney Street, Donald Rumbelow, ISBN 0-491-03178-5.
  87. ↑ Statement in Lord's Northern Ireland debate The Lord Privy Seal (Viscount Cranborne) 12 February 1996 (Lord's Hansard, UK Parliament) accessed 26 September 2007.
  88. ↑ Οι νεκροί στο Σπίταλφιλντς υπολογίστηκαν το 1665 σε 3.000 ανά 400 τετραγωνικά μέτρα, (source: London from the Air).
  89. ↑ Princess Alice Disaster Thames Police Museum accessed 19 September 2007.
  90. ↑ East London in Mourning Αρχειοθετήθηκε 2012-02-18 στο Wayback Machine. (Peace Pledge Union) accessed 2 April 2007
  91. ↑ The Silvertown Explosion: London 1917 Graham Hill and Howard Bloch (Stroud: Tempus Publishing 2003). ISBN 0-7524-3053-X.
  92. ↑ Collapse: Why Buildings Fall Down Phil Wearne (Channel 4 books) ISBN 0-7522-1817-4.
  93. ↑ Red Lion Theatre, Whitechapel Christopher Phillpotts (CrossRail Documentary Report, prepare by MoLAS Αρχειοθετήθηκε 2007-12-01 στο Wayback Machine. accessed 17 Nov 2007.
  94. ↑ William Shakespeare: A Compact Documentary Life Samuel Schoenbaum (Oxford University Press, 1987) ISBN 0-19-505161-0.
  95. ↑ Theatre in the Victorian Age Michael Booth (CUP 1991) pp. 4-6.
  96. ↑ The end of Yiddish theatre Αρχειοθετήθηκε 2007-04-08 στο Wayback Machine. East London History Society accessed on 29 April 2007.
  97. ↑ Lara Clifton Baby Oil and Ice: Striptease in East London (DoNotPress, 2002) ISBN 1-899344-85-3.
  98. ↑ In Walter Besant All Sorts and Conditions of Men (1882).
  99. ↑ From Palace to College - An illustrated account of Queen Mary College G. P. Moss and M. V. Saville pp. 39-48 (University of London 1985) ISBN 0-902238-06-X.
  100. ↑ Royal Holloway Half Moon Theatre archive Αρχειοθετήθηκε 2007-10-05 στο Wayback Machine. Archives in M25, accessed 23 October 2007.
  101. ↑ British Photography 1945-80: Part 4: Britain in the 70s Αρχειοθετήθηκε 2007-01-26 στο Wayback Machine. The New York Times online, accessed 23 May 2007.
  102. ↑ Poverty, Housing Tenure and Social Exclusion Peter Lee and Alan Murie, (The Policy Press in association with the Joseph Rowntree Foundation, 1997) ISBN 1-86134-063-X.
  103. ↑ Housing associations, also known as registered social landlords, active in the East End, include: BGVPHA (Bethnal Green and Victoria Park Housing Association, Tower Hamlets Community Housing, Poplar HARCA and EastendHomes.
  104. ↑ District line facts Αρχειοθετήθηκε 2007-09-30 στο Wayback Machine. TfL accessed 23 October 2007
  105. ↑ An extended history of the Central line Αρχειοθετήθηκε 2008-09-14 στο Wayback Machine. TfL accessed 23 October 2007.
  106. ↑ East Cross Route Αρχειοθετήθηκε 2007-09-28 στο Wayback Machine. (Chris's British Road Directory) accessed 23 Oct 2007
  107. ↑ Thames Gateway Bridge Transport Projects in London Αρχειοθετήθηκε 2007-07-05 στο Wayback Machine. (alwaystouchout) accessed 20 July 2007.
  108. ↑ Silvertown Link Transport Projects in London Αρχειοθετήθηκε 2007-07-05 στο Wayback Machine. (alwaystouchout) accessed 20 July 2007
  109. ↑ Webster, Ben (2006-04-21). «Ghost train station that cost £210 m» (στα αγγλικά). The Times (London). http://www.timesonline.co.uk/article/0,,2-2144275,00.html. Ανακτήθηκε στις 2007-07-24. 
  110. ↑ Ed Glinert (2000) A Literary Guide to London: 256.
  111. ↑ Commercial Traveller Charles Dickens (1865.)
  112. ↑ Peter Ackroyd (1990) Dickens: 1046.
  113. ↑ William Taylor (2001) This Bright Field: A Travel Book in One Place.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ανατολικό_Λονδίνο&oldid=10217493"