Αιμοφόρο αγγείο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αιμοφόρο αγγείο
Διάγραμμα του ανθρώπινου κυκλοφορικού συστήματος.
Details
SystemΚυκλοφορικό σύστημα
Identifiers
Λατινικάvas sanguineum
TAA12.0.00.001
FMA63183

Τα αιμοφόρα αγγεία είναι τα αγγεία του κυκλοφορικού συστήματος που μεταφέρουν το αίμα σε όλο το ανθρώπινο σώμα. Αυτά τα αγγεία μεταφέρουν κύτταρα αίματος, θρεπτικά συστατικά και οξυγόνο στους ιστούς του σώματος. Επίσης απομακρύνουν τα απόβλητα και το διοξείδιο του άνθρακα από τους ιστούς.[1] Τα αιμοφόρα αγγεία είναι αναγκαία για τη διατήρηση της ζωής, επειδή όλοι οι ιστοί του σώματος βασίζονται σε αυτά.[2]

Υπάρχουν πέντε τύποι αιμοφόρων αγγείων: οι αρτηρίες, οι οποίες μεταφέρουν το αίμα μακριά από την καρδιά, τα αρτηρίδια, τα τριχοειδή αγγεία, όπου γίνεται η ανταλλαγή νερού και χημικών ουσιών μεταξύ του αίματος και των ιστών, τα φλεβίδια, και οι φλέβες, που μεταφέρουν αίμα από τα τριχοειδή αγγεία πίσω προς την καρδιά.[1][3]

Σχηματική αναπαράσταση της πνευμονικής και της συστηματικής κυκλοφορίας.

Τα αγγεία αποτελούν δύο κλειστά συστήματα σωλήνων που ξεκινούν και τελειώνουν στην καρδιά. Ένα σύστημα, η πνευμονική κυκλοφορία, μεταφέρει αίμα από τη δεξιά κοιλία στους πνεύμονες και πίσω στον αριστερό κόλπο. Το άλλο σύστημα, η συστηματική κυκλοφορία μεταφέρει αίμα από την αριστερή κοιλία στους ιστούς σε όλα τα μέρη του σώματος και στη συνέχεια επιστρέφει το αίμα στον δεξιό κόλπο.[4]

Τύποι αιμοφόρων αγγείων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα αιμοφόρα αγγεία ταξινομούνται σε πέντε ομάδες, εκ των οποίων οι τρεις είναι οι κύριες:

  • Οι αρτηρίες: Είναι υπεύθυνες για τη μεταφορά αίματος από την καρδιά στα όργανα, τη μεταφορά οξυγόνου (εκτός από τις πνευμονικές αρτηρίες που μεταφέρουν το αίμα με διοξείδιο του άνθρακα) και θρεπτικών συστατικών. Αυτό το αίμα ονομάζεται αρτηριακό ή οξυγονωμένο στη μεγάλη κυκλοφορία. Οι αρτηρίες έχουν χοντρά και ελαφρώς ελαστικά τοιχώματα, καθώς αντέχουν σε μεγάλη πίεση. Οι μύες των τοιχωμάτων τους, που είναι λείου μυϊκού τύπου (ανάλογα με το αυτόνομο νευρικό σύστημα), τους επιτρέπουν να συστέλλονται και να διαστέλλονται για να ελέγχουν την αρτηριακή πίεση και την ποσότητα του αίματος που φτάνει στα όργανα.[5]
  • Τα αρτηρίδια: Είναι το αποτέλεσμα των διακλαδώσεων των αρτηριών, αυτές οδηγούν το αίμα στα τριχοειδή αγγεία. Τα τοιχώματά τους αποτελούνται από λείους μυες.[6][4]
  • Τα τριχοειδή αγγεία: Αγγεία με πολύ λεπτά τοιχώματα που χρησιμεύουν για να επικοινωνούν τα αρτηρίδια με τα φλεβίδια. Χρησιμεύουν για την τροφοδοσία οξυγόνου και θρεπτικών ουσιών στους ιστούς. Τα απόβλητα και το διοξείδιο του άνθρακα επιστρέφουν από τους ιστούς στα φλεβίδια. Ο μεγαλύτερος αριθμός τους βρίσκεται στους ενεργούς ιστούς. Ιστοί όπως οι σκελετικοί μύες, το συκώτι και τα νεφρά έχουν εκτεταμένα τριχοειδή δίκτυα επειδή είναι μεταβολικά ενεργά και απαιτούν άφθονη παροχή οξυγόνου και θρεπτικών συστατικών. Άλλοι ιστοί, όπως ο συνδετικός ιστός, έχουν λιγότερα τριχοειδή αγγεία. Η επιδερμίδα του δέρματος και ο φακός και ο κερατοειδής του ματιού στερούνται παντελώς τριχοειδούς δικτύου.[4]
  • Τα φλεβίδια: Τα φλεβίδια είναι αυτά που συλλέγουν το αίμα από τα τριχοειδή αγγεία. Όταν τα φλεβίδια ενώνονται σχηματίζουν τις φλέβες.[7]
  • Οι φλέβες: Μεταφέρουν αίμα από τα όργανα και τους ιστούς στην καρδιά, εκτός από τις φλέβες που αποτελούν την πυλαία φλέβα που πηγαίνει πρώτα στο ήπαρ και από εκεί στους πνεύμονες, όπου το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) ανταλλάσσεται με οξυγόνο από τον εισπνεόμενο αέρα (εκτός, επίσης, στις πνευμονικές φλέβες, όπου μεταφέρεται οξυγονωμένο αίμα). Αυτό το αίμα ονομάζεται φλεβικό και έχει πιο σκούρο χρώμα. Έχουν βαλβίδες μιας κατεύθυνσης που εμποδίζουν την ανάστροφη ροή του αίματος (φλεβικές βαλβίδες). Οι φλέβες της γενικής κυκλοφορίας φέρνουν αίμα από όλες τις περιοχές του σώματος στον δεξιό κόλπο της καρδιάς. Περιλαμβάνουν τις φλέβες που αδειάζουν στην καρδιά, αυτές που πηγαίνουν στην άνω κοίλη φλέβα και στην κάτω κοίλη φλέβα. Μεταφέρουν αποξυγονωμένο αίμα.[4] Το τοίχωματά τους αποτελούνται από τρεις χιτώνες, ίδιους με τις αρτηρίες, αν και πιο λεπτούς: τον έξω χιτώνα, το μέσο χιτώνα και τον έσω χιτώνα.[5][4]

Κατεύθυνση αίματος

Καρδιά → Αρτηρίες → Αρτηρίδια → Τριχοειδή αγγεία → Φλεβίδια → Φλέβες → Καρδιά.

Απεικόνιση των αιμοφόρων αγγείων κατά σειρά επικοινωνίας: αρτηρίες, αρτηρίδια, τριχοειδή αγγεία, φλεβίδια και φλέβες.[8]
Απεικόνιση των αιμοφόρων αγγείων κατά σειρά επικοινωνίας: αρτηρίες, αρτηρίδια, τριχοειδή αγγεία, φλεβίδια και φλέβες.[8]

Δομή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δομή τοιχώματος αρτηρίας.

Τα τρία στρώματα ενός αιμοφόρου αγγείου είναι ένα εσωτερικό στρώμα (ο έσω χιτώνας), ένα μεσαίο στρώμα (ο μέσος χιτώνας) και ένα εξωτερικό στρώμα (ο έξω χιτώνας).[5]

  • Έσω χιτώνας: Το εσωτερικό στρώμα αποτελείται από ένα στρώμα ενδοθηλιακών κυττάρων και υποστηρίζεται από το έσω ελαστικό πέταλο. Τα ενδοθηλιακά κύτταρα βρίσκονται σε άμεση επαφή με τη ροή του αίματος.[9]
  • Μέσος χιτώνας: Το μεσαίο στρώμα είναι παχύτερο στις αρτηρίες, ιδιαίτερα στις μεγάλες αρτηρίες, και αποτελείται από λεία μυϊκά κύτταρα αναμεμειγμένα με ελαστικές ίνες. Τα μυϊκά κύτταρα και οι ελαστικές ίνες κυκλώνουν το αγγείο. Σε μεγαλύτερα αγγεία ο μέσος χιτώνας αποτελείται κυρίως από ελαστικές ίνες. Καθώς οι αρτηρίες γίνονται μικρότερες, ο αριθμός των ελαστικών ινών μειώνεται ενώ ο αριθμός των λείων μυϊκών ινών αυξάνεται.[9]
  • Έξω χιτώνας: Το εξωτερικό στρώμα είναι το ισχυρότερο από τα τρία στρώματα. Αποτελείται από κολλαγόνο και ελαστικές ίνες. Το στρώμα αυτό παρέχει ένα περιοριστικό φράγμα, προστατεύοντας το αγγείο από την υπερέκταση. Επίσης χαρακτηριστική αυτού του στρώματος είναι η παρουσία μικρών αιμοφόρων αγγείων που ονομάζονται vasa vasorum (αγγεία των αγγείων) που τροφοδοτούν τα τοιχώματα των μεγαλύτερων αρτηριών και φλεβών. Αντίθετα, το εσωτερικό και το μεσαίο στρώμα τρέφονται με παθητική διάχυση από το αίμα καθώς μεταφέρεται.[9]

Η μετάβαση από την αρτηρία στο αρτηρίδιο είναι σταδιακή, που χαρακτηρίζεται από προοδευτική λέπτυνση του τοιχώματος του αγγείου και μείωση του μεγέθους του αυλού. Καθώς τα αρτηρίδια γίνονται μικρότερα σε μέγεθος, τα τρία στρώματα γίνονται όλο και λιγότερο καθορισμένα, με τα μικρότερα αρτηρίδια να αποτελούνται από λίγο περισσότερο από ενδοθήλιο που περιβάλλονται από ένα στρώμα λείου μυός, ενώ τα τριχοειδή αγγεία αποτελούνται από ένα ενιαίο στρώμα ενδοθηλίου. Καθώς τα φλεβίδια συνεχίζουν να αυξάνονται σε μέγεθος, αρχίζουν να εμφανίζουν δομή τοιχώματος που είναι χαρακτηριστική των αρτηριών, αν και είναι πολύ πιο λεπτά. Κι αυτό γιατί η αρτηριακή πίεση σε αυτά τα αγγεία είναι εξαιρετικά χαμηλή σε σύγκριση με αυτή του αρτηριακού συστήματος και το αίμα πρέπει να εξέρχεται με ακόμη χαμηλότερη πίεση. Αυτό δημιουργεί την ανάγκη για έναν ειδικό μηχανισμό που θα κάνει το αίμα να κινείται κατά την επιστροφή του στην καρδιά, κάτι το οποίο επιλύεται με τη χρήση των βαλβίδων.[9]

Αγγειακές παθήσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι αγγειακές παθήσεις είναι καταστάσεις που επηρεάζουν το αγγειακό σύστημα. Είναι συνηθισμένες και μπορούν να είναι σοβαρές. Μερικές από αυτές είναι οι εξής[10]:

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 «Biology of the Blood Vessels - Heart and Blood Vessel Disorders». Merck Manuals Consumer Version (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2022. 
  2. ↑ «Heart & Blood Vessels: Blood Flow». Cleveland Clinic. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2022. 
  3. ↑ «Blood Vessels». The Franklin Institute (στα Αγγλικά). 2 Ιουνίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2022. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 «Classification & Structure of Blood Vessels | SEER Training». training.seer.cancer.gov. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2022. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Κτενίδης, Κ. (2016). «Βασικές Αρχές Αγγειοχειρουργικής, 2η Έκδοση». University Studio Press. σελ. 512. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2022. 
  6. ↑ Rahman, Masum· Siddik, Abu Bakar (2022). Anatomy, Arterioles. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. 
  7. ↑ McMillan, Donald B.· Harris, Richard J. (1 Ιανουαρίου 2018). McMillan, Donald B., επιμ. Chapter H - The Circulatory System. San Diego: Academic Press. σελίδες 205–226. ISBN 978-0-12-410424-2. 
  8. ↑ «Biology of the Blood Vessels - Heart and Blood Vessel Disorders». Merck Manuals Consumer Version (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2022. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 «human cardiovascular system - The blood vessels | Britannica». www.britannica.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2022. 
  10. ↑ «Vascular Diseases». medlineplus.gov. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2022. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αιμοφόρο_αγγείο&oldid=10500021"