Όρχις η άρρην
| Όρχις η άρρην | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||
| Όρχις η άρρην (Orchis mascula) Λινναίος |
Η Όρχις η άρρην είναι είδος ορχιδέας της οικογένειας των Ορχεοειδών.
Ετυμολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Άρρην σημαίνει αρσενική. Πήρε αυτή την ονομασία λόγω των δύο κονδύλων της που ομοιάζουν με όρχεις.
Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η όρχις η άρρην είναι ποώδες φυτό με βλαστούς ύψους 50-60 εκατοστών οι οποίοι είναι πράσινοι στη βάση και μοβ στη κορυφή. Το ριζικό της σύστημα αποτελείται από δύο κονδύλους στρογγυλού ή ελλειψοειδούς σχήματος. Τα φύλλα της ξεκινούν από την βάση του μίσχου και είναι επιμήκη, λογχοειδή ανοιχτού πράσινου χρώματος με μοβ ή καφέ κηλίδες. Η ταξιανθία έχει 7 με 12 εκατοστά μήκος και αποτελείται από 6 έως 20 άνθη που συγκεντρώνονται σε πυκνές κυλινδρικές αιχμές. Το μέγεθος των ανθέων είναι περίπου 2,5 εκατοστά και το χρώμα τους ποικίλλει από ροζ έως βιολετί. Ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο. Το άνθος δεν έχει νέκταρ και αναπαράγεται με έντομα επικονιαστές (μέλισσες, σφήκες, σκαθάρια) που προσελκύονται από την εμφάνιση του άνθους που θυμίζει άλλα είδη.[1] Στην Ελλάδα απαντάται κυρίως στη Ροδόπη και στο Βέρνο σε φυσικούς λειμώνες ως υδροχαρές φυτό.
Κατανομή και ενδιαίτημα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αυτό το είδος είναι διαδεδομένο σε όλη την Ευρώπη, από την Πορτογαλία μέχρι τον Καύκασο (Ιρλανδία, Μεγάλη Βρετανία, Νορβηγία, Σουηδία, Φινλανδία, Ισπανία, Γαλλία, Βέλγιο, Ολλανδία, Γερμανία, Αυστρία, Δανία, Ουγγαρία, Ελβετία, Ιταλία ,πρώην Γιουγκοσλαβία, Αλβανία, Ελλάδα, Τουρκία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Πολωνία, Ρωσία. Επίσης φύεται και στην βόρειο Αφρική (Αλγερία, Τυνησία, Μαρόκο) και στη Μέση Ανατολή (Λίβανος, Συρία, Ιράκ, Ιράν).[2]
Αναπτύσσεται σε μια ποικιλία οικοτόπων, από λιβάδια σε ορεινούς βοσκότοπους και δάση, σε ηλιόλουστες ή σκιερές περιοχές, από 0-2.500 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Χρήσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σε ορισμένες περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας ονομάζεται μονοκλήσι (μόνο για την εκκλησία) γιατί στολίζει περιμετρικά τις μαλάθες (πανέρια) των διαφόρων γλυκισμάτων που προσφέρονται την πεντηκοστή στη μνήμη των νεκρών.
Από τους αλεσμένους κονδύλους του βγαίνει ένα άλευρο που λέγεται Σαλέπι και χρησιμοποιείται για την παρασκευή ενός θρεπτικού, αμυλούχου ροφήματος το οποίο είναι ευρέως διαδεδομένο στην κουζίνα της Μέσης Ανατολής.
Λόγω του σχήματος τους που ομοιάζει με όρχεις, παλαιότερα πιστεύονταν ότι οι κόνδυλοι του φυτού έχουν αφροδισιακές ιδιότητες και χρησιμοποιούνταν για τη παρασκευή ερωτικών φίλτρων.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Δημήτριος Γκολίτσης, Ηδύγαιον, σ. 15, Καστοριά 1988, εκδ. Αποστόλου Δούκη
- ↑ «World Checklist of Selected Plant Families».
