1-χλωροπροπίνιο

1-χλωροπροπίνιο
Γενικά
Όνομα IUPAC	1-χλωροπροπίνιο; 1-χλωροπροπίνιο
Άλλες ονομασίες	Μεθυλοχλωροακετυλένιο
Χημικά αναγνωριστικά
Χημικός τύπος	C3H3Cl
Μοριακή μάζα	74,5089 amu
Σύντομος; συντακτικός τύπος	CH3C ≡ CCl
Συντομογραφίες	MeC ≡ CCl
Αριθμός CAS	7747-84-4
SMILES	CC#CCl
Ισομέρεια
Ισομερή θέσης	4; Προπινυλοχλωρίδιο-3; Προπαδιενυλοχλωρίδιο; Κυκλοπροπυλενοχλωρίδιο-1; Κυκλοπροπυλενοχλωρίδιο-3
Φυσικές ιδιότητες
Χημικές ιδιότητες
	Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa).

Το προπινυλοχλωρίδιο-1 ή 1-χλωροπροπίνιο ή μεθυλοχλωροακετυλένιο είναι η χημική ένωση με χημικό τύπο C₃H₃Cl και σύντομο συντακτικό CH₃C≡CCl. Ανήκει στα αλκινυλοαλογονίδια, δηλαδή στα άκυκλα με ένα τριπλό δεσμό, οργανομονοαλογονίδια. Τα δυο (2) άτομα άνθρακα του τριπλού δεσμού βρίσκονται σε υβριδισμό sp και συνδέονται με τριπλό δεσμό, δηλαδή ένα (1) σ και δύο (2) π. Έχει τα ακόλουθα τέσσερα (4) ισομερή θέσης:

Προπινυλοχλωρίδιο-3 ή 3-χλωροπροπίνιο.
Προπαδιενυλοχλωρίδιο ή χλωροπροπαδιένιο.
Κυκλοπροπυλενοχλωρίδιο-1 ή 1-χλωροκυκλοπροπένιο.
Κυκλοπροπυλενοχλωρίδιο-3 ή 3-χλωροκυκλοπροπένιο.

Μοριακή δομή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δεσμός	τύπος δεσμού	ηλεκτρονική δομή	Μήκος δεσμού	Ιονισμός
Δεσμοί
C-H	σ	2sp³-1s	109 pm	3% C^- H⁺
C≡C	σ	2sp-2sp	120 pm
	π	2p_y-2p_y
	π	2p_z-2p_z
C-C	σ	2sp³-2sp	137 pm
C-Cl	σ	2sp-2sp³	159 pm	9% C⁺ Cl^-

Παραγωγή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με απόσπαση υδραλογόνων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με απόσπαση δύο μορίων υδραλογόνου από 1,1-διαλο-1-χλωροπροπάνιο, με χρήση υδροξειδίου του νατρίου (NaOH), με καλύτερα αποτελέσματα αν τα άλλα αλογόνα δεν είναι κι εκείνα φθόριο ή χλώριο, παράγεται προπινυλοχλωρίδιο-1.^[2]:

$\mathrm {CH_{3}CH_{2}CX_{2}Cl+2NaOH{\xrightarrow {}}CH_{3}C\equiv CCl+2NaX+2H_{2}O}$

Με απόσπαση αλογόνου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με απόσπαση δύο μορίων αλογόνου από 1,1,2,2-τετρααλο-1-χλωροπροπάνιο, με χρήση ψευδαργύρου (Zn), παράγεται προπινυλοχλωρίδιο-1. Καλύτερη απόδοση αν τα άλλα αλογόνα δεν είναι κι εκείνα φθόριο^[3]:

$\mathrm {CH_{3}CX_{2}CX_{2}Cl+2Zn{\xrightarrow {}}CH_{3}C\equiv CCl+2ZnX_{2}}$

Χημικές ιδιότητες και παράγωγα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παρέχει δυνατότητες προσθήκης στο τριπλό του δεσμό, όσο και υποκατάστασης με το αλογόνο του, αν και το οποίο είναι το χειρότερο για τέτοιες αντιδράσεις.

Ενυδάτωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με επίδραση θειικού οξέος και στη συνέχεια νερού (ενυδάτωση) σε προπινυλοχλωρίδιο-1, παρουσία ιόντων υδραργύρου (Hg), παράγεται προπανοϋλοχλωρίδιο (CH₃CH₂COCl) ^[4]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+H_{2}O{\xrightarrow[{H_{2}SO_{4}}]{Hg^{2+}}}CH_{3}CH_{2}COCl}$

Ενδιάμεσα παράγεται 1-χλωροπροπεν-1-όλη-1 (ασταθής ενόλη) που ισομερειώνεται προς προπανοϋλοχλωρίδιο.

Προσθήκη υπαλογονώδους οξέος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με επίδραση (προσθήκη) υποαλογονώδους οξέος (HOX) σε προπινυλοχλωρίδιο-1 παράγεται (2-αλοπροπανοϋλο)χλωρίδιο^[5]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+HOX{\xrightarrow {}}CH_{3}CHXCOCl}$

Το HOX παράγεται συνήθως επιτόπου με την αντίδραση:

$\mathrm {2H_{2}O+X_{2}{\xrightarrow {}}2HOX}$

Ενδιάμεσα παράγεται 2-αλο-1-χλωροπροπεν-1-όλη-1 (ασταθής ενόλη) που ισομερειώνεται σε (2-αλοπροπανοϋλο)χλωρίδιο.

Καταλυτική υδρογόνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με καταλυτική υδρογόνωση προπινυλοχλωρίδιου-1 σχηματίζεται αρχικά προπενυλοχλωρίδιο-1 και στη συνέχεια (με περίσσεια υδρογόνου) προπυλοχλωρίδιο-1.^[6]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+H_{2}{\xrightarrow {Ni\;{\acute {\eta }}\;Pd\;{\acute {\eta }}\;Pt}}CH_{3}CH=CHCl{\xrightarrow[{+H_{2}}]{Ni\;{\acute {\eta }}\;Pd\;{\acute {\eta }}\;Pt}}CH_{3}CH_{2}CH_{2}Cl}$

Αλογόνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με επίδραση αλογόνου (X₂) (αλογόνωση) προπινυλοχλωρίδιου-1 έχουμε προσθήκη στον τριπλό δεσμό. Παράγεται αρχικά 1,2-διαλο-1-χλωροπροπένιο και στη συνέχεια (με περίσσεια αλογόνου) 1,1,2,2-τετρααλο-1-χλωροπροπάνιο.^[7]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+X_{2}{\xrightarrow {CCl_{4}}}CH_{3}CX=CXCl{\xrightarrow[{+X_{2}}]{CCl_{4}}}CH_{3}CX_{2}CX_{2}Cl}$

Υδραλογόνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με προσθήκη υδραλογόνων (HX) (υδραλογόνωση) σε προπινυλοχλωρίδιο-1 παράγεται αρχικά 1-αλο-1-χλωροπροπένιο και στη συνέχεια (με περίσσεια υδραλογόνου) 1,1-διαλο-1-χλωροπροπάνιο.^[8]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+HX{\xrightarrow {}}CH_{3}CH=CXCl{\xrightarrow {+HX}}CH_{3}CH_{2}CX_{2}Cl}$

Υδροκυάνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με προσθήκη υδροκυανίου (HCN) (υδροκυάνωση) σε προπινυλοχλωρίδιο-1 παράγεται 2-χλωροβουτεν-2-νιτρίλιο:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+HCN{\xrightarrow {}}CH_{3}CH=CClCN}$

Προσθήκη μονοξειδίου του άνθρακα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

1. Με προσθήκη μονοξειδίου του άνθρακα (CO) και νερού (H₂O), παράγεται 2-χλωροβουτεν-2-ικό οξύ:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+CO+H_{2}O{\xrightarrow {}}CH_{3}CH=CClCOOH}$

2. Με προσθήκη μονοξειδίου του άνθρακα (CO) και αλκοόλης (ROH), παράγεται 2-χλωροβουτεν-2-ικός αλκυλεστέρας:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+CO+ROH{\xrightarrow {}}CH_{3}CH=CClCOOR}$

Διυδροξυλίωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η διυδροξυλίωση προπινυλοχλωρίδιου-1, αντιστοιχεί σε προσθήκη H₂O₂ και παράγει 2-υδροξυπροπανοϋλοχλωρίδιο^[9]:

1. Επίδραση αραιού διαλύματος υπερμαγγανικού καλίου (KMnO₄). Π.χ.:

$\mathrm {5CH_{3}C\equiv CCl+4KMnO_{4}+2H_{2}SO_{4}\xrightarrow {} 5CH_{3}C(OH)=C(Cl)OH+4MnO+2K_{2}SO_{4}+2H_{2}O} <br/>\mathrm {CH_{3}C(OH)=C(Cl)OH\xrightarrow {} CH_{3}CH(OH)COCl}$

2. Επίδραση καρβονικού οξέος και υπεροξείδιου του υδρογόνου:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+H_{2}O_{2}{\xrightarrow {RCOOH}}CH_{3}C(OH)=C(Cl)OH}$
$\mathrm {CH_{3}C(OH)=C(Cl)OH{\xrightarrow {}}CH_{3}CH(OH)COCl}$

Ενδιάμεσα παράγεται 1-χλωροπροπεν-1-διόλη-1,2 (ασταθής ενόλη) που ισομερειώνεται σε 2-υδροξυπροπανοϋλοχλωρίδιο.

Προσθήκη αλκοολών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με επίδραση αλκοόλης (ROH) σε προπινυλοχλωρίδιο-1 παράγεται αλκυλο(1-χλωροπροπεν-1-υλο)αιθέρας^[10]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+ROH{\xrightarrow {\triangle }}CH_{3}CH=CClOR}$

Προσθήκη καρβονικών οξέων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με επίδραση καρβονικών οξέων (RCOOH) σε προπινυλοχλωρίδιο-1 παράγεται καρβονικός (1'-χλωροπροπεν-1'-υλο)εστέρας^[11]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+RCOOH{\xrightarrow {}}RCOOCCl=CHCH_{3}}$

Οζονόλυση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με επίδραση όζοντος (οζονόλυση) σε προπινυλοχλωρίδιο-1, παράγεται αρχικά ασταθές οζονίδιο που τελικά διασπάται σε 2-οξοπροπανούλοχλωρίδιο^[12]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+{\frac {2}{3}}O_{3}{\xrightarrow {H_{2}O}}CH_{3}COCOCl}$

Επίδραση πυκνού υπερμαγγανικού καλίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με επίδραση πυκνού διαλύματος υπερμαγγανικού καλίου (KMnO₄) παράγεται 2-οξοπροπανούλοχλωρίδιο^[13]:

$\mathrm {5CH_{3}C\equiv CCl+6KMnO_{4}+3H_{2}SO_{4}{\xrightarrow {}}5CH_{3}COCOCl+6MnO_{2}+3K_{2}SO_{4}+3H_{2}O}$

Υποκατάσταση χλωρίου από υδροξύλιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υδρόλυση με αραιό διάλυμα υδροξειδίου του νατρίου (NaOH) προς προπεν-1-άλη (CH₂CH=C=O)^[14]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+NaOH{\xrightarrow {-NaCl}}CH_{3}C\equiv COH{\xrightarrow {}}CH_{2}CH=C=O}$

Ενδιάμεσα παράγεται προπιν-1-όλη-1 (ασταθής ινόλη) που ισομερειώνεται προς προπεν-1-άλη.

Παραγωγή αιθέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με αλκοολικά άλατα (RONa) προς αλκυλοπροπιν-1-υλοαιθέρα (CH₃C≡COR)^[14]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+RONa{\xrightarrow {}}CH_{3}C\equiv COR+NaCl}$

Παραγωγή αλκαδιινίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με αλκινικά άλατα (RC≡CNa) προς αλαδιίνιο. Π.χ.^[14]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+RC\equiv CNa{\xrightarrow {}}RC\equiv CC\equiv CCH_{3}+NaCl}$

Παραγωγή εστέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με καρβονικά άλατα (RCOONa) προς καρβονικό προπιν-1'-υλεστέρα (RCOOC≡CCH₃)^[14]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+RCOONa{\xrightarrow {}}RCOOC\equiv CCH_{3}+NaCl}$

Παραγωγή νιτριλίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με κυανιούχο νάτριο (NaCN) προς βουτιν-2-νιτρίλιο (CH₃C≡CCN)^[14]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+NaCN{\xrightarrow {}}CH_{3}C\equiv CCN+NaCl}$

Παραγωγή αλκινίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με αλκυλολίθιο (RLi) προς αλκίνιο^[14]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+RLi{\xrightarrow {}}RC\equiv CCH_{3}+LiCl}$

Παραγωγή θειάλης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με όξινο θειούχο νάτριο (NaSH) προς προπεν-1-θειάλη (CH₂CH=C=S)^[14]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+NaSH{\xrightarrow {-NaCl}}CH_{3}C\equiv CSH{\xrightarrow {}}CH_{2}CH=C=S}$

Αρχικά παράγεται προπιν-1-θειόλη-1 που ισομερειώνεται προς προπεν-1-θειάλη.

Παραγωγή θειαιθέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με θειολικό νάτριο (RSNa) προς αλκυλοπροπιν-1-υλοθειαιθέρα (RSC≡CCH₃)^[14]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+RSNa{\xrightarrow {}}CH_{3}C\equiv CSR+NaCl}$

Παραγωγή προπινυλιωδιδίου-1[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με ιωδιούχο νάτριο (NaI) προς προπινυλοοϊωδίδιο-1 (CH₃C≡CI)^[14]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+NaI{\xrightarrow {}}CH_{3}C\equiv CI+NaCl}$

Παραγωγή νιτροπαραγώγων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με νιτρώδη άργυρο (AgNO₂) προς 1-νιτροπροπίνιο (CH₃C≡CNO₂)^[15]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+AgNO_{2}{\xrightarrow {}}CH_{3}C\equiv CNO_{2}+AgCl}$

Παραγωγή οργανομεταλλικών ενώσεων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

1. Με λίθιο (Li). Παράγεται προπινυλολίθιο-1:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+2Li{\xrightarrow {|Et_{2}O|}}CH_{3}C\equiv CLi+LiCl}$

2. Με μαγνήσιο (Mg) (αντιδραστήριο Grignard)^[16]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+Mg{\xrightarrow {|Et_{2}O|}}CH_{3}C\equiv CMgCl}$

Παραγωγή 1-φαινυλοπροπίνιου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με αιθινυλίωση κατά Friedel-Crafts βενζολίου παράγεται 1-φαινυλοπροπίνιο:

$\mathrm {PhH+CH_{3}C\equiv CCl{\xrightarrow {AlCl_{3}}}PhC\equiv CCH_{3}+HCl}$

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γ. Βάρβογλη, Ν. Αλεξάνδρου, Οργανική Χημεία, Αθήνα 1972
Α. Βάρβογλη, «Χημεία Οργανικών Ενώσεων», παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991
SCHAUM'S OUTLINE SERIES, ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ, Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999
Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ Δικτυακός τόπος EaseChem
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ.153, §6.4.3.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ.153, §6.3.1β.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.3.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 156, §6.8.4.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.4α.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.2.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.1.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 157, §6.8.9.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.5.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.6.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.7α.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.8.
↑ ^14,0 ^14,1 ^14,2 ^14,3 ^14,4 ^14,5 ^14,6 ^14,7 ^14,8 Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 186, §7.3.1.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 244, §10.3.Α, R = CH₃C≡C, X = Cl.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 187, §7.3.5, R = CH₃C≡C, X = Cl.

[1] Δικτυακός τόπος EaseChem

[2] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ.153, §6.4.3.

[3] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ.153, §6.3.1β.

[4] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.3.

[5] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 156, §6.8.4.

[6] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.4α.

[7] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.2.

[8] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.1.

[9] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 157, §6.8.9.

[10] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.5.

[11] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.6.

[12] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.7α.

[13] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.8.

[Pet186-14] 14,0 ^14,1 ^14,2 ^14,3 ^14,4 ^14,5 ^14,6 ^14,7 ^14,8 Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 186, §7.3.1.

[15] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 244, §10.3.Α, R = CH₃C≡C, X = Cl.

[16] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 187, §7.3.5, R = CH₃C≡C, X = Cl.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]