Αρπαγή της Ευρώπης

Η Ευρώπη ήταν αδελφή του Κάδμου, ιδρυτή της Αρχαίας Θήβας και κόρη του Αγήνορα και της Τηλεφάσσας, ηγεμόνων της Φοινίκης.

Όταν μεγάλωσε, μια μέρα πήγε στα λιβάδια,για να παίξει με τις φίλες της και να μαζέψει λουλούδια. Εκεί συνάντησε τον θεό Δία. Εκείνον αμέσως τον χτύπησε ο Έρωτας και για να την πλησιάσει μεταμορφώθηκε σε ήρεμο, εύσωμο και δυνατό ταύρο και πήγε δίπλα της κάνοντας δήθεν ότι βόσκει, σκεπτόμενος με τι τρόπο θα την κατακτούσε. Εκείνη τότε πλησίασε τον ταύρο - Δία και άρχισε να τον χαϊδεύει γοητευμένη από την ωραία κορμοστασιά του και τη μυϊκή του δύναμη. Σε λίγο δε δίστασε και να τον ιππεύσει. Τότε αυτός άρχισε να τρέχει με αστραπιαία ταχύτητα. Η Ευρώπη έκλαιγε, μα δεν μπορούσε να πηδήσει, γιατί φοβόταν μη σκοτωθεί. Ο μεταμορφωμένος σε ταύρο θεός διέσχισε τη θάλασσα συνοδευόμενος από Τρίτωνες και Νηρηίδες και έφτασε στην Κρήτη. Όταν αποβιβάστηκε στο νησί, ο μεταμφιεσμένος ταύρος δεν φαινόταν πια, αλλά ο Δίας πήρε από το χέρι την Ευρώπη και την οδήγησε στο Δικταίο Άντρο. Καρπός των ερωτικών ενώσεων του Δία και της Ευρώπης στην Κρήτη ήταν ο Μίνωας, ο Ραδάμανθυς και ο Σαρπηδόνας. Αργότερα, όταν ο Δίας εγκατέλειψε την Ευρώπη και πήγε στον ολυμπο, η Ευρώπη πήρε για δεύτερο σύζυγό της τον βασιλιά της Κρήτης Αστερίωνα, που υιοθέτησε και τα παιδιά που είχε αποκτήσει αυτή από τον Δία. Μετά τον θάνατο του βασιλιά Αστέριου, τον θρόνο της Κρήτης πήρε ο μεγαλύτερος από τους θετούς γιους του, ο Μίνωας, ο οποίος έγινε ο πρώτος Έλληνας θαλασσοκράτορας και νομοθέτης.

Διάφορες εκδοχές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με τον Λουκιανό, η πρώτη ερωτική ένωση του Δία και της Ευρώπης έγινε στο Δικταίο άντρο, το σπήλαιο δηλαδή όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Δίας. («επεί δε επέβη τη νήσω (Κρήτη) ο μεν ταύρος ουκέτι εφαίνετο, επιλαβόμενος δε της χειρός ο Ζεύς απήγε την Ευρώπην εις το Δικταίον άντρον ερυθριώσαν και κάτω ορώσαν…», Λουκιανός Σαμωσατέας, Ενάλιοι Διάλογοι, 15, 4)

Αντίθετα σύμφωνα με την παράδοση των Γορτυνίων, η ερωτική ένωση του Δία και της Ευρώπης έγινε στην περιοχή της Γόρτυνας, στη σκιά ενός πλατάνου που από τότε παρέμεινε αειθαλής, κάτι που αποτυπώνεται σε πάρα πολλά νομίσματά της πόλης αυτής.
Παιδιά του Δία και της Ευρώπης, σύμφωνα με τον Όμηρο, ήταν μόνο ο Μίνωας και ο Ραδάμανθυς (και οι δυο φέρονται ως κριτές στον Άδη των Ελλήνων): «μηδέ του κοσμολόητου Φοίνικα την κόρη ως αγαπούσα, που τον Ραδάμανθυ μου γέννησε και τον ισόθεο Μίνω» (Ιλιάδα Ξ 310 – 322).
Αντίθετα, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (Α 2 και Α 170 - 173), ο Μίνωας ήταν γιος ενός Έλληνα, μάλλον Κρητικού, που δεν αναφέρει το όνομά του (υπονοεί τον βασιλιά Αστέριο) και της Ευρώπης, πριγκίπισσας της Φοινίκης και αδελφός όχι του Ραδάμανθυ, αλλά του Σαρπηδόνα, ο οποίος συνεπλάκη με τον Μίνωα για το ποιος θα πάρει τη βασιλεία και ηττηθείς πήρε τους στασιαστές του και πήγαν στη Μίλητο της Μικράς Ασίας.
Σύμφωνα όμως με τον Όμηρο, ο Σαρπηδόνας ήταν γιος του Δία και της Λαοδάμειας, κόρης του Βελλεροφόντη, του ήρωα και ηγεμόνα της Λυκίας: «Τρία παιδιά απ' αυτήν ανάστησε μετά ο Βελλεροφόντης, τον Ίσαντρο και τον Ιππόλοχο, στερνά τη Λαοδάμεια. Μαζί της πλάγιασε ο βαθύγνωμος ο Δίας, κι η Λαοδάμεια το χαλκαρματωμένο γέννησε ισόθεο Σαρπηδόνα» (Ιλιάδα Ζ 199 – 200).

Στην τέχνη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ψηφιδωτό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ως Αρπαγή της Ευρώπης φέρεται επίσης ψηφιδωτό μωσαϊκό δάπεδο το οποίο αναπαριστά τον μύθο της αρπαγής. Το μωσαϊκό αυτό χρονολογείται γύρω στον 4ο αιώνα π.Χ. και βρέθηκε στην ευρύτερη περιοχή της Σπάρτης. Σήμερα φυλάσσεται σε πολύ καλή κατάσταση στο Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης. Το συγκεκριμένο ψηφιδωτό απεικονίζεται και στην ελληνική έκδοση του κέρματος των 2 ευρώ.

Ζωγραφική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο μύθος της αρπαγής της Ευρώπης ενέπνευσε και εξακολουθεί να εμπνέει τους καλλιτέχνες. Αναπαράσταση του μύθου έχουν κάνει σε πίνακές τους οι εξής ζωγράφοι:^[1]

Η αρπαγή της Ευρώπης (Τιτσιάνο) (1561-62), Isabella Stewart Gardner Museum, Βοστώνη
Η αρπαγή της Ευρώπης (Βερονέζε) 1570
Η αρπαγή της Ευρώπης (Μπουσέ) Δύο πίνακες: (α) 1732-34, Συλλογή Ουάλας, Λονδίνο^[2], (β) 1747, ^[3] Μουσείο του Λούβρου^[4]
Η αρπαγή της Ευρώπης (Ρούμπενς)^[5]
Η αρπαγή της Ευρώπης (Γκουίντο Ρένι)^[5]
Η αρπαγή της Ευρώπης (Καβαλιέρ ντ' Άρπινο) 1607-08
Η αρπαγή της Ευρώπης (Ρέμπραντ) 1632
Η αρπαγή της Ευρώπης (Σέζαρ φαν Μποέτιους) 1650
Η αρπαγή της Ευρώπης (Αντόνιο Καρράτσι)^[5]
Η αρπαγή της Ευρώπης (Κλωντ Λωρραίν) 1667
Η αρπαγή της Ευρώπης (Φερρέτι) 1720-40
Η αρπαγή της Ευρώπης (Τιέπολο) 1725
Η αρπαγή της Ευρώπης (Ζαν Μπατίστ Μαρί Πιέρ) 1750
Η αρπαγή της Ευρώπης (Νοέλ-Νικολά Κοϋπέν) 1727
Η αρπαγή της Ευρώπης (Βουέ Σιμόν)^[5]
Η αρπαγή της Ευρώπης (Γκυστάβ Μορώ) 1869
Η αρπαγή της Ευρώπης (Βαλεντίν Σερόβ) 1910
Η αρπαγή της Ευρώπης (Ματίς) 1929
Η αρπαγή της Ευρώπης (Μαργκερίτ Στιξ) 1962
Η αρπαγή της Ευρώπης (Φερνάντο Μποτέρο) 1998

Γλυπτική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η αρπαγή της Ευρώπης (αδελφοί Σωτηριάδη): Γλυπτό που δημιούργησαν οι αδελφοί Νίκος και Παντελής Σωτηριάδης το 2005. Προσφέρθηκε ως δώρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση από τον Δήμο Αγίου Νικολάου Κρήτης και βρίσκεται τοποθετημένο στην είσοδο "Ουίνστων Τσώρτσιλ" του κτιρίου του Ευρωκοινοβουλίου στο Στρασβούργο.^[6]