Φυτεία Ημαθίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Φυτιά
Φυτιά is located in Greece
Φυτιά
Φυτιά
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΚεντρική Μακεδονία
ΔήμοςΒέροιας, Τοπική Κοινότητα Φυτείας
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμαΜακεδονία
ΝομόςΗμαθίας
Υψόμετρο540 μέτρα
Πληθυσμός
Μόνιμος263
Έτος απογραφής2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασίαΤσόρνοβο
Ταχ. κώδικας591 00
Τηλ. κωδικός2331
δεδομένα
Φυτιά

Συντεταγμένες: 40°33′47.70″N 22°6′34.85″E / 40.5632500°N 22.1096806°E / 40.5632500; 22.1096806 Η Φυτειά ή Φυτιά είναι ορεινός οικισμός με 409 κατοίκους (απογραφή 2011),[1] σε υψόμετρο 540μ. στις πλαγιές του Βερμίου. Βρίσκεται 13 χλμ. από την πόλη της Βέροιας και 15 χλμ. από την πόλη της Νάουσας, 5 χλμ. από το δημοτικό διαμέρισμα Τριλόφου, 5 χλμ. από το Κωστοχώρι και 5χλμ. από το Αρκοχώρι.

Η Φυτιά τον χειμώνα

Επίσης βρίσκεται 10 χλμ. από το χιονοδρομικό κέντρο Σελίου, με το οποίο συνδέεται με χωματόδρομο είτε μέσω Μαρούσιας είτε μέσω Κωστοχωρίου.

Το δημοτικό διαμέρισμα Φυτειάς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Φυτιά - περιοχή "Τσαντένι"

Το Δημοτικό διαμέρισμα Φυτειάς Ημαθίας (κάτ. 709) από το 1998, με τη διοικητική ανασυγκρότηση που επέφερε το σχέδιο «Καποδίστριας», ανήκε στον δήμο Δοβρά (κάτ. 5.154) του νομού Ημαθίας μαζί με τα χωριά Άγιος Γεώργιος (έδρα δήμου) (κάτ. 1.682), Αγία Μαρίνα (κάτ. 788), Τρίλοφος (κάτ. 615) και Πατρίδα (κάτ. 1287) και αποτελούνταν από τέσσερις οικισμούς: Φυτιά, Κωστοχώρι, Λιανοβρόχι (δίπλα στη Βέροια) και Άγιος Νικόλαος (δίπλα στην Πατρίδα). Με τη αρχιτεκτονική της αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης διοίκησης - πρόγραμμα Καλλικράτης, η Φυτειά αποτελούσε τοπικό διαμέρισμα της δημοτικής ενότητας Δοβρά του δήμου Βέροιας. Πλέον από το 2010 και σύμφωνα με το σχέδιο «Καποδίστριας» ανήκει στον δήμο Βέροιας.

Φυτιά

Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Φυτιά την άνοιξη

Η περιοχή της Φυτιάς σύμφωνα με ενδείξεις κατοικείται από την αρχαιότητα.[2] Το χωριό ονομαζόταν Τσόρνοβο ή Τσέρνοβο που σημαίνει μαύρο κρασί (tserno vino) λόγω του σκούρου κόκκινου κρασιού που παρήγαν οι αμπελώνες του.[3] (Άλλωστε οι Φυτιώτες μέχρι και σήμερα θεωρούνται από τους καλύτερους αμπελουργούς και παρασκευαστές κρασιού της περιοχής).[4] Μετονομάστηκε το 1926 σε Φυτειά και τα νεώτερα χρόνια σε Φυτιά.[5]

Όλες οι μαρτυρίες συγκλίνουν στο γεγονός ότι οι κάτοικοι της Φυτιάς έχουν ελληνική καταγωγή[6]και ανέκαθεν μιλούσαν την ελληνική γλώσσα.[2] Εξάλλου το λεξιλόγιο των κατοίκων ακόμα και των γηραιότερων είναι αμιγώς ελληνικό με ελάχιστα κατάλοιπα άλλων γλωσσών. Ενδεικτικά είναι εξάλλου τα λεγόμενα τα Δίστιχα της Φυτειάς όπως διασώθηκαν από τον αείμνηστο π. Αθανάσιο Αν. Μαρμαρά[7] και χρονολογούνται από τα τέλη του 19ου αιώνα.

Κατά την επανάσταση του 1821 οι κάτοικοι της Φυτειάς αγωνίστηκαν κατά των Οθωμανών.[8] Σπουδαίος αγωνιστής της επανάστασης του 1821 ήταν ο Ιωάννης Αθανασίου.[9][10] Το 1822 κατά τη διάρκεια της επανάστασης έγινε και η πρώτη καταστροφή του χωριού.[8] Η δεύτερη καταστροφή του χωριού έγινε κατά τον εμφύλιο πόλεμο 1945-1949.[3]

Από τη Φυτιά θεωρείται ότι κατάγεται ο άγιος Τιμόθεος ο οσιομάρτυς εκ Βεροίας[εκκρεμεί παραπομπή] ο οποίος γεννήθηκε περίπου το 1762, έγινε μοναχός στο Άγιο Όρος και με την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 μαρτύρησε μαζί με άλλους μοναχούς στον Λευκό Πύργο (που χρησιμοποιούνταν τότε ως φυλακή), το 1822 ύστερα από βασανιστήρια των Οθωμανών.[11] Επίσης από τη Φυτιά καταγόταν ο όσιος αγιορείτης μοναχός Φιλάρετος Κωνσταμονίτης, ο οποίος γεννήθηκε στα 1890. Στο μοναστήρι πήγε τον Νοέμβριο του 1912, αφού ευρισκόμενος στη Θεσσαλονίκη λίγες μέρες πριν, ο κατά κόσμον Αντώνιος, είδε στον ύπνο του τον Άγιο Δημήτριο να τον παρακινεί έντονα να φύγει για το Άγιον Όρος. Ενθρονίστηκε ως ηγούμενος στις 21-5-1949 και κοιμήθηκε στις 28-1-1963. Τα λείψανά του σαν κεχριμπάρι, αναδίδουν μια λεπτή ευωδία.[12][13]

Στον Μακεδονικό Αγώνα 1904-1908 πήραν μέρος αρκετοί Φυτιώτες, οι οποίοι αναγνωρίστηκαν επίσημα[14] ως Μακεδονομάχοι από το ελληνικό κράτος το 1963 και αρκετοί έπεσαν νεκροί στις μάχες[εκκρεμεί παραπομπή]..

Στο μέτωπο της Αλβανίας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο του 1940 έπεσαν ηρωικά μαχόμενοι υπέρ της πατρίδος οι Φυτειώτες στρατιώτες Βασίλειος Καμπίσιος, Δημήτριος Λιόλιος, Σταύρος Μαρμαράς και Ευάγγελος Ραυτόπουλος ή Ραφτόπουλος.[15][16][17]

Στη Φυτιά γεννήθηκε και μεγάλωσε η αγωνίστρια της ΕΠΟΝ και εξέχον στέλεχος του ΚΚΕ συγγραφέας Όλγα Μάστορα-Ψαρογιάννη.[18][19]

Ο ναός του Αγίου Αθανασίου (και συγκεκριμένα ένα τμήμα που διασώθηκε από τον παλιό ναό) κηρύχθηκε το 1969 ιστορικό διατηρητέο μνημείο [20] από το ελληνικό κράτος. Στους τοίχους του υπάρχουν τοιχογραφίες αγίων, με πιο εντυπωσιακή αυτή του αγίου Νέστορα. Κατά την παράδοση, από το μάτι του αγίου φαίνεται να τρέχει αίμα από τότε που μουσουλμάνοι προσπάθησαν να το βγάλουν αλλά, σκαλίζοντας την τοιχογραφία, ανάβλυσε αίμα τρέποντάς τους σε φυγή.[21]

Σήμερα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παλαιότερα το χωριό αριθμούσε πολύ μεγαλύτερο πληθυσμό, αλλά η έλλειψη εργασίας κυρίως ανάγκασε τους κατοίκους να κατέβουν προς τις μεγάλες πόλεις και κυρίως στη Βέροια, ενώ οι μόνιμοι κάτοικοι που απέμειναν (περίπου 200) δραστηριοποιούνται κυρίως σε αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες. Κάθε καλοκαίρι όμως στο χωριό έρχονται εκατοντάδες επισκέπτες, οι οποίοι είτε έχουν κτίσει εξοχικά στο χωριό είτε έρχονται σε συγγενείς τους.[3]

Τρεις είναι οι πιο σημαντικές εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο στο χωριό:

  • το κουρμπάνι[22] στις 18 Ιανουαρίου προς τιμήν του Αγίου Αθανασίου. Μετά τη θεία λειτουργία ακολουθεί γλέντι με μουσικά όργανα και παραδοσιακούς χορούς με τη συμμετοχή χωριανών και επισκεπτών.
  • πολιτιστικές εκδηλώσεις με χορευτικά συγκροτήματα [22] στις 23 Αυγούστου (Εννιαήμερα της Θεοτόκου)
  • το κάψιμο των κέδρων (κέδαρα)[23] στις 23 Δεκεμβρίου (προπαραμονή Χριστουγέννων) στις 12 το βράδυ με συμμετοχή πολλών επισκεπτών από όλη την Κεντρική Μακεδονία.

Ο Εκπολιτιστικός Μορφωτικός Σύλογος Φυτείας (Ε.Μ.Σ.Φ.) ιδρύθηκε το 1981.

Από τη Φυτιά κατάγεται ο γνωστός τραγουδιστής και τραγουδοποιός Νίκος Ζιώγαλας.[24]

Υπάρχουν δύο εκκλησίες, ο Άγιος Νικόλαος και ο Άγιος Αθανάσιος που θεωρείται προστάτης του χωριού. Ακόμη υπάρχουν τέσσερα παρεκκλήσια γύρω από το χωριό, η Αγία Παρασκευή στο Κλαδάκι, οι Άγιοι Θεόδωροι, ο Άγιος Μόδεστος και ο Άγιος Πρόδρομος στο δρόμο για το Κωστοχώρι. Επίσης πολύ κοντά στο χωριό, στην περιοχή της Μαρούσιας, βρίσκεται ο μεταβυζαντινός ναός του Αγίου Νικολάου Μαρούσιας, που χτίστηκε στις αρχές του 18ου αιώνα.[25] Σε απόσταση 7 χλμ. από τη Φυτιά στο παλιό δρόμο Φυτιά - Βέροια βρίσκεται η μονή Παναγίας Δοβρά (Καλή Παναγιά).

Υπάρχει μία ποδοσφαιρική ομάδα, ο Α.Π.Σ. Φυτιάς.

Η Φυτιά είναι μία από τις διαδρομές του Ράλι «Φίλιππος»[26] που διοργανώνει κάθε χρόνο η Λέσχη Αυτοκινήτου Βέροιας.

Το χωριό συνδέεται με την πόλη της Βέροιας με υπεραστικό λεωφορείο.[27]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού 2011», σελ. 10512 (pdf σελ. 38), και σε μορφή Excel από την επιλογή «Πίνακας αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ Πληθυσμού-Απογραφής 2011» στην ιστοσελίδα της ΕΛΣΤΑΤ, Αρχειοθετήθηκε 24/11/2017], Ανακτήθηκε 9/1/2018
  2. ↑ 2,0 2,1 Μακαρονάς, Χαράλαμπος. «Ανασκαφαί, έρευναι και τυχαία ευρήματα εν Μακεδονία και Θράκη κατά τα έτη 1940-1950» (PDF). Χρονικά Αρχαιολογικά. σελ. 633. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 «Οδοιπορικό ΦΥΤΕΙΑ 1983». ΝΙΑΟΥΣΤΑ (31): 76. 1985. https://penlogios.gr/files/periodiko-niaousta-31.pdf. 
  4. ↑ Παπαπολύβιος, Πέτρου (2009). «Η Ημαθία λίγους μήνες μετά την απελευθέρωσή της». ΧΡΟΝΙΚΑ Ε.Μ.Ι.Π.Η. (6): 19. https://emipima.files.wordpress.com/2009/11/cf87cf81cebfcebdceb9cebaceb1_6_web-edition1.pdf. 
  5. ↑ «Πανδέκτης: Tsornovon -- Fytia». pandektis.ekt.gr. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2023. 
  6. ↑ Synvet, A. (1878). «Les Grecs de L'Empire Ottoman». anemi.lib.uoc.gr. Constantinopole. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2023. 
  7. ↑ π. Αθανάσιος Αν. Μαρμαράς Συλλογή Δημοτικών Ασμάτων (Φυτειά τη 12-8-1959)
  8. ↑ 8,0 8,1 «Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΝΑΟΥΣΑ ΤΟ 1822 ΚΑΙ ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΗΣ ΗΡΩΙΚΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΕΡΟΣ Α'». www.dictyo.gr. ΔΙΚΤΥΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ. 13 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2019. 
  9. ↑ Πυργουδης (17 Μαρτίου 2010). «Αγωνιστές του 1821 από την Ημαθία». ΔΟΥΜΠΙΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ MACEDONIA GREECE. 
  10. ↑ Γενικά Αρχεία του Κράτους
  11. ↑ Βίος, Ακολουθία και παρακλητικός Κανών του αγίου Οσιομάρτυρος ΤΙΜΟΘΕΟΥ του Αγιορείτου, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ Αρ. 28, ΒΕΡΟΙΑ 1996
  12. ↑ «Φιλάρετος Κωνσταμονίτης, ο όσιος του Θεού». Πεμπτουσία. 12 Φεβρουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2019. 
  13. ↑ «Σχολιασμός στο βιβλίο «Εκκλησιαστική Προσωπογραφία Βερροίας» του Καθηγουμένου π. Πορφυρίου Προδρομίτη». ΧΑΡΑ ΘΕΟΥ (στα Αγγλικά). 24 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2019. 
  14. ↑ Ν.Δ. 4185/61
  15. ↑ «Αναζήτηση πεσόντων | Δ.Ι.Σ. - Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού». dis.army.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2019. 
  16. ↑ «Αθάνατοι! Οι 243 πεσόντες Ημαθιώτες του Αλβανικού Μετώπου». www.laosnews.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2019. 
  17. ↑ «Έγιναν τα αποκαλυπτήρια του μνημείου των πεσόντων του "40 (φωτογραφίες)». Πληροφοριοδότης - Ειδήσεις από Βέροια, Νάουσα, Αλεξάνδρεια και όλη την Ημαθία. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2019. 
  18. ↑ «ΟΛΓΑ ΜΑΣΤΟΡΑ - ΨΑΡΟΓΙΑΝΝΗ (1927-2009)». Γράμματα. 
  19. ↑ «Βιογραφικό Της Ολγας ΜΑΣΤΟΡΑ - ΨΑΡΟΓΙΑΝΝΗ». Ριζοσπάστης. 7 Ιουνίου 2009. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2019. 
  20. ↑ «ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ». listedmonuments.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2023. 
  21. ↑ «Αναγνωρίστηκε και επίσημα από το ΚΑΣ η σπουδαιότητα του παλαιού Ναού Αγ. Αθανασίου Φυτειάς». Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2019. 
  22. ↑ 22,0 22,1 «Λαός της Βέροιας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2010. 
  23. ↑ Λαός της Βέροιας
  24. ↑ «Επίσημη ιστοσελίδα Νίκου Ζιώγαλα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαΐου 2012. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2011. 
  25. ↑ «ΒΙΝΤΕΟΘΗΚΗ». ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Ν. ΗΜΑΘΙΑΣ (Ε.Μ.Ι.Π.Η). 18 Σεπτεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2023. 
  26. ↑ «Λέσχη Αυτοκινήτου Βέροιας - Rally Φίλιππος». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Απριλίου 2010. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2010. 
  27. ↑ «Βέροια - ΦΥΤΕΙΑ, τοπική γραμμή ΚΤΕΛ Ημαθίας Α.Ε». ktel-imathias.gr. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Φυτεία_Ημαθίας&oldid=10461795"