Φρεγάτα της Νήσου της Αναλήψεως

Φρεγάτα της Νήσου της Αναλήψεως
Ενήλικη αρσενική φρεγάτα της Νήσου της Αναλήψεως με νεοσσό
Κατάσταση διατήρησης
Εκτεθειμένο (IUCN 3.1)
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Ζώα (Animalia) Συνομοταξία: Χορδωτά (Chordata) Ομοταξία: Πτηνά (Aves) Τάξη: Σουλόμορφα (Suliformes) Οικογένεια: Φρεγατίδες (Fregatidae) Γένος: Φρεγάτα (Fregata) (Lacépède, 1799) F Είδος: F. aquila
Διώνυμο
Fregata aquila (Φρεγάτα η σκουρόχρωμη) Linnaeus, 1758

Η Φρεγάτα της Νήσου της Αναλήψεως είναι θαλάσσιο πελαγικό πτηνό της οικογενείας των Φρεγατιδών, που αναπαράγεται μόνον στην νησίδα Μπότσουεϊνμπερντ (Boatswain Bird Island), κοντά στην Νήσο της Αναλήψεως του Ατλαντικού Ωκεανού. Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Fregata aquila και δεν περιλαμβάνει υποείδη (μονοτυπικό).

Τάση πληθυσμού

• Άγνωστη ?

Ονοματολογία

Ο Χριστόφορος Κολόμβος πρωτοείδε φρεγάτες όταν περνούσε από τα Νησιά του Πράσινου Ακρωτηρίου στο πρώτο ταξίδι του στον Ατλαντικό Ωκεανό, το 1492. Σε ημερολογιακή καταχώρηση καταστρώματος (29 Σεπτεμβρίου) χρησιμοποίησε την λέξη rabiforçado , που σημαίνει forktail «[πουλί] με ψαλιδωτή ουρά».

Ωστόσο, ο επιστημονικός όρος fregata που παρέμεινε και ως λαϊκή ονομασία σε όλες τις ινδοευρωπαϊκές γλώσσες, οφείλεται σε Γάλλους ναυτικούς οι οποίοι αποκάλεσαν έτσι το πουλί έχοντας κατά νου το ομώνυμο πολεμικό πλοίο. Μάλιστα, η συγκεκριμένη προέλευση αναφέρεται από τον Γάλλο φυσιοδίφη Ζ. Μ. ντυ Τερτρ (Jean-Baptiste du Tertre, 1610-1687) όταν περιγράφει το πτηνό, το 1667. Πάντως, η ονομασία καθιερώθηκε το 1738, από τον Άγγλο φυσιοδίφη και εικονογράφο Ε. Άλμπιν (Eleazar Albin, 1690-1742) στο έργο του Φυσική Ιστορία των Πτηνών (Natural History of Birds), όπου περιλαμβάνεται και εικόνα του αρσενικού με τον κόκκινο λαρυγγικό σάκο του.

Η ετυμολογία της ίδιας της λέξης φρεγάτα είναι άγνωστη, αν και μπορεί να ξεκίνησε ως παραφθορά του aphractus, λατινικής απόδοσης ελληνική λέξη (άφρακτος [ναυς]), που σημαίνει «ανοικτό σκάφος χωρίς κατώτερο κατάστρωμα». Επίσης, ο Κικέρων στις Επιστολές του στον Αττικό 5,13.1 αναφέρει: Navigavimus tardius propter aphractorum Rhodiorum imbecillitatem («απέπλευσε χωρίς φόβο και χωρίς ναυτία, αλλά πιο αργά λόγω της αδυναμίας της Ροδιακής αφράκτου) και, παρακάτω: detraxit viginti ipsos dies aphractus Rhodiorum και aphracta Rhodiorum habebam.

• Σύμφωνα με την ονοματολογία αυτή, είναι πολύ πιθανόν οι φρεγάτες να ονομάσθηκαν έτσι, λόγω της επιθετικής τους συμπεριφοράς προς άλλα είδη θαλασσίων πτηνών, εναντίον των οποίων επιτίθενται, αναγκάζοντάς τα να αφήσουν την λεία τους (βλ. Τροφή).

Οι Άγγλοι ναυτικοί συνηθίζουν να αποκαλούν την φρεγάτα με την -ευρύτατα διαδεδομένη- ονομασία Man-of-War «άνθρωπος-του-πολέμου/πολεμιστής», ιδιαίτερα στα νερά της Καραϊβικής.

Ο όρος aquila στην επιστημονική ονομασία του είδους σημαίνει «αετός», είναι άγνωστο όμως για ποιον λόγο χρησιμοποιήθηκε. Πιθανόν να συσχετίζεται με την πτήση της φρεγάτας που, όπως τα μεγάλα αετόμορφα αρπακτικά χρησιμοποιούν τα ανοδικά θερμά ρεύματα για να γυροπετούν (soaring). Ωστόσο, πιθανότερη είναι η εκδοχή της χρήσης του όρου ως επιθετικού προσδιορισμού, διότι η αρχική ονομασία του είδους ήταν Pelecanus aquilus «Πελεκάνος ο σκουρόχρωμος» και το σκούρο χρώμα των ενηλίκων ατόμων, θα δικαιολογούσε κάτι τέτοιο.

Παρά την αγγλική -και την αντίστοιχη ελληνική- λαϊκή της ονομασία, η συγκεκριμένη φρεγάτα δεν αναπαράγεται στο ίδιο το νησί της Αναλήψεως, αλλά σε μια παράκτια νησίδα στα ΒΑ, το Μπότσουεϊνμπερντ (Boatswain Bird Island) που, στην κυριολεξία, σημαίνει «νησί του πτηνού του λοστρόμου». Τα «πτηνά του λοστρόμου» δεν είναι παρά οι φαέθοντες που ζουν στην περιοχή.

Συστηματική ταξινομική

Η φρεγάτα της Νήσου της Αναλήψεως είχε, αρχικά, ταξινομηθεί από τον Λινναίο ως Pelecanus aquilus - τύπος (type species) του γένους Fregata- (Νήσος της Αναλήψεως, 1758). Το 1914 ο Αυστραλός ορνιθολόγος Γ. Μάθιους (Gregory Macalister Mathews, 1876 – 1949) πρότεινε ότι, θα πρέπει να ταξινομηθεί στο νέο γένος Fregata. Γενετική ανάλυση για την φρεγάτα της Νήσου της Αναλήψεως έδειξε ότι, συνδέεται φυλογενετικά περισσότερο με την μεγαλόπρεπη φρεγάτα.

Γεωγραφική εξάπλωση

Η φρεγάτα της Νήσου της Αναλήψεως αναπαράγεται αποκλειστικά στο Μπότσουεϊνμπερντ (Boatswain Bird Island), μιαν απότομη, πολύ μικρή κρημνώδη νησίδα, μόλις 250 μ. έξω από τις ΒΑ. ακτές τηςΝήσου της Αναλήψεως, στον Ατλαντικό Ωκεανό. Ωστόσο περιπλανιέται, όπως είναι φυσικό, στην ίδια την κύρια νήσο, όπως και στα γειτονικά νησιά της Αγίας Ελένης και Τριστάν ντα Κούνια αλλά, τα περισσότερα άτομα, σπάνια απομακρύνονται περισσότερο από 150 χλμ. από την αποικία φωλιάσματος.

Τυχαίοι, περιπλανώμενοι επισκέπτες έχουν αναφερθεί από το Ηνωμένο Βασίλειο και στην Δ. ακτή της Αφρικής από τον Κόλπο της Γουινέας στις εκβολές του ποταμού Κονγκό. Πηγές:

Μορφολογία

Ενήλικη θηλυκή φρεγάτα της Νήσου της Αναλήψεως, φωτογραφημένη στο Μπότσουεϊνμπερντ, από μέλη της επιστημονικής αποστολής του RSPB

Η φρεγάτα της Νήσου της Αναλήψεως είναι μέσου μεγέθους είδος φρεγατών. Όπως και τα άλλα είδη, είναι λεπτά και, ως επί το πλείστον, μαύρα στο πτέρωμα θαλασσοπούλια, με έντονα διχαλωτή ουρά.

Τα αρσενικά που, κατά την αναπαραγωγική περίοδο, «φουσκώνουν» τον χαρακτηριστικό κόκκινο λαρυγγικό σάκο τους, έχουν μαύρο πτέρωμα, με έντονα «γυαλιστερή», πρασινωπή απόχρωση στο κεφάλι, την άνω επιφάνεια του σώματος και τα άνω καλυπτήρια φτερά των πτερύγων και πιο ανοικτόχρωμη μπάρα στην εσωτερική επιφάνεια του πάνω μέρους των πτερύγων. Η κάτω επιφάνεια των πτερύγων είναι μαυριδερή. Γενικά, η εμφάνισή του αρσενικού θυμίζει πολύ την αρσενική μεγαλόπρεπη φρεγάτα.

Τα θηλυκά είναι λίγο μεγαλύτερα από τα αρσενικά, αλλά στερούνται λαρυγγικού σάκου. Αποτελούν τις μοναδικές θηλυκές φρεγάτες, με σκούρο ολόκληρο το πτέρωμά τους. Υπάρχει λίγο καφέ στον τράχηλο, που συνεχίζει μέχρι το πάνω μέρος του στήθους, όπου σχηματίζεται αδιόρατη λωρίδα στήθους. Υπάρχει ωχρή μπάρα στο εσωτερικό του πάνω μέρους της πτέρυγας, ενώ το κάτω μέρος του σώματος δεν υπάρχει καθόλου λευκό.

Τα νεαρά άτομα έχουν λευκό κεφάλι και κάτω μέρος του σώματος, ενώ ο μανδύας και η ράχη είναι μαυριδερή-καφέ.

Βιομετρικά στοιχεία

• Μήκος σώματος: 89 έως 91 (-96) εκατοστά
• Άνοιγμα πτερύγων: 196 έως 198 (-201) εκατοστά
• Βάρος: 1,25 κιλά, κατά μέσον όρο

Τροφή

Η φρεγάτα της Νήσου της Αναλήψεως τρέφεται κυρίως με ιπτάμενα ψάρια της οικογενείας Exocoetidae, όπως τα Cypselurus, Exocoetus και Hirundichthyes, με πρόσφατα εκκολαφθείσες χελώνες Chelonia mydas, καθώς και με τους νεοσσούς της δρεπανίδας Onychoprion fuscatus. Αρκετά συχνά παρατηρείται το φαινόμενο του κλεπτοπαρασιτισμού (kleptoparasitism), αν και αυτή η συμπεριφορά αποτελεί μικρή πηγή ενέργειας..

Αναπαραγωγή

Φωλιά

Νεοσσός φρεγάτας της Νήσου της Αναλήψεως

Η αναπαραγωγή του πτηνού πραγματοποιείται σε 4 χαλαρές αποικίες, της νησίδας Μπότσουεϊνμπερντ, κυρίως στο πλατώ της κορυφής, ιδιαίτερα στις τραχύτερες θέσεις, με κάποιες ομάδες πουλιών να καταλαμβάνουν προεξοχές στις πλευρές του πλατώ. Η αναπαραγωγή συμβαίνει, πιθανόν, όλο το έτος, αλλά υπάρχουν ενδείξεις κάποιας εποχικότητας, με αρχή από τον Μάιο και κορύφωση τον Οκτώβριο, ενώ στη συνέχεια ο ρυθμός μειώνεται στο ελάχιστο τον Φεβρουάριο-Απρίλιο. Γενικά, το μέγεθος ωοτοκίας -1 μόνον αβγό- και η αναπαραγωγική επιτυχία κυμαίνονται σε χαμηλά ποσοστά.

Απειλές

Ιστορικά, η φρεγάτα της Νήσου της Αναλήψεως έχει υποστεί σημαντικές απώλειες λόγω της θήρευσης από τον άνθρωπο, των εισηγμένων μαύρων αρουραίων (Rattus Rattus) και -ιδιαίτερα- από τις άγριες γάτες, με τον τελευταίο κίνδυνο να εξακολουθεί να υφίσταται, καθώς οι γάτες φθάνουν στην νησίδα αναπαραγωγής (Boatswainbird) από την νήσο της Αναλήψεως. Παρά το πρόγραμμα εξάλειψης της γάτας που βρίσκεται σε εξέλιξη στο κύριο νησί, το είδος έχει αποτύχει να το επαναποικίσει, σε αντίθεση με πολλά άλλα είδη θαλασσοπουλιών. Από το 1988, γιαπωνέζικα αλιευτικά με παραγάδια δραστηριοποιούνται στην περιοχή και θα μπορούσαν να προκαλέσουν σημαντική θνησιμότητα, αν και δεν υπάρχει άμεση απόδειξη γι' αυτό προς το παρόν. Ωστόσο, είναι γνωστό ότι πολλά άτομα «πιάνονται» σε δολωμένα αγκίστρια της τοπικής αθλητικής αλιείας, κάτι που εγκυμονεί κινδύνους για παράπλευρες απώλειες από το σπορ. Επίσης, πιθανή υπεραλίευση του τόνου της περιοχής θα μπορούσε να είναι έμμεση απειλή, διότι τα συγκεκριμένα ψάρια, ωθούν την λεία τους προς την επιφάνεια του νερού, κάτι απαραίτητο για την θήρευσή της από τις φρεγάτες.

Ιστορικό και κατάσταση πληθυσμού

Από τις αρχές του 1800, όταν το πτηνό αναπαραγόταν ακόμη στην ίδια την Νήσο της Αναλήψεως, ο πληθυσμός έχει υποστεί σοβαρές μειώσεις και, το 1997, υπολογιζόταν μεταξύ 5.000-10.000 ατόμων. Οι τρέχουσες εκτιμήσεις για τα αναπαραγωγικά και ώριμα θηλυκά είναι 6.250 και 9.341 άτομα (95% CI: 8,587-10,113), αντίστοιχα, με βάση τα στοιχεία της απογραφής 2001-2002, οπότε δεχόμενοι ίση αναλογία φύλων, υπολογίζονται 18.682 ώριμα άτομα, περίπου. Ο προσδιορισμός των τάσεων του πληθυσμού για το είδος αυτό είναι προβληματικός, λόγω των δυσκολιών στην εκτέλεση των εργασιών απογραφής, την κακή βασική ενημέρωση και τον υψηλό αριθμό ώριμων, αλλά μη-αναπαραγομένων ατόμων εντός του πληθυσμού. Ωστόσο, κάποιο μοντέλο 'virtual ecologist', σε πρόσφατα δεδομένα απογραφής παράλληλα με τα ιστορικά δεδομένα, οδηγούν σε σταθερό πληθυσμό..

• Το 2014, δώδεκα νέες φωλιές καταγράφηκαν στην χερσόνησο Letterbox στο ανατολικό άκρο του νησιού.

Βέβαια, το είδος αναπαράγεται αποκλειστικά σε ένα (1) μικρό νησί, όπου η εισβολή από άγριες γάτες αποτελεί διαρκή απειλή και ανησυχία. Η καταγραφή του πληθυσμού και η εξακρίβωση των τάσεών του είναι ιδιαίτερα προβληματική, γι’ αυτό, εάν περαιτέρω στοιχεία δείξουν πτώση, ίσως λόγω των αλιευτικών δραστηριοτήτων, μπορεί να χρειαστεί μεταφορά του είδους σε υψηλότερη κατηγορία επικινδυνότητας.

Προς το παρόν αξιολογείται ως Τρωτό (VU, D2) από την IUCN.

Βιβλιογραφία

• Howard and Moore, Checklist of the Birds of the World, 2003
• Alfred Newton A Dictionary of Birds, 1896
• Bertel Bruun, Birds of Britain and Europe, Hamlyn 1980.
• Bob Scott and Don Forrest, The Birdwatcher’s Key, Frederick Warne & Co, 1979
• Christopher Perrins, Birds of Britain and Europe, Collins 1987.
• Colin Harrison & Alan Greensmith, Birds of the World, Eyewitness Handbooks, London 1993
• Colin Harrison, Nests, Eggs and Nestlings Of British and European Birds, Collins, 1988.
• Dennis Avon and Tony Tilford, Birds of Britain and Europe, a Guide in Photographs, Blandford 1989
• Detlef Singer, Field Guide to Birds of Britain and Northern Europe, The Crowood Press, Swindon 1988
• Enticott, Jim and David Tipling. Photographic Handbook of the Seabirds of the World, New Holland, 1998
• Handrinos & Akriotis, The Birds of Greece, Helm 1997
• Harrison, Peter (1988). Seabirds: An Identification Guide. London: Christopher Helm. ISBN 0-7470-1410-8
• Helm Dictionary of Scientific Bird Names
• Hermann Heinzel, RSR Fitter & John Parslow, Birds of Britain and Europe with North Africa and Middle East, Collins, 1995
• Jim Flegg, Field Guide to the Birds of Britain and Europe, New Holland, London 1990
• Jobling, J. 1991. A dictionary of scientific bird names. University Press, Oxford.
• Killian Mullarney, Lars Svensson, Dan Zetterström, Peter J. Grant, Τα Πουλιά της Ελλάδας Της Κύπρου και της Ευρώπης, ΕΟΕ, 2007
• Mary Taylor Gray, The Guide to Colorado Birds, Westcliffe Publishers, 1998
• Peter Colston and Philip Burton, Waders of Britain and Europe, Hodder & Stoughton, 1988
• R. Grimmett, C. Inskipp, T. Inskipp, Birds of Nepal, Helm 2000
• Γιώργος Σφήκας, Πουλιά και Θηλαστικά της Κρήτης, Ευσταθιάδης, 1989
• Γιώργος Σφήκας, Πουλιά και Θηλαστικά της Κύπρου, Ευσταθιάδης, 1991
• Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ)
• Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, εκδ. 1996 (ΠΛΜ)
• Ιωάννη Όντρια (I), Πανίδα της Ελλάδας, τόμος Πτηνά.
• Ιωάννη Όντρια (II), Συστηματική Ζωολογία, τεύχος 3.
• Ντίνου Απαλοδήμου, Λεξικό των ονομάτων των πουλιών της Ελλάδας, 1988.
• Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας (ΣΠΕΕ), ΕΟΕ 1994
• «Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλουμένων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας», Αθήνα 1992
• Ιωάννου Χατζημηνά, Επίτομος Φυσιολογία, εκδ. Γρ. Παρισιάνου, Αθήνα 1979
• Βασίλη Κλεισούρα, Εργοφυσιολογία, εκδ. Συμμετρία, Αθήνα 1990
• Γεωργίου Δ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Αθήνα 2002
• Linnaeus, Carolus (1758). Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata (in Latin). Holmiae (Laurentii Salvii).

Πηγές

• Albin, Eleazar (1738). A Natural History of the Birds, Volume 3. p. 75 and plate 80 on previous page
• Alves, RJV; da Silva, NG; Aguirre-Muñoz, A (2011). Return of endemic plant populations on Trindade Island, Brazil, with comments on the fauna (PDF). In Veitch, CR; Clout, MN; Towns, DR. Island invasives: eradication and management : proceedings of the International Conference on Island Invasives. Gland, Switzerland: IUCN. pp. 259–263. OCLC 770307954.
• Ashmole, N. P.; Ashmole, M. J.; Simmons, K. E. L. 1994. Seabird conservation and feral cats on Ascension Island, South Atlantic. In: Nettleship, D.N.; Burger, J.; Gochfeld, M. (ed.), Seabirds on islands: threats, case studies, and action plans, pp. 94-121. BirdLife International, Cambridge, U.K.
• Ashmole, NP (1963). Sub-fossil bird remains on Ascension Island, Ibis 103: 382–389. doi:10.1111/j.1474-919X.1963.tb06761.x.
• Catterrall, M. 1997. Bird survey report of Buton Island 1996-1997.
• Chesser, R. Terry; Banks, Richard C.; Barker, F. Keith; Cicero, Carla; Dunn, Jon L.; Kratter, Andrew W; Lovette, Irby J; Rasmussen, Pamela C.; Remsen, JV Jr; Rising, James D.; Stotz, Douglas F; Winker, Kevin (2010). Fifty-First Supplement to the American Ornithologists' Union Check-List of North American Birds, The Auk 127 (3): 726–744. doi:10.1525/auk.2010.127.4.966.
• Congdon, B.C. and Preker, M. 2004. Sex-specific chick provisioning and kleptoparasitism in the least frigatebird, Fregata ariel. Emu 104(4): 347-351.
• Dampier, James (1699) [1697]. An Account of a New Voyage Around the World , London, United Kingdom: James Knapton. p. 49
• du Tertre, du Jean-Baptiste (1667). Histoire générale des Antilles habitées par les François (in French). Volume 2. Paris: Thomas Joly. p. 269, Plate p. 246.
• Dunn, Oliver; Kelley, James E Jr (1989). The Diario of Christopher Columbus's First Voyage to America, 1492-1493, Norman, Oklahoma: University of Oklahoma Press. p. 45. ISBN 0-8061-2384-2
• Fisher, Ian (23 January 2014). Ascension frigatebird - the return continues. Royal Society for the Protection of Birds. Retrieved 8 December 2014
• Garnett, S. T.; Crowley, G. M. 2000. The action plan for Australian birds 2000. Environment Australia, Canberra.
• Garrod, Alfred Henry (1874). On Certain Muscles of Birds and their Value in Classification, Proceedings of the Zoological Society of London 42 (1): 111–23. doi:10.1111/j.1096-3642.1874.tb02459.x
• Hartog, JC den (1993). An early note on the occurrence of the Magnificent Frigate Bird, Fregata magnificens Mathews, 1914, in the Cape Verde Islands: Columbus as an ornithologist. Zoologische Mededelingen 67: 361–364
• Hedges, S.Blair; Sibley, Charles G (1994). Molecules vs. morphology in avian evolution: the case of the "pelecaniform" birds. PNAS 91 (21): 9861–65. doi:10.1073/pnas.91.21.9861
• Hill, R.; Dunn, A. 2004. National recovery plan for the Christmas Island Frigatebird Fregata andrewsi. Commonwealth of Australia, Canberra.
• JAL, A. (1848). Glossaire Nautique, París, L'Institut de France
• James, D. 2006. Secrets of Christmas seabird revealed. World Birdwatch 28(1).
• James, D. J. 2003. A survey of Christmas Island Frigatebird nests in 2003.
• James, D. J. 2004. Christmas Island biodiversity monitoring programme. Third Quarterly Report April-June 2004.
• James, D.J. 2004. Identification of Christmas Island, Great and Lesser Frigatebirds. BirdingASIA: 22-38.
• James, Helen F. (1987). A late Pleistocene avifauna from the island of Oahu, Hawaiian Islands , Documents des laboratories de Géologie, Lyon 99: 221–30.
• Jobling, James A. (2010). The Helm Dictionary of Scientific Bird Names, London: Christopher Helm. p. 164. ISBN 978-1-4081-2501-4
• Juola, Frans A; Haussmann, Mark F; Dearborn, Donald C; Vleck, Carol M (2006). Telomere shortening in a long-lived marine bird: cross-sectional analysis and test of an aging tool, Auk 123 (3): 775–783. doi:10.1642/0004-8038(2006)123[775:TSIALM]2.0.CO;2.
• Kennedy, Martyn; Spencer, Hamish G (2004). Phylogenies of the frigatebirds (Fregatidae) and tropicbirds (Phaethonidae), two divergent groups of the traditional order Pelecaniformes, inferred from mitochondrial DNA sequences, Molecular Phylogenetics and Evolution 31 (1): 31–38. doi:10.1016/j.ympev.2003.07.007
• Khanna, D.R. (2005). Biology of Birds, New Delhi, India: Discovery Publishing House. pp. 317–19. ISBN 9788171419333
• Lanham, Urless N. (1947). Notes on the Phylogeny of the Pelecaniformes, The Auk 64 (1): 65–70. doi:10.2307/4080063
• Linnaeus, Carolus (1758). Systema Naturae per Regna Tria Naturae, Secundum Classes, Ordines, Genera, Species, cum Characteribus, Differentiis, Synonymis, Locis. Tomus I. Editio Decima, Reformata (in Latin). Holmiae: Laurentii Salvii. pp. 132–34. Rostrum edentulum, rectum: apice adunco, unguiculato. Nares lineares. Facies nuda. Pedes digitís omnibus palmatis
• Mathews, GM (1914). On the species and subspecies of the genus Fregata. Australian Avian Record 2 (6): 117–121.
• Mayr, Gerald (2009). Paleogene Fossil Birds , New York, New York: Springer Science & Business Media. pp. 63–64. ISBN 9783540896289
• Meyer, Ernst; Cottrell, G William, eds. (1979). Checklist of birds of the world. Volume 1 (2nd ed.). Cambridge, Massachusetts: Museum of Comparative Zoology. p. 159.
• O'Brien, RM (1990). Family Fregatidae frigatebirds , In Marchant, S; Higgins, PG. Handbook of Australian, New Zealand & Antarctic Birds. Volume 1: Ratites to ducks; Part B, Australian pelican to ducks . Melbourne: Oxford University Press. p. 912. ISBN 978-019553068-1.
• Olson, Storrs L. (1975). Paleornithology of St. Helena Island, South Atlantic Ocean , Smithsonian Contributions to Paleobiology 23: 1–49. doi:10.5479/si.00810266.23.1
• Olson, Storrs L. (1981). Natural history of vertebrates on the Brazilian islands of the mid South Atlantic. National Geography Society Research Reports 13: 481–492
• Orta, J. 1992. Phaethontidae (Tropicbirds). In: del Hoyo, J.; Elliott, A.; Sargatal, J. (ed.),Handbook of the birds of the world, pp. 280-289. Lynx Edicions, Barcelona, Spain.
• Pickup, A. R. 1998. Ascension Island Management Plan
• Ratcliffe, N. 1999. Seabirds on Ascension Island. World Birdwatch 21: 16-18.
• Ratcliffe, N., Pelembe, T., White, R. 2008. *Resolving the population status of Ascension Frigatebird Fregata aquila using a 'virtual ecologist' model . Ibis 150(2): 300-306.
• Rauzon, MJ; Forsell, DJ; Flint, EN; Gove, JM (2011). Howland, Baker and Jarvis Islands 25 years after cat eradication: the recovery of seabirds in a biogeographical context (PDF). In Veitch, CR; Clout, MN; Towns, DR. Island invasives: eradication and management : proceedings of the International Conference on Island Invasives. Gland, Switzerland: IUCN. pp. 345–349. OCLC 770307954.
• Schreiber, Elizabeth A; Burger, Joanne (2001). Biology of Marine Birds, Boca Raton, Florida: CRC Press. ISBN 0-8493-9882-7.
• Skutch, Alexander Frank; Gardner, Dana (illustrator) (1987). Helpers at Birds' Nests : a worldwide survey of cooperative breeding and related behavior. Iowa City: University of Iowa Press. pp. 69–71. ISBN 0-87745150-8.
• Smith, Nathan D. (2010). Phylogenetic analysis of Pelecaniformes (Aves) based on osteological data: Implications for waterbird phylogeny and fossil calibration studies . PLoS ONE 5 (10): e13354. doi:10.1371/journal.pone.0013354. PMC 2954798. PMID 20976229
• Steadman, David W. (2006). Extinction and biogeography of tropical Pacific birds, Chicago: University of Chicago Press. ISBN 978-022677142-7.
• Stidham, Thomas A. (2014). A new species of Limnofregata (Pelecaniformes: Fregatidae) from the Early Eocene Wasatch Formation of Wyoming: implications for palaeoecology and palaeobiology , Palaeontology: 1–11. doi:10.1111/pala.12134.
• Stokes, T. 1988. A review of the birds of Christmas Island, Indian Ocean.
• Tebb, G.; Morris, P.; Los, P. 2008. New and interesting bird records from Sulawesi and Halmahera, Indonesia. BirdingASIA: 67-76.
• Valle, Arlos A; de Vries, Tjitte; Hernández, Cecilia (2006). Plumage and sexual maturation in the Great frigatebird Fregata minor in the Galapagos Islands (PDF). Marine Ornithology 34: 51–59.
• Vandenbosch, R. 2000. Effects of ENSO and PDO events on seabird populations as revealed by Christmas Bird Count data, Waterbirds 23: 416-422.
• Vickery, JA; Brooke, M de L (1994). The kleptoparasitic interactions between Great Frigatebirds and Masked Boobies on Henderson Island, South Pacific, Condor 96 (2): 331–340. JSTOR 1369318
• Vromant, N.; Nguyen Thi Hoai Chau. 2007. Christmas Island Frigatebird Fregata andrewsi: first confirmed observation for Vietnam. BirdingASIA 7: 88-89.
• Weimerskirch, H.; Inchausti, P.; Guinet, C.; Barbraud, C. 2003. Trends in bird and seal populations as indicators of a system shift in the Southern Ocean. Antarctic Science 15: 249-256.