Τραυματικός ακρωτηριασμός

Τραυματικός ακρωτηριασμός (Traumatic amputation) είναι η τραυματική αποκοπή ενός μέλους ή τμήματος του μέλους του σώματος από το υπόλοιπο σώμα κατά τη διάρκεια ενός ατυχήματος με σημαντικό Τραύμα,. Πέραν αυτής της μορφής, υπάρχουν και άλλες μορφές ακρωτηριασμών όπως ο ιατρογενής Χειρουργικός Ακρωτηριασμός για περιπτώσεις ισχαιμικής γάγγραινας ή γιά όγκους και οι σπάνιες περιπτώσεις Ακρωτηριασμών που έχουν μάλλον κοινωνικό υπόβαθρο, συμβολικά τους αποκαλούμε κοινωνικούς ακρωτηριασμούς και οι οποίοι έχουν ποινικό, και νομικό χαρακτήρα.. Μια μορφή ακρωτηριασμού είναι η παράνομη αποκοπή άνω και κάτω άκρων με σπαθιά κατά τον εμφύλιο πόλεμο στο κράτος Σιέρα Λεόνε της Αφρικής. Άλλη μορφή ακρωτηριασμού είναι ο ακρωτηριασμός άνω άκρων ως ποινή, τιμωρία σε κλοπή, σε φανατικά Ισλαμικά Αραβικά καθεστώτα. Τέλος μορφή ακρωτηριασμού είναι η Κλειτοριδεκτομή που επίσης γίνεται σε ορισμένα Αφρικανικά και Αραβικά Ισλαμικά καθεστώτα. Ο Ευνουχισμός είναι μια μορφή ακρωτηριασμού που γινόταν παλιά στο ανδρικό προσωπικό των Χαρεμιών των Κινέζων Αυτοκρατόρων και των Οθωμανών Σουλτάνων, με προφανή τον λόγο (να αποφευχθεί σεξουαλική επαφή με τις παλλακίδες του Ηγεμόνος, ελλείψει τεστοστερόνης, συχνά όμως αποτυχημένα λόγω χρήσης δακτύλων κι αντικειμένων). Γιά κάθε μορφή βλέπε το αντίστοιχο άρθρο Τραυματικός Ακρωτηριασμός, Χειρουργικός Ακρωτηριασμός και Κοινωνικός Ακρωτηριασμός. Το παρόν άρθρο αφορά μόνο τον Τραυματικό Ακρωτηριασμό.

Γενικά περί Τραυματικών Ακρωτηριασμών

Ο τραυματικός ακρωτηριασμός ανθρώπινου μέλους, είτε είναι πλήρης είτε είναι ατελής, αποτελεί μια τραγωδία για τον ασθενή και το περιβάλλον του. Αφ’ ενός μεν κινδυνεύει να χάσει τη ζωή του από την αιμορραγία ή από τις επιπλοκές της νοσηλείας του, και αφ ετέρου αν όλα πάνε καλά, και χάσει απλώς το άκρο του, εντάσσεται πλέον ισοβίως στα άτομα με σημαντική αναπηρία πού τροποποιεί την κοινωνική του πορεία κατά 180 μοίρες..Οι επεμβάσεις της Μικροχειρουργικής άλλαξαν τα τελευταία χρόνια άρδην αυτά τα δεδομένα. Πρώτον μειώθηκαν οι θάνατοι από ακρωτηριασμούς γιατί έχουμε γρήγορες μεταφορές τραυματιών και συστήματα ισχαίμου περιδέσεως. Δεύτερον η επανασυγκόλληση ακρωτηριασμένων μελών με μικροσκόπιο, όπως και η επανορθωτική χειρουργική έλυσαν αρκετά προβλήματα. Τρίτον ακόμα και σε περιπτώσεις που δεν γίνεται συγκόλληση, η τεχνολογία παρέχει πλέον υψηλής ποιότητας προθέσεις τεχνητών μελών άνω και κάτω άκρων, που διευκολύνουν πολύ τον ανάπηρο. Αυτό πού μένει είναι η πρόληψη ώστε να εξαφανισθούν διά παντός από την κοινωνία μας οι ακρωτηριασμοί.

Επιδημιολογία - Στατιστική

• Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, το έτος 1999 καταγράφηκαν 9.985 μή θανατηφόροι ακρωτηριασμοί άκρων από εργατικά ατυχήματα. Εξ αυτών το 53% αφορούσε χειριστές, εργάτες και τεχνίτες, το 30% εργαζόμενους στην παραγωγή, χειροποίηση, και επισκευές, και το υπόλοιπο 16% αφορούσε γεωργούς, εργαζόμενους στη δασοπονία, την αλιεία, το service, την τεχνική υποστήριξη και ελευθεροεπαγγελματίες. Με δεδομένο τον τότε πληθυσμό των ΗΠΑ (κοντά στα 300.000.000) βγαίνει το συμπέρασμα ότι οι ακρωτηριασμοί από εργατικά ατυχήματα είναι ένας προς 30.000 κατοίκους

Αιτίες Τραυματικών Ακρωτηριασμών

Ο Τραυματικός Ακρωτηριασμός ενός μέλους του ανθρώπου είναι σπάνιος. Η απώλεια του μέλους μπορεί να επέλθει αμέσως κατά τη στιγμή του ατυχήματος, μπορεί να επέλθει λίγο αργότερα στο χειρουργείο, διότι δεν ήταν βιώσιμο το μέλος, ή μπορεί να επέλθει πολύ αργότερα από επιπλοκές. Στατιστικά, τα συχνότερα αίτια των Τραυματικών Ακρωτηριασμών χεριών ή ποδιών είναι τα εξής:

• Ακρωτηριασμοί σε τροχαία ατυχήματα κάθε είδους,
• Ακρωτηριασμοί σε σιδηροδρομικά ατυχήματα
• Ακρωτηριασμοί σε εργατικά ατυχήματα με μηχανήματα κοπτικά ηλεκτροκίνητα, από βενζινοκίνητα ή ηλεκτροκίνητα αλυσοπρίονα, από περιστρεφόμενα μηχανήματα ή κυλίνδρους, αλευρομηχανές, κρεατομηχανές, ελαιοτριβεία, τόρνους, ξυλουργικά μηχανήματα, κινητήρες αυτοκινήτων, τυπογραφεία, κρεοπωλεία, κλπ
• Ακρωτηριασμοί σε αγροτικά ατυχήματα με γεωργικά χορτοκοπτικά μηχανήματα
• Ακρωτηριασμοί από ηλεκτροπληξίες
• Ακρωτηριασμοί από ατυχήματα με πυροβόλα όπλα και από εκρήξεις κάθε είδους (κροτίδες, βεγγαλικά, δυναμίτης, βόμβα, τρομοκρατία, κλπ)
• Ακρωτηριασμοί σε ατυχήματα από βίαιη διατομή κάβου πρόσδεσης πλοίων.
• Ακρωτηριασμοί δακτύλων από βέρα και δακτυλίδια (Ring amputation, degloving injuries)
• Ακρωτηριασμοί δακτύλων από πόρτες κτιρίων ή αυτοκινήτου
• Ακρωτηριασμοί από διάφορα άλλα σπάνια ατυχήματα..

Η θεραπεία των Τραυματικών ακρωτηριασμών

Θεωρητικά, με βάση τις τελευταίες εξελίξεις της επιστήμης της Μικροχειρουργικής των τελευταίων 40 ετών, ένας Τραυματικός Ακρωτηριασμός μπορεί να αντιμετωπισθεί ανάλογα με την κατάσταση του ασθενούς και του μέλους με τις εξής επιλογές:

• Χειρουργικός Ακρωτηριασμός - Διαμόρφωση Κολοβώματος - Τοποθέτηση πρόθεσης
• Χειρουργικός Ακρωτηριασμός - Μεταφορά άλλου Ιστού - Πλαστική Διαμόρφωση
• Επανασυγκόλληση - Επαναγγείωση του ακρωτηριασμένου άκρου, με χρήση Χειρουργικού Μικροσκοπίου (Replantation - Recconection of amputated limb).
• Μεταμόσχευση πτωματικού άνω άκρου. (Γαλλία, 2000, Αυστρία, 2000, Γερμανία 2003 κλπ)

Η Παγκόσμια Ιστορία των συγκολλήσεων και Μεταμοσχεύσεων άκρων

• 1962: Παγκοσμίως, η πρώτη επιτυχής επανασυγκόλληση άνω άκρου με πλήρη ακρωτηριασμό στο ύψος της μεσότητας του βραχίονα έγινε στις 23 Μαΐου του 1962 στη Βοστόνη από τους Αμερικανούς Ronald. A. Malt και Mc Khann σε ένα παιδί ηλικίας 12 χρόνων, προφανώς διά γυμνού οφθαλμού («Ο Βραχίονας της Βοστόνης»,).
• 1962: Ακολούθησε δεύτερη περίπτωση επανασυγκόλλησης τον Αύγουστο του 1962 στο Σικάγο. Η δημοσίευση (1964) έγινε με καθυστέρηση 1,5 έτους από την εγχείρηση (1962).
• 1963: Μετά από λίγους μήνες, στις 2 Ιανουαρίου 1963 ανάλογη περίπτωση επιτυχούς συγκόλλησης αντιβραχίου έγινε από τον Κινέζο Ch' Εn Chung-Wei και συνεργάτες στο VI Λαϊκό Νοσοκομείο της Σαγκάης, που όμως είναι η πρώτη που δημοσιεύθηκε στη διεθνή βιβλιογραφία έγκαιρα. Ο Κινέζος χειρουργός χρησιμοποίησε τα εργαλεία ωρολογοποιού..
• 1968: Η πρώτη επιτυχής απανασυγκόλληση πλήρως ακρωτηριασθέντος δακτύλου (αντίχειρας) δημοσιεύθηκε το 1968 από τους Komatsu και Tamai στην Ιαπωνία με χειρουργικό μικροσκόπιο .
• 1994: Το έτος 1994 έγινε στο Παρίσι η πρώτη ετερόλογη μεταμόσχευση ενός πτωματικού αντιβραχίου σε παλαιό ακρωτηρισμένο άνδρα. Η μεταμόσχευση – συγκόλληση ήταν τεχνικά επιτυχής αλλά ο λήπτης είχε πολλά προβλήματα με τα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα πού έπαιρνε για την πρόληψη απόρριψης του μοσχεύματος και επί πλέον πονούσε (νευρινώματα;). Έτσι μετά από 4-5 χρόνια ζήτησε και έγινε ακρωτηριασμός του άκρου.
• 2000: Στο Insburg της Αυστρίας, έγινε ταυτόχρονη μεταμόσχευση 2 πτωματικών χεριών στόν πυροτεχνουργό Theo kelz, με επιτυχία. Ο ίδιος κατάφερε το 2007 να κάνει τεράστιο ταξίδι με ποδήλατο διαφημίζοντας την περίπτωσή του
• 2004: Οι Γάλλοι γιατροί επανήλθαν το έτος 2004 με τη δεύτερη μεταμόσχευση σε άλλον ασθενή – με επανασυγκόλληση πτωματικού αντιβραχίου με βελτιωμένες τεχνικές και νέα φάρμακα και τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα είναι καλά όπως ανακοινώθηκε.
• 2005: Σταθμός στις συγκολλήσεις ήταν το σπανιότατο περιστατικό ΤΡΙΩΝ συγκολλήσεων οκτάχρονου παιδιού στην Αυστραλία πού καταπλακώθηκε στις 29 Μαρτίου 2005 από σύστημα καλαθιέρας μπάσκετ με αποτέλεσμα να υποστεί ακρωτηριασμό των δύο άνω άκρων (στο ύψος του καρπού) και ενός κάτω άκρου (στο ύψος της κνήμης). Τρεις ομάδες πλαστικών χειρουργών και Ορθοπεδικών εργάσθηκαν στο Νοσοκομείο του Sidney και τελικά κατάφεραν επιτυχώς να επανασυγκολλήσουν και τα τρία άκρα, πράγμα πού συμβαίνει για πρώτη φορά διεθνώς.
• 2012: Τουρκία: Πέθανε ο ασθενής που υποβλήθηκε σε τετραπλή μεταμόσχευση άκρων. Ο Τούρκος ασθενής στον οποίο είχαν μεταμοσχευθεί τέσσερα άκρα έχασε τη μάχη με τη ζωή, μετά από επιπλοκές που παρουσίασε. Ο Σεφκέτ Τσαβντάρ είχε εισαχθεί στη μονάδα εντατικής θεραπείας του πανεπιστημιακού νοσοκομείου Χατσετεπέ της Άγκυρας αφού νωρίτερα οι γιατροί υποχρεώθηκαν να του αφαιρέσουν όλα τα μεταμοσχευμένα άκρα, αλλά ο οργανισμός του δεν άντεξε και πέθανε το απόγευμα. Η τετραπλή μεταμόσχευση άκρων ήταν η πρώτη που έγινε σε παγκόσμιο επίπεδο.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Κέντρο Πρόληψης Ακρωτηριασμών (Αγγλικά)