Το Βιβλίο της Ζούγκλας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το Βιβλίο της Ζούγκλας
Ανάγλυφο εξώφυλλο της αρχικής έκδοσης του Βιβλίου της Ζούγκλας βασισμένο στην τέχνη του Τζον Λόκγουντ Κίπλινγκ
ΣυγγραφέαςΡάντγιαρντ Κίπλινγκ
ΕικονογράφοςJohn Lockwood Kipling
ΤίτλοςThe Jungle Book
ΓλώσσαΑγγλικά
Ημερομηνία δημοσίευσης1894
ΜορφήΠαιδική λογοτεχνία
ΘέμαΟρφανό
Άγριο παιδί
ΧαρακτήρεςMowgli[1], Μπαγκίρα[1], Baloo[1], Kaa[1], Shere Khan[1], Tabaqui, Bandar-log, Rikki-Tikki-Tavi[1], Hathi[1], Rakeichan και Akela[1]
ΤόποςΙνδία
Lost city[2]
LC ClassOL19870W[3]
LΤ ID2774556
Πρώτη έκδοσηMacmillan Publishers
ΕπόμενοThe Second Jungle Book
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Το Βιβλίο της Ζούγκλας (αγγλικά: The Jungle Book, 1894) είναι μία συλλογή ιστοριών του βραβευμένου με Νόμπελ Άγγλου συγγραφέα Ράντγιαρντ Κίπλινγκ. Οι ιστορίες δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά σε περιοδικά το 1893-1894. Οι αρχικές εκδόσεις περιέχουν εικόνες, μερικές εκ των οποίων από τον πατέρα του Ράντγιαρντ, Τζον Λόκγουντ Κίπλινγκ. Ο Κίπλινγκ γεννήθηκε στην Ινδία και πέρασε εκεί τα πρώτα έξι χρόνια της παιδικής του ηλικίας. Μετά από περίπου 10 χρόνια στην Αγγλία, επέστρεψε στην Ινδία και εργάστηκε εκεί για περίπου εξίμισι χρόνια. Αυτές οι ιστορίες γράφτηκαν όταν ο Κίπλινγκ ζούσε στο Βερμόντ[4].

Οι ιστορίες του βιβλίου (καθώς επίσης και εκείνες στο Δεύτερο Βιβλίο της Ζούγκλας που ακολούθησε το 1895 και το οποίο περιλαμβάνει πέντε επιπλέον ιστορίες του Μόγλη) είναι μύθοι, που χρησιμοποιούν ζώα με έναν ανθρωπόμορφο τρόπο για να παραδώσουν μαθήματα ηθικής. Για παράδειγμα, οι στίχοι του Νόμου της Ζούγκλας θέτουν κανόνες για την ασφάλεια των ατόμων, των οικογενειών και των κοινοτήτων. Ο Κίπλινγκ θέτει σ' αυτούς σχεδόν όλα όσα ήξερε ή "άκουσε ή φαντάστηκε για την ινδική ζούγκλα"[5]. Άλλοι αναγνώστες ερμήνευσαν το έργο ως αλληγορίες της πολιτικής και της κοινωνίας εκείνης της εποχής[6]. Οι πιο γνωστές από τις ιστορίες είναι αυτές που περιστρέφονται γύρω από τις περιπέτειες ενός εγκαταλελειμμένου ανθρώπου, του Μόγλη, που μεγάλωσε με τους λύκους στην ινδική ζούγκλα. Οι πιο διάσημες από τις άλλες ιστορίες είναι κατά πάσα πιθανότητα ο "Ρίκκι-Tίκκι-Tάβι", η ιστορία μίας ηρωικής μαγκούστας, και ο "Τουμάι των Ελεφάντων", η ιστορία ενός νεαρού εκπαιδευτή ελεφάντων. Όπως συμβαίνει σε μεγάλο μέρος του έργου του Κίπλινγκ, πριν και μετά από κάθε ιστορία υπάρχει ένα ποίημα.

Λόγω του ηθικού του τόνου, Το Βιβλίο της Ζούγκλας χρησιμοποιήθηκε από τα Σώματα Προσκόπων. Αυτή η χρήση του βιβλίου εγκρίθηκε από τον Κίπλινγκ μετά από απ' ευθείας αίτημα του Ρόμπερτ Μπέηντεν-Πάουελ, ο οποίος αρχικά είχε ζητήσει την άδεια του συγγραφέα για τη χρήση του παιχνιδιού της μνήμης από τον Κιμ προκειμένου να αναπτύξει την ηθική και τη φυσική κατάσταση των νέων της εργατικής τάξης στις πόλεις. Ο Ακέλας, ο αρχηγός των λύκων στο Βιβλίο της Ζούγκλας, έχει γίνει σημαντική φιγούρα στο προσκοπικό κίνημα καθώς το όνομα αυτό υιοθετείται παραδοσιακά από τον αρχηγό κάθε ομάδας προσκόπων.

Κεφάλαια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ολόκληρο το βιβλίο, έχοντας γίνει πλέον κοινό κτήμα, είναι διαθέσιμο στην επίσημη ιστοσελίδα του Project Gutenberg και αλλού. Κάθε ζυγός αριθμός από τα παρακάτω κεφάλαια αντιστοιχεί σ' ένα επιγραμματικό ποίημα που σχετίζεται με την προηγούμενη ιστορία.

"Τίγρη! Τίγρη!", Φεβρουάριος 1894.
  1. "Τ' Αδέρφια του Μόγλη": Ένα αγόρι μεγαλώνει με τους λύκους στην ινδική ζούγκλα με τη βοήθεια της αρκούδας Μπαλού και του μαύρου πάνθηρα Μπαγκίρα, και στη συνέχεια θα πρέπει να αντιμετωπίσει τον τίγρη Σιρ Χαν. Αυτή η ιστορία έχει επίσης δημοσιευθεί μόνη της σ' ένα μικρό βιβλίο με τίτλο Νυχτερινό Τραγούδι στη Ζούγκλα.
  2. "Το Τραγούδι του Κυνηγιού της Αγέλης Σιόνι"
  3. "Το Κυνήγι του Κάα": Αυτή η ιστορία λαμβάνει χώρα πριν ο Μόγλης αντιμετωπίσει τον Σιρ Χαν. Όταν ο Μόγλης απάγεται από μαϊμούδες, η Μπαλού και ο Μπαγκίρα σπεύδουν να τον σώσουν με τη βοήθεια του πύθωνα Κάα.
  4. "Το Τραγούδι του Δρόµου των Μπαντάρ-Λογκ"
  5. "Τίγρη! Τίγρη!": Ο Μόγλης επιστρέφει στο ανθρώπινο χωριό και υιοθετείται από ένα ζευγάρι που πιστεύει ότι ο Μόγλης είναι ο χαμένος τους γιος. Όμως ο Μόγλης έχει πρόβλημα προσαρμογής στην ανθρώπινη ζωή, ενώ από την άλλη ο Σιρ Χαν θέλει ακόμα να τον σκοτώσει. Ο τίτλος της ιστορίας είναι εμπνευσμένος από το ποίημα "Ο Τίγρης" του Ουίλλιαμ Μπλέηκ.
  6. "Το Τραγούδι του Μόγλη"
  7. "Η Άσπρη Φώκια": Ο Κότικ, μία σπάνια φώκια με λευκή γούνα, ψάχνει ένα νέο μέρος για το λαό του, όπου δεν θα κυνηγιούνται από τους ανθρώπους.
  8. "Λουκάνον"
  9. "Ρίκκι-Tίκκι-Tάβι": Η μαγκούστα Ρίκκι-Τίκκι υπερασπίζεται μία ανθρώπινη οικογένεια που ζει στην Ινδία ενάντια σ' ένα ζευγάρι κόμπρες. Αυτή η ιστορία έχει δημοσιευθεί επίσης ως μικρό βιβλίο.
  10. "Το Τραγούδι του Ντάρζι"
  11. "Ο Τουµάι των Ελεφάντων": Ο Τουμάι είναι ένα δεκάχρονο αγόρι που φροντίζει τους ελέφαντες που δουλεύουν, και του έχουν πει ότι δεν θα γίνει ποτέ ένας ολοκληρωμένος εκπαιδευτής ελεφάντων μέχρι να δει τους ελέφαντες να χορεύουν. Αυτή η ιστορία έχει επίσης δημοσιευθεί ως μικρό βιβλίο.
  12. "Ο Σίβα και η Ακρίδα"
  13. "Οι Υπηρέτες της Βασίλισσας": Τη νύχτα πριν από μία στρατιωτική παρέλαση, ένας Βρετανός στρατιώτης κρυφακούει μία συζήτηση μεταξύ των ζώων του στρατοπέδου.
  14. "Το Εµβατήριο των Ζώων του Στρατοπέδου" παρωδεί γνωστά τραγούδια και ποιήματα.

Χαρακτήρες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ακέλας όπως απεικονίζεται στην προμετωπίδα των δύο Βιβλίων της Ζούγκλας, που εκδόθηκαν το 1895.

Με αλφαβητική σειρά:

  • Ακέλας – ινδικός λύκος
  • Άσπρος Ραν - γεράκι που έσωσε τον Μόγλη απο τις μαϊμούδες
  • Γκρι αδελφός – ένα από τα κουτάβια της μητέρας και του πατέρα λύκου
  • Κάα - ινδικός πύθωνας
  • Κότικ - άσπρη φώκια
  • Λόρι – ο πατέρας λύκος που μεγάλωσε τον Μόγλη σαν δικό του κουτάβι
  • Μανγκ - νυχτερίδα
  • Μόγλης - κύριος χαρακτήρας, το νεαρό αγόρι της ζούγκλας
  • Μορ - ινδικό παγώνι
  • Μπαγκίρα - μαύρος πάνθηρας
  • Μπαλού — αρκούδα
  • Μέσουα - άνθρωπος
  • Μπαντάρ-λογκ – μία φυλή μαϊμούδων
  • Ναγκ - αρσενική μαύρη κόμπρα
  • Νάγκαινα - θηλυκή βασιλική κόμπρα, σύντροφος του Ναγκ
  • Ντάρζι - μικρό ωδικό πτηνό
  • Ράκσα - η μητέρα λύκος που μεγάλωσε τον Μόγλη σαν δικό της κουτάβι
Ο Ράκσα υπερασπίζεται τον μικρό Μόγλη από τον τίγρη Σιρ Χαν
  • Ρίκκι-Tίκκι-Tάβι - ινδική μαγκούστα
  • Σιρ Χαν - βασιλική τίγρη της Βεγγάλης
  • Ταμπακί - ινδικό τσακάλι

Μεταφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το κείμενο του βιβλίου έχει προσαρμοστεί συχνά για τους νεαρότερους αναγνώστες και υπήρξαν επίσης και μερικές μεταφορές σε βιβλία κόμικς.

Κόμικς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Μία σειρά βιβλίων κόμικς με τίτλο Petit d'homme εκδόθηκε στο Βέλγιο από το 1996 έως το 2003. Το βιβλίο αυτό τοποθετεί την ιστορία σ' έναν μετα-αποκαλυπτικό κόσμο στον οποίο οι φίλοι του Μόγλη είναι άνθρωποι και όχι ζώα: ο Μπαλού είναι ένας ηλικιωμένος γιατρός, η Μπαγκίρα είναι μία άγρια Αφρικάνα πολεμιστής και ο Κάα είναι ένας πρώην ελεύθερος σκοπευτής του στρατού.
  • Η Μάρβελ Κόμικς δημοσίευσε αρκετές μεταφορές του Βιβλίου της Ζούγκλας στις σελίδες του Marvel Fanfare (τ. 1). Αυτές οι μεταφορές συλλέχθηκαν το 2007 στο Marvel Illustrated: The Jungle Book.
  • Η ιστορία της DC Comics "Σούπερμαν: Ο Άνθρωπος από Ατσάλι" βασίζεται στις ιστορίες του Βιβλίου της Ζούγκλας, όπως και οι ιστορίες του Ταρζάν του Έντγκαρ Ράις Μπάροουζ. Ο Σούπερμαν όταν ήταν βρέφος μεγάλωσε, όπως και ο Μόγλης, με τους λύκους και πήρε το όνομα Κ'λ'λ. Εμφανίζονται επίσης ο Μπαγκίρα, ο Ακέλας και ο Σιρ Χαν. Αργότερα, η Λόις Λέιν δίνει στον χαρακτήρα το πολιτισμένο όνομα Κλαρκ. Ο Κλαρκ και οι φίλοι του αιχμαλωτίζονται από τον Λεξ Λούθορ, ο οποίος τελικά σκοτώνεται[7].
  • Τα βραβευμένα με Άισνερ βιβλία κόμικς Fables του Μπιλ Γουίλινγκχαμ περιλαμβάνουν τον Μόγλη, τον Μπαγκίρα και τον Σιρ Χαν. Αν και ο χαρακτήρας τους παραμένει πιστός στις ιστορίες του Κίπλινγκ, τόσο οι διάλογοι όσο και η εικονογράφηση κάνουν επίσης έμμεσες αναφορές στην ταινία κινουμένων σχεδίων "Το Βιβλίο της Ζούγκλας" (1967), παραγωγής του Ουώλτ Ντίσνεϋ. Επιπλέον, ενσωματώνονται χαρακτήρες από παραμύθια και από άλλα έργα παιδικής λογοτεχνίας. Ο Σιρ Χαν, για παράδειγμα, σκοτώνεται από τη Χιονάτη, ενώ ο Μόγλης προσλαμβάνεται ως κατάσκοπος από τον Μεγάλο Κακό Λύκο.

Βιβλία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Βιβλίο του Νεκροταφείου του Νιλ Γκέιμαν είναι εμπνευσμένο από Το Βιβλίο της Ζούγκλας. Αναφέρεται σ' ένα αγοράκι που ανατρέφεται από τους νεκρούς σ' ένα νεκροταφείο. Έχει πολλές σκηνές που μπορούν να συνδεθούν άμεσα με τον Κίπλινγκ, αλλά με τη σκοτεινή εκδοχή του Γκέιμαν[8].

Κινηματογράφος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • "Ο Τουµάι των Ελεφάντων" γυρίστηκε σε ταινία με τίτλο Elephant Boy (1937) και με πρωταγωνιστή τον Σαμπού Ντασταγκίρ. Τη δεκαετία του 1960 γυρίστηκε και μία τηλεοπτική σειρά με τον ίδιο τίτλο, βασισμένη στο βιβλίο και την ταινία.
  • Το Βιβλίο της Ζούγκλας (Jungle Book, 1942) – σκηνοθεσίας του Ζόλταν Κόρντα, με πρωταγωνιστή τον Σαμπού Ντασταγκίρ ως Μόγλη.
  • Το Βιβλίο της Ζούγκλας του Ρούντγιαρτ Κίπλινγκ (Rudyard Kipling's The Jungle Book, 1994) – με πρωταγωνιστή τον Τζέισον Σκοτ Λι ως Μόγλη.
  • Το Βιβλίο της Ζούγκλας 2: Μόγλης και Μπαλού (The Second Jungle Book: Mowgli and Baloo, 1997) – με τον Τζέιμι Γουίλιαμς ως Μόγλη.
  • Το Βιβλίο της Ζούγκλας: Η Ιστορία του Μόγλη (The Jungle Book: Mowgli's Story, 1998) – με τον Μπράντον Μπέικερ ως Μόγλη.

Κινούμενα σχέδια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Το 1965, ο "Ρίκκι-Tίκκι-Tάβι" προβλήθηκε ως κινούμενο σχέδιο[9] και το 1976 ως ταινία μεγάλου μήκους. Το πρώτο κέρδισε τις καρδιές των θεατών και μεταδίδεται μερικές φορές ακόμα και σήμερα από τους τηλεοπτικούς σταθμούς των χωρών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης ως κλασικό έργο του σοβιετικού κινουμένου σχεδίου. Ενδιαφέρον είναι ότι, σε συμφωνία με τη σοβιετική ιδεολογία, η αποικιακή αγγλική οικογένεια στο "Ρίκκι-Tίκκι-Tάβι" αντικαταστάθηκε με μία ινδική οικογένεια.
  • Το Βιβλίο της Ζούγκλας (The Jungle Book, 1967) - ταινία κινουμένων σχεδίων της Disney εμπνευσμένη από τις ιστορίες του Μόγλη. Βρήκε μεγάλη ανταπόκριση, αν και υπήρξαν πολλές αλλαγές στην πλοκή, τους χαρακτήρες και την προφορά των ονομάτων των χαρακτήρων. Οι ίδιοι χαρακτήρες χρησιμοποιήθηκαν το 1990 στη σειρά κινουμένων σχεδίων Οι Περιπέτειες του Αρκούδου Μπαλού (TaleSpin), που περιείχε μερικούς ανθρωπομορφικούς χαρακτήρες βασισμένους σε αυτούς της ταινίας αλλά τοποθετημένοι σ' ένα κωμικό περιβάλλον της αεροπορικής βιομηχανίας.
  • Άλλη μία κινηματογραφική μεταφορά σε κινούμενα σχέδια προβλήθηκε στη Σοβιετική Ένωση με τίτλο Μόγλης (Маугли), γνωστή και ως η "ηρωική" εκδοχή της ιστορίας. Στις Η.Π.Α. προβλήθηκε με τον τίτλο Οι Περιπέτειες του Μόγλη (Adventures of Mowgli). Πρόκειται για πέντε ταινίες κινουμένων σχεδίων μικρού μήκους, διάρκειας 20 λεπτών η καθεμία, που προβλήθηκαν από το 1967 έως το 1971 και συνδυάστηκαν σε μία ενιαία ταινία διάρκειας 96 λεπτών το 1973. Είναι πολύ πιστή στην πλοκή του βιβλίου και μία από τις λίγες μεταφορές όπου ο Μπακίρα εμφανίζεται ως θηλυκός πάνθηρας. Περιλαμβάνει επίσης ιστορίες από το Δεύτερο Βιβλίο της Ζούγκλας, όπως το "Κόκκινο Σκυλί".
  • Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, ο Τσακ Τζόουνς δημιούργησε για την τηλεόραση τα κινούμενα σχέδια Τ' Αδέρφια του Μόγλη, Ρίκκι-Τίκκι-Τάβι και Η Άσπρη Φώκια, τα οποία είναι πιο πιστά στις αρχικές ιστορίες από τις περισσότερες μεταφορές του βιβλίου.
  • Από το 1989 έως το 1990 προβλήθηκε η ιαπωνική τηλεοπτική σειρά άνιμε Το Βιβλίο της Ζούγκλας. Η μεταφορά του αποτελεί συμβιβασμό μεταξύ της αρχικής ιστορίας και της εκδοχής του Ουώλτ Ντίσνεϋ. Πολλές από τις ιστορίες του Κίπλινγκ έχουν μεταφερθεί στη σειρά, αλλά πολλά στοιχεία συνδυάστηκαν και άλλαξαν ώστε να ταιριάζουν στις πιο σύγχρονες ευαισθησίες. Για παράδειγμα, ο λύκος Ακέλας τελικά κάνει στην άκρη αλλά αντί να απειληθεί με θάνατο, μένει ως σύμβουλος του νέου ηγέτη. Επίσης, στη σειρά υπάρχει μία ινδική οικογένεια που έχει τον Ρίκκι-Tίκκι-Tάβι ως κατοικίδια μαγκούστα. Στο τέλος της σειράς, ο Μόγλης αφήνει τη ζούγκλα για τον ανθρώπινο πολιτισμό, αλλά εξακολουθεί να διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με τους φίλους του.
    • Το ιαπωνικό άνιμε μεταγλωττίστηκε στα χίντι και προβλήθηκε στην Ινδία στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Η ινδική εκδοχή ήταν αρκετά δημοφιλής στους τηλεθεατές εκείνης της εποχής.
    • Το άνιμε μεταγλωττίστηκε επίσης στα αραβικά υπό τον τίτλο Το Αγόρι της Ζούγκλας (فتى الأدغال) και βρήκε μεγάλη ανταπόκριση στους Άραβες θεατές τη δεκαετία του 1990.

Στη Σκηνή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Ένα ουγγρικό μιούζικαλ έκανε πρεμιέρα το 1996 στη Βουδαπέστη και εξακολουθεί να παίζεται μέχρι σήμερα σε πολλά θέατρα της Ουγγαρίας. Κέρδισε το βραβείο των Κριτικών του Ουγγρικού Θεάτρου ως το καλύτερο μιούζικαλ της χρονιάς 1996.
  • Ο Στιούαρτ Πάτερσον έγραψε μία θεατρική μεταφορά, η οποία ανέβηκε για πρώτη φορά το 2004 στο θέατρο Ολντ Ρεπ του Μπέρμιγχαμ και εκδόθηκε το 2007 από τις εκδόσεις Nick Hern Books[10].
  • Το 2006, το Θέατρο Σαίξπηρ του Ορλάντο (Orlando Shakespeare Theater) ανέλαβε μία μοναδική μεταφορά για μία σειρά θεατρικών παραστάσεων για το νεανικό κοινό. Η εκδοχή αυτή διερευνά τη χαρά και τον πόνο που αισθάνονται οι δύο μητέρες του Μόγλη, η ανθρώπινη Μεσούα και η λύκαινα Ράκσα, και τονίζει τα οφέλη της κοινότητας και της συμπόνιας. Τα τραγούδια έχουν ευδιάκριτο ινδικό χαρακτήρα, με δύο από τα επτά τραγούδια να ερμηνεύονται στα χίντι. Από τότε η παράσταση έχει ανέβει σε δεκάδες θέατρα και φεστιβάλ.
  • Μία χορευτική προσαρμογή από την Boom Kat Dance Company έκανε πρεμιέρα στις 2 Μαΐου 2008 στο Miles Playhouse στη Σάντα Μόνικα (Καλιφόρνια).
  • Μία νέα μεταφορά έκανε πρεμιέρα από την Hunger Artists Theatre Company στο Φάλερτον (Καλιφόρνια) στις 12 Σεπτεμβρίου του 2008.
  • Τα Χριστούγεννα του 2009, το Castle Theatre του Γουέλινγκμπορο ανέβασε μία νέα εκδοχή της ιστορίας σε μιούζικαλ.

Μουσική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Ο Αυστραλός συνθέτης Percy Grainger, φανατικός αναγνώστης του Κίπλινγκ, έγραψε τον κύκλο Βιβλίο της Ζούγκλας, που κυκλοφόρησε το 1958.
  • Το 1981, το τσέχικο συγκρότημα Progres 2 ηχογράφησε το δίσκο Třetí kniha džunglí (μετ. Το Τρίτο Βιβλίο της Ζούγκλας), μία ροκ μεταφορά του έργου, που επεκτείνεται στη ζούγκλα της πολιτισμένης κοινωνίας.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 «The Jungle Book - Wikipedia».
  2. «Cold Lairs | Jungle Book Wiki | Fandom».
  3. «The jungle book by Rudyard Kipling | Open Library». Ανακτήθηκε στις 10  Αυγούστου 2023.
  4. K. Bhaskara Rao, Rudyard Kipling's India (1967) Norman: University of Oklahoma Press
  5. David Gilmour, The Long Recessional: The Imperial Life of Rudyard Kipling[νεκρός σύνδεσμος], Pimlico (2003) ISBN 0-7126-6518-8
  6. Benedicte Hjejle, Kipling, Britisk Indien og Mowglihistorieine, σελ. 87-114, Οντένσε, Δανία: Odense Universitetsforlag (1983)
  7. Superman Annual No.6 (1994)
  8. Neil Gaiman, 13 Φεβρουαρίου 2008
  9. «Ricci-Ticci-Tavi», Russian animation in letters and figures
  10. Stuart Paterson – The Jungle Book Αρχειοθετήθηκε 2013-05-14 στο Wayback Machine. Doollee.com, free online guide to modern playwrights and theatre plays

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]