Τηλεπικοινωνίες στην Ελλάδα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Οι τηλεπικοινωνίες στην Ελλάδα ελέγχονται από την ΕΕΤΤ. Μέχρι το 1992 επικρατούσε μονοπώλιο του ΟΤΕ. Μετά την απελευθέρωση της αγοράς το 1994, 37 εταιρείες πήραν άδεια παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών από την επιτροπή. Τον Ιούνιο του 2005 δραστηριοποιούνταν 28 εταιρείες και είχαν διακόψει τη λειτουργία τους 12. Επίσης, 312 εταιρείες έχουν γενική άδεια για την παροχή υπηρεσιών που δεν απαιτούν αριθμοδότηση, χρήση ραδιοσυχνοτήτων ή απόκτηση των δικαιωμάτων διέλευσης. Σήμερα η αγορά κινητής τηλεφωνίας είναι ολιγοπωλιακή, με τρεις μόνο παρόχους, την Cosmote έχοντας το 46,9%, τη Vodafone έχοντας το 28,9% και τη NOVA έχοντας το 24,5% του μεριδίου της αγοράς το 2019.[1]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ιστορία των τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα ανάγεται πίσω στον Ιανουάριο του 1859 όπου η Αθήνα αποκτά τηλεγραφική σύνδεση με την Πάτρα μέσω Αιγίου. Τον ίδιο μήνα, Βαυαροί τεχνικοί συνδέουν τηλεγραφικά Πειραιά και Αθήνα. Τον Μάρτιο του ιδίου έτους ψηφίζεται ο νόμος περί ιδρύσεως τηλεγραφικής υπηρεσίας. Το 1872 η Ράλλη-W.Binney, εταιρεία με την οποία είχε υπογραφεί το 1866 τεσσαρακονταετή σύμβαση για εγκατάσταση υποβρυχίων καλωδίων, συγχωνεύεται με την Levant Submarine Telegraph Company, και επεκτείνεται η σύνδεση με όλη τη χώρα αλλά και το εξωτερικό. Το 1887 η Τηλεγραφική Υπηρεσία συγχωνεύεται με την Ταχυδρομική υπηρεσία. Τον Αύγουστο του 1892 η Τρικούπη ψηφίζει τον νόμο περί τηλεφωνικής συγκοινωνίας. Το 1895 η Διεύθυνση Τηλεγράφων και Ταχυδρομείων του Υπουργείου Εσωτερικών συμπεριλαμβάνει και την Τηλεφωνική Υπηρεσία.

Το 1897 ιδρύεται το Τηλεφωνικό Κέντρο Νέου Φαλήρου, ενώ, μέχρι το 1905, οι συνδρομητές σε ολόκληρο το λεκανοπέδιο, δεν ξεπερνούσαν τους 400. Το 1908 ιδρύεται το σώμα τηλεφωνητριών.[2] Το 1920 υπήρχαν 5.267 τηλέφωνα σε ολόκληρη την επικράτεια που πραγματοποίησαν 100.000 συνδιαλέξεις. Το 1925 ανταλλάχθηκαν περίπου 5.5 εκατομμύρια τηλεγραφήματα, περίπου 1 τηλεγράφημα ανά κάτοικο, δέκα χρόνια αργότερα, λειτουργούν τα πρώτα τηλέτυπα. Την Πέμπτη 1 Σεπτεμβρίου του 1949 εισάγεται το σύστημα της φωτοτηλεγραφίας. Τον Μάιο του επομένου έτους, ιδρύεται η Ανώνυμη Ελληνική Τηλεφωνική Εταιρία. Το 1931, πραγματοποιείται η τηλεφωνική σύνδεση της Ελλάδος με τη Βουλγαρία και τη Γιουγκοσλαβία και την επόμενη τριετία με ολόκληρη την Ευρώπη. Στις 23 Οκτωβρίου 1949, ιδρύεται ο ΟΤΕ με το Ν.Δ. 1049/49.[3]

Το 1981 λειτουργούσαν σε όλη την Ελλάδα 2.352.905 συσκευές, ενώ την ίδια περίοδο εμφανίζονται τηλεφωνικοί κερματοδέκτες. Από αυτές 1.260.607 στην Αττική και 243.867 στην Θεσσαλονίκη. Επίσης υπήρχαν 748.391 εκκρεμείς αιτήσεις για νέα τηλέφωνα, 288.686 στην Αττική και 64.221 στην Θεσσαλονίκη. Εξάλλου, το έτος εκείνο το προσωπικό του ΟΤΕ ήταν 31.681 άτομα, 25.659 άνδρες και 6.022 γυναίκες. Η κατανομή ανά ειδικότητα ήταν 15.557 τεχνικοί, 5.775 διοικητικοί, 4.944 ειδικών έργων, 1.473 οικονομικοί, 1.844 γενικών υποθέσεων κ.ά.[4] Στα τέλη του 1984 λειτουργούσαν σε όλη τη χώρα 3.259.149 τηλέφωνα (τα 1.796.264 στο νομό Αττικής και τα 345.746 στο νομό Θεσσαλονίκης). Στο σύνολο της επικράτειας, τηλέφωνο διέθεταν 35,5 στους 100 κατοίκους. Οι νομοί με την μεγαλύτερη κάλυψη ήταν οι Αττικής (52,3), Δωδεκανήσων (43,3) και Θεσσαλονίκης (38,9).

Οι νομοί με την μικρότερη κάλυψη ήταν οι Ροδόπης (13,8), Ευρυτανίας (14,2) και Ξάνθης (14,6). Επίσης εκκρεμούσαν 809.072 αιτήσεις για χορήγηση νέου τηλεφώνου. Το προσωπικό του ΟΤΕ ήταν 30.602 άτομα (25.549 άνδρες, 5.053 γυναίκες).[5] Στις 19 Φεβρουαρίου 1989 το Διαδίκτυο φθάνει στην Ελλάδα, ενώ εισάγεται ο top-domain level κωδικός «.gr».

Το 1992 ιδρύθηκαν στην Ελλάδα οι πρώτες εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, η Panafon από τις αρχές της χρονιάς και η Telestet από τα μέσα της χρονιάς. Παράλληλα εγκαθίστανται 350 καρτοτηλέφωνα, ενώ η πρώτη κλήση κινητής τηλεφωνίας πραγματοποιείται στις 29 Ιουνίου 1993. Η Forthnet ξεκινά τις δραστηριότητες της το 1995 στα πλαίσια του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας όταν δημιούργησε τον πρώτο δικτυακό κόμβο στην Ελλάδα, παρέχοντας σε επιλεγμένους χρήστες (πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα κλπ) σύνδεση με τα δίκτυα UUCP και EARN/BITNET (τα πλέον διαδεδομένα δίκτυα της εποχής). Τον Οκτώβριο του 1996 ιδρύεται το Κυψελοειδές Λειτουργικό Σύστημα Κινητών Τηλεπικοινωνιών με τον διακριτικό τίτλο Cosmote, ο οποίος προστίθεται τον Απρίλιο του 1997 με την εμπορική του λειτουργία να ξεκινά την επόμενη χρονιά, φτάνοντας τους 1.000.000 συνδρομητές. Το 2002-2004 προκύπτουν αλλαγές στα ονόματα των δύο προγενέστερων εταιρειών Panafon και Telestet σε Vodafone και TIM αντίστοιχα.

Το 2006 ο ΟΤΕ αποκτά το 100% της COSMOTE και οι μετοχές της διαγράφονται από το Χρηματιστήριο Αθηνών όπου είχε εισαχθεί έξι χρόνια νωρίτερα. Την επόμενη χρονιά η TIM Hellas μετονομάζεται σε WIND Hellas, ενώ το 2008 ο OTE παρουσιάζει το Conn-x TV, βασισμένο στην τεχνολογία IPTV. Την ίδια χρονιά η Forthnet εξαγοράζει την Multichoice που κατέχει τη συνδρομητική πλατφόρμα της NOVA. Το 2011 η κάλυψη του 3G δικτύου αγγίζει το 98%. Το 2012 ξεκινά η διάθεση VDSL συνδέσεων σταθερού διαδικτύου. Το 2016 η πληθυσμιακή κάλυψη του 4G δικτύου ξεπερνά το 93%.

Η Cosmote παρουσιάζει το 2017 το νέο δίκτυο «οπτικής ίνας μέχρι το σπίτι» FTTH και στις 16 Δεκεμβρίου 2020 το 5G δίκτυο έπειτα από δύο χρόνια δοκιμασιών. Τον Ιούνιο του 2021 η Forthnet αλλάζει το όνομα της σε NOVA η οποία τον Ιανουάριο του 2023 απορροφά την WIND. Στις αρχές του 2024 ο ΟΤΕ απορροφά την COSMOTE.

Σε δημοσίευμα της εφημερίδας Έθνος το 1955 παρατίθενται τα εξής στοιχεία για τους συνδρομητές και τις συνδιαλέξεις[6]:

Έτος Αριθμός συνδρομητών
1949 56.000
1950 59.000
1951 67.000
1952 76.000
1953 81.000
1954 86.000
1955 95.000

Για το 1955 αναφέρεται ο αριθμός των συνδρομητών σε Αθήνα και Πειραιά ήταν 68.000.

Έτος Αριθμός συνδιαλέξεων
1949 232.000.000
1950 250.000.000
1951 262.000.000
1952 270.000.000
1953 271.000.000
1954 280.000.000
1955 300.000.000

Από τα 300 εκατομμύρια συνδιαλέξεις του 1955, τα 240 εκατομμύρια πραγματοποιήθηκαν σε Αθήνα και Πειραιά.

Τηλεφωνία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σταθερή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι τρεις κύριοι πάροχοι σταθερής τηλεφωνίας και ευρυζωνικών υπηρεσιών και που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, είναι οι εξής:

Τίτλος Εταιρείας Εταιρεία Ιδιοκτήτης
Cosmote Οργανισμός Τηλεπικοινωνιών της Ελλάδος Α.Ε. 53,1% θυγατρική της Γερμανικής πολυεθνικής Deutsche Telekom.
NOVA (Wind / Forthnet) Nova Telecommunications & Media Μονοπρόσωπη Α.Ε. 100% θυγατρική της Ολλανδικής πολυεθνικής United Group.
Vodafone (πρώην Panafon) Vodafone - Πάναφον Α.Ε.Ε. Τηλεπικοινωνιών Ελληνικό παράρτημα της ομώνυμης Βρετανικής πολυεθνικής μητρικής στην οποία ανήκει το 99,87% μέσω της Vodafone Europe B.V.

Πτωχευμένες εταιρείες σταθερής τηλεφωνίας και ευρυζωνικών υπηρεσιών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι συγκεκριμένες έκλεισαν οριστικά, σε σύντομο χρονικό διάστημα, εξαιτίας μεγάλων οικονομικών προβλημάτων και ελάχιστου αριθμού συνδρομητών που, όπως εκτιμάται, δεν ξεπέρασαν ποτέ τους 1.000.

Τίτλος Εταιρείας Εταιρεία
Algonet Algonet Τηλεπικοινωνίες Α.Ε.Ε. θυγατρική της Net One
Altec Telecoms (πρώην ACN, Αίας) Altec Telecoms Συστήματα Τηλεπικοινωνιών Α.Ε.
Columbia Telecom Columbia Τηλεπικοινωνίες Α.Ε. μέλος της Lannet
Intraconnect Intraconnect Α.Ε.Ε. Παροχής Τηλεπικοινωνιακών Υπηρεσιών
LANNET Communications Lannet Επικοινωνίες Α.Ε.
Net One Net One Α.Ε.Ε. Παροχής Τηλεπικοινωνιακών Υπηρεσιών (τέθηκε σε εκκαθάριση)
On Telecoms On Telecoms Α.Ε. Τηλεπικοινωνιών
Teledome (πρώην Telehouse) Teledome Συστήματα Τηλεπικοινωνιών, Πληροφορικής και Τηλεματικής Α.Ε.Β.Ε.

Συγχωνευμένες εταιρείες σταθερής τηλεφωνίας και ευρυζωνικών υπηρεσιών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι συγκεκριμένες συγχωνεύτηκαν οριστικά, σε σύντομο χρονικό διάστημα, κυρίως με τις κύριες εταιρείες (Cosmote, Nova, Vodafone), εξαιτίας μεγάλων οικονομικών προβλημάτων και ελάχιστου αριθμού συνδρομητών που, όπως εκτιμάται, δεν ξεπέρασαν ποτέ τους 10.000.

Τίτλος Εταιρείας Εταιρεία
Cyta Hellas (με έτος ίδρυσης το 2007) Cyta Ελλάς Τηλεπικοινωνιακή Α.Ε. παράρτημα της ομώνυμης Κυπριακής ημικρατικής μητρικής, το οποίο έπαψε να υφίσταται λόγω απορρόφησης του το 2019 από τη Vodafone Greece.
Hellas Online (με έτος ίδρυσης το 1993) Hellas Online Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες Α.Ε. απορροφήθηκε το 2016 από τη Vodafone Greece.
Q-Telecom (με έτος ίδρυσης το 2002) Q-Telecommunications Α.Ε. Τηλεπικοινωνιών απορροφήθηκε το 2007 από τη WIND Hellas.
Telepassport Hellas (με έτος ίδρυσης το 1998) Telepassport Α.Ε. Τηλεπικοινωνιών, Διαχείρισης και Τεχνολογικών Υπηρεσιών απορροφήθηκε το 2006 από τη Lannet.
TIM Hellas (πρώην TeleStet, με έτος ίδρυσης το 1992) TIM Hellas Τηλεπικοινωνίες Α.Ε.Β.Ε. απορροφήθηκε το 2005 από την Troy Gac που μετετράπη στη νέα TIM Hellas.
Vivodi Telecom (με έτος ίδρυσης το 2001) Vivodi Α.Ε. Τηλεπικοινωνιακών Υποδομών, Υπηρεσιών και Εμπορίας απορροφήθηκε το 2012 από την On Telecoms.
VoiceNet (πρώην Southgate, με έτος ίδρυσης το 1998) Voicenet Α.Ε. Παροχής Τηλεπικοινωνιακών Υπηρεσιών και Υποδομών απορροφήθηκε το 2015 από τον ΟΤΕ.
WIND Hellas (πρώην TIM Hellas, Troy Gac, ACV Finance, με έτος ίδρυσης το 2003) WIND Hellas Τηλεπικοινωνίες Α.Ε.Β.Ε. απορροφήθηκε το 2008 από την Tellas που μετετράπη στη νέα WIND Hellas.

Κινητή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μόνο οι εν ενεργεία εταιρείες, εκμεταλλεύονται αποκλειστικά το δίκτυο της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα. Είτε τους χρησιμοποιούν είτε όχι οι τρεις πάροχοι κατέχουν ολόκληρες τις σειρές με τα προθέματα αριθμών: 690 & 693 (Nova) 694 & 695 (Vodafone) 697 & 698 (Cosmote) και 699 (Nova/Q). Ωστόσο, λόγω του νόμιμου δικαιώματος φορητότητας των συνδρομητών κινητής τηλεφωνίας, δεν ανήκουν πάντα όλοι οι αριθμοί, απαραίτητα, στο φάσμα της εκάστοτε εταιρείας:

Πάροχος Δικτύου Τεχνολογία Συνδρομητές
(σε εκατομμύρια)
MCC / MNC
Cosmote[7] GSM-900/1800 (EDGE)
900/2100 MHz* UMTS, HSDPA, DC-HSPA+
800/1800/2600 MHz LTE, LTE-A
VoLTE, VoWiFi
3500 MHz - 5G NR
7.040 (Q3 2021)[8] 20201, 20202
Vodafone 4.178 (Q3 2021) 20205
NOVA[9] 3.700 (Q2 2021)[10] 20209 (Q)
20210 (NOVA)

Μέχρι το 2007 τέσσερις εταιρείες εκμεταλλεύονταν αποκλειστικά το δίκτυο της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα. Η Q-Telecom ήταν ο τέταρτος πάροχος κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα. Ξεκίνησε τη λειτουργία της το 2002 ενώ από το 2005, λειτουργεί με το εμπορικό σήμα "Q" και τις υπηρεσίες της "MyQ". Ως ανεξάρτητη εταιρεία παρείχε κινητές τηλεφωνικές υπηρεσίες GSM, υποστηριζόμενες από τα δίκτυα LMDS και backbone, και ήταν ο μόνος πλήρης και ολοκληρωμένος πάροχος τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα. Τον Μάιο του 2007 ενοποιήθηκε με την TIM Hellas η οποία ένα μήνα μετά (5 Ιουνίου) μετονομάστηκε σε WIND Hellas. Οι αριθμοί της ξεκινάνε από 699.

Επίσης στην Ελλάδα, λειτουργούσε μέχρι το 2018, δίκτυο MVNO, η Cyta Hellas, νοικιάζοντας φάσμα αριθμών από την Vodafone, η οποία είχε από ελάχιστο έως μικρό αριθμό συνδρομητών. Ενδιαφέρον κατά καιρούς σε δίκτυο MVNO, εξέφρασαν και άλλες εταιρείες όπως:

  • η εταιρεία ρεύματος Volton, η οποία αργότερα το διέψευσε.
  • η ΔΕΗ, η οποία είχε μπει στο παρελθόν στον τομέα της τηλεφωνίας, ιδρύοντας την Tellas, η οποία επίσης ενδιαφέρθηκε να ξαναμπεί, αλλά τόσο οι κύριες εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, όσο και η πλειοψηφία των Ελλήνων είναι αντίθετη προς το ζήτημα της ΔΕΗ, να επενδύσει στις τηλεπικοινωνίες, λόγω αδιαφορίας και εξαιτίας μεγάλων οικονομικών προβλημάτων, που άφησε η άλλοτε Tellas, στην Ελληνική αγορά, ενώ η ΔΕΗ, τα τελευταία χρόνια, λόγω της οικονομικής κατάστασης στην χώρα, φρόντιζε να ανεβάσει τιμολογιακά τους λογαριασμούς ρεύματος της, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να διαμαρτύρονται προς αυτή.

Επίσης και η άλλοτε αλυσίδα σούπερ μάρκετ Μαρινόπουλος Α.Ε., είχε λανσάρει για μικρό χρονικό διάστημα, καρτοκινητή τηλεφωνία, υπό τα ονόματα Carefour και Champion, επίσης σε δίκτυο MVNO, σε συνεργασία με την Vodafone.

Στατιστικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μερίδιο αγοράς σε %
Πάροχοι 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
Cosmote 44,5 52,4 52,2 48,5 45,3 44,5 45,2 45,6 46,3 47,9 46,9 46 46
Vodafone 31,2 25,9 26,3 27,1 29,8 30,4 35,1 35,3 30,9 30,3 28,9 29,2 30,2
Wind/Nova 24,3 21,7 21,4 24 24,9 25 19,5 18,7 22,4 21,4 24,5 24,8 23,8
Έτος Συνολικές συνδέσεις
2021 13.813.026
2020 13.650.884
2019 14.458.145
2018 15.354.388
2017 16.167.273
2016 15.934.294
2015 15.353.553
2014 15.473.683
2013 15.722.476
2012 15.151.742
2011 14.557.672
2010 14.815.705
2009 20.298.102
2008 18.918.092
2007 16.226.675
2006 13.874.674

Άλλες εταιρείες τηλεφωνίας που εκμεταλλεύονται εικονικά το δίκτυο της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επιπλέον πέραν των γνωστών για τις κινητές υπηρεσίες τους παρόχους, έχουν ακόμα εκχωρηθεί:

  • Η σειρά 691 300 0000 έως 691 300 9999 έχει εκχωρηθεί στην We Realize Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες Μ.Α.Ε.
  • Η σειρά 692 000 0000 έως 692 098 9999 έχει εκχωρηθεί στον ΟΤΕ για υπηρεσίες τηλεειδοποίησης.
  • Η σειρά 696 010 0000 έως 696 019 9999 έχει εκχωρηθεί στον ΟΤΕ για υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας αυτή τη φορά.
  • Η σειρά 696 910 0000 έως 696 928 9999 (πλην των αριθμών στο εύρος 696 920 0000 - 696 920 9999) στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.

Διαδίκτυο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Ελλάδα έχει τον top-level domain κωδικό .gr και 23 παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου (ISPs).

Η COSMOTE παρέχει υπηρεσίες με εύρος ζώνης διαμεταγωγής δεδομένων έως και 1000/100 Μbps. Για τη χρήση της υπηρεσίας πρέπει να υπάρχει ενεργή τηλεφωνική γραμμή στο χώρο του πελάτη, ενώ ταυτόχρονα χρειάζεται να υπάρχει τεχνολογία ADSL, VDSL και FTTH με ελεύθερες θύρες (DSLAM στο Αστικό Κέντρο της περιοχής, στην καμπίνα VDSL και στο OLT του παρόχου) σε απόσταση ικανή να εξυπηρετήσει ταχύτητες ADSL (περίπου 4-5 χιλιόμετρα). Εφόσον υπάρχει η γραμμή και η θύρα στο DSLAM/OLT για να εξυπηρετήσει τον χρήστη, η COSMOTE μπορεί να διαθέσει τα πακέτα λιανικής της. Επίσης τότε δίνει και τη δυνατότητα της χρήσης του δικτύου της και σε όποιον άλλο πάροχο αγοράσει σε τιμές χονδρικής το δίκτυο.

Εκτός της COSMOTE υπάρχουν ιδιωτικοί ISPs οι οποίοι παρέχουν υπηρεσίες ADSL, VDSL και FTTH. Αυτό το πραγματοποιούν είτε αξιοποιώντας τη δυνατότητα Αποδεσμοποίησης του Τοπικού Βρόχου (LLU), είτε μέσω ιδιόκτητων δικτύων. Η πρώτη εταιρία που διέθεσε υπηρεσίες LLU ήταν η Intraconnect και την ακολούθησε η Vivodi Telecom το 2002, οι οποίες έχουν κλείσει και ξεκίνησαν τη διάθεση του ADSL πριν από την COSMOTE. Από το 2010 υπηρεσίες ADSL σε δικό τους ιδιόκτητο δίκτυο παρέχουν οι εταιρείες: NOVA και Vodafone.

Από τα μέσα του 2006, όταν και θεσπίστηκε η τοπική συνεγκατάσταση στα κέντρα της COSMOTE, σύμφωνα με την οποία οι λοιποί πάροχοι μπορούν να εγκαθιστούν τον εξοπλισμό τους στα κέντρα του, ξεκίνησαν και άλλες εταιρίες την διάθεση υπηρεσιών ADSL ανεξάρτητα από την COSMOTE.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕΤΤ, το 2021, υπήρχαν 529.489 ενεργές συνδέσεις domain .gr και παράλληλα, το 85,1% των νοικοκυριών διέθετε σύνδεση στο διαδίκτυο με 4.429.370 σταθερές ευρυζωνικές συνδέσεις. Χρησιμοποιήθηκαν 563 εκατομμύρια GB. Οι συνδρομητές καρτοκινητής χρησιμοποιούν κατά μέσο όρο 3,8 GB.[11]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Market Review of Electronic Communications and Postal Services
  2. «ΦΕΚ A 84/1908». Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. 17 Απριλίου 1908. 
  3. «ΦΕΚ A 195/1949». Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. 1 Σεπτεμβρίου 1949. 
  4. Εφημερίδα Ελευθεροτυπία, 24 Δεκεμβρίου 1982, σελ. 16.
  5. Εφημερίδα Ελευθεροτυπία, 3 Δεκεμβρίου 1985, σελ. 13.
  6. Εφημερίδα Έθνος: σελ. 3. 26/4/1956. 
  7. Συμπεριλαμβάνει και τους συνδρομητές της καρτοκινητής της Frog Mobile, η οποία αναφέρεται ως ξεχωριστό δίκτυο.
  8. «OTE Corporate Presentation -3rd Quarter 2021» (PDF). cosmote.gr. Ανακτήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2021. 
  9. Συμπεριλαμβάνει και τους συνδρομητές της καρτοκινητής της Q-Telecom, η οποία αναφέρεται ως ξεχωριστό δίκτυο (παλαιότερα ήταν ξεχωριστή εταιρεία).
  10. «United Group agrees to buy Wind Hellas». telcotitans.com. Ανακτήθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2021. 
  11. (PDF) https://www.eett.gr/wp-content/uploads/2023/02/%CE%95%CF%80%CE%B9%CF%83%CE%BA%CF%8C%CF%80%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CE%B1%CE%B3%CE%BF%CF%81%CF%8E%CE%BD-2021.pdf. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2023.  Missing or empty |title= (βοήθεια)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]