Τεκμήριο (βιβλιοθηκονομία)

Τεκμήριο ονομάζεται οποιοδήποτε είδος υλικού διαθέτει μία βιβλιοθήκη, το οποίο αποτελεί μέρος της συλλογής της. Κάθε τεκμήριο εξ ορισμού είναι φορέας πληροφορίας και γνώσης. Έτσι, τεκμήριο μπορεί να είναι ένα βιβλίο, περιοδικό, εφημερίδα, βιντεοκασέτα, DVD, δίσκος μουσικής σε βινύλιο ή ως CD, χάρτης, μικροφίλμ, λογισμικό σε CD, slides, ή ακόμη και οποιοδήποτε άλλο υλικό αντικείμενο όπως αντίγραφο μουσειακού εκθέματος, επιτραπέζιο παιχνίδι κτλ. Τα τεκμήρια μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε έντυπο υλικο (π.χ. βιβλία, περιοδικά, χάρτες), οπτικοακουστικό υλικό (δίσκος μουσικής, ταινία DVD) και υλικό αντικείμενο (realia) (π.χ. ένα μουσειακό έκθεμα). Τα τεκμήρια μπορούν επίσης να κατηγοριοποιηθούν σύμφωνα με τον τρόπο αποθήκευσης των γνωστικών δεδομένων σε ψηφιοποιημένο υλικό που το «διαβάζει» ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής διότι η πληροφορία είναι αποθηκευμένη σε bits ή αναλογικό υλικό στο οποίο η πληροφορία είναι αποθηκευμένη σε μορφή ατόμων (atoms).

Σε μία συνηθισμένη, συμβατική βιβλιοθήκη, τα περισσότερα ή όλα τα τεκμήρια είναι φυσικά αντικείμενα που μπορούμε να αγγίξουμε. Π.χ. ένα βιβλίο ή ένας χάρτης. Ακόμη και τεκμήρια που φέρουν ψηφιοποιημένες πληροφορίες είναι απτά φυσικά αντικείμενα, αν η πληροφορία έχει αποθηκευτεί σε ένα υλικό μέσο π.χ. ένα CD ή DVD, το οποίο μάλιστα συνήθως βρίσκεται πακεταρισμένο σε κάποια άλλη συσκευασία, ένα φάκελο ή ένα κουτί. Όμως στις ψηφιακές βιβλιοθήκες, όλα τα τεκμήρια είναι άυλα. Όταν ένας χρήστης τους χρησιμοποιήσει ένα τεκμήριό τους, λαμβάνει την πληροφορία μόνο σε μορφή bits μέσω του υπολογιστή του και του Διαδικτύου. Γνωστά παραδείγματα άυλων τεκμηρίων είναι τα ηλεκτρονικά βιβλία, διάφορα πακέτα λογισμικού, ή βιντεοσκοπημένες ψηφιακά ταινίες. Τα άυλα αυτά ψηφιακά τεκμήρια μειώνουν το κόστος λειτουργίας της βιβλιοθήκης διότι λόγω ακριβώς των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους είναι εύκολα στην αναπαραγωγή, καταλαμβάνουν ελάχιστο χώρο, διατίθενται εύκολα μέσω του διαδικτύου χωρίς χωροχρονικούς περιορισμούς και είναι πολυμορφικά επειδή συνδυάζουν κείμενο, εικόνα και ήχο. Από την άλλη μεριά, τα άυλα ψηφιακά τεκμήρια προϋποθέτουν τη δυνατότητα συμμετοχής στην κοινωνία της πληροφορίας, επομένως ενδέχεται να αυξήσουν τις διακρίσεις λόγω του υπάρχοντος ψηφιακού χάσματος μεταξύ πλουσίων και φτωχών χωρών ή κοινωνικών ομάδων.

Δείτε επίσης

• Κατάλογος μεγαλύτερων βιβλιοθηκών