Συμπόσιον ή Λαπίθαι
| Συγγραφέας | Λουκιανός |
|---|---|
| Τίτλος | Συμπόσιον ἢ Λαπίθαι Symposium |
| Γλώσσα | αρχαία ελληνικά |
| δεδομένα () | |
Το Συμπόσιο ή Λαπίθαι είναι έργο του Λουκιανού που αποτελείται από σαράντα οκτώ ενότητες της ύστερης σατιρικής περιόδου («θηρευτικός λόγος») σε μορφή διαλόγου και συμπεριλαμβάνεται μεταξύ των επτά συμποσίων που είχαν γραφτεί στην μακρά παράδοση του λογοτεχνικού αυτού είδους, όπως το Συμπόσιο του Πλάτωνα, του Ξενοφώντος, του Πλουτάρχου (Συμποσιακά), του Αθήναιου (Δειπνοσοφιστές) του χριστιανού Μεθοδίου Ολύμπου (Συμπόσιον των δέκα παρθένων) και του αυτοκράτορα Ιουλιανού (Συμπόσιον ή Καίσαρες).[1]
Γενικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Συμπόσιον ή Λαπίθαι του Λουκιανού, το έβδομα σωζόμενο, είναι αντάξιο του σατιρικού ταλέντου του και γι΄αυτό το πιο ρεαλιστικό και το πιο απολαυστικό απ΄ όλα τα άλλα. Εκείνα είναι ένα καθωσπρέπει δείπνο, όπου οι συνδαιτυμόνες με όλη την κοσμιότητα και την εμβρίθειά τους συζητούν για φιλοσοφικά και άλλα θέματα. Οι φιλόσοφοι κρίνονται συναμεταξύ τους και όχι στην αντιδικία τους με τους θεούς. Ο Αρισταίνετος πάντρευε την κόρη του με το γιο ένος τοκογλύφου και στο γαμήλιο ύπνο έχει καλέσει πολλούς φίλους του. Ανάμεσα σ΄ αυτούς παρόντες ήσαν διακεκριμένοι φιλόσοφοι: οι στωϊκοί Ζηνόθεμις και Δίφιλος, ο περιπατητικός Κλεόδημος, ο επικούρειος Έρμων, ο πλατωνικός Ίων, ο κυνικός Αλκιδάμας.[2] Κι΄ακόμα, ένας γραμματικός, ένας ρήτορας, ένας γιατρός και ο Λυκίνος, που περιγράφει στο φίλο του Φίλωνα πως γλέντησαν. Ήταν μια λαμπρότατη συνεστίαση. Η νύφη και οι φίλες της είχαν πιάσει κι αυτές τη θέση τους, αλλά οι φιλόσοφοι ρίχτηκαν στο φαγοπότι με μεγάλη βουλιμία και έγιναν σκνίπα στο μεθύσι προτού ν΄αρχίσουν τη φιλοσοφική συζήτηση. Την αφορμή για να γίνουν μαλλιά-κουβάρια την έδωσε το γράμμα ενός στωϊκού που δεν προσκλήθηκε. Γινόταν η αποκάλυψη ότι ο γιος του οικοδεσπότη είχε εραστή του το δάσκαλο του Δίφιλο. Ο στωϊκός όρμησε στον επικούρειο, γιατί του φάνηκε παχύτερη η κότα του άλλου. Χτυπιόνταν με τις ίδιες τις κότες κι ύστερα πιάστηκαν από τις γενειάδες τους. Η σύρραξη γενικεύτηκε. Αναποδογυρίστηκαν τα πάντα και οι φιλόσοφοι κυλιόνταν χάμω. Καλά που βρέθηκε και ο γιατρός για να περιποιηθεί τους τραυματίες. Και ο Λυκίνος συνοψίζει: «Αυτό δεν ήταν συμπόσιο, ήταν η μάχη των Λαπιθών και των κενταύρων στο γάμο του Πειρίθου με την Ιπποδάμεια».
Πρόσωπα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ζηνοθέμις, στωϊκός: «Αν με βάλεις δεύτερο, Αρισταίνετε, μετά απ΄ αυτόν τον άνδρα, τον Επικούρειο (Έρμωνα) για να μη πω τίποτε άλλο χειρότερο, θα φύγω και θ΄αφήσω όλο το συμπόσιο σε σένα».
- Ο Επικούρειος Έρμων, τον οποίον, μόλις μπήκε, άρχισαν να στραβοκοιτάζουν οι Στωικοί και να του γυρίζουν τις πλάτες· ήταν φανερό ότι τον απεχθάνονταν σαν να ήταν πατροκτόνος και μιασμένος[3]
- Αλκιδάμας, κυνικός: «Φύγε από εδώ, που θα μου πεις να κάνω κάτι γυναικείο και μαλθακό, να κάτσω δηλαδή σε κάθισμα ή σκαμνί, όπως εσείς που κάθεστε στο μαλακό κρεβάτι και κοντεύεται να τρώτε ξαπλωμένοι ανάσκελα και φορώντας πορφύρες. Εγώ θα δειπνήσω στο πόδι, τριγυρίζοντας συνάμα στην αίθουσα του συμποσίου κι άν κουραστώ θα ξαπλώσω στο πάτωμα στηριζόμενος στον αγκώνα, στρώνοντας κάτω τον χιτώνα μου, όπως απεικονίζουν τον Ηρακλή» [13].
- Ο Διονυσόδωρος ο ρήτορας που έλεγε κάποιους αντιλογικούς λόγουςa[›], υποστηρίζοντας πότε την μία και πότε την άλλη πλευρά και δέχονταν επαίνους από τος υπηρέτες του που κάθονταν πίσω του [17].
- Ο Ιστιαίος ο γραμματικός, που κάθονταν δίπλα στο Διονυσόδωρο, απαγγέλλοντας στίχους που συνδυάζοντας τα χωρία του Ομήρου, Πινδάρου, Ησιόδου και του Ανακρέοντα στο ίδιο ποίημα, ώστε από όλα αυτά να προκύψει κάτι πολύ γελοίο, ιδιαίτερα όταν είπε εκείνα που πρόκειταν να συμβούν:
«Χτύπησαν τις ασπίδες[4] τους
και
Μετά ακούγονταν οι θρήνοι και οι κραυγές θριάμβου των ανδρών».[5]
- Ετοιμοκλής, φιλόσοφος (απρόσκλητος) «Αν πάλι σου δίνω την εντύπωση ότι είμαι εξοργισμένος εξαιτίας του δείπνου, φέρε στο νου σου την ιστορία του Οινέα· θα δεις ότι η Άρτεμη εξοργίστηκε, επειδή μόνον αυτή δεν συμπεριέλαβε εκείνος στη θυσία, ενώ παρέθεσε δείπνο στους υπόλοιπους θεούς [§ 25]»
- Κλεόδημος, περιπατητικός: «Προς το παρόν θα μείνω ικανοποιημένος αν εσείς οι Στωϊκοί ξεσκεπάσετε την αμάθειά σας, αλλά θα σας αντικρούσω αύριο όπως πρέπει, ενώ λέτε ότι η απόκτηση χρημάτων είναι ασήμαντο πράγμα τούτο επιδιώκετε περισσότερο από όλα τα άλλα, πως θα αποκτήσετε πιο πολλά και γι΄αυτό περιτριγυρίζεται συνέχεια τους πλούσιους, δανείζετε, γίνεστε τοκογλύφοι και διδάσκετε έναντι αμοιβής· και γιατί πάλι, ενώ μισείτε την ηδονή και κατηγορείτε τους Επικούρειους, εσείς οι ίδιοι κάνετε και υπομένετε τα πιο αισχρά πράγματα για χάρη της ηδονής και αγανακτείτε αν δεν σας προσκαλέσει κάποιος σε δείπνο· και αν πάλι σας προσκαλέσει, όχι μόνο τρώτε τόσο πολλά εδέσματα, αλλά δίνετε άλλα τόσα στους υπηρέτες σας;»
Το μήλο της έριδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Έπειτα αναρωτήθηκα μήπως δεν είναι αλήθεια αυτό που λένε οι περισσότεροι και μήπως η μόρφωση τελικά απομακρύνει από τους ορθούς συλλογισμούς τους άνδρες που περιορίζονται να εντρυφούν μόνο στα βιβλία και στις σκέψεις που υπάρχουν σε αυτά. Μου φαίνεται λοιπόν ότι ο Ετοιμοκλής, ρίχνοντας ανάμεσά μας την επιστολή, όπως το μήλο, προξένησε εξίσου μεγάλες συμφορές με αυτές της Τροίας.
Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
^ a: Αντιλογικός χαρακτηρίζεται ο δια-(αντι)λογος κατά τον οποίον ο ένας από τους δύο ομιλητές αντλεί επιχειρήματα όχι από γενικής ισχύος και πασίδηλα δεδομένα αλλά από τις τελευταίες απαντήσεις του άλλου συνομιλητή. Στο είδος αυτό διαλογικής αντιπαράθεσης αξιοποιούνταν οι αμφισημίες της γλώσσα, οι πολλαπλές σημασίες των λέξεων και η δυσκολία κατανόησης των λεπτών διαφορών μεταξύ συνωνύμων. Οι διάλογοι γίνονταν με στρεψόδικο πνεύμα και διάθεση παραπλάνησης. Ιδιαίτερη επίδοση στο είδος είχαν οι σοφιστές και οι εκπρόσωποι της Μεγαρικής (Εριστικής) σχολής και ιδίως ο ηγέτης Ευκλείδης.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Ιωάννης Συκουτρής, Πλάτωνος Συμπόσιο, Ακαδημία Αθηνών, Κολλάρος, 1934 σσ. 29, 39 : για το κοινωνικό θεσμό των συμποσίων των αρχαίων
- ↑ Marcel. Caster, Lucien et la pencee religiuse de son temps, «Les Belles Lettres», Paris, 1937: Για το πως παρουσιάζονται κι αυτός και οι άλλοι ως εκπρόσωποι των διαφόρων φιλοσοφικών σχολών
- ↑ Συμπόσιον (Λουκιανός)#p6 6
- ↑ Ιλιάδα, Δ 447
- ↑ Ιλιάδα, Δ 450
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|