Συγγενικά δικαιώματα

Τα συγγενικά δικαιώματα είναι ετερογενή. Από άποψη συστηματικής η νέα νομοθεσία μας (κεφ 46-53) αναφέρει τις τρεις κλασικές κατηγορίες των:

1. ερμηνευτών ή εκτελεστών καλλιτεχνών
2. παραγωγών υλικών φορέων και
3. τηλεοπτικών οργανισμών.

Ο νόμος προβλέπει ως συγγενικό και συγκεκριμένο δικαίωμα (γραμμικό) των εκδοτών εντύπων (άρθρ.51). Ο κύκλος των δικαιούχων συγγενικών δικαιωμάτων είναι ενδεχόμενο να διευρυνθεί με την ανάπτυξη της τεχνολογίας (π.χ. δικαιώματα ηχολήπτη). Το σύστημα προστασίας των συγγενικών δικαιωμάτων βασίζεται στην έννοια της άδειας, δηλαδή το αποκλειστικό και απόλυτο δικαίωμα που έχουν οι φορείς των δικαιωμάτων να επιτρέπουν ή απαγορεύουν ορισμένες πράξεις που αναφέρονται στο νόμο κατά τρόπο περιοριστικό. Υπό ορισμένες όμως προϋποθέσεις τα συγγενικά δικαιώματα διαμορφώνονται μόνο ως ενοχικά παρέχοντα μόνο δικαιώματα εύλογης αμοιβής στο χρήστη. Η νέα νομοθεσία , με την οποία για πρώτη φορά προστατεύονται στην Ελλάδα αυτά τα συγγενικά δικαιώματα, ακολουθεί, κατ΄ αρχήν τις ρυθμίσεις της Διεθνούς Σύμβασης της Ρώμης (1961) σε ορισμένα μάλιστα σημεία βελτιώνει τη θέση των δικαιούχων. Όπως για τους δημιουργούς έτσι και για την προστασία των δικαιούχων συγγενικών δικαιωμάτων εισάγεται ο έγγραφος τύπος για τις δικαιοπραξίες που αφορούν τα συγγενικά δικαιώματα.

Συγγενικό δικαίωμα ερμηνευτών-εκτελεστών

• Ως ερμηνευτές ή εκτελεστές καλλιτέχνες θεωρούνται τα πρόσωπα που ερμηνεύουν ή εκτελούν με οποιονδήποτε τρόπο έργα του πνεύματος, όπως οι ηθοποιοί ,οι μουσικοί, οι τραγουδιστές, οι χορωδοί, οι χορευτές, οι καλλιτέχνες κουκλοθεάτρου, θέατρο σκιών, θεάματος ποικίλων (βαριετέ) ή ιπποδρόμου (τσίρκου).

• Οι ερμηνευτές ή εκτελεστές καλλιτέχνες έχουν το δικαίωμα να επιτρέπουν ή να απαγορεύουν:

1. Την εγγραφή της ερμηνείας ή εκτέλεσής τους σε υλικό φορέα.
2. Την άμεση ή έμμεση, προσωρινή ή μόνιμη αναπαραγωγή της εγγραφής της ερμηνείας ή εκτέλεσής τους.
3. Τη διανομή στο κοινό του υλικού φορέα με την εγγραφή της ερμηνείας ή εκτέλεσης με πώληση ή άλλως πως.
4. Την εκμίσθωση ή το δημόσιο δανεισμό του υλικού φορέα με την εγγραφή
5. Τη ραδιοτηλεοπτική μετάδοση με οποιονδήποτε τρόπο ,όπως ηλεκτρομαγνητικά κύματα, δορυφόροι, καλώδια, καθώς και την παρουσίαση στο κοινό του υλικού φορέα με την παράνομη εγγραφή
6. Τη ραδιοτηλεοπτική μετάδοση με οποιονδήποτε τρόπο ,όπως ηλεκτρομαγνητικά κύματα, δορυφόροι, καλώδια, της ζωντανής ερμηνείας ή εκτέλεσής τους , εκτός αν η μετάδοση αυτή αποτελεί αναμετάδοση νόμιμης μετάδοσης
7. Την παρουσίαση στο κοινό της ζωντανής ερμηνείας ή εκτέλεσής τους ,που γίνεται με οποιονδήποτε τρόπο , εκτός από ραδιοτηλεοπτική μετάδοση
8. Τη διάθεση στο κοινό , ενσυρμάτως ή ασυρμάτως, έτσι ώστε οποιοσδήποτε να έχει πρόσβαση στην εγγραφή σε υλικό φορέα της ερμηνείας ή εκτέλεσής τους, όπου και όταν επιλέξει ο ίδιος (διάθεση στο κοινό κατ΄αίτηση). Πρόκειται για αποκλειστική απαρίθμηση.

• Η άδεια που απαιτείται για την ενέργεια των παραπάνω πράξεων , αν δεν υπάρχει αντίθετη συμφωνία στην οποία να ορίζονται συγκεκριμένα οι πράξεις για τις οποίες δίνεται η άδεια, θεωρείται ότι έχει δοθεί, όταν ο ερμηνευτής ή εκτελεστής καλλιτέχνης συνδέεται μ΄ εκείνον που επιχειρεί αυτές τις πράξεις με σύμβαση εργασίας, που έχει ως σκοπό την ενέργεια αυτών των συγκεκριμένων πράξεων (εκδήλωση της θεωρίας του σκοπού της σύμβασης).

Ο ερμηνευτής ή εκτελεστής καλλιτέχνης διατηρεί πάντοτε το δικαίωμα αμοιβής για την ενέργεια καθεμιάς από τις παραπάνω πράξεις σε κάθε τρόπο εκμετάλλευσης της ερμηνείας ή εκτέλεσής του. Ειδικότερα , ερμηνευτής ή εκτελεστής καλλιτέχνης διατηρεί το δικαίωμα εύλογης αμοιβής για την εκμίσθωση, χωρίς να μπορεί να παραιτηθεί από αυτό, εάν έχει δώσει σε παραγωγό υλικών φορέων ήχου ή εικόνας ή ήχου και εικόνας άδεια για την εμίσθωση του υλικού φορέα με την εγγραφή της ερμηνείας του.

• Σε περίπτωση ερμηνείας ή εκτέλεσης από σύνολο ,οι μετέχοντες σε αυτό ερμηνευτές ή εκτελεστές καλλιτέχνες ορίζουν με πλειοψηφία και εγγράφως έναν αντιπρόσωπό τους για την άσκηση των παραπάνω δικαιωμάτων τους. Αυτή η αντιπροσώπευση δεν αφορά τον διευθυντή της ορχήστρας ή της χορωδίας , τους σολίστ, τους πρωταγωνιστές και το σκηνοθέτη. Αν δεν έχει ορισθεί αντιπρόσωπος, η άσκηση των παραπάνω δικαιωμάτων γίνεται από το διευθυντή του συνόλου.

• Απαγορεύεται η μεταβίβαση εν ζωή των παραπάνω (υπό β) δικαιωμάτων καθώς και η παραίτηση από αυτά. Είναι δυνατή η ανάθεση της διαχείρισης και προστασίας των δικαιωμάτων αυτών σε οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης, σύμφωνα με τις διατάξεις αρθρ. 54-58 ν.2121

• Οι ερμηνευτές ή εκτελεστές καλλιτέχνες έχουν καθ΄όλη τη διάρκεια της ζωής τους το δικαίωμα αναγνώρισης και προβολής της πατρότητάς τους πάνω στην ερμηνεία ή την εκτέλεσή τους και το δικαίωμα της απαγόρευσης κάθε παραμόρφωση της ερμηνείας ή εκτέλεσης αυτής (ηθικό δικαίωμα , αρθρ.50).

Συγγενικό δικαίωμα παραγωγών

Ο νόμος προβλέπει δύο είδη παραγωγών υλικών φορέων: τους παραγωγούς φωνογραφημάτων (υλικών φορέων ήχου) και τους παραγωγούς οπτικοακουστικών έργων(υλικών φορέων εικόνας ή ήχου και εικόνας). Παραγωγοί και των των δύο ειδών υλικών φορέων μπορεί να είναι φυσικά ή νομικά πρόσωπα. Παραγωγός φωνογραφήματος είναι εκείνος που έχει την πρωτοβουλία και την ευθύνη της πρώτης εγγραφής σειράς ήχων μόνο. Παραγωγός οπτικοακουστικού έργου είναι εκείνος που έχει την πρωτοβουλία και την ευθύνη της πρώτης εγγραφής σειράς εικόνων, με ή χωρίς ήχο.(βλ. αρθρ. 47 παρ. 3 ν.2121).

α.Οι παραγωγοί φωνογραφημάτων έχουν το δικαίωμα (εξουσία) να απαγορεύουν ή επιτρέπουν:

i. την άμεση ή έμμεση, προσωρινή ή μόνιμη αναπαραγωγή των φωνογραφημάτων του

ii. τη διανομή στο κοινό των φωνογραφημάτων τους με πώληση ή με άλλο τρόπο

iii. την εκμίσθωση ή το δημόσιο δανεισμό των φωνογραφημάτων τους

iv. τη διάθεσή τους στο κοινό κατ΄ αίτηση

v. την εισαγωγή των φωνογραφημάτων εαν παρήχθησαν στο εξωτερικό χωρίς την συναίνεσή τους ή από τρίτες χώρες αν ο παραγωγός είχε διατηρήσει συμβατικά το δικαίωμα εισαγωγής στην Ελλάδα (αρθρ. 47 παρ. 1 ν 2121) .Πρόκειται για αποκλειστική απαρίθμηση.

β.Οι παραγωγοί οπτικοακουστικών έχουν το δικαίωμα (εξουσία) να απαγορεύουν ή επιτρέπουν:

i. την άμεση ή έμμεση, προσωρινή ή μόνιμη αναπαραγωγή του πρωτότυπου ή του αντίγραφου των ταινιών τους.

ii. τη διανομή των υλικών φορέων στο κοινό με πώληση ή με άλλο τρόπο

iii. την εκμίσθωση ή το δημόσιο δανεισμό τους

iv. τη διάθεσή των ταινιών τους στο κοινό κατ΄ αίτηση

v. την εισαγωγή των υλικών φορέων (οπτικοακουστικών έργων) που παρήχθησαν στο εξωτερικό χωρίς την συναίνεσή τους ή από τρίτες χώρες αν ο παραγωγός είχε διατηρήσει συμβατικά το δικαίωμα εισαγωγής στην Ελλάδα και

vi. τη ραδιοτηλεοπτική μετάδοση με οποιοδήποτε τρόπο συμπεριλαμβανομένης της δορυφορικής μετάδοσης ή καλωδιακής αναμετάδοσής τους και παρουσίασής τους στο κοινό (αρθρ. 47 παρ.2). Πρόκειται για αποκλειστική απαρίθμηση.

Οι παραγωγοί και των δύο κατηγοριών δεν έχουν ηθικό δικαίωμα στα προστατευόμενα αντικείμενα.

Συγγενικό δικαίωμα ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών

α. Οι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί έχουν το δικαίωμα να επιτρέπουν ή να απαγορεύουν:

i. την αναμετάδοση των εκπομπών του με οποιονδήποτε τρόπο, όπως ηλεκτρομαγνητικά κύματα, δορυφόροι ,καλώδια

ii. την παρουσίαση στο κοινό των εκπομπών τους σε χώρους όπου η είσοδος επιτρέπεται με εισιτήριο

iii. την εγγραφή των εκπομπών τους σε υλικούς φορείς ήχους ή εικόνας ή ήχου και εικόνας, είτε οι εκπομπές αυτές μεταδίδονται ενσυρμάτως είτε ασύρματα, συμπεριλαμβανομένης της καλωδιακής ή δορυφορικής μετάδοσης

iv. την άμεση ή έμμεση ,προσωρινή ή μόνιμη αναπαραγωγή της υλικής ενσωμάτωσης των εκπομπών τους που μεταδίδονται ενσυρμάτως ή ασυρμάτως, συμπεριλαμβανομένης της καλωδιακής ή δορυφορικής μετάδοσης

v. τη διανομή στο κοινό των υλικών φορέων με την εγγραφή των εκπομπών τους μέσω πώλησης ή άλλως πως

vi. την εκμίσθωση και το δημόσιο δανεισμό του υλικού φορέα με την εγγραφή των εκπομπών τους

vii. τη διάθεση στο κοινό κατ΄ αίτηση ώστε οποιοσδήποτε να έχει πρόσβαση στην υλική ενσωμάτωση των εκπομπών τους, όπου και όταν ο ίδιος επιλέγει(αρθρ. 48) .Πρόκειται για αποκλειστική απαρίθμηση.

β.Οι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί δεν έχουν το δικαίωμα που προβλέπεται παραπάνω υπό iii) την εγγραφή των εκπομπών τους, όταν αναμεταδίδουν απλώς μέσω καλωδίου εκπομπές ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών.

γ.Η διάθεση , η χρήση και η κατοχή με σκοπό χρήσης ή διάθεσης συσκευών αποκωδικοποίησης απαγορεύεται χωρίς την άδεια του ραδιοτηλεοπτικού σταθμού που μεταδίδει προγράμματα κωδικοποιημένα με ηλεκτρομαγνητικά κύματα ή με καλώδια ή με άλλους υλικούς αγωγούς ή με άλλο τρόπο παράλληλα προς την επιφάνεια της γης ή μέσω δορυφόρου (αρθρ.62 ν.2121).

δ.Οι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί δεν έχουν ηθικό δικαίωμα στα προστατευόμενα αντικείμενα.

Δικαίωμα εύλογης αμοιβής για ραδιοτηλεοπτική αναμετάδοση

α.Όταν υλικός φορέας ήχου, που έχει νόμιμα εγγραφεί ,χρησιμοποιείται για ραδιοτηλεοπτική μετάδοση με οποιονδήποτε τρόπο, όπως ηλεκτρομαγνητικά κύματα , δορυφόροι , καλώδια, ή για παρουσίαση στο κοινό ,ο χρήστης οφείλει εύλογη και ενιαία σμοιβή στους ερμηνευτές ή εκτελεστές καλλιτέχνες , των οποίων η ερμηνεία ή η εκτέλεση έχει εγγραφεί στον υλικό φορέα, και στους παραγωγούς των υλικών αυτών φορέων. Η αμοιβή αυτή καταβάλλεται υποχρεωτικά σε οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης των σχετικών δικαιωμάτων , που διαπραγματεύονται με τους χρήστες και συμφωνούν τις αμοιβές. Σε περίπτωση διαφωνίας η εύλογη αμοιβή και οι όροι πληρωμής καθορίζονται κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων και οριστικά αποφαίνεται το αρμόδιο δικαστήριο.

β.Το δικαίωμα αυτό εύλογης αμοιβής ερμηνευτών ή εκτελεστών καλλιτεχνών είναι ανεκχώρητο, με την επιφύλαξη όμως της υποχρεωτικής ανάθεσης της είσπραξης και διαχείρισης στους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης.

γ.Οι εισπραττόμενες αμοιβές κατανέμονται εξ ημισείας μεταξύ ερμηνευτών ή εκτελεστών καλλιτεχνών και παραγωγών των υλικών φορέων , κατά τα ειδικότερα στο νόμο οριζόμενα.

δ.Οι ερμηνευτές ή εκτελεστές καλλιτέχνες έχουν δικαίωμα εύλογης αμοιβής για τη ραδιοτηλεοπτική αναμετάδοση της ερμηνείας ή εκτέλεσής τους που μεταδίδεται ραδιοτηλεοπτικά. Το δικαίωμα αυτό εύλογης αμοιβής είανι ανεκχώρητο και είναι δυνατή μόνο η ανάθεση της είσπραξης και διαχείρισης στους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης.

ε. Όταν υλικό φορέας εικόνας ή ήχου και εικόνας, που έχει εγγραφεί νόμιμα, χρησιμοποιείται για ραδιοτηλεοπτική μετάδοση με οποιονδήποτε τρόπο, όπως ηλεκτρομαγνητικά κύματα , δορυφόροι , καλώδια, ή για παρουσίαση στο κοινό ο χρήστης οφείλει εύλογη αμοιβή στους ερμηνευτές ή εκτελεστές καλλιτέχνες, των οποίων η ερμηνεία ή η εκτέλεση έχει εγγραφεί στους υλικούς φορείς. Ως προς τον τρόπο καθορισμού της αμοιβής, το ανεκχώρητο δικαιώματος εύλογης αμοιβής και το δικαίωμα των ερμηνευτών ή εκτελεστών σε εύλογη αμοιβή για ραδιοτηλεοπτική μετάδοση και το ανεκχώρητο αυτού ,ισχύουν τα ως άνω υπό α,β και δ.

Συγγενικό δικαίωμα εκδοτών (γραμμικό δικαίωμα)

α. Εκδότες εντύπων έχουν το δικαίωμα να επιτρέπουν ή να απαγορεύουν την αναπαραγωγή , με φωτοτυπικές , ηλεκτρονικές ή όποιες άλλες μεθόδους, για σκοπούς εκμετάλλευσης, της στοιχειοθεσίας και της σελιδοποίησης των έργων που έχουν εκδοθεί (γραμμικά δικαιώματα).

β.Σε περίπτωση εκμίσθωσης-δανεισμού αντιτύπου η αμοιβή για την παροχή της αναγκαίας άδειας κατανέμεται σε ίσα μέρη ανάμεσα στο δημιουργό και στον εκδότη( αρθρ.33 παρ.4).

γ. Η αμοιβή που εισπράττεται- σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 18 λόγω αναπαραγωγής για ιδιωτική χρήση -από την εισαγωγή ή την αναπαραγωγή φωτοτυπικών μηχανημάτων χαρτιού κατάλληλου για φωτοτυπίες, αποθηκευτικών μέσων (usb) κάτω των 100 εκ. ψηφίων και σαρωτών (4%) κατανέμεται εξ ημισείας μεταξύ των πνευματικών δημιουργών και των εκδοτών εντύπων.

δ. Με τη διάταξη του αρθρ. 51 εισήχθη στο δίκαιό μας ένα νέο πρωτοποριακό συγγενικό δικαίωμα υπέρ των εκδοτών εντύπων (φυσικού ή νομικού προσώπου) που δεν προβλέπεται στη Διεθνή Σύμβαση της Ρώμης. Πρόκειται γι αδικαίωμα περιορισμένου περιεχομένου που αφορά μόνο την "άδεια αναπαραγωγής της στοιχειοθεσίας και της σελιδοποίησης" των έργων που έχουν εκδοθεί, δηλαδή στηρίζεται στην άρρηκτη συνάρτηση της τυπογραφικής διάταξης με συγκεκριμένο ήδη εκδοθέν έργο. Το δικαίωμα των εκδοτών είναι αυτοτελές με την έννοια ότι προστατεύεται όσο διαρκεί η προστασία του, ανεξάρτητα αν το εκδοθέν "έργο" προστατεύεται ή όχι ή έγινε κοινό κτήμα. Οι εκδότες δεν έχουν ηθικό δικαίωμα σε σχέση με το προστατευόμενο αντικείμενο.

Συγγενικό δικαίωμα Δικαιούχων πρότερων αδημοσίευτων έργων (μεταθανάτιων)

α.Στα συγγενικά δικαιώματα ο νόμος κατατάσσει το δικαίωμα για την πρώτη δημοσίευση (editio princeps) ή την παρουσίαση στο κοινό έργου προηγουμένως αδημοσίευτου, του οποίου η διάρκεια προστασίας έχει λήξει. Πρόκειται γι ατην περίπτωση "μεταθανάτιων έργων" που δεν δημοσιεύτηκαν ούτε κατά τη διάρκεια ζωής του δημιουργού ούτε κατά τη διάρκεια προστασίας του έργου μετά το θάνατό του.

β. Ο Νόμος αναγνωρίζει σε αυτόν που για πρώτη φορά δημοσιεύει τέτοιο έργο μόνον ανάλογη προστασία με το περιουσιακό δικαίωμα του δημιουργού μικρής διάρκειας, 25 ετών από την πρώτη νόμιμη δημοσίευση ή παρουσίαση στο κοινό. Ως περιουσιακής φύσεως το δικαίωμα είναι μεταβιβαστό εν ζωή ή αιτία θανάτου. Δεν αναγνωρίζονται στον δικαιούχο ηθικά δικαιώματα αφού δεν υπάρχει προσωπικός δεσμός με το έργο. Ο σκοπός του Νόμου είναι σαφής. Πρώτον, αναγνωρίζεται η προσπάθεια εκείνου που ανέσυρε το έργο, αναγνώρισε την αξία του και το δημοσίευσε, και δεύτερον, αμείβεται εκείνος που δεν στερεί από τον πολιτισμό έργα αποθανόντων, που διαφορετικά θα έμεναν για πάντα άγνωστα, και ενθαρρύνονται οι κάτοχοι τέτοιων έργων να τα δημοσιεύσουν.

γ.Προϋποθέσεις προστασίας είναι: 1. Να πρόκειται για έργο με την έννοια του άρθρου 2 του Ν. 2121 , ανεξάρτητα αν είναι λογοτεχνικό ή μουσικό ή εικαστικό.

2. Να είναι αδημοσίευτο. Αδημοσίευτο, κατά διορθωτική ερμηνεία , πρέπει να θεωρείται όχι μόνο όταν δεν έχει "δημοσιευτεί", αλλά και όταν δεν έχει παρουσιαστεί προηγουμένως στο κοινό, ανεξάρτητα αν είναι στην ημεδαπή ή στην αλλοδαπή. Η πρότερη παρουσίαση στο κοινό αναιρεί το χαρακτήρα του έργου ως αδημοσίευτου.

δ. Η προστασία του δικαιώματος της πνευματικής ιδιοκτησίας λήγει γενικά με την παρέλευση της διάρκειας (άρθρ. 29 επ.) .Προς τα έργα των οποίων η διάρκεια έχει λήξει πρέπει να εξομοιωθούν για την εφαρμογή του άρθρου 51 Α και τα έργα που ποτέ δεν προστατεύθηκαν, όπως αδημοσίευτα παραμύθια, λαϊκά τραγούδια, λαϊκοί χοροί, των οποίων ο δημιουργός ήταν άγνωστος και είχαν παρέλθει οι προθεσμίες διάρκειας προστασίας και ουδέποτε είχαν υπάρξει δικαίωμα.

ε. Πρώτη δημοσίευση ή παρουσίαση στο κοινό, με την έννοια ότι καθίσταται το έργο προσιτό στο κοινό με ενσώματη μορφή κατά τρόπο και σε αριθμό που να ικανοποιεί τις εύλογες ανάγκες του κοινού (άρθρ. 3 παρ. 3 Διεθνούς Σύμβασης Βέρνης) ή παρουσιάζεται στο κοινό με ασώματη μορφή (αρθρ. 2 παρ. 1 περ. έ).

στ. Το "νόμιμο" της δημοσίευσης ή της παρουσίασης στο κοινό δεν εμπίπτει στο χώρο της πνευματικής ιδιοκτησίας αφού η διάρκεια προστασίας έχει λήξει. Ως "νόμιμη" θεωρείται εκείνη που δεν αντίκειται σε άλλες διατάξεις του νόμου, π.χ. προσβολή δικαιώματος κυριότητας ή νομής χειρογράφων που ανήκουν σε τρίτο.

ζ. Η 25ετής διάρκεια αρχίζει από την 1η Ιανουαρίου του έτους που έπεται της πρώτης δημοσίευσης ή παρουσίασης στο κοινό.

Συγγενικό δικαίωμα σε βάση δεδομένων

α.Η ανάγκη της ρύθμισης

Η οδηγία 96/9/ΕΚ , σχετικά με τη νομική προστασία των βάσεων δεδομένων, αναγνώρισε (άρθρα 7-11) στον κατασκευαστή βάσης δεδομένων ένα ειδικής φύσεως δικαίωμα προστασίας κατά της ιδιοποίησης ιδίως μέσω της προϊούσας χρήσης της τεχνολογίας ψηφιακής εγγραφής, των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από οικονομικές και επαγγελματικές επενδύσεις για την αναζήτηση και συγκέντρωση του περιεχομένου, προστατεύοντας το σύνολο ή ουσιώδη μέρη της βάσης δεδομένων έναντι ορισμένων πράξεων στις οποίες προβαίνει ο χρήστης ή ανταγωνιστής. Την αναγνώριση ενός τέτοιου δικαιώματος επέβαλλε η έλλειψη εναρμόνισης στο δίκαιο του αθέμιτου ανταγωνισμού (εκμετάλλευση ξένης παροχής) ώστε να μπορεί να αποτρέπεται αποτελεσματικά η χωρίς άδεια εξαγωγή (δηλαδή η μόνιμη ή προσωρινή μεταφορά του συνόλου ή μέρους του περιεχόμενου της βάσης)ή/και η επαναχρησιμοποίησή του(δηλαδή η με κάθε μορφή διάθεση στο κοινό του συνόλου ή ουσιώδους μέρους του περιεχόμενου της βάσης με διανομή αντιγράφων, εκμίσθωση, μετάδοση με άμεση επικοινωνία ή μα άλλες μορφές). Το σκεπτικό είναι ότι η βάση δεδομένου θεωρείται πολύτιμο μέσο γαι την ανάπτυξη μίας αγοράς πληροφοριών μέσα στην Κοινότητα. Οι ρυθμίσεις της οδηγίας μεταφέρθηκαν στο άρθρο 45 Α του ν.2121/93 με το άρθρο 7 παρ. 5 ν.2819/2000. Ενόψει ειδικής ρύθμισης , οι διατάξεις περί αθέμιτου ανταγωνισμού (ν.146/1914) μπορούν να εφαρμοστούν μόνο συμπληρωματικά εαν και εφόσον κατασκευστής και τρίτος βρίσκονται σε ανταγωνιστική σχέση όχι σε σχέση δικαιούχου και χρήστη

β.Η έννοια του κατασκευαστή βάσης δεδομένου

1."Κατασκευαστής βάσης δεδομένων" μπορεί να είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο.Κατασκευαστής θεωρείται από το Νόμο εκείνος που λαμβάνει την πρωτοβουλία (όχι μόνο την ιδέα αλλά και τα πρώτα βήματα, σχεδιασμός, παροχή οικονομικών μέσων και υλικοτεχνικής υποδομής κ.α.) κατασκευαστής της βάσης δεδομένων και επωμίζεται τον κίνδυνο των επενδύσεων. Σε περίπτωση συνεπώς πλειονότητας συνεργαζομένων ποιος από όλους φέρει τον κίνδυνο και αναλαμβάνει της οικονομικής ,προσωπικής ,χρονικής φύσεως θυσίες για την κατασκευή της ;Αν το χαρακτηριστικό αυτό συντρέχει γαι περισσότερους ,το δικαίωμα αυτό τους ανήκει περί της κοινωνίας διατάξεις. Λόγω του μεταβιβαστικού χαρακτήρα του δικαιώματος μπορεί να συμφωνηθεί δικαιούχος και να είναι ένας από τους περισσότερους. Κατασκευαστής φυσικό πρόσωπο δεν προϋποθέτει κατ ΄ανάγκη δικαιοπρακτική ικανότητα. Κατασκευαστής δεν θεωρείταο ο εντολοδόχος -εργολάβος κατασκευστής(Προοίμιο σημ.41) ούτε πολύ περισσότερο ο εργαζόμενος .

2. Η προστασία με βάση το ειδικής φύσεως δικαίωμα δεν αναγνωρίζεται σε κάθε κατασκευαστή βάσης δεδομένων, αλλά μόνο όταν η απόκτηση, ο έλεγχος ή η παρουσίαση του περιεχομένου της βάσης δεδομένων καταδεικνύουν ουσιώδη ποιοτική ή ποσοτική επένδυση (άρθρο 45 Α παρ. 1). "Το ουσιώδες της επένδυσης" για την αναγνώριση της προστασίας με το ειδικής φύσεως δικαίωμα είναι το ανάλογο της "πρωτοτυπίας" για την ύπαρξη του έργου. Το τι είναι ουσιώδης επένδυση δεν ορίζεται στην Οδηγία ή στο Νόμο. Πρόκειται για "αντικειμενικό μέτρο" για απάντηση στο ερώτημα αν σε σχέση με την απόκτηση, έλεγχο ή παρουσίαση του συγκεκριμένου περιεχομένου βάσης δεδομένων, ποιο ύψος και έκταση επενδύσεως ήταν αναγκαία. "Για την κατασκευή βάσεων δεδομένων απαιτείται η επένδυση σημαντικών ,ανθρώπινων ,τεχνικών και οικονομικών πόρων" (Προοίμιο Οδηγίας σημ. 7). Για τη συγκεκριμενοποίηση της αόριστης νομικής έννοιας "ουσιώδης επένδυση" σημασία έχουν ποσοτικά ή ποιοτικά κριτήρια, όπως η αξία του απαιτούμενου εργατικού δυναμικού, ο αναγκαίος χρόνος, η ποιότητα του τεχνικού εξοπλισμού, η σχέση των επενδυθέντων προς τα έξοδα ή τα αναμενόμενα έσοδα, ο χρόνος απόσβεσης.

3. Η ουσιώδης επένδυση συνδέεται με την απόκτηση, τον έλεγχο ή την παρουσίαση του περιεχομένου της βάσης. Η "παρουσίαση" αναφέρεται στη διάταξη και οργάνωση του περιεχομένου και στον τρόπο παρουσίασης της βάσης στο χρήστη .Ο "έλεγχος" αναφέρεται στην επαλήθευση και στην εξακρίβωση της ορθότητα των δεδομένων που εισήχθησαν ή εισάγονται στη βάση. Ως " απόκτηση" του περιεχομένου της βάσης νοείται ,υπό ευρεία μεν έννοια, η δημιουργία νέων, η ανεύρεση υφιστάμενων ,η συγκένρωση των δεδομένων υπό στενή έννοια, η απόκτηση περιορίζεται στην αναζήτηση υφιστάμενων στοιχείων και και στη συγκέντρωσή του στη βάση. Εφαρμόζοντας συνεπώς τη στενή έννοια, οι επενδύσεις που χρησιμοποιούνται για τη "δημιουργία δεδομένων" δεν στηρίζουν την αναγνώριση του ειδικής φύσεως δικαιώματος. Έτσι όμως μένει εκτός προστασίας μεγάλος αριθμός βάσεων δεδομένων. Προς τη στενή έννοια προσανατολίστηκε το ΔΕΚ(αποφάσεις 9-11-2014 υποθ. C- 203/02,C-46/02 C-444/02 και C-338/02).

Εφαρμογή των συγγενικών δικαιωμάτων στην Ελλάδα

Τα συγγενικά δικαιώματα στην Ελλάδα για ερμηνευτές, μουσικούς και δισκογραφικές εταιρίες, εισπράττει από το 2011 ο νέος ενιαίος αστικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός:

• GEA-Grammo, Ερατώ, Απόλλων - για τους παραγωγούς και τις δισκογραφικές εταιρείες, για τους ερμηνευτές και για τους μουσικούς.

Τα Συγγενικά Δικαιώματα στην Κύπρο

Στην Κύπρο τα συγγενικά δικαιώματα ρυθμίζονται από τον Νόμο περί του Δικαιώματος Πνευματικής Ιδιοκτησίας και Συγγενικών Δικαιωμάτων του 1976 όπως ισχύει σήμερα, μετά τις αναγκαίες τροποποιήσεις για την εναρμόνιση με το κοινοτικό δίκαιο.

Τα συγγενικά δικαιώματα στην Κύπρο για ερμηνευτές, μουσικούς (εκτελεστές) διαχειρίζεται και προστατεύει η εταιρεία CNR (Cyprus Neighbouring Rights Management)

Βιβλιογραφία

Αντωνοπούλου Β.,Η προστασία του συγγενικού δικαιώματος του παραγωγού φωνογραφημένων ιδίως μετά την πάροδο πεντηκοταετίας από τη γέννησή του (γνωμ.) ΔίΜΜΕΕ 2014, σ.41-53 Καλλινίκου Δ.,Τελευταίες εξελίξεις στον τομέα της πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων σε διεθνές, κοινοτικό και εθνικό επίπεδο, ΔΕΕ 1998, σελ. 6-9. Καλλινίκου Δ., Πνευματική ιδιοκτησία και συγγενικά δικαιώματα στην κοινωνία των πληροφοριών, ΔΕΕ 1998, σελ.926-932. Καλλινίκου Δ.,Τα δικαιώματα των τραγουδιστών, ΚριτΕπ 1/1998 σ.93-106. Κική Γ.,Δικαιώματα δημιουργού και συγγενικά δικαιώματα σε περιπτώσεις ραδιοτηλεοπτικής αναμετάδοσης μέσω δορυφόρου και καλωδίου, Δίκαιο της Πληροφορίας (Αθήνα-Προσκήνιο) 1998 σ.87-95. Κοτσίρη Λ. Νομική φύση σύμβασης αποκλειστικής φωνοληψίας. Παρακίνηση για αθέτιση σύμβασης ως αθέμιτη παρεμποδιστική συμπεριφορά ανταγωνιστή ΕεμπΔ 2000 σ. 639-659.,Μαρίνου Μ.Θ., Η αποκλειστική δισκογραφική σύμβαση- συγχρόνως μερικές παρατηρήσεις για τη μεταβίβαση του περουσιακού δικαιώματος του εκτελεστή-ερμηνευτή καλλιτέχνη, Χρ.ΙΔ 2002 σ.289-297., Μαρίνου Μ.-Θ.,Ηπροσβολή του δικαιώματος της πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων, ΕλλΔ 1994 σελ. 1141-1459. Μεταξοπούλου Κ.- Φιλιπποπούλου Ε., Το νομοθετικό πλαίσιο προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων, ΔΕΕ 1998 σελ.674-678., Σκούρτη Δ., Η προστασία του μουσικού ρεπερτορίου (φωνογραφημάτων) των παραγωγών υλικών φορέων φωνογραφικών εταιριών, ΝοΒ 1995 σελ.329-340., Σκούρτη Δ.,Τα συγγενικά δικαιώματα των φωνογραφικών εταιριών. Τα όρια των εξουσιών των φωνογραφικών εταιριών και των δημιουργών και καλλιτεχνών στη διαρκή εκμετάλλευση του φωνογραφικού ρεπερτορίου, ΔΕΕ 1996, σελ.1046-1063.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• GEA-GRAMMO,ΕΡΑΤΩ, ΑΠΟΛΛΩΝ Ο Νέος Ενιαίος Αστικός Μη Κερδοσκοπικός Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης και Είσπραξης των Συγγενικών Δικαιωμάτων των Μουσικών, των Τραγουδιστών και των Παραγωγών
• Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Πνευματικής Ιδιοκτησίας]
• Grammo, Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης & Προστασίας των Δικαιωμάτων των Παραγωγών Υλικών Φορέων Ήχου ή Εικόνας και Ήχου
• Απόλλων, Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Δικαιωμάτων Ελλήνων Μουσικών
• Ερατώ, Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης και Προστασίας Συγγενικών Δικαιωμάτων Τραγουδιστών
• Αστέρας Συλλογική Διαχείριση Δικαιωμάτων