Στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα
A set of large tonsils in the back of the throat covered in white exudate
A culture positive case of streptococcal pharyngitis with typical tonsillar exudate in a 16 year old.
Ειδικότηταωτορινολαρυγγολογία και λοιμωξιολογία
Συμπτώματαπυρετός[1], πονοκέφαλος[1], ναυτία[1], Πονόλαιμος, κοιλιακό άλγος, αμυγδαλίτιδα και δηλητηρίαση
Ταξινόμηση
ICD-10J02.0
ICD-9034.0
DiseasesDB12507
MedlinePlus000639
eMedicinemed/1811

Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα ή κυνάγχη, κοινώς, ο στρεπτοκοκκικός λαιμός αποτελούν λοίμωξη που προκαλείται από τα βακτήρια που ονομάζονται “στρεπτόκοκκοι της ομάδας Α”.[2] Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα επηρεάζει κυρίως το λαιμό και τις αμυγδαλές. Οι αμυγδαλές είναι οι δύο αδένες του λαιμού, που βρίσκονται στο πίσω μέρος της στοματικής κοιλότητας. Ο στρεπτοκοκκικός λαιμός μπορεί να επηρεάσει ακόμη και τις φωνητικές χορδές (λάρυγγας ). Τα συνήθη συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, πόνο του λαιμού (κοινώς, πονόλαιμο), και πρησμένους αδένες (που ονομάζονται λεμφαδένες) του αυχένα. Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα αποτελεί το 37% των λοιμώξεων του λαιμού στα παιδιά.[3]

Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα μεταδίδεται κατά τη στενή επαφή με κάποιο άρρωστο άτομο. Για τη διάγνωση κάποιου ατόμου με στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα, απαιτείται μια εξέταση που ονομάζεται καλλιέργεια φαρυγγικού επιχρίσματος. Ακόμη και χωρίς αυτή την εξέταση, η πιθανότητα στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας μπορεί να ανιχνευτεί με βάση τα συμπτώματα. Τα αντιβιοτικά μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση του στρεπτοκοκκικού λαιμού. Τα αντιβιοτικά αποτελούν φάρμακα που σκοτώνουν τα βακτήρια. Τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται κυρίως για την αποφυγή επιπτώσεων, όπως του ρευματικού πυρετού και όχι τόσο για τη μείωση διάρκειας της ασθένειας.[4]

Ενδείξεις και συμπτώματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα συνήθη συμπτώματα της στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας περιλαμβάνουν πονόλαιμο, πυρετό πάνω από 38°C (100,4°F), πύο (ένα κίτρινο ή υποκίτρινο υγρό που δημιουργείται από νεκρά βακτήρια και λευκά αιμοσφαίρια) στις αμυγδαλές και πρήξιμο των λεμφαδένων.[4]

Ενδέχεται να υπάρξουν και άλλα συμπτώματα, όπως:

Το άτομο με στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα θα παρουσιάσει συμπτώματα της ασθένειας εντός μιας με τρεις ημέρες, μετά την επαφή του με κάποιο άλλο άρρωστο άτομο.[4]

Αίτια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα προκαλείται από συγκεκριμένα βακτήρια που ονομάζονται βήτα αιμολυτικοί στρεπτόκοκκοι της ομάδας Α (GAS).[7]Ο πονόλαιμος μπορεί να προκληθεί και από άλλα βακτήρια ή ιούς.[4][6] Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα μεταδίδεται με την άμεση, στενή επαφή με κάποιον ασθενή. Η ασθένεια μεταδίδεται ευκολότερα, σε σημεία, όπου συνωστίζονται πολλοί άνθρωποι.[6][8] Σημεία όπου παρατηρείται συνωστισμός, είναι για παράδειγμα, ο στρατός ή το σχολείο. Τα βακτήρια GAS μπορούν να αφυδατωθούν και να δημιουργήσουν σκόνη, ωστόσο δεν μπορούν να μεταδώσουν πλέον την ασθένεια σε αυτή τη μορφή. Αν τα βακτήρια του περιβάλλοντος διατηρηθούν νωπά μπορούν να προκαλέσουν την ασθένεια, η οποία μπορεί να διαρκέσει έως και 15 ημέρες.[6] Τα νωπά βακτήρια υπάρχουν σε αντικείμενα, όπως οδοντόβουρτσες. Αυτά τα βακτήρια επιζούν στις τροφές, ωστόσο αυτό είναι μάλλον ασυνήθιστο. Τα άτομα που θα καταναλώσουν αυτές τις τροφές μπορούν να αρρωστήσουν.[6] Το δώδεκα τοις εκατό των παιδιών, που δεν παρουσιάζουν συμπτώματα στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας, έχουν τυπικά τα βακτήρια GAS στο λαιμό τους.[3]

Διάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τροποποιημένη βαθμολογία Centor
Βαθμολογία Πιθανότητα στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας Θεραπεία
1 ή λιγότερο <10% Δεν απαιτούνται αντιβιοτικά ή καλλιέργεια
2 11–17% Αντιβίωση με βάση την καλλιέργεια ή το τεστ για την ταχεία ανίχνευση αντιγόνου (RADT)
3 28–35%
4 ή 5 52% Αντιβιοτικά, χωρίς να προηγηθεί κάποια καλλιέργεια

Μια λίστα ελέγχου, η οποία ονομάζεται Τροποποιημένη βαθμολογία Centor, βοηθά τους γιατρούς στον προσδιορισμό της θεραπείας των ατόμων με πονόλαιμο. Η Τροποποιημένη βαθμολογία Centor αποτελείται από πέντε κλινικές μετρήσεις ή παρατηρήσεις. Προσδιορίζει σε ποιο βαθμό είναι πιθανό να πάσχει κάποιος από στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα.[4]

Για κάθε ένα από τα παρακάτω κριτήρια δίνεται ένας βαθμός:[4]

  • Απουσία βήχα
  • Πρησμένοι λεμφαδένες ή λεμφαδένες που πονούν στο άγγιγμα
  • Θερμοκρασία πάνω από 38°C (100,4°F)
  • Πύο ή πρήξιμο στις αμυγδαλές
  • Ηλικία κάτω των 15 ετών (για ηλικίες άνω των 44 ετών αφαιρείται ένας βαθμός)

Εργαστηριακός έλεγχος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μια εξέταση που ονομάζεται καλλιέργεια στρεπτόκοκκου αποτελεί τον κύριο τρόπο διάγνωσης [9] της στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας. Αυτή μέθοδος είναι αποτελεσματική κατά 90 με 95 τοις εκατό.[4] Υπάρχει άλλη μια διαγνωστική μέθοδος, η οποία ονομάζεται γρήγορο τεστ για στρεπτόκοκκο ή RADT. Το γρήγορο τεστ για στρεπτόκοκκο είναι ταχύτερο από την καλλιέργεια στρεπτόκοκκου, ωστόσο είναι ακριβές μόνο στο 70 τοις εκατό των περιπτώσεων. Και οι δυο μέθοδοι μπορούν να διαπιστώσουν αν κάποιο άτομο δεν πάσχει από στρεπτόκοκκο. Αυτό αποδεικνύεται σωστό στο 98 τοις εκατό των περιπτώσεων.[4]

Όταν κάποιο άτομο είναι άρρωστο, η καλλιέργεια στρεπτόκοκκου ή η ταχεία δοκιμασία ανίχνευσης αντιγόνου μπορούν να εξακριβώσουν αν πρόκειται για στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα.[10] Η καλλιέργεια στρεπτόκοκκου ή η ταχεία δοκιμασία ανίχνευσης αντιγόνου δεν ενδείκνυνται για άτομα που δεν παρουσιάζουν συμπτώματα, εφόσον κάποιοι από αυτούς είναι πιθανό να διαθέτουν το βακτήριο στο λαιμό τους, χωρίς να έχουν κάποια επίπτωση. Συνεπώς, αυτά τα άτομα δε θα χρειαστούν κάποια θεραπεία.[10]

Αιτίες παρόμοιων συμπτωμάτων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα έχει κάποια συμπτώματα, τα οποία παρουσιάζονται και σε άλλες ασθένειες. Συνεπώς, είναι δύσκολο να διαπιστωθεί αν κάποιος πάσχει από την ασθένεια αν δε γίνει καλλιέργεια ή διεξαχθεί η ταχεία δοκιμασία ανίχνευσης στρεπτόκοκκου.[4] Αν το άτομο παρουσιάζει πυρετό και πονόλαιμο, με βήχα, συνάχι στη μύτη, διάρροια, και κόκκινα μάτια με αίσθηση φαγούρας, είναι πιθανότερο να πρόκειται για στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα παρά αυτό να οφείλεται σε κάποιον ιό.[4]Η λοιμώδης μονοπυρήνωση μπορεί να προκαλέσει πρήξιμο των λεμφαδένων στον αυχένα και πονόλαιμο, πυρετό, όπως και αύξηση του μεγέθους των αμυγδαλών.[11] Αυτή η διάγνωση μπορεί να γίνει με αιματολογική εξέταση. Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει συγκεκριμένως τρόπος αντιμετώπισης της λοιμώδους μονοπυρήνωσης.

Πρόληψη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κάποιοι άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς στη στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα από άλλους.[12][13] Η ασθένεια από στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα παραπάνω τρεις φορές το χρόνο, μπορεί να αποτελέσει μια καλή αφορμή για την αφαίρεση των αμυγδαλών.[14] Ωστόσο, δεν θα κάνετε κάποιο λάθος αν τελικά δεν τις αφαιρέσετε.[12]

Θεραπεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα διαρκεί συνήθως μερικές ημέρες αν δεν αντιμετωπιστεί με κάποια θεραπεία.[4] Η θεραπεία με αντιβιοτικά επιταχύνει συνήθως την ύφεση των συμπτωμάτων κατά 16 ώρες.[4]. Στη σύγχρονη ιατρική, συχνά προτείνεται η αντιμετώπιση της με πρακτική θεραπεία ανταλλαγής στοματικών υγρών μεταξύ συντροφων.Ο βασικός λόγος για την επιλογή της θεραπεία με αντιβιοτικά είναι η ελαχιστοποίηση του ενδεχόμενου κινδύνου για ασθένεια από κάποια σοβαρότερη νόσο. Τέτοια είναι, για παράδειγμα, η καρδιακή πάθηση γνωστή ως ρευματικός πυρετός ή η συγκέντρωση πύου στο λαιμό, γνωστή ως οπισθοφαρυγγικό απόστημα.[4] Τα αντιβιοτικά έχουν καλά αποτελέσματα, εφόσον χορηγηθούν εντός 9 ημερών από την εμφάνιση των συμπτωμάτων.[7]

Παυσίπονα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα φάρμακα για την καταπολέμηση του πόνου μπορούν να βοηθήσουν στην άμβλυνση του πόνου της στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας.[15] Αυτά περιλαμβάνουν, συνήθως,NSAID ή παρακεταμόλη που είναι γνωστή και ως ακεταμινοφαίνη. Τα στεροειδή είναι επίσης αποτελεσματικά[7][16], όπως η παχύρευστη λιδοκαΐνη.[17] Η ασπιρίνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί, επίσης, από ενήλικα. Η ασπιρίνη δε συνιστάται σε μικρά παιδιά γιατί είναι πιθανό να τα καταστήσει επιρρεπή στο σύνδρομο Ρέι .[7]

Αντιβιοτικά φάρμακα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πενικιλίνη V είναι το πιο κοινό αντιβιοτικό που χρησιμοποιείται στις Ηνωμένες Πολιτείες για την αντιμετώπιση της στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας. Είναι δημοφιλής, επειδή είναι ασφαλής, έχει καλά αποτελέσματα και δεν κοστίζει πολλά χρήματα.[4] Η αμοξικιλίνη χρησιμοποιείται κυρίως στην Ευρώπη.[18] Στην Ινδία, ο ρευματικός πυρετός είναι συχνότερος. Γι’ αυτό το λόγο χρησιμοποιείται ως συχνότερη θεραπεία ένα ενέσιμο φάρμακο που ονομάζεται βενζαθινική πενικιλλίνη G.[7] Τα αντιβιοτικά μειώνουν τη μέση διάρκεια των συμπτωμάτων. Η μέση διάρκειά τους κυμαίνεται μεταξύ τρεις με πέντε ημέρες. Τα αντιβιοτικά τη μειώνουν περίπου κατά μια ημέρα. Αυτά τα φάρμακα μειώνουν, επίσης, τη διάδοση της νόσου.[10] Τα φάρμακα χρησιμοποιούνται, κυρίως, στην προσπάθεια περιορισμού των σπάνιων επιπλοκών. Αυτές περιλαμβάνουν, τον ρευματικό πυρετό, τα εξανθήματα, και τις λοιμώξεις.[19] Τα οφέλη των αντιβιοτικών θα πρέπει να αντισταθμίζουν τις πιθανές παρενέργειες.[6] Οι υγιείς ενήλικες που δεν αντιδρούν καλά σε φάρμακα είναι πιθανό να μη χρειαστούν καθόλου αντιβιοτικά.[19] Τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση της στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας συχνότερα απ’ ότι θα αναμενόταν, με βάση τη σοβαρότητα της ασθένειας ή τον κίνδυνο μετάδοσής της.[20] Το φάρμακο ερυθρομυκίνη (όπως και άλλα φάρμακα, τα ονομαζόμενα μακρολίδια) θα πρέπει να χρησιμοποιούνται από άτομα που έχουν σοβαρές αλλεργίες στην πενικιλίνη.[4]Η κεφαλοσπορίνη αντίθετα μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άτομα με λιγότερες αλλεργίες.[4] Οι στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις μπορούν να προκαλέσουν, επίσης, πρήξιμο των νεφρών (οξεία σπειραματονεφρίτις). Τα αντιβιοτικά δε μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης αυτής της πάθησης.[7]

Πρόγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα συμπτώματα της στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας υποχωρούν, συνήθως, με ή χωρίς αντιμετώπιση, εντός τριών με πέντε ημερών.[10]Η αντιμετώπιση με αντιβιοτικά μειώνει τον κίνδυνο σοβαρότερων παθήσεων. Δυσχεραίνουν, επίσης, την μετάδοση της νόσου. Τα παιδιά μπορούν να επιστρέψουν στο σχολείο 24 ώρες μετά την αρχική λήψη των αντιβιοτικών.[4]

Τα παρακάτω πολύ σοβαρά προβλήματα μπορούν να δημιουργηθούν εξαιτίας της στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας:

Πιθανοφάνεια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα περιλαμβάνεται στην ευρύτερη κατηγορία πονόλαιμου ή φαρυγγίτιδας. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, περίπου 11 εκατομμύρια άνθρωποι νοσούν ετησίως από πονόλαιμο.[4] Οι περισσότερες περιπτώσεις πονόλαιμου οφείλονται σε ιούς. Τα βακτηρίδια βήτα αιμολυτικοί στρεπτόκοκκοι της ομάδας Α προκαλούν το 15 με 30 τοις εκατό των πονόλαιμων στα παιδιά, ενώ, αντίστοιχα, μόνο το 5 με 20 τοις εκατό των περιπτώσεων στους ενήλικες.[4] Οι περιπτώσεις αυτές λαμβάνουν χώρα κυρίως στα τέλη του χειμώνα και στην αρχή της άνοιξης.[4]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 1,2 (Αγγλικά) PubMed. 0001663.
  2. "streptococcal pharyngitis" στο Ιατρικό Λεξικό Dorland's
  3. 3,0 3,1 Shaikh N, Leonard E, Martin JM (September 2010). «Prevalence of streptococcal pharyngitis and streptococcal carriage in children: a meta-analysis». Pediatrics 126 (3): e557–64. doi:10.1542/peds.2009-2648. PMID 20696723. 
  4. 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 4,14 4,15 4,16 4,17 4,18 4,19 4,20 4,21 Choby BA (March 2009). «Diagnosis and treatment of streptococcal pharyngitis». Am Fam Physician 79 (5): 383–90. PMID 19275067. http://www.aafp.org/afp/2009/0301/p383.html. 
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 Brook I, Dohar JE (December 2006). «Management of group A beta-hemolytic streptococcal pharyngotonsillitis in children». J Fam Pract 55 (12): S1–11; quiz S12. PMID 17137534. 
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Hayes CS, Williamson Η (April 2001). «Management of Group A beta-hemolytic streptococcal pharyngitis». Am Fam Physician 63 (8): 1557–64. PMID 11327431. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-05-16. https://web.archive.org/web/20080516091711/http://www.aafp.org/afp/20010415/1557.html. Ανακτήθηκε στις 2012-05-08. 
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Baltimore RS (February 2010). «Re-evaluation of antibiotic treatment of streptococcal pharyngitis». Curr. Opin. Pediatr. 22 (1): 77–82. doi:10.1097/MOP.0b013e32833502e7. PMID 19996970. 
  8. Lindbaek M, Høiby EA, Lermark G, Steinsholt IM, Hjortdahl P (2004). «Predictors for spread of clinical group A streptococcal tonsillitis within the household». Scand J Prim Health Care 22 (4): 239–43. doi:10.1080/02813430410006729. PMID 15765640. 
  9. Smith, Ellen Reid· Kahan, Scott· Miller, Redonda G. (2008). In A Page Signs & Symptoms. In a Page Series. Hagerstown, Maryland: Lippincott Williams & Wilkins. σελ. 312. ISBN 0-7817-7043-2. 
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 Bisno AL, Gerber MA, Gwaltney JM, Kaplan EL, Schwartz RH (July 2002). «Practice guidelines for the diagnosis and management of group A streptococcal pharyngitis. Infectious Diseases Society of America». Clin. Infect. Dis. 35 (2): 113–25. doi:10.1086/340949. PMID 12087516. 
  11. Ebell MH (2004). «Epstein-Barr virus infectious mononucleosis». Am Fam Physician 70 (7): 1279–87. PMID 15508538. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-07-24. https://web.archive.org/web/20080724055725/http://www.aafp.org/afp/20041001/1279.html. Ανακτήθηκε στις 2012-05-08. 
  12. 12,0 12,1 Paradise JL, Bluestone CD, Bachman RZ, et al. (March 1984). «Efficacy of tonsillectomy for recurrent throat infection in severely affected children. Results of parallel randomized and nonrandomized clinical trials». N. Engl. J. Med. 310 (11): 674–83. doi:10.1056/NEJM198403153101102. PMID 6700642. 
  13. Alho OP, Koivunen P, Penna T, Teppo H, Koskela M, Luotonen J (May 2007). «Tonsillectomy versus watchful waiting in recurrent streptococcal pharyngitis in adults: randomised controlled trial». BMJ 334 (7600): 939. doi:10.1136/bmj.39140.632604.55. PMID 17347187. 
  14. Johnson BC, Alvi A (March 2003). «Cost-effective workup for tonsillitis. Testing, treatment, and potential complications». Postgrad Med 113 (3): 115–8, 121. PMID 12647478. https://archive.org/details/sim_postgraduate-medicine_2003-03_113_3/page/115. 
  15. Thomas M, Del Mar C, Glasziou P (October 2000). «How effective are treatments other than antibiotics for acute sore throat?». Br J Gen Pract 50 (459): 817–20. PMID 11127175. 
  16. «Effectiveness of Corticosteroid Treatment in Acute Pharyngitis: A Systematic Review of the Literature». Andrew Wing. 2010; Academic Emergency Medicine. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Δεκεμβρίου 2012. 
  17. «Generic Name: Lidocaine Viscous (Xylocaine Viscous) side effects, medical uses, and drug interactions». MedicineNet.com. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2010. 
  18. Bonsignori F, Chiappini E, De Martino M (2010). «The infections of the upper respiratory tract in children». Int J Immunopathol Pharmacol 23 (1 Suppl): 16–9. PMID 20152073. 
  19. 19,0 19,1 Snow V, Mottur-Pilson C, Cooper RJ, Hoffman JR (March 2001). «Principles of appropriate antibiotic use for acute pharyngitis in adults». Ann Intern Med 134 (6): 506–8. PMID 11255529. http://www.annals.org/cgi/reprint/134/6/506.pdf. 
  20. Linder JA, Bates DW, Lee GM, Finkelstein JA (November 2005). «Antibiotic treatment of children with sore throat». J Am Med Assoc 294 (18): 2315–22. doi:10.1001/jama.294.18.2315. PMID 16278359. http://jama.ama-assn.org/cgi/content/full/294/18/2315. 
  21. 21,0 21,1 «UpToDate Inc». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Δεκεμβρίου 2008. 
  22. Stevens DL, Tanner MH, Winship J, et al. (July 1989). «Severe group A streptococcal infections associated with a toxic shock-like syndrome and scarlet fever toxin A». N. Engl. J. Med. 321 (1): 1–7. doi:10.1056/NEJM198907063210101. PMID 2659990. 
  23. 23,0 23,1 Hahn RG, Knox LM, Forman TA (May 2005). «Evaluation of poststreptococcal illness». Am Fam Physician 71 (10): 1949–54. PMID 15926411.