Σταμάτης Σέρμπος
| Σταμάτης Σέρμπος | |
|---|---|
 | |
| Γέννηση | 1806 |
| Θάνατος | 1883 |
| Επιστημονική σταδιοδρομία | |
| Ιδιότητα | ιστορικός |
| δεδομένα () | |
Ο Σταμάτης Σέρμπος, Λιβάδια της Χίου (1806)- Πειραιάς (1883), ήταν έμπορος που κατέγραψε στο χειρόγραφό του τις προσωπικές του αναμνήσεις από τη σφαγή της Χίου το 1822, την φυγή του αρχικά στα Ψαρά και στη συνέχεια την περιπλάνησή του στον Μοριά και τελικά την εγκατάσταση του στον Πειραιά το 1835 όταν έγινε η μεταφορά της πρωτεύουσας από το Ναύπλιο στην Αθήνα. Δεν παραλείπει να αναφερθεί στους εμφυλίους πολέμους, στη δολοφονία του Καποδίστρια και στην άφιξη του Όθωνα.
Το χειρόγραφό του[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Σέρμπος δεν αρκέσθηκε στα «ολίγα γράμματα και μέρος αριθμητική»(sic) που είχε μάθει στην νεαρή του ηλικία στη Χίο. Φρόντισε να παρακολουθήσει κατά την παραμονή του στο Ναύπλιο με τη μέθοδο που εφαρμόζονταν εκείνη την εποχή στα αλληλοδιδακτικά σχολεία. Το χειρόγραφό του περιλαμβάνει στις σαράντα πρώτες σελίδες την αφήγησή των αναμνήσεών του τις οποίες άρχισε να καταγράφει το 1833. Στο κείμενο αυτό ο συγγραφέας αφιερώνει λίγες γραμμές σχετικά με τα δεκαέξι πρώτα χρόνια της ζωής του που έζησε στη Χίο. Το 1821 όταν έγινε η επανάσταση μαζί με τους γονείς του εγκαταστάθηκαν στον Άγιο Γεώργη τον Σηκούση «όπου είμεθα εκεί φυλαγμένοι από τον φόβο των Τούρκων, καθότι εις την χώραν εγίνοντο καθ΄ημέραν καταχρήσεις και φονικά», όπως σημειώνει. Πολύ ενδιαφέρουσα είναι η διήγησή του όταν μιλά για την επίσκεψή του στο Γυμνάσιο και την βιβλιοθήκη της Χίου (3000 τόμοι) όπου συναντήθηκε με τον Νεόφυτο Βάμβα, τότε γυμνασιάρχη της Σχολής, ή στο τυπογραφείο ή ακόμη στην εξοχική έπαυλη του Τσελεμπή Ροδοκανάκη, όπου και εκεί υπήρχε βιβλιοθήκη με 2000 τόμους. Επίσης γοητευτική είναι η περιγραφή της διαδρομής μέσα από τις ανθισμένες πορτοκαλιές και λεμονιές που σκορπίζουν το ευχάριστο άρωμά τους. Η αφήγηση των «αναμνήσεων» του Σέρμπου θυμίζει πολύ το χειρόγραφο ενός άλλου χιώτη εμπόρου του Λουκά Τζίφου, στο οποίο βασίσθηκε ο Δημήτριος Βικέλας για να γράψει το διήγημά του «Λουκής Λάρας[1]». Όπως στον Λουκή Λάρα όπου περιγράφονται οι προσωπικές περιπέτειες χωρίς ηρωισμούς και υψηλά ιδανικά έτσι και ο Σέρμπος έβλεπε τη ζωή από την πρακτική της άποψη: επιβίωση του ατόμου, άγνοια των προβλημάτων του συνόλου και αδιαφορία για τις ιδέες.
Η επανάσταση στη Χίο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
«Κατά το 1822 Μαρτίου 20 ήλθον οι Σάμιοι με τινας άλλους Χίους επαναστάτας με 2 χιλιάδες περίπου στρατεύματα Σαμικά και επαναστάτησαν την Χίον και με την πρώτην ημέραν εσφάλησαν όλους τους Τούρκους της Χίου μέσα εις το φρούριον και διήρκεσεν η πολιορκία αύτη της Χίου ημέρας 22 και έπειτα ήλθεν η φλότα η τουρκική συνισταμένη από 30 περίπου κομμάτια από τρίκορτα βασέλα, φεργάδες και ολίγα βρίκια και ήτον και πολυάριθμος στρατός Τουρκικός εις τα παράλια της Ανατολής εκείνων των μερών συναγμένος όστις προετοιμάζετο δια τα επαναστατημένα μέρη της Ελλάδος και μαθών ο στόλος ότι η Χίος επαναστάτησεν εμβαρκάρισαν αμέσως τα στρατεύματα εκείνα και ελεηλάτησαν την περίφημον εκείνην νήσον της Χίου. Και κατά τας πληροφορίας που τότε ελάβαμεν, αιχμαλωτίσθηκαν έως 70 περίου χιλιάδες λαός και εσκοτώθηκαν τόσοι πολλοί ώστε εις πολλά μέρη δεν ημπορούσαν να απεράσουν από την βρώμαν των σκοτωμένων δια πολλούς μήνας[2]».
Περιπλάνηση στο Μοριά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην εξιστόρηση των αναμνήσεων του ο Σέρμπος μας περιγράφει τις περιπέτειες του μέσα στα γεγονότα του Αγώνα: ποια εμπόδια ή ποιες αλλαγές του έτυχαν στη ζωή του εξαιτίας του πολέμου. Ενεργό μέρος στον Αγώνα δεν έλαβε ποτέ· στην αρχή γιατί ήταν πολύ μικρός και αργότερα γιατί τα ενδιαφέροντά του είχαν στραφεί προς το εμπόριο. Δεν επικράτησε σ΄ αυτόν καμιά επιταγή να πάρει όπλο στα χέρια του· αρχικά υπάκουσε στο ένστικτο της αυτοσυντήρησης, ύστερα ζει τις επιχειρήσεις του. Οι μετακινήσεις του συγγραφέα και της οικογενείας του ακολούθησαν το γενικό ρεύμα· οι άνθρωποι προσπαθούσαν να μένουν κοντά στη Διοίκηση όπου αισθάνονταν πιο ασφαλείς. Όσο όμως πλησίαζε ο εχθρός τόσο εκείνοι έφευγαν προς τα ορεινά μέρη της Πελοποννήσου ή προς τα κοντινά νησιά.[3]
«Εις αυτό το ολίγο διάστημα της διαμονής μου εις Κόρινθον εμβήκα εις εν αυθεντικόν μπακάλη Παναγιώτης Βλάχος ονομαζόμενος και ήμουν πολλά ηγαπημένος παρ΄αυτού δια την υπακοήν μου και εμπειρία μου. Αλλά μετά 40 ημερών μετέβη η διοίκησις εις Άργος· αναχώρησεν και η φαμέλια μας εις Άργος, ομού και εγώ».
Ενώ λοιπόν μόλις πάτησε στην Πελοπόννησο ο Σέρμπος, ίσως χάρη στη λίγη πείρα που είχε από το μαγαζί της Χίου, όπως γράφει ο ίδιος, είχε εξασφαλίσει την διατροφή του εργαζόμενος στο μπακάλικο του Παναγιώτη Βλάχου στην Κόρινθο, με την εισβολή του Δράμαλη αναγκάζεται να φύγει και έτσι χάνει τα μέσα για να τρέφεται. Στο Άργος μαζεύει χόρτα και τα πουλά για να οικονομηθεί όλη η οικογένεια, έπειτα όμως στους Μύλους βρίσκεται «επί ξύλου κρεμάμενος», όπως γράφει ο ίδιος, και τέλος στον Αχλαδόκαμπο τρέφεται από τα σπίτια του χωριού. Δεν μπορεί όμως συνέχεια να ζει από φιλανθρωπία και έτσι μπαίνει στην υπηρεσία ενός καπετάνιου, του Παναγιώτη από το Λογκανίκο.
Εμφύλιοι πόλεμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1823 βρίσκεται στο Ναύπλιο και είναι σε θέση να γνωρίζει καλά τα γεγονότα.
Κατά τω έτει 1825 περί τον Μάιον μήνα πολιορκήθην το Ναύπλιον από την τότε συσταθείσα Διοίκησιν εις το Κρανίδιν η Τρίτη Γενική Συνέλευσις των Ελλήνων. Διήρκησεν η πολιορκία αύτη σχεδόν 5 μήνας· ο βαστών το φρούριον του Ναυπλίου τότε ήταν ο Πάνος υιός του Κολοκοτρώνη όστις και αφού έδωκεν το Ναύπλιον τότε εις την Διοίκησιν, ανέβη εις Τριπολιτζά όπου ήταν ο πατέρας του και ο αδελφός του οίτινες εβαστούσαν την πόλιν της Τριπολιτζάς και δεν την παρέδιδαν εις την κυβέρνησιν· εις μίαν έξοδον πολέμου με τους διοικητικούς όπου ήτον έξω εφονεύθη κατά τω έτει 1825 περί τον Ιούλιον μήνα. Το δε φρούριον του Ναυπλίου παρέδωσεν η διοίκησις εις την εμπιστοσύνην του γέρου (Νάσου) Φωτομάρα.
.
Δολοφονία Καποδίστρια- Άφιξη Όθωνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Περιγράφει την δολοφονία του Καποδίστρια, χωρίς ο ίδιος να παίρνει θέση στην εξιστόρηση του γεγονότος. Η ενόχληση που εκδηλώνει οφείλεται περισσότερο στη διατάραξη της ησυχίας που θα επακολουθούσε και θα εμπόδιζε την ομαλή κοινωνική και πολιτική ζωή. Με το ίδιο πνεύμα μας διηγείται τις εσωτερικές ταραχές, που επακολούθησαν, τις καταχρήσεις των Ρουμελιωτών που διεκδικούσαν τους καθυστερημένους μισθούς τους και τα επεισόδια που προκάλεσε η παρουσία του γαλλικού στρατού στο Ναύπλιο και το Άργος. Με κάποια ανακούφιση μιλά ο Σέρμπος για την άφιξη του Όθωνα στην Ελλάδα η οποία θα είχε σαν αποτέλεσμα την τακτοποίηση των εσωτερικών διαφορών και την εξασφάλιση σχετικής ηρεμίας.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Δημήτριος Βικέλας, Λουκής Λάρας, Αθήνα 1961, σ. 34-35
- ↑ χφ σ. 17
- ↑ Λουκία Δρούλια, Άγνωστα και ανέκδοτα κείμενα «Σταθμοί προς τη Νέα Ελληνική Κοινωνία (1790-1840)», σ. 85, 1964
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Δημήτριος Φερούσης, Σταμάτης Σέρμπος, εκδόσεις Ακρίτας, 2005