Σιδηρούς Σταυρός (ταινία)

Σιδηρούς Σταυρός Cross of Iron Steiner - Das eiserne Kreuz
Σκηνοθεσία	Σαμ Πέκινπα
Παραγωγή	Wolf C. Hartwig
Σενάριο	Τζούλιους Έπσταϊν και James Hamilton
Βασισμένο σε	The Willing Flesh
Πρωταγωνιστές	Τζέιμς Κόμπερν, Μαξιμίλιαν Σελλ, Τζέιμς Μέισον, Ντέιβιντ Γουόρνερ, Ζέντα Μπέργκερ, Κλάους Λέβιτς, Βάντιμ Γκλόβνα, Dieter Schidor, Βερονίκ Βεντέλ, Σλάβκο Στίματς, Άρτουρ Μπράους, Burkhard Driest, Fred Stillkrauth, Igor Galo, Michael Nowka, Ρόγκερ Φριτς, Ρόμπερτ Ριέτι, Sonja Jeannine, Αδόλφος Χίτλερ, Demeter Bitenc, Vladan Živković, Bata Kameni και Hermina Pipinić
Μουσική	Ernest Gold
Φωτογραφία	Τζον Κοκιλόν
Εταιρεία παραγωγής	EMI Films και ITC Entertainment
Διανομή	EMI Films
Πρώτη προβολή	28  Ιανουαρίου 1977 (Γερμανία), 10  Φεβρουαρίου 1977 (Ηνωμένο Βασίλειο), 25  Φεβρουαρίου 1977 (Δημοκρατία της Ιρλανδίας), 17  Μαρτίου 1977 (Ιαπωνία), 8  Απριλίου 1977 (Φινλανδία), 21  Απριλίου 1977 (Ολλανδία), 25  Απριλίου 1977 (Δανία), 11  Μαΐου 1977 (Νέα Υόρκη), 20  Μαΐου 1977 (Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής), 24  Ιουνίου 1977 (Νορβηγία), 26  Ιουνίου 1977 (Σουηδία), 15  Σεπτεμβρίου 1977 (Κολομβία), 16  Σεπτεμβρίου 1977 (Ιταλία), Νοέμβριος 1977 (Τουρκία), 18  Ιανουαρίου 1978 (Γαλλία), 18  Ιανουαρίου 1978 (Ελλάδα), 26  Ιανουαρίου 1978 (Μεξικό), 1  Μαρτίου 1978 (Ισπανία), 29  Σεπτεμβρίου 1978 (Πορτογαλία), 5  Φεβρουαρίου 1982 (Βρετανικό Χονγκ Κονγκ) και 26  Αυγούστου 1982 (Γάνδη)
Διάρκεια	132 λεπτά και 129 λεπτά
Προέλευση	Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία και Αυστραλία
Γλώσσα	Αγγλικά και Γερμανικά
δεδομένα ()

Ο Σιδηρούς Σταυρός (πρωτότυπος τίτλος Cross of Iron) είναι ο τίτλος πολεμικού κινηματογραφικού έργου του σκηνοθέτη Σαμ Πέκινπα με πρωταγωνιστές τους Τζέιμς Κόμπερν, Τζέιμς Μέισον, Μαξιμίλιαν Σελλ και Ντέιβιντ Γουόρνερ. Βασίζεται στο μυθιστόρημα Steiner - Das geduldige Fleisch του Βίλλυ Χάινριχ.

Πλοκή

Η οπισθοχώρηση της Βέρμαχτ

Η περιοχή όπου εκτυλίσσεται η υπόθεση είναι η χερσόνησος Ταμάν στα ανατολικά της Κριμαίας, το 1943. Τα γερμανικά στρατεύματα οπισθοχωρούν κάτω από την συνεχή πίεση των δυνάμεων του Κόκκινου Στρατού. Ο Γερμανός δεκανέας Στάινερ και η ομάδα του βρίσκονται σε αναγνωριστική περίπολο. Συναντούν ένα οχυρωμένο απόσπασμα του Ρωσικού στρατού, το οποίο και εξαρθρώνουν σκοτώνοντας όλους τους στρατιώτες. Μετά το τέλος της σύντομης αλλά αιματηρής συμπλοκής ανακαλύπτουν το πτώμα ενός ανήλικου Ρώσου στρατιώτη μέσα στους σκοτωμένους. Λίγο αργότερα ανακαλύπτουν και ένα δεύτερο παιδάκι με στολή που κρύβεται. Οι Γερμανοί παίρνουν το αγοράκι μαζί τους και επιστρέφουν στην βάση τους.

Ο λοχαγός Στράνσκυ αναλαμβάνει

Στο μεταξύ, στην βάση των Γερμανών φτάνει ο Λοχαγός Στράνσκυ για να αναλάβει υπηρεσία υπό του Συνταγματάρχη Μπραντ. Πίνουν ένα ποτήρι κρασί και ανταλλάσσουν απόψεις περί του πολέμου. Ο Συνταγματάρχης Μπραντ έχει χάσει τα ιδανικά και πολεμάει μόνο και μόνο για να επιζήσει. Ο Στράνσκυ είναι ένας αδίστακτος αξιωματικός με αριστοκρατική Πρωσική καταγωγή που είχε ζητήσει εθελοντικά μετάθεση στο ανατολικό μέτωπο μόνο και μόνο για να πάρει το μετάλλιο του σιδηρού σταυρού. Ο Συνταγματάρχης Μπραντ αμέσως καταλαβαίνει ότι ο Στράνσκυ είναι αυστηρός, αδίστακτος αλλά και εντελώς άπειρος στρατιωτικός.

Ο Στράνσκυ συναντάει τον Στάινερ και την ομάδα του που μόλις φτάνουν στην βάση. Μόλις βλέπει τον μικρό Ρώσο διατάζει τον Στάινερ να τον σκοτώσει, επειδή σύμφωνα με τις διαταγές, οι αναγνωριστικές μονάδες δεν επιτρέπεται να πιάνουν αιχμαλώτους. Ο Στάινερ αρνείται να σκοτώσει τον μικρό και απαντάει περιφρονητικά στον Στράνσκυ, ότι αν θέλει να τον σκοτώσει αυτός. Οι Ρώσοι βομβαρδίζουν τους Γερμανούς, και ο Στράνσκυ μην έχοντας εμπειρία πολέμου φοβάται να μη σκοτωθεί και αναγκάζεται να ενδώσει. Διατάζει όμως τον Στάινερ να κάνει πλήρη γραπτή αναφορά και να παρουσιαστεί στο γραφείο του μέσα σε μια ώρα.

Η ομολογία της ομοφυλοφιλίας

Ο Στράνσκυ στο μεταξύ αρχίζει να βάζει τους ανθρώπους του στο χέρι. Όταν ανακαλύπτει ότι ο αξιωματικός Τρίμπιχ ανταλλάσσει τρυφερές οικειότητες με τον στρατιώτη Κέπλερ αρχίζει να τους κάνει διάφορα υπονοούμενα και τελικά αποσπάει την ομολογία του Τρίμπιχ ότι οι δυο τους είναι ομοφυλόφιλοι. Με την ομολογία αυτή θα τους εκβιάζει εξαγοράζοντας με αυτόν τον τρόπο την υπακοή τους. Μετά από αυτό προτείνει τον Στάινερ για προαγωγή πιστεύοντας ότι με αυτό τον τρόπο θα κερδίσει την εμπιστοσύνη του.

Η ψευδής δήλωση

Ο Στάινερ παρουσιάζεται με την γραπτή αναφορά. Ο Στράνσκυ κάνει ότι παινεύει τον Στάινερ και του ανακοινώνει ότι του έδωσε προαγωγή με άμεση ισχύ. Ο Στάινερ όμως αντιδράει με αδιαφορία, εξαγριώνοντας τον Στράνσκυ που στην συνέχεια τον κατηγορεί ότι εγκατέλειψε τους άνδρες του στο πεδίο της μάχης. Ο Στάινερ αναγκαστικά υπόσχεται να μην το ξανακάνει και φεύγει για να επιστρέφει στο χαράκωμά του, όπου θα γιορτάσει με τους στρατιώτες τα γενέθλια του αξιωματικού Μάγερ. στην συνέχεια πέρνει τον μικρό Ρώσο και τον πάει στο δάσος όπου και τον αφήνει ελεύθερο. Ο μικρός του χαρίζει την φυσαρμόνικά του και φεύγει. Πέφτει όμως σε μπλόκο Ρώσων που είχαν κρυφά περικυκλώσει τους Γερμανούς και σκοτώνεται. Οι Ρώσοι κάνουν επίθεση. Οι Γερμανοί ανασυγκροτούνται και με αρχηγό τον αξιωματικό Μάγερ αντεπιτίθενται. Ο Στράνσκυ κρύβεται τρομαγμένος. Ο Μάγερ σκοτώνεται στην μάχη και ο Στάινερ πληγώνεται σοβαρά ενώ προσπαθεί να σώσει τον Μάγερ. Μετά την μάχη ο Στράνσκυ, εκμεταλλευόμενος τον θάνατο του Μάγερ και την απουσία του Στάινερ, κάνει αίτηση παρασημοφόρησης. Κάνει ψευδή δήλωση ότι αυτός διηύθυνε την αντεπίθεση και ονομάζει για μάρτυρες τον Τρίμπιχ και τον Στάινερ. Ο Τρίμπιχ υπογράφει την μαρτυρία, ενώ ο Στράνσκυ ποντάρει στην απουσία του Στάινερ. Ο Στράνσκυ πιστεύοντας ότι έχει πετύχει τον σκοπό του, να πάρει το παράσημο του σιδηρού σταυρού, βάζει μέσο για να πάρει μετάθεση μακρυά από το μέτωπο.

Ανάρρωση και έρωτας

Ο Στάινερ στο μεταξύ αναρρώνει με δυσκολία. Έχει παραισθήσεις. Γνωρίζει την νοσοκόμα Εύα που τον ερωτεύεται και ονειρεύεται να τον παντρευτεί. Ο Στάινερ όμως με την πρώτη ευκαιρία επιστρέφει στην πρώτη γραμμή, όπου και μαθαίνει για την δήθεν μαρτυρία του υπέρ του Στράνσκι. Ο Στάινερ αρνείται να υπογράψει, αρνείται όμως και να κατηγορήσει τον Στράνσκυ για ψευδή κατάθεση. Ο Συνταγματάρχης Μπραντ πιέζει τον Στάινερ να κατηγορήσει τον Στράνσκυ, για να τον ξεφορτωθούν, αλλά αυτός μένει ανένδοτος. Ο Μπραντ τον κατηγορεί για αχαριστία, αλλά ο Στάινερ ανταποκρίνεται, ότι δεν είναι αχάριστος, αλλά μισεί όλους τους στρατιωτικούς, και ιδίως τις στρατιωτικές στολές και τον πόλεμο. Παρόλα αυτά, και παρόλο ότι είχε κάποτε σώσει την ζωή του Μπραντ, ο Στάινερ δεν είναι διατεθειμένος να του κάνει το χατήρι.

Οι Γερμανοί οπισθοχωρούν. Ο Συνταγματάρχης Μπραντ διατάζει τον Στράνσκυ να εγκαταλείψει τα χαρακώματα και να πάρει μαζί του όλους τους στρατιώτες, ιδιαίτερα την ομάδα του Στάινερ. Ο Στράνσκυ όμως εκμεταλεύεται για άλλη μια φορά την ευκαιρία και διατάζει την εκκένωση των χαρακωμάτων, παραλείποντας τον Στάινερ και την ομάδα του.

Το Ρωσικό μέτωπο προχωρεί. Ο Στάινερ και οι άνδρες του βρίσκονται μόνοι και ανυπεράσπιστοι μέσα στα ρωσικά στρατεύματα. Τανκς τους απειλούν. Καταφέρνουν όμως να ξεφύγουν από την κόλαση της μάχης και να συρθούν μέσα από το Ρωσικό μέτωπο πλησιάζοντας τα γερμανικά στρατεύματα. Πιάνουν αιχμαλώτους μια μονάδα Ρωσίδων στρατιωτών και τους παίρνουν τις στολές. Με τις ρωσικές στολές προσποιούνται ότι είναι Ρώσοι που έχουν Γερμανούς αιχμαλώτους ή αντίθετα, ανάλογα με την περίπτωση. Φτάνουν κοντά στα συρματοπλέγματα των Γερμανών και στέλνουν μυστικό μήνυμα, ότι είναι έτοιμοι να προσεγγίσουν και ορίζουν για παρασύνθημα τον κωδικό "Βαλς του Δούναβη".

Το τέλος

Ο ασυρματιστής ενημερώνει τον Στράνσκυ, ο οποίος αμέσως φωνάζει τον Τρίμπιχ και τον δελεάζει με μια υποτιθέμενη μετάθεση, ζητώντας του για αντάλλαγμα να σκοτώσει τον Στάινερ «κατά λάθος». Στο μεταξύ καταφτάνει και η μετάθεση του Στράνσκυ. Ο Στράνσκυ εγκαταλείπει αμέσως το πόστο και τα καθήκοντά του και προσπαθεί με κάθε τρόπο να βρέι μέσο μεταφοράς για την μετακίνησή του.

Νυχτώνει. Ο Στάινερ και η μονάδα του αρχίζουν να πλησιάζουν τα γερμανικά συρματοπλέγματα. Φωνάζουν το παρασύνθημα και προχωρούν. Ο Τρίμπιχ είναι εκεί και τους περιμένει. Μόλις πλησιάζουν ο Τρίμπιχ δίνει εντολή πυρός. Τα γερμανικά πολυβόλα θερίζουν τους άνδρες του Στάινερ, ενώ οι Ρώσοι εκμεταλλεύονται την ευκαιρία για να επιτεθούν. Ο Στάινερ ως εκ θαύματος κατορθώνει να μπει μέσα στη γερμανική μεριά και να πιάσει τον Τρίμπιχ που το έβαλε στα πόδια. Ο Τρίμπιχ ομολογεί ότι τον έβαλε ο Στράνσκυ να σκοτώσει τον Στάινερ. Ο Στάινερ σκοτώνει τον Τρίμπιχ και ψάχνει να βρει τον Στράνσκυ. Τελικά τον βρίσκει και θέλει να τον σκοτώσει, αλλά αποφασίζει να τον αναγκάσει για μια έστω φορά να πάρει μέρος στον πόλεμο στην πρώτη γραμμή. Ο Στράνσκυ δέχεται και λέει: «Τώρα θα σου δείξω πως πολεμάνε στην Πρωσία». Και ο Στάινερ του απαντάει: «και 'γω θα σου δείξω πού φυτρώνουν τα παράσημα». Ορμάνε και οι δυο μέσα στην μάχη.

Βραβεία

Το έργο βραβεύτηκε το 1976 με την Goldene Leinwand.

Το 1978 βραβεύτηκε από την Filmbewertungsstelle Wiesbaden με τον τίτλο "Wertvoll".

Βιβλιογραφία

• Willi Heinrich: Steiner - Das geduldige Fleisch ISBN 3-7766-2182-6

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Steiner – Das Eiserne Kreuz bei Filmportal.de