Πρίστινα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Πριστίνα)

Συντεταγμένες: 42°40′N 21°10′E / 42.667°N 21.167°E / 42.667; 21.167

Πρίστινα

Σημαία
Έμβλημα
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Πρίστινα
42°40′0″N 21°10′0″E
ΧώραΚοσσυφοπέδιο
Διοικητική υπαγωγήΕπαρχία Πρίστινας
Διοίκηση
 • ΔήμαρχοςΣπεντ Αχμέτι
Έκταση572 km²[1]
Υψόμετρο652 μέτρα
Πληθυσμός198.897 (2011)[1]
Ταχ. κωδ.10000
Τηλ. κωδ.38
Ζώνη ώραςώρα Κεντρικής Ευρώπης
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Η Πρίστινα (αλβανικά: Prishtinë ή Prishtina· σερβικά: Приштина ή Priština) είναι η πρωτεύουσα του μερικώς αναγνωρισμένου κράτους του Κοσσυφοπεδίου.[α] Η πλειοψηφία του πληθυσμού της είναι Αλβανική, με άλλες μικρότερες κοινότητες. Με πληθυσμό του δήμου 204.721 κατοίκων (2016) η Πρίστινα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη στον κόσμο με Αλβανόφωνο πληθυσμό, μετά την πρωτεύουσα της Αλβανίας, τα Τίρανα.[2] [3] Γεωγραφικά βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα του Κοσσυφοπεδίου κοντά στα Ορη Γκόλιακ.

Κατά την Παλαιολιθική εποχή η σημερινή περιοχή της Πρίστινα ανήκε στον Πολιτισμό Βίντσα. Κατοικήθηκε από τους Ιλλυριούς και τους Ρωμαίους την κλασική εποχή. Ο βασιλιάς Βάρδυλις συνένωσε διάφορες φυλές στην περιοχή της Πρίστινας τον 4ο αιώνα π.Χ., εγκαθιδρύοντας το βασίλειο της Δαρδανίας. [4] [5] [6] Η κληρονομιά της κλασικής εποχής εξακολουθεί να είναι εμφανής στην πόλη και εκπροσωπείται από την αρχαία πόλη Ουλπιανή, που θεωρείτο μία από τις σημαντικότερες Ρωμαϊκές πόλεις της Βαλκανικής χερσονήσου. Κατά το Μεσαίωνα η Πρίστινα ήταν μια σημαντική πόλη της Μεσαιωνικής Σερβίας και επίσης βασιλική περιουσία του Στέφανου Μιλουτίν, του Στέφανου Ουρός Γ΄, του Στέφανου Δουσάν, του Στέφανου Ουρός Ε΄ και του Βουκ Μπράνκοβιτς[7]. Μετά την Οθωμανική κατάκτηση των Βαλκανίων η Πρίστινα έγινε σημαντικό μεταλλευτικό και εμπορικό κέντρο λόγω της στρατηγικής της θέσης κοντά στην πλούσια πόλη Νόβο Μπρντο με ορυχεία. Η πόλη ήταν γνωστή για τις εμπορικές της εκθέσεις και τα προϊόντα της, όπως τα κατσικίσια δέρματα και μαλλιά, καθώς και η πυρίτιδα.[8] Το πρώτο τζαμί στην Πρίστινα χτίστηκε στα τέλη του 14ου αιώνα, όντας ακόμη υπό την κυριαρχία της Σερβίας[9]. Η ανεκτικότητα και η συνύπαρξη θρησκειών και πολιτισμού είναι μέρος της κοινωνίας της εδώ και αιώνες.

Η Πρίστινα είναι ο σημαντικότερος συγκοινωνιακός κόμβος του Κοσσυφοπεδίου, αεροπορικός, σιδηροδρομικός και οδικός. Το διεθνές αεροδρόμιό της είναι το μεγαλύτερο της χώρας και μεταξύ των μεγαλύτερων στην περιοχή. Μια σειρά αυτοκινητοδρόμων, όπως οι R6, R7 και R7.1, εξακτινώνονται από την πόλη και τη συνδέουν με την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία.

Η Πρίστινα είναι το σημαντικότερο οικονομικό, πολιτικό και εμπορικό κέντρο του Κοσσυφοπεδίου, κυρίως λόγω της σημαντικής της θέσης στο κέντρο της χώρας. Είναι η έδρα της κυβέρνησης του Κοσσυφοπεδίου, του Προέδρου και του Κοινοβουλίου.

Ετυμολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το όνομα της πόλης ενδεχομένως προέρχεται από τη λέξη Πρωτοσλαβικής διαλέκτου pryščina, που σημαίνει πηγή (νερού), που εμφανίζεται επίσης στις Μοραβιακές διαλέκτους της Τσεχικής. και προέρχεται από το ρήμα pryskati, που σημαίνει "πιτσιλίζω" ή "ραντίζω" (prskati στη σύγχρονη Σερβική).[10] Το τοπωνύμιο Πρίστινα εμφανίζεται επίσης ως το όνομα ενός χωριού κοντά στο Τέσλιτς στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη.[11]

Ο Mάρκο Σνόι προτείνει την προέλευση από το Σλαβικό τύπο Prišьčь, κτητικό επίθετο του ονόματος Prišьkú, (που σώζεται στο επώνυμο Prišek της Καϊκαβιανής διαλέκτου, στο όνομα Parzyszek της Παλιάς Πολωνικής και στο Πολωνικό επώνυμο Pryszczyk) και την κατάληξη -ina 'ανήκον στον X και στους συγγενείς του.' Το όνομα είναι πιθανότατα πατρώνυμο του ονόματος Prišь, που σώζεται ως επώνυμο στο Σορβικό Priš και στο Πολωνικό Przybysz, υποκοριστικό του Σλαβικού ονόματος Pribyslavú[12] Σύμφωνα με τον Αλεκσάνταρ Λόμα η ετυμολογία του Σνόι προϋποθέτει μια σπάνια και σχετικά αργή διαδικασία σχηματισμού λέξεων.[13]

Μια μυθική ετυμολογία συνδέει το όνομα Πρίστινα με τη Σερβική λέξη prišt (пришт), που σημαίνει «πληγή» ή «όγκος», αναφερόμενη στο «βρασμό» της [14]. Ωστόσο αυτή η εξήγηση δεν μπορεί να είναι σωστή, καθώς τα Σλαβικά τοπωνύμια που λήγουν σε -ina και αντιστοιχούν σε επίθετο ή/και όνομα ενός κατοίκου χωρίς αυτή την κατάληξη προέρχονται από ονόματα ή υποδηλώνουν ένα άτομο και δεν παράγονται, υπό αυτές τις συνθήκες, από κοινά ονόματα. Οι κάτοικοι αυτής της πόλης αυτοαποκαλούνται Πριστινάλι στην τοπική Γκεγκική Αλβανική ή Πρίστεβτσι (Приштевци) στην τοπική Σερβική διάλεκτο.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχαία ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ερείπια της Ουλπιανής, που βρίσκεται νοτιοανατολικά της Πρίστινα. Η πόλη διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο ως μια από τις σημαντικότερες πόλεις της Δαρδανίας.

Τα πρώτα ίχνη ανθρώπινης ζωής στην περιοχή χρονολογούνται από την Παλαιολιθική εποχή, με νεότερα και της Μεσολιθικής και της Νεολιθικής. Στην περιοχή αναπτύχθηκαν διαδοχικά οι πολιτισμοί Πολιτισμός Στάρτσεβο, Βίντσα, Μπούμπανι-Χουμ και Μπάντεν.[15]

Η περιοχή της σημερινής Πρίστινα κατοικείται επί σχεδόν 10.000 χρόνια.[16] Τα πρώιμα ιστορικά ευρήματα που ανακαλύφθηκαν χρονολογούνται από τον 8ο αιώνα π.Χ., στις περιοχές γύρω την Πρίστινα Μάτισαν, Γκρατσάνιτσα και Ουλπιανή Warrander, Gail (2007). Kosovo: The Bradt Travel Guide. Bradt Travel Guides Ltd., 23 high street, chalfont st peter, bucks SL9 9QE, England: The Globe Pequot Press Inc. pp. 85–88. ISBN 1-84162-199-4. Retrieved 2013-05-18.[14].[17]Το 4ο αιώνα π.Χ. ο βασιλιάς Βάρδυλις συνένωσε διάφορες Ιλλυρικές φυλές στην περιοχή, εγκαθιδρύοντας το Βασίλειο της Δαρδανίας.[18] [19] [20]

Μετά την Ρωμαϊκή κατάκτηση της Ιλλυρίας το 168 π.Χ. οι Ρωμαίοι αποίκισαν, ιδρύοντας αρκετές πόλεις, την περιοχή που ονόμασαν Δαρδανία[21]. Η Ουλπιάνα ήταν μια από τις σημαντικότερες ρωμαϊκές πόλεις στα Βαλκάνια και το 2ο αιώνα π.Χ. έγινε ισοπολίτιδα πόλη (municipium0. Η πόλη υπέστη τεράστιες ζημιές από σεισμό το 518 μ.Χ.[22] Ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α΄ την ανοικοδόμησε με μεγάλη λαμπρότητα και τη μετονόμασε Ιουστινιανή Σεκούντα, αλλά με την άφιξη Σλαβικών φυλών τον 6ο αιώνα η πόλη ερημώθηκε και πάλι[23].

Μεσαίωνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η επιγραφή πάνω από την είσοδο του Αυτοκρατορικού Τζαμιού που χτίστηκε κατά την Οθωμανική κυριαρχία

Η Πρίστινα ήταν σημαντική πόλη στη Μεσαιωνική Σερβία. Οι župe (επαρχίες) Σίτνιτσα και Λίπλιαν, γύρω από τη σημερινή Πρίστινα, αναφέρονται στο Βίο του Αγίου Συμεών, ένα κείμενο που γράφτηκε από τον Άγιο Σάββα, ιστορική μορφή της Σερβίας μεταξύ 1201 και 1208. Η πόλη ήταν επίσης ένα βασιλικό κτήμα των Στέφανου Μιλούτιν, του Στέφανου Ουρός Γ΄, του Στέφανου Δουσάν, του Στέφανου Ούρος Ε΄ και του Βουκ Μπράνκοβιτς[24].[25]Το μεσαιωνικό φρούριο του Βίσεγκραντ, του οποίου τα ερείπια βρίσκονται τρία χιλιόμετρα ανατολικά του κέντρου της πόλης, μνημονεύεται την εποχή του Μιλούτιν [26] ως πρωτεύουσά του [27] και το γειτονικό Μοναστήρι της Γκρατσάνιτσα ιδρύθηκε από τον ίδιο περί το 1315.

Το πρώτο ιστορικό αρχείο που αναφέρει την Πρίστινα με το όνομά της χρονολογείται από το 1342 όταν ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Ιωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός χαρακτήρισε την Πρίστινα ως «χωριό».[28] Κατά το 14ο και 15ο αιώνα η Πρίστινα αναπτύχθηκε ως σημαντικό μεταλλευτικό και εμπορικό κέντρο λόγω της εγγύτητάς της με την πλούσια σε ορυχεία πόλη Nόβο Μπρντο και λόγω της θέσης της στους εμπορικούς δρόμους των Βαλκανίων. Η παλιά πόλη που εκτεινόταν μεταξύ των ποταμών Βέλουσα και Πρίστεβκα, που σήμερα έχουν καλυφθεί, έγινε σημαντικό βιοτεχνικό και εμπορικό κέντρο. Η Πρίστινα ήταν γνωστή για τις ετήσιες εμποροπανήγυρείς της (Παναίρ)[29]και τα προϊόντα της από κατσικίσιο δέρμα και μαλλί. Εξασκούνταν περίπου 50 διαφορετικές τέχνες, από τη βυρσοδεψία ως τη βαφή δερμάτων, την κατασκευή ζωνών και τη μεταξουργία, καθώς και τέχνες σχετικές με το στρατό - οπλουργία, σιδηρουργία και σαγματοποιία. Ήδη από το 1485 οι τεχνίτες της Πρίστινας άρχισαν επίσης να παράγουν πυρίτιδα. Το εμπόριο άκμαζε και υπήρχε μια αναπτυσσόμενη αποικία εμπόρων από τη Ραγούσα (το σημερινό Ντουμπρόβνικ) που παρείχε τη σύνδεση των τεχνιτών της Πρίστινας με τον εξωτερικό κόσμο.[30] Το πρώτο τζαμί κατασκευάστηκε στα τέλη του 14ου αιώνα ενώ η πόλη τελούσε ακόμη υπό Σερβική κυριαρχία.[31]. Τα αρχεία (ντεφτέρ) του 1487 αναφέρουν στην Πρίστινα 412 χριστιανικά και 94 μουσουλμανικά νοικοκυριά, που τότε ανήκε διοικητικά στο Σαντζάκι του Βούτσιτρν.

Την πρώιμη Οθωμανική εποχή το Ισλάμ ήταν αστικό φαινόμενο και διαδόθηκε αργά με την αυξανόμενη αστικοποίηση. Ο περιηγητής συγγραφέας Εβλιγιά Τσελεμπή, που επισκέφθηκε την Πρίστινα τη δεκαετία του 1660, εντυπωσιάστηκε από τους ωραίους κήπους και τους αμπελώνες της.[32] Τα χρόνια αυτά η Πρίστινα ανήκε στο Σαντζάκι του Βίτσιτριν και οι 2.000 οικογένειές της απολάμβαναν την ειρήνη και τη σταθερότητα της Οθωμανικής εποχής. Η οικονομική ζωή ελεγχόταν από το σύστημα των συντεχνιών (εσνάφ) με εκείνες των βυρσοδεψών και των αρτοποιών να ελέγχουν τις τιμές, περιορίζοντας τον αθέμιτο ανταγωνισμό και ενεργώντας ως τράπεζες για τα μέλη τους. Η θρησκευτική ζωή κυριαρχείτο από θρησκευτικές φιλανθρωπικές οργανώσεις που συχνά κατασκεύαζαν τζαμιά ή κρήνες και παρείχαν φιλανθρωπία στους φτωχούς. Κατά τον Αυστροτουρκικό Πόλεμο στα τέλη του 17ου αιώνα οι πολίτες της Πρίστινα, υπό την ηγεσία του Καθολικού Αλβανού ιερέα Πιέτερ Μπογκτάνι, δήλωσαν πίστη στον Αυστριακό στρατό και προσέφεραν στρατεύματα, συνεισφέροντας μια δύναμη 6.000 Αλβανών στρατιωτών στον Αυστριακό στρατό που είχε φτάσει στην Πρίστινα. Υπό την αυστριακή κατοχή το Τζαμί Φατίχ (Μπρετίτ) μετατράπηκε σε Ιησουήτικη.[33] Μετά την ήττα των Αυστριακών τον Ιανουάριο του 1690 οι κάτοικοι της Πρίστινα βρέθηκαν στο έλεος των Οθωμανικών και των Ταταρικών στρατευμάτων, που εκδικήθηκαν τον τοπικό πληθυσμό, τιμωρώντας τον για τη συνεργασία του με τους Αυστριακούς. Ένας Γάλλος αξιωματικός που ταξίδεψε στην Πρίστινα σημείωσε αμέσως μετά ότι "η Πρίστινα φαινόταν εντυπωσιακή από απόσταση, αλλά από κοντά είναι μια μάζα από λασπώδεις δρόμους και χωμάτινα σπίτια"[34].

Νεότερα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Μνημείο Αδελφότητας και Ενότητας στο κέντρο. Αδελφότητα και Ενότητα ήταν ένα δημοφιλές σύνθημα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γιουγκοσλαβίας.

Το έτος 1874 αποτέλεσε σημείο καμπής. Εκείνη τη χρονιά άρχισε να λειτουργεί ο σιδηρόδρομος μεταξύ της Θεσσαλονίκης και της Μιτρόβιτσα και η έδρα του Βιλαετίου του Πρίζρεν μεταφέρθηκε στην Πρίστινα. Αυτή η προνομιακή θέση της πρωτεύουσας του Οθωμανικού βιλαετίου διήρκεσε για λίγο. Τον Αύγουστο του 1912 η ​​Πρίστινα απελευθερώθηκε από την Οθωμανική κυριαρχία από Αλβανικές δυνάμεις ανταρτών υπό την ηγεσία του Χασάν Πρίστινα [35]. Ωστόσο το Βασίλειο της Σερβίας ήταν αντίθετο στο σχέδιο της Μεγάλης Αλβανίας, προτιμώντας το διαμελισμό των Ευρωπαϊκών εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μεταξύ των τεσσάρων Βαλκανικών συμμάχων [36]. Στις 22 Οκτωβρίου 1912 οι Σερβικές δυνάμεις κατέλαβαν την Πρίστινα. Ωστόσο η Βουλγαρία, δυσαρεστημένη από το μερίδιό της μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, κατέλαβε το Κοσσυφοπέδιο το 1915 και έθεσε την Πρίστινα υπό Βουλγαρική κατοχή[37]. Στα τέλη Οκτωβρίου του 1918 η 11η Γαλλική αποικιακή μεραρχία ανακατέλαβε την Πρίστινα και την επέστρεψε στην εν συνέχεια ιδρυθείσα «πρώτη Γιουγκοσλαβία» την 1η Δεκεμβρίου 1918.[38] Το Σεπτέμβριο του 1920 το διάταγμα εποικισμού των νέων νότιων εδαφών διευκόλυνε την εξαγορά από Σέρβους εποίκους μεγάλων Οθωμανικών περιουσιών στην Πρίστινα και γαιών που κατασχεμένων από τους Αλβανούς»[39]. Την περίοδο του Μεσοπολέμου σημειώθηκε η πρώτη έξοδος Αλβανόφωνου και Τουρκόφωνου πληθυσμού.[40][41] Από το 1929 ως το 1941, η Πρίστινα ανήκε στη Μπανόβινα του Βαρδάρη του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας.

Πλάκα σε μνημείο του πολέμου στην Πρίστινα. Το κείμενο αναφέρει : Σε αυτή την τοποθεσία στις 23 Οκτωβρίου 1944 Γερμανοί Ναζί εκτέλεσαν 104 Αλβανούς πατριώτες που έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία και την ανεξαρτησία της χώρας τους - Ενωση των αντιναζιστών παλαίμαχων της εθνικής απελευθέρωσης του Κοσσυφοπεδίου.

Στις 17 Απριλίου 1941 η Γιουγκοσλαβία παραδόθηκε άνευ όρων στις δυνάμεις του Αξονα. Στις 29 Ιουνίου ο Μπενίτο Μουσολίνι ανακήρυξε μια Μεγάλη Αλβανία, με το μεγαλύτερο μέρος του Κοσσυφοπεδίου υπό Ιταλική κατοχή, ενωμένο με την Αλβανία. Ακολούθησαν μαζικές δολοφονίες Σέρβων, ιδιαίτερα εποίκων, και επίσης έξοδος δεκάδων χιλιάδων[42] [43] Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας η Ναζιστική Γερμανία ανέλαβε τον έλεγχο της πόλης. Το Μάιο του 1944 281 ντόπιοι Εβραίοι συνελήφθησαν από τις μονάδες της 21η Ορεινής Μεραρχίας Waffen-SS Σκεντέρμπεης (1ης Αλβανικής), που απαρτιζόταν κυρίως από Αλβανούς Μουσουλμάνους. Οι Εβραίοι μεταφέρθηκαν αργότερα στη Γερμανία, όπου πολλοί σκοτώθηκαν.[44] [45] Οι λίγες σωζόμενες εβραϊκές οικογένειες στην Πρίστινα έφυγαν τελικά για το Ισραήλ το 1949.[46] Λόγω του Β Παγκοσμίου Πολέμου και της αναγκαστικής μετανάστευσης ο πληθυσμός της Πρίστινα μειώθηκε σε 9.631 κατοίκους[47].

Η κομμουνιστική απόφαση να καταστεί η Πρίστινα πρωτεύουσα του Κοσσυφοπεδίου το 1947 οδήγησε σε μια περίοδο ταχείας ανάπτυξης αλλά και γενικής κατεδάφισης. Το γιουγκοσλάβικο κομμουνιστικό σύνθημα τότε ήταν το uništi stari graditi novi (καταστρέψτε το παλιό, οικοδομήστε το νέο). Σε μια λανθασμένη προσπάθεια εκσυγχρονισμού της πόλης οι Κομμουνιστές άρχισαν να καταστρέφουν το οθωμανικό παζάρι και μεγάλα τμήματα του ιστορικού κέντρου, συμπεριλαμβανομένων τζαμιών, καθολικών εκκλησιών και οθωμανικών σπιτιών[48]. Μια δεύτερη συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ της Γιουγκοσλαβίας και της Τουρκίας το 1953 οδήγησε στην έξοδο αρκετών εκατοντάδων Αλβανικών οικογενειών από την Πρίστινα. Άφησαν πίσω τους τα σπίτια, τις ιδιοκτησίες και τις επιχειρήσεις τους. [49] Ωστόσο η πολιτική αυτή άλλαξε με το νέο σύνταγμα που επικυρώθηκε το 1974. Λίγα από τα οθωμανικά αρχοντικά επιβίωσαν από την εκσυγχρονιστική μανία των κομμουνιστών, με εξαίρεση εκείνα που είχαν εθνικοποιηθεί όπως το σημερινό Μουσείο Εμίν Γκίκου ή το κτίριο του Ινστιτούτου Προστασίας Μνημείων.

Ως πρωτεύουσα και έδρα της κυβέρνησης η Πρίστινα απορρόφησε μεγάλο μέρος των Γιουγκοσλαβικών αναπτυξιακών κεφαλαίων που διοχετεύθηκαν στο Κοσσυφοπέδιο. Ετσι ο πληθυσμός και η οικονομία της της πόλης άλλαξαν γρήγορα. Το 1966 η Πρίστινα είχε λίγους ασφαλτοστρωμένους δρόμους, τα παλιά αρχοντικά δεν είχαν δίκτυο ύδρευσης και η χολέρα ήταν ακόμα πρόβλημα. Το Πρίζρεν εξακολουθούσε να είναι η μεγαλύτερη πόλη στο Κοσσυφοπέδιο. Οι μαζικές επενδύσεις σε κρατικά ιδρύματα, όπως το νεοσύστατο πανεπιστήμιο της Πρίστινα, η κατασκευή νέων πολυόροφων σοσιαλιστικών πολυκατοικιών και μια νέα βιομηχανική ζώνη στα περίχωρα της πόλης προσέλκυσε μεγάλο αριθμό εσωτερικών μεταναστών. Αυτό τερμάτισε μια μακρά περίοδο, που το πανεπιστήμιο ήταν παράρτημα του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου και έδωσε σημαντική ώθηση στην Αλβανική εκπαίδευση και τον πολιτισμό στο Κοσσυφοπέδιο. Οι Αλβανοί είχαν επίσης τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν την αλβανική σημαία.

Μέσα σε μια δεκαετία η Πρίστινα σχεδόν διπλασίασε τον πληθυσμό της από περίπου 69.514 το 1971 σε 109.208 το 1981.[50] Αυτή η χρυσή εποχή εξωτερικά χρηματοδοτούμενης ταχείας ανάπτυξης ανακόπηκε από την οικονομική κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας και τις εξεγέρσεις των φοιτητών του 1981. Η Πρίστινα, όπως και το υπόλοιπο Κοσσυφοπέδιο, έπεσε σε βαθειά οικονομική και κοινωνική κρίση. Το 1989 σημειώθηκε η ανάκληση της αυτονομίας του Κοσσυφοπεδίου με το Μιλόσεβιτς, την άνοδο του Σερβικού εθνικισμού και τις μαζικές διώξεις των Αλβανών[51].

Πόλεμος του Κοσσυφοπεδίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τάφοι των νεκρών του Πολέμου του Κοσσυφοπεδίου στην Πρίστινα.
Η Πρίστινα κατά τον πόλεμο

Μετά τον περιορισμό της αυτονομίας του Κοσσυφοπεδίου από τον Πρόεδρο της Σερβίας Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς το 1989, επιβλήθηκε αυστηρά κατασταλτικό καθεστώς σε ολόκληρο το Κοσσυφοπέδιο από την κυβέρνηση της Γιουγκοσλαβίας, ενώ οι Αλβανοί εκδιώχθηκαν σε μεγάλο βαθμό από κρατικές βιομηχανίες και ιδρύματα[52]. Οταν ο Απελευθερωτικός Στρατός του Κοσσυφοπεδίου άρχισε να επιτίθεται σε Σερβικές και Γιουγκοσλαβικές δυνάμεις από το 1996 και μετά, η Πρίστινα παρέμεινε εν πολλοίς ήρεμη μέχρι την έκρηξη του Πολέμου του Κοσσυφοπεδίου το Μάρτιο του 1999. Η Πρίστινα απέφυγε μεγάλης κλίμακας καταστροφές σε σύγκριση με τις πόλεις όπως η Γιάκοβα ή το Πετς, που υπέστησαν σοβαρές ζημιές από τις Σερβικές δυνάμεις. Ωστόσο, λόγω της στρατηγικής τους σημασίας, επλήγησαν στην Πρίστινα αρκετοί στρατιωτικοί στόχοι κατά τη διάρκεια των αεροπορικών επιθέσεων του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένου του ταχυδρομείου, της έδρας της αστυνομίας και των στρατώνων (σήμερα Αντεμ Γιασάρι στο δρόμο προς το Κόσοβο Πόλιε).

Εκδηλώθηκε γενικευμένη βία στην Πρίστινα. Οι Σερβικές και Γιουγκοσλαβικές δυνάμεις βομβάρδισαν αρκετές συνοικίες και, σε συνδυασμό με παραστρατιωτικές οργανώσεις, διεξήγαγαν μαζικές απελάσεις Αλβανών, συνοδευόμενες από εκτεταμένες λεηλασίες και καταστροφές αλβανικών περιουσιών. Πολλοί από αυτούς που απελάθηκαν κατευθύνονταν σε τραίνα που μεταφέρθηκαν στον κεντρικό σταθμό της Πρίστινα για να σταλούν στα σύνορα με τη Βόρεια Μακεδονία, όπου αναγκάστηκαν να εξοριστούν.[53]

"Την 1η Απριλίου 1999 η Σερβική αστυνομία πήγε στα σπίτια των Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου στην πόλη Πρίστινα και ανάγκασε τους κατοίκους να φύγουν μέσα σε λίγα λεπτά. Κατά τη διάρκεια της Επιχείρησης Πέταλο ένας αριθμός ανθρώπων σκοτώθηκε. Πολλοί από αυτούς που διώχτηκαν από τα σπίτια τους πήγαν απευθείας στο σιδηροδρομικό σταθμό, ενώ άλλοι ζήτησαν καταφύγιο σε γειτονικές συνοικίες. Εκατοντάδες Αλβανοί, που οδηγήθηκαν από τη Σερβική αστυνομία σε όλα τα σταυροδρόμια, συγκεντρώθηκαν στο σιδηροδρομικό σταθμό και στη συνέχεια φορτώθηκαν σε υπερπλήρη τρένα ή λεωφορεία μετά από μακρά αναμονή, χωρίς να τους δοθεί ούτε φαγητό ούτε νερό. Αυτοί που ήταν στα τρένα μεταφέρθηκαν στο Τζένεραλ Γιάνκοβιτς, χωριό κοντά στα στα σύνορα με τη Βόρεια Μακεδονία. Κατά τη διαδρομή από πολλούς αφαιρέθηκαν τα δελτία ταυτότητάς τους[54]."

- Κατηγορητήριο για Εγκλήματα Πολέμου εναντίον του Μιλόσεβιτς και άλλων

Σύγχρονη Πρίστινα

Ο πλειοψηφών Αλβανός πληθυσμός έφυγε από την πόλη σε μεγάλο αριθμό για να ξεφύγει από τις Σερβικές αστυνομικές και παραστρατιωτικές μονάδες. Τα πρώτα στρατεύματα του ΝΑΤΟ που εισήλθαν στην Πρίστινα στις αρχές Ιουνίου του 1999 ήταν Νορβηγικές ειδικές δυνάμεις και στρατιώτες της Βρετανικής Ειδικής Αεροπορικής Υπηρεσίας 22 S.A.S [55] [56], αν και προς διπλωματική αμηχανία του ΝΑΤΟ στο αεροδρόμιο έφτασαν πρώτα Ρωσικά στρατεύματα. διαμερίσματα καταλήφθηκαν παράνομα και οι συνοικίες των Ρομά πίσω από το πάρκο της πόλης πυρπολήθηκαν. Πολλοί στρατηγικοί στόχοι στην Πρίστινα δέχθηκαν επιθέσεις από το ΝΑΤΟ κατά τη διάρκεια του πολέμου, αλλά οι σοβαρές υλικές ζημιές φαίνεται ότι περιορίστηκαν σε μεγάλο βαθμό σε μερικές συγκεκριμένες συνοικίες, που επλήγησαν από τις Γιουγκοσλαβικές δυνάμεις ασφαλείας. Στο τέλος του πολέμου οι Σέρβοι υπήρξαν θύματα βίας που διέπραξαν Αλβανοί εξτρεμιστές του Κοσσυφοπεδίου. Σε πολλές περιπτώσεις οι Σέρβοι δολοφονήθηκαν από όχλους Αλβανών εξτρεμιστών του Κοσσυφοπεδίου, επειδή απλώς μιλούσαν Σερβικά δημόσια ή δήλωναν Σέρβοι [57]. Η βία έφθασε στο αποκορύφωμά της το 2004, όταν όχλοι Αλβανών εξτρεμιστών του Κοσσυφοπεδίου πήγαιναν από διαμέρισμα σε διαμέρισμα, επιτιθέμενοι και καταστρέφοντας τις κατοικίες των Σέρβων που είχαν απομείνει[58]. Λόγω της συνεχιζόμενης βίας σχεδόν όλοι οι 45.000 Σέρβοι κάτοικοι της πόλης έφυγαν από το Κοσσυφοπέδιο και σήμερα παραμένουν στην πόλη μόνο μερικές δεκάδες.[59]

Ως πρωτεύουσα και έδρα της διοίκησης του ΟΗΕ (UNMIK) η Πρίστινα ωφελήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τη μεγάλη συγκέντρωση διεθνούς προσωπικού με διαθέσιμο εισόδημα και διεθνών οργανισμών με σημαντικούς προϋπολογισμούς. Η εισροή κονδυλίων ανασυγκρότησης από τους δωρητές, τους διεθνείς οργανισμούς και την αλβανική διασπορά έχει τροφοδοτήσει μια άνευ προηγουμένου, αλλά βραχύβια, οικονομική άνθηση. Μια πληθώρα νέων καφετεριών, εστιατορίων και ιδιωτικών επιχειρήσεων άνοιξε για να ανταποκριθεί στις νέες (και διεθνείς) απαιτήσεις με την έναρξη μιας νέας εποχής για την Πρίστινα.

Περιβάλλον[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αποψη της πόλης από το νότο προς το βορρά

Η Πρίστινα καλύπτει έκταση 572 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Σε στρατηγική θέση στο βορειοανατολικό τμήμα του Κοσσυφοπεδίου, η πόλη βρίσκεται κοντά στα όρη Γκίλιακ. Οντας πρωτεύουσα του Κοσσυφοπεδίου, η Πρίστινα έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια, ώστε να συνδεθεί με το Κόσοβο Πόλιε. Οδικώς είναι 520 χιλιόμετρα νότια του Βελιγραδίου, 90 χιλιόμετρα βόρεια των Σκοπίων, 250 χιλιόμετρα βορειοανατολικά των Τιράνων και 300 χιλιόμετρα ανατολικά της Ποντγκόριτσα.

Η Πρίστινα είναι μια από τις αστικές περιοχές της χώρας με τις πιο σοβαρές ελλείψεις νερού[60]. Ο πληθυσμός της πόλης αντιμετωπίζει καθημερινές διακοπές νερού λόγω της έλλειψης βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων, που έχει περιορίσει σοβαρά τα υδατικά αποθέματα της πόλης[61]. Οι σημερινοί υδάτινοι πόροι δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες του υπερβολικού πληθυσμού της. Η παροχή νερού προέρχεται από τους δύο κύριους ταμιευτήρες Μπάτλαβα και Μπάντοβτς.[62] Ωστόσο υπάρχουν πολλά προβλήματα με την παροχή νερού που προέρχεται από αυτούς τους δύο ταμιευτήρες που υδροδοτούν το 92% του πληθυσμού της Πρίστινα[63]. Ως εκ τούτου οι αρχές έχουν εντείνει τις προσπάθειές τους για να βελτιώσουν την κατάσταση και να διασφαλίσουν ότι τέτοιες κρίσεις δεν θα χτυπήσουν ξανά την πόλη[64].

Μετά τον πόλεμο του 1999 η πόλη έχει αλλάξει θεαματικά. Το Δημοτικό Πάρκο της Πρίστινα έχει αλλάξει πλήρως με νέα λιθόστρωτα μονοπάτια, ψηλά δέντρα, φύτεψη λουλουδιών και ένα δημόσιος χώρο για τα παιδιά. Πρόσφατα κατασκευάστηκε ένας νέος χώρος πρασίνου (Τάουκ Μπάσκε), μεταξύ του Τζέρμια και του Δημοτικού Πάρκου. Μετά την ανακατασκευή της Πλατείας Μητέρας Τερέζας έχουν φυτευτεί πολλά δέντρα και λουλούδια. Πολλά παλιά κτίρια μπροστά από το κτίριο της κυβέρνησης έχουν κατεδαφιστεί για να δημιουργηθεί ανοιχτός χώρος.

Κλίμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Πρίστινα έχει υγρό ηπειρωτικό κλίμα (Dfb στην Κλιματική ταξινόμηση Κέππεν), με θαλάσσιες επιρροές. Η πόλη έχει ζεστά καλοκαίρια και σχετικά κρύους, συχνά με χιόνι χειμώνες.

Κλιματικά δεδομένα Πρίστινα
Μήνας Ιαν Φεβ Μάρ Απρ Μάι Ιούν Ιούλ Αύγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Έτος
Υψηλότερη Μέγιστη °C (°F) 15.8 20.2 26.0 29.0 32.3 36.3 39.2 36.8 34.4 29.3 22.0 15.6 39,2
Μέση Μέγιστη °C (°F) 2.4 5.5 10.5 15.7 20.7 23.9 26.4 26.7 23.1 17.1 10.1 4.1 15,5
Μέση Μηνιαία °C (°F) −1.3 1.1 5.0 9.9 14.7 17.8 19.7 19.5 15.9 10.6 5.1 0.4 9,8
Μέση Ελάχιστη °C (°F) −4.9 −2.8 0.2 4.2 8.5 11.4 12.5 12.3 9.4 5.0 0.9 −3.1 4,4
Χαμηλότερη Ελάχιστη °C (°F) −27.2 −24.5 −14.2 −5.3 −1.8 0.5 3.9 4.4 −4 −8 −17.6 −20.6 −27,2
Υετός mm (ίντσες) 38,9 36,1 38,8 48,8 68,2 60,3 51,6 44 42,1 45,4 68,2 55,5 597,9
% υγρασίας 83 77 70 65 67 67 63 562 68 74 80 83 71
Μέσες ημέρες κατακρημνίσεων 13.6 12.3 11.4 12.1 12.8 11.9 8.3 7.9 7.5 8.6 12.3 14.5 133,2
Μέσες ημέρες χιονόπτωσης 10.2 8.3 6.2 1.5 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.5 3.4 8.1 38,2
Μέσες μηνιαίες ώρες ηλιοφάνειας 70.8 96.0 143.0 184.0 227.9 246.3 299.3 289.6 225.8 173.5 96.9 70.2 2.123,3
[εκκρεμεί παραπομπή]

Πολιτική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το κτίριο της κυβέρνησης στην Πρίστινα

Πρωτεύουσα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όντας πρωτεύουσα του Κοσσυφοπεδίου η πόλη επηρεάζει την πολιτική, πολιτιστική και οικονομική όψη της χώρας. Η Πρίστινα είναι η έδρα της Κυβέρνησης του Κοσσυφοπεδίου. Ο Δήμαρχός της είναι από τις σημαντικότερες πολιτικές μορφές της χώρας, ιδιαίτερα για τη νεολαία της πόλης. Το Κοσσυφοπέδιο είναι γνωστό ότι έχει τον πιο νεανικό πληθυσμό στην Ευρώπη, με μέσο όρο ηλικίας τα 25 έτη[65]. Κατά τις εκλογές του 2013 ο Σφεντ Αχμέτι, καθηγητής οικονομικών, συγκέντρωσε το μεγαλύτερο μέρος της νεολαίας της Πρίστινα γύρω από την εκστρατεία του, και εξαιτίας του γεγονότος ότι ήταν σχεδόν 30 χρόνια νεώτερος από τον πρώην Δήμαρχο Ισά Μουστάφα. Η ομάδα και το επιτελείο του αποτελείτο από νέους και ο Αχμέτι εμφάνιζε μια πιο σύγχρονη δημόσια εικόνα, παρουσιάζοντας τον εαυτό του πιο κοντά στους ψηφοφόρους. Πολλοί νέοι επέλεξαν να συμμετάσχουν εθελοντικά στις συναντήσεις του, έτσι η εκστρατεία του γενικά αντιπροσώπευε μια καινοτομία στην πολιτική του Κοσσυφοπεδίου[66]. Ο Αχμέτι υποσχέθηκε να πηγαίνει στην εργασία του με τα δημόσια μέσα μεταφοράς, προκειμένου να εξοικονομήσει χρήματα από τη χρήση δαπανηρών επίσημων αυτοκινήτων, κάτι που μέχρι σήμερα έχει τηρήσει[67].

Δημοτικό Συμβούλιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το δημοτικό συμβούλιο αποτελείται από 51 μέλη. Το ένα τρίτο των μελών πρέπει να είναι γυναίκες, σύμφωνα με τον Οργανισμό του Δήμου που εγκρίθηκε το 2010. Η LDK (Δημοκρατική Λίγκα του Κοσσυφοπεδίου) έχει τα περισσότερα μέλη σε όλες τις εκλογές που διεξήχθησαν μέχρι σήμερα. Στις εκλογές του 2013, αν και ο υποψήφιος της LDK Ισά Μουστάφα έχασε από το Σφεντ Αχμέτι, το LDK κέρδισε 18 έδρες στο Συμβούλιο και το Βετεβεντόσε (Σφεντ Αχμέτι) 10. Ακολούθησε το PDK με 8 και το AKR με 4 έδρες.[68] Σήμερα επικεφαλής του Δημοτικού Συμβουλίου είναι ο Χαλίμ Χαλίμι από το LDK [69]. Το Φεβρουάριο του 2014 η πλειοψηφία του Δημοτικού Συμβουλίου, ύστερα από έντονη συζήτηση, ψήφισε να πουλήσει το επίσημο αυτοκίνητο του δήμου για να μειώσει την απόσταση μεταξύ των πολιτικών και του πληθυσμού[70]

Δημογραφικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πληθυσμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με την απογραφή του 2011 ο συνολικός πληθυσμός του δήμου της Πρίστινα υπολογίστηκε σε 198.897, που την κάνει τη μεγαλύτερη πόλη του Κοσσυφοπεδίου [46], και εθνοτικά αποτελείται από Αλβανούς (97,8%), Τούρκους (1%), Ασκαλί (0,28%), Σέρβους (0,22%), Βόσνιους (0,20%), Γκόρανι (0.10%), Ρομά (0.03%) και Αιγύπτιους (0,001%).[71]

Η αγροτική περιοχή καθώς και η περιοχή κοντά στο κέντρο της Πρίστινα, με όρους κοινωνικοοικονομικών διαδικασιών, έχει μια πληθυσμιακή δυναμική, τόσο δημογραφική, όσο και επαγγελματική. Αυτό το τμήμα του δήμου έχει μεγάλη πυκνότητα πληθυσμού. Η πυκνότητα του πληθυσμού είναι 247 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο[72], ενώ η πυκνότητα πληθυσμού της προαστιακής περιοχής του δήμου χωρίς την Πρίστινα, ως αστικό κέντρο, είναι 123 κάτοικοι ανά km²[73]

Ο Καθεδρικός ναός της Πρίστινα θα είναι έδρα της Επισκοπής Πρίζρεν-Πρίστινα

Η πόλη, ως αστικό κέντρο με αντιπροσωπευτικές λειτουργίες και οικονομική ισχύ, έχει αλλάξει τη δομή του πληθυσμού. Με τη γύρω περιοχή γίνεται όλο και περισσότερο ένα μεγάλο πολεοδομικό συγκρότημα, ενώ η ορεινή περιοχή, ιδιαίτερα οι πιο απομακρυσμένες περιοχές, αποψιλώνονται πληθυσμιακά, ιδίως μετά τον Πόλεμο του Κοσσυφοπεδίου. Το δίκτυο των οικισμών στην περιοχή του Δήμου της Πρίστινα έχει κάποιες ιδιαιτερότητες, με διαφορές ανάλογα με το βαθμό οικονομικής ανάπτυξης, τις φυσικές συνθήκες, τις κοινωνικοπολιτικές περιστάσεις και τη θέση.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις μετά την απογραφή του 1991 (που μποϊκόταρε η Αλβανική πλειοψηφία) ο πληθυσμός του δήμου της Πρίστινα ήταν 199.654, από τους οποίους 77.63% Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου, 15.43% Σέρβοι και Μαυροβούνιοι του Κοσσυφοπεδίου και 1.72% εθνοτικά Μουσουλμάνοι κ.ά.[74] Αυτή η απογραφή δεν μπορεί να θεωρηθεί ακριβής, καθώς βασίστηκε σε προηγούμενα αρχεία και εκτιμήσεις. Στις αρχές του 1999 η Πρίστινα είχε περίπου 230.000 κατοίκους. Υπήρχαν περισσότεροι από 40.000 Σέρβοι και περίπου 6.500 Ρομά και οι υπόλοιποι Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου.

Σήμερα, μετά τη νέα διοικητική διαίρεση που έγινε τη δεκαετία του 2000, η ​​πόλη της Πρίστινα έχει εθνοτική πλειοψηφία Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου με που ανέρχεται στο 98% του συνολικού πληθυσμού με μικρό αριθμό μειονοτήτων. Ο πληθυσμός των Σέρβων στην πόλη έχει μειωθεί σημαντικά από το 1999, καθώς πολλοί από τους Σέρβους που ζούσαν στην πόλη την εγκατέλειψαν ή εκδιώχθηκαν μετά το τέλος του πολέμου. Επίσης πολλοί από αυτούς μετακόμισαν στον δήμο της Γκρατσάνιτσα, δέκα χιλιόμετρα ανατολικά της Πρίστινα.

Θρησκεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Αυτοκρατορικό Τζαμί βρίσκεται στην παλιά πόλη της Πρίστινα.

Το Κοσσυφοπέδιο είναι κοσμικό κράτος χωρίς επίσημη θρησκεία. Η ελευθερία της πίστης, της συνείδησης και της θρησκείας κατοχυρώνεται σαφώς στο Σύνταγμα του Κοσσυφοπεδίου[75] [76] Η Πρίστινα θεωρείται ανέκαθεν ως μια πόλη όπου η ανεκτικότητα και η συνύπαρξη ως προς τη θρησκεία και τον πολιτισμό υπήρξε στοιχείο της κοινωνίας της τους τελευταίους αιώνες.

Το Ισλάμ και ο Χριστιανισμός είναι οι πιο ευρέως διαδεδομένες θρησκείες μεταξύ των κατοίκων της Πρίστινα. Με την απογραφή του 2011 το 97,3% του πληθυσμού της πόλης καταμετρήθηκσν ως Μουσουλμάνοι και 0,8% ως Χριστιανοί, από τους οποίους 0,59% Ρωμαιοκαθολικοί και 0,24% Ορθόδοξοι[77]. Το υπόλοιπο 1,9% του πληθυσμού ανέφερε ότι δεν έχει θρησκεία ή άλλη θρησκεία ή δεν παρείχε επαρκή απάντηση.[78]

Ο (Ρωμαιοκαθολικός) Καθεδρικός ναός της Πρίστινα είναι ίσως ο μεγαλύτερος στο Κοσσυφοπέδιο και ονομάστηκε προς τιμήν της Αλβανίδας Ρωμαιοκαθολικής μοναχής και ιεραποστόλου Μητέρας Τερέζας. Μερικά από τα τζαμιά της Πρίστινα, μεταξύ άλλων το Αυτοκρατορικό Τζαμί και το Τσαρσί Τζαμί, έχουν χτιστεί το Μεσαίωνα από τους Οθωμανούς.

Οικονομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Πρίστινα έχει τις μεγαλύτερες εταιρείες του Κοσσυφοπεδίου.

Η Πρίστινα αποτελεί την καρδιά της οικονομίας του Κοσσυφοπεδίου και έχει ζωτική σημασία για τη σταθερότητα της χώρας. Ο τριτογενής τομέας είναι ο πιο σημαντικός για την οικονομία της πόλης και απασχολεί πάνω από το 75% του εργατικού δυναμικού της Πρίστινα[79] . Το 20% του ενεργού πληθυσμού απασχολείται στο δευτερογενή τομέα και ακολουθεί ο πρωτογενής τομέας με μόλις 5%[80].

Η Πρίστινα είναι ο κύριος τουριστικός προορισμός του Κοσσυφοπεδίου, καθώς και η κύρια αεροπορική πύλη προς τη χώρα.[81]Είναι γνωστή ως πανεπιστημιακό κέντρο σπουδαστών από γειτονικές χώρες όπως η Αλβανία, η Βόρεια Μακεδονία, το Μαυροβούνιο και η Σερβία. Το 2012 ο τουρισμός στην Πρίστινα προσέλκυσε 36.186 ξένους επισκέπτες[82] [83] Οι περισσότεροι ξένοι τουρίστες προέρχονται από την Αλβανία, την Τουρκία, τη Γερμανία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Σλοβενία, το Μαυροβούνιο και τη Βόρεια Μακεδονία, με τον αριθμό των επισκεπτών από αλλού να αυξάνονται κάθε χρόνο.[84]

Η πόλη διαθέτει μεγάλο αριθμό πολυτελών ξενοδοχείων, σύγχρονων εστιατορίων, μπαρ, παμπ και πολύ μεγάλων νυχτερινών κέντρων. Τα καφέ μπαρ αποτελούν αντιπροσωπευτική εικόνα της Πρίστινα και βρίσκονται σχεδόν παντού. Τα μεγαλύτερα ξενοδοχεία της πόλης είναι το Swiss Diamond και το Grand Hotel Prishtina που βρίσκονται στο κέντρο της πόλης. Άλλα σημαντικά ξενοδοχεία που βρίσκονται στην Πρίστινα είναι τα Emerald Hotel, Sirius Hotel και Hotel Garden.

Από τα αξιοθέατα με τους περισσότερους επισκέπτες, που βρίσκονται κοντά στην πόλη, είναι η Λίμνη Μπάτλαβα και το Μαρμάρινο Σπήλαιο, που είναι επίσης από τα πιο δημοφιλή μέρη της χώρας.[85] Η Πρίστινα διαδραμάτισε πολύ σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου, αποτελώντας καταφύγιο για τους Εβραίους, των οποίων τα νεκροταφεία είναι τώρα επισκέψιμα.[86] [87] [88]

Μεταφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Διεθνές Αεροδρόμιο της Πρίστινα

Η Πρίστινα αποτελεί την οικονομική και χρηματοοικονομικό κέντρο του Κοσσυφοπεδίου λόγω του μεγάλου πληθυσμού της, των σύγχρονων υποδομών και της γεωγραφικής της θέσης στο κέντρο της χώρας. Μετά την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου η πόλη έχει υποστεί σημαντική βελτίωση και ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια, εκσυγχρονίζοντας και επεκτείνοντας σημαντικά την οικονομία, τις υποδομές και τις αεροπορικές, σιδηροδρομικές και οδικές μεταφορές.[89]

Η Πρίστινα είναι ο σημαντικότερος οδικός κόμβος του Κοσσυφοπεδίου, καθώς όλοι οι μεγάλοι αυτοκινητόδρομοι περνούν από τα όρια της πόλης. Οι περισσότεροι αυτοκινητόδρομοι του Κοσσυφοπεδίου είναι σε μεγάλο βαθμό ολοκληρωμένοι και εν μέρει υπό κατασκευή ή βρίσκονται υπό προγραμματισμό. Αμέσως μετά την ολοκλήρωσή τους η Πρίστινα θα διαθέτει απευθείας πρόσβαση στα Σκόπια μέσω του αυτοκινητοδρόμου R6[90]. Ο αυτοκινητόδρομος R7 συνδέει το Δυρράχιο με την Πρίστινα και θα συνδεθεί σύντομα άμεσα με τον Πανευρωπαϊκό Διάδρομο X.[91] [92]

Το διεθνές αεροδρόμιο της Πρίστινα λειτουργεί ως η βασική πύλη της χώρας και δέχεται περίπου 2 εκατομμύρια επιβάτες ετησίως με συνδέσεις με πολλούς προορισμούς σε διάφορες χώρες και πόλεις της Ευρώπης, με τις συχνότερες με την Αυστρία, τη Γερμανία, την Ελβετία καθώς με τη Σλοβενία, την Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο[93].

Η Πρίστινα είναι το κέντρο μεταφορών του Κοσσυφοπεδίου, οδικών, σιδηροδρομικών και εναέριων. Τα λεωφορεία, τα τρένα και τα αεροπλάνα της πόλης λειτουργούν όλα μαζί για τη διατήρηση υψηλού επιπέδου σύνδεσης μεταξύ της Πρίστινα και πολλών άλλων περιοχών και πέραν αυτής. Ανάλυση της Τροχαίας δείχνει ότι από τα 240.000 αυτοκίνητα που έχουν ταξινομηθεί στο Κοσσυφοπέδιο, περίπου 100.000 (41%) προέρχονται από την περιοχή της Πρίστινα.

Η Πρίστινα έχει δύο σιδηροδρομικούς σταθμούς. Ο Σιδηροδρομικός σταθμός της Πρίστινα βρίσκεται δυτικά του κέντρου, ενώ ο Σιδηροδρομικός σταθμός του Κόσοβο Πόλιε είναι το σιδηροδρομικό κέντρο του Κοσσυφοπεδίου.[94] Η Πρίστινα εξυπηρετείται με καθημερινή σιδηροδρομική σύνδεση με τα Σκόπια.

Πολιτισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Μουσείο του Κοσσυφοπεδίου είναι το πρώτο ίδρυμα πολιτιστικής κληρονομιάς στο Κοσσυφοπέδιο, που ιδρύθηκε (1949) με στόχο την προστασία, την αποκατάσταση-διατήρηση και την παρουσίαση της κινητής κληρονομιάς της περιοχής.

Ως πρωτεύουσα της Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου είναι το κέντρο της πολιτιστικής και καλλιτεχνικής ζωής όλων των Αλβανών που ζουν στο Κοσσυφοπέδιο. Η Πρίστινα φιλοξενεί τα μεγαλύτερα πολιτιστικά ιδρύματα της χώρας, όπως το Εθνικό Θέατρο του Κοσσυφοπεδίου, το Εθνικό Αρχαιολογικό, το Εθνογραφικό και Φυσικών επιστημών Μουσείο του Κοσσυφοπεδίου, την Εθνική Πινακοθήκη και το Εθνολογικό Μουσείο. Η Εθνική Βιβλιοθήκη του Κοσσυφοπεδίου έχει πάνω από 1,8 εκατομμύρια βιβλία, περιοδικά, χάρτες, άτλαντες, μικροφίλμ και άλλα σχετικά υλικά.

Υπάρχουν πολλά ξένα πολιτιστικά ιδρύματα στην Πρίστινα, όπως το Αλβανικό Αλβανολογικό Ινστιτούτο, η Γαλλική Αλιάνς Φρανσέζ[95], το Βρετανικό Συμβούλιο[96] και τα Γερμανικά Ινστιτούτο Γκαίτε[97] και Ίδρυμα Φρίντριχ Εμπερτ[98]. Στην Πρίστινα έχει ιδρυθεί επίσης Γραφείο Πληροφοριών του Συμβουλίου της Ευρώπης.[99]

Αξιοθέατα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Πύργος του Ρολογιού χρησίμευσε ως μέσο ενημέρωσης της πόλης για το πότε οι άνθρωποι να προσεύχονται καθώς και οι έμποροι να κλείνουν τα καταστήματα τους. (αριστερά) Το Εθνολογικό Μουσείο. (δεξιά)
Η Θεά στο Θρόνο είναι ένα από τα πιο πολύτιμα αρχαιολογικά αντικείμενα της χώρας και έχει υιοθετηθεί ως σύμβολο της Πρίστινα.

Από τα 426 προστατευόμενα ιστορικά μνημεία στο Κοσσυφοπέδιο, 21 βρίσκονται στην Πρίστινα[100]. Πολλά από αυτά τα μνημεία χρονολογούνται από τη Βυζαντινή και την Οθωμανική περίοδο.[101]

Από το 1945 οι αρχές της Γιουγκοσλαβίας άρχισαν να οικοδομούν μια σύγχρονη Πρίστινα με την ιδέα να "καταστρέψουν το παλιό, να οικοδομήσουν το νέο" [102]. Αυτός ο εκσυγχρονισμός οδήγησε σε σημαντικές αλλαγές στη δομή των κτιρίων, τη λειτουργία τους και τον περιβάλλοντα χώρο τους[103].

Ωστόσο έχουν διατηρηθεί πολλά είδη μνημείων, όπως τέσσερα τζαμιά, μια αποκαταστημένη ορθόδοξη εκκλησία, ένα οθωμανικό λουτρό, μια δημόσια κρήνη, ένας πύργος ρολογιού, πολλές παραδοσιακές κατοικίες καθώς και κτίρια αρχιτεκτονικής με ευρωπαϊκές επιρροές, όπως το Μουσείο του Κοσσυφοπεδίου. Αυτά συμβολίζουν τον ιστορικό και πολιτιστικό χαρακτήρα της Πρίστινας, όπως αναπτύχθηκε επί αιώνες με το πνεύμα των αυτοκρατοριών που την κατέκτησαν (Ρωμαϊκή, Βυζαντινή, Οθωμανική και Αυστροουγγρική). [104]

Η Mbretëresha e Dardanisë (Βασίλισσα της Δαρδανίσς) ή Hydnesha ne Fron (Θεά στο Θρόνο) είναι τεχνούργημα που βρέθηκε κατά τη διάρκεια ανασκαφών το 1955 στην περιοχή Ουλπιανή, προάστιο της Πρίστινα. Χρονολογείται από το 3500 π.Χ. στη Νεολιθική εποχή και είναι φτιαγμένο από πηλό[105]. Στην Πρίστινα υπάρχει επίσης το "Hamami i Qytetit" και το σπίτι του Εμίν Γκίκα, που μετατράπηκε στο Εθνογραφικό Μουσείο. Η Πρίστινα έχει επίσης το δημοτικό της αρχείο που ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1950 και περιέχει όλα τα αρχεία της πόλης, του δήμου και της περιοχής[106].


Εθνική Βιβλιοθήκη

Η εντυπωσιακή και αρχιτεκτονικά πρωτοποριακή Εθνική Βιβλιοθήκη της Πρίστινα, ένα "οικοδόμημα του παράλογου", όπως έχει χαρακτηρισθεί, σχεδιάστηκε και χτίστηκε το 1982 από τον Κροάτη αρχιτέκτονα Andrija Muntjakovic, ξεσηκώνοντας τη δημόσια κατακραυγή. Εξωτερικά, το μαμούθ αυτό κτίριο 16.500 τετραγωνικών μέτρων στεφανώνεται από 99 θόλους από λευκό γυαλί σε διαφορετικά μεγέθη και περιβάλλεται εξολοκλήρου από ένα δίχτυ μεταλλικό. Η Βιβλιοθήκη έχει στην κατοχή της σπάνιο φωτογραφικό υλικό από την παλιά Πρίστινα, καθώς και πάνω από 5.000 σπάνια βιβλία και χειρόγραφα, που πολλά χρονολογούνται από τον 16ο αιώνα.

Κέντρο Νεότητας και Άθλησης

Το ογκώδες αρχιτεκτόνημα του Κέντρου Νεότητας και Άθλησης (Pallati i Rinise dhe i Sporteve) αποτελεί ένα ορόσημο στην Πρίστινα, χρονολογούμενο από την εποχή του γιουγκοσλαβικού πολεοδομικού σχεδιασμού της πόλης (1977). Είναι ένα συγκρότημα με συνεδριακό κέντρο, αίθουσα συναυλιών και χώρους άθλησης.

Ο γενειοφόρος άνδρας που εικονίζεται στην πρόσοψη του κτιρίου είναι ο τοπικός ήρωας Άντεμ Γιασάρι, ένας από τους αρχηγούς του Ου-Τσε-Κα (UCK), που σκοτώθηκε το 1998 μαζί με 50 άλλους (συμπεριλαμβανομένης και ολόκληρης της οικογένειάς του) από τη σερβική αστυνομία.

Μνημείο Αδελφοσύνης και Ενότητας

Το πανύψηλο 15 μέτρων Μνημείο Αδελφοσύνης και Ενότητας, κατάλοιπο κι αυτό της γιουγκοσλαβικής εποχής (1961), απέναντι σήμερα στα γραφεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μοιάζει με αναποδογυρισμένο βέλος, που οι τρεις ψηλές κολόνες του ενώνονται στην κορυφή του μνημείου, συμβολίζοντας την "αδελφοσύνη και την ενότητα" των τριών λαών του Κοσόβου, Αλβανών, Σέρβων και Τούρκων.

Η βάση του μνημείου κοσμείται με ένα υπέροχο γλυπτό από μέταλλο, ένα σύνολο από απρόσωπες μορφές.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Το κτίριο που στεγάζεται σήμερα το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Πρίστινα είχε ανεγερθεί το 1898 από τους Αυστριακούς για τον Τουρκικό στρατό. Στεγάζει μια πλούσια συλλογή αρχαιολογικών ευρημάτων της περιοχής, καλύπτοντας περιόδους της Ιλλυρικής, Δαρδανικής και Ρωμαϊκής ιστορίας. Το αριστούργημα του Μουσείου είναι η προϊστορική "Θεά στο Θρόνο" (αλβαν. Hynesha ne Fron), που χρονολογείται από το 6.000 π. Χ. και ανακαλύφθηκε το 1956.

Εθνογραφικό Μουσείο

Στεγάζεται σ' ένα παραδοσιακό αρχιτεκτονικό οικοδόμημα του 18ου αιώνα, στην περιοχή του αρχαίου παζαριού (bazaar) της Πρίστινα, κατοικία αρχικά του Emin Gjiku, που μετατράπηκε σε μουσείο το 2006.

Εθνική Πινακοθήκη του Κοσόβου

Πίσω από το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης, βρίσκεται η Εθνική Πινακοθήκη του Κοσόβου, με εκθέματα, ζωγραφικούς πίνακες και γλυπτά, αξιόλογων ντόπιων καλλιτεχνών.

Το Τσαρσί Τζαμί

Το Τσαρσί Τζαμί (Xhamia e Carshise), μια πέτρινη κατασκευή, είναι το παλαιότερο κτίσμα στην Πρίστινα, χρονολογούμενο από τον 15ο αιώνα. Οικοδομήθηκε από το Σουλτάνο Βαγιαζήτ (Bajazit), σε ανάμνηση μιας νίκης του το 1389.

Το Φατίχ Τζαμί

Απέναντι από τον Πύργο του Ρολογιού της Πρίστινα, βρίσκεται το Φατίχ Τζαμί), που χτίστηκε το 1461 από το Τούρκο Σουλτάνο Μεχμέτ Β' Φατίχ ("ο κατακτητής"), όπως μαρτυρείται από μιαν εγχάρακτη επιγραφή πάνω από την κύρια είσοδο γραμμένη στα αραβικά. Το εσωτερικό του τζαμιού έχει λουλουδένιες διακοσμήσεις. Το μεγαλειώδες αυτό οικοδόμημα της παλιάς Πρίστινας το στεφανώνει ένας εντυπωσιακός θόλος ύψους 15 μέτρων. Το τζαμί είχε μετατραπεί σε χριστιανικό ναό κατά τη διάρκεια των Αυστρο-τουρκικών πολέμων στα 1690 - 1698.

Το Μεγάλο Χαμάμ

Το Μεγάλο Χαμάμ (Hamam i Madh), που ανακαινίζεται σήμερα, χτίστηκε το 1470, ως δημόσια λουτρά, με ξεχωριστές αίθουσες για άνδρες και γυναίκες. Το λουτρικό αυτό συγκρότημα στεφανώνεται με 15 όμορφους θόλους.

NEWBORN

Η Πρίστινα κοσμείται με το ευρηματικό μνημείο "NEWBORN" (= νεογέννητο), που στήθηκε το Φεβρουάριο του 2008 στο χώρο μπροστά στο Κέντρο Νεότητας και 'Αθλησης και σηματοδοτεί την Ημέρα της Ανεξαρτησίας του Κοσόβου. Αυτό το "τυπογραφικό γλυπτό", όπως έχει αποκαλεσθεί, αποτελείται από επτά 3 μέτρων το καθένα κίτρινα γράμματα, όσα και τα γράμματα της λέξης "NEWBORN", φτιαγμένα από ατσάλι, τα οποία έχουν καλυφθεί σήμερα με αυτόγραφα και υπογραφές από εκατοντάδες ανθρώπους, με πρώτους τον πρώην πρόεδρο του Κοσόβου Φατμίρ Σεϊντίου και τον Πρωθυπουργό Χασίμ Θάτσι.

Δημόσια Αγάλματα

Στον κεντρικό πεζόδρομο της Πρίστινας, που φέρνει το όνομα της αλβανικής καταγωγής μοναχής Μητέρας Τερέζας, υπάρχει ο επιβλητικός έφιππος ανδριάντας του εθνικού ήρωα των Αλβανών Σκεντέρμπεη (Skanderberg), φιλοτεχνημένο από τον Αλβανό καλλιτέχνη Janaq Paco το 2001, καθώς και το άγαλμα της Μητέρας Τερέζας.

Μουσική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η γνωστή τραγουδίστρια Ρίτα Όρα γεννήθηκε στην Πρίστινα από Αλβανούς γονείς.

Η αλβανική μουσική θεωρείται πολύ πλούσια σε είδη και στην εξέλιξή τους. Αλλά πριν μιλήσουμε για την εξέλιξή των ειδών, ένα βασικό σημείο που πρέπει να αναφερθεί είναι αναμφισβήτητα η πλούσια μουσική παράδοση του Κοσσυφοπεδίου, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας, δυστυχώς, δεν έχει ψηφιοποιηθεί και αποθηκευτεί σε αρχεία. Η σημασία της έγκειται σε δύο βασικά σημεία : θεωρείται θησαυρός της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας και συμβάλλει στη διευκρίνηση της αλβανικής ιστορίας εκείνης της εποχής.[107] [108] Εχει επίσης αποτελέσει πηγή έμπνευσης και επιρροής σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένης της μουσικής σύνθεσης στις επόμενες γενιές.[109] Στο έργο ενός από τους σημαντικότερους και πρώτους συνθέτες, του Ρέτζο Μουλίκι, είναι ολοφάνερη η παραδοσιακή έμπνευση και επιρροή.[110]

Μερικές από τους λίγους διεθνείς μουσικούς καλλιτέχνες Αλβανικής καταγωγής γεννήθηκαν ή και μεγάλωσαν στην πόλη, όπως η Ρίτα Όρα, η Ντούα Λίπα και η Έρα Ιστρέφι.

Θέατρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πόλη της Πρίστινα φιλοξενεί μόνο τρία ενεργά θέατρα, το Εθνικό Θέατρο, το Όντα και το Θέατρο Ντόντονα, που βρίσκονται στο κέντρο της Πρίστινα. Παρουσιάζουν ζωντανές παραστάσεις κάθε εβδομάδα. Το Εθνικό Θέατρο βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, κοντά στο κεντρικό κυβερνητικό κτίριο και ιδρύθηκε το 1946.[111] Το Θέατρο Οντα βρίσκεται στο κτίριο του Κέντρου Νεολαίας και το Θέατρο Ντόντονα στην περιοχή Βελούσα, κοντά στην πλατεία Ιμπραήμ Ρουγκόβα.

Το Εθνικό Θέατρο του Κοσσυφοπεδίου είναι το κορυφαίο θεατρικό ίδρυμα της χώρας που έχει το μεγαλύτερο αριθμό παραγωγών. Το θέατρο είναι το μόνο δημόσιο θέατρο στο Κοσσυφοπέδιο και επομένως χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Πολιτισμού, Νεότητας και Αθλητισμού. Εχει ανεβάσει πάνω από 400 παραστάσεις, που τις παρακολούθησαν πάνω από 3 εκατομμύρια θεατές.[112]

Φεστιβάλ και εκθέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Πίτερ Ντόνοχε παίζει πιάνο στην Πρίστινα το 2013.

Τα φεστιβάλ και οι εκδηλώσεις είναι από τα πράγματα που οι άνθρωποι στην Πρίστινα απολαμβάνουν, χωρίς να βιάζονται. Παρά το γεγονός ότι έχει πολύ μικρή έκταση η Πρίστινα έχει αρκετά φεστιβάλ και εκδηλώσεις. Η ποικιλομορφία των φεστιβάλ δίνει τη δυνατότητα σε ανθρώπους διαφορετικών προτιμήσεων να βρεθούν σε μια μικρή πόλη.

Στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Πρίστινα προβάλλονται διακεκριμένες διεθνείς κινηματογραφικές παραγωγές της περιοχής των Βαλκανίων και πέραν αυτής και δίνεται έμφαση στην κινηματογραφική βιομηχανία του Κοσσυφοπεδίου. Το φεστιβάλ καθιερώθηκε μετά τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου το 2008. Μετά την ανεξαρτησία του το 2008 το Κοσσυφοπέδιο εξέτασε τρόπους για την προώθηση της πολιτιστικής και καλλιτεχνικής του εικόνας.

Ένα από τα σημαντικότερα είναι το Φεστιβάλ Πιάνου Σοπέν της Πρίστινα, που ιδρύθηκε για πρώτη φορά με την ευκαιρία των 200ών γενεθλίων του Σοπέν το 2010 από την Ένωση Σοπέν του Κοσσυφοπεδίου [113]. Πρόκειται για ένα παραδοσιακό φεστιβάλ πιάνου που διοργανώνεται κάθε χρόνο την άνοιξη και θεωρείται εθνικός θησαυρός[114]. Εχει παρουσιάσει ερμηνείες παγκοσμίως γνωστών πιανιστών, όπως ο Πίτερ Ντόνοχε και η Τζανίνα Φιαλκόβσκα, μουσικών Κοσοβάρων Αλβανών διεθνούς φήμης όπως η Αρντίτα Στάτοβτσι, η Αλμπέρτα Τρόνι και ντόπιων ταλέντων. Το Φεστιβάλ προσπαθεί να προωθήσει την τέχνη της ερμηνείας, την ορθή αξία της μουσικής και τις τεχνικές που την συνοδεύουν.[115] Το Φεστιβάλ έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία άλλων μουσικών φεστιβάλ όπως τα Remusica και Kamerfest.[116]

Το DAM Festival Pristina είναι μία από τις σημαντικότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα στην πρωτεύουσα. Είναι ένα ετήσιο μουσικό φεστιβάλ που συγκεντρώνει νέους και ταλαντούχους ντόπιους και ξένους μουσικούς από όλο τον κόσμο. Αυτό το φεστιβάλ επιδιώκει τον εμπλουτισμό της πολιτιστικής σκηνής του Κοσσυφοπεδίου με το συνδυασμό του παραδοσιακού και του σύγχρονου. Το φεστιβάλ ιδρύθηκε από τον τότε φοιτητή καλών τεχνών, γνωστό τηλεοπτικό παραγωγό, μουσικό, δημοσιογράφο και διευθυντής της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Κοσσυφοπεδίου, Ντάρνταν Σελιμάι [117].

Η Πρίστινα είχε πάντα αναπτυγμένο εμπόριο λόγω της θέσης της στους εμπορικούς δρόμους των Βαλκανίων. Οι εμποροπανηγύρεις άρχισαν από τη μεσαιωνική περίοδο, όταν φημιζόταν για τις ετήσιες εμποροπανηγύρεις τις και τα αντικείμενά της από κατσικίσιο δέρμα και μαλλί. Παρά το γεγονός ότι η Πρίστινα, ή το Κοσσυφοπέδιο εν γένει, δεν είναι γνωστό για τις εκθέσεις της με την ανάπτυξη του πολιτισμού και ιδιαίτερα μετά τον τελευταίο πόλεμο του 1999 η Πρίστινα ανέπτυξε τη διεξαγωγή τέτοιων εκδηλώσεων. Κάθε χρόνο πραγματοποιούνται διάφορες εκθέσεις στην πρωτεύουσα. Η διάρκεια αυτών των εκθέσεων είναι συνήθως μικρή, μερικές διαρκούν μόνο ένα απόγευμα ενώ άλλες περίπου 3 ημέρες, μία εβδομάδα ή και περισσότερο. Έχουν μεγαλώσει σε μέγεθος και σημασία τα τελευταία χρόνια. Οι εκθέσεις αυτές διοργανώνονται ετησίως και είναι ανοικτές στους εμπορικούς επισκέπτες και το κοινό. Ο αριθμός των εκθετών και των επισκεπτών είναι συνήθως πολύ υψηλός.

Εκπαίδευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Εθνική Βιβλιοθήκη του Κοσσυφοπεδίου

Η Πρίστινα είναι το εκπαιδευτικό κέντρο της χώρας και έχει πολλά δημόσιακαι ιδιωτικά σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, κολέγια, ακαδημίες και πανεπιστήμια, που βρίσκονται σε διαφορετικές περιοχές της πόλης. Το Πανεπιστήμιο της Πρίστινα είναι το μεγαλύτερο και παλαιότερο πανεπιστήμιο της πόλης και ιδρύθηκε τον 20ό αιώνα.

Τα οικονομικά, οι τέχνες, η δημοσιογραφία, η ιατρική, η οδοντιατρική, η φαρμακευτική, η κτηνιατρική και η μηχανική είναι από τα πιο δημοφιλή πεδία που προσελκύουν πολλούς νέους φοιτητές από άλλες πόλεις και χώρες στην Πρίστινα. Είναι γνωστή για τα εκπαιδευτικά της ιδρύματα όπως το Πανεπιστήμιο της Πρίστινα, η Ακαδημία Τεχνών και η Ακαδημία Επιστημών.

Μεταξύ των πρώτων σχολείων που ήταν γνωστά στην πόλη ήταν αυτά που άνοιξαν κατά την Οθωμανική περίοδο. Οι Αλβανοί είχαν το δικαίωμα να παρακολουθούν αυτά τα σχολεία, τα περισσότερα από τα οποία ήταν θρησκευτικά, με λίγα μόνο κοσμικά.[118]

Η πόλη έχει πολλές βιβλιοθήκες, πολλές από τις οποίες περιέχουν μεγάλες συλλογές ιστορικών και πολιτιστικών εγγράφων. Η σημαντικότερη βιβλιοθήκη όσον αφορά τις ιστορικές συλλογές εγγράφων είναι η Εθνική Βιβλιοθήκη του Κοσσυφοπεδίου.

Εικόνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Το επιβλητικό οικοδόμημα του "Κέντρου Νεότητας και Άθλησης" στην Πρίστινα
    Το επιβλητικό οικοδόμημα του "Κέντρου Νεότητας και Άθλησης" στην Πρίστινα
  • Το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης στην Πρίστινα
    Το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης στην Πρίστινα
  • Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Πρίστινα
    Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Πρίστινα

Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Το Κοσσυφοπέδιο αποτελεί αντικείμενο εδαφικής διαμάχης μεταξύ της Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου και της Δημοκρατίας της Σερβίας. Η Δημοκρατία του Κοσσυφοπεδίου κήρυξε μονομερώς την ανεξαρτησία της στις 17 Φεβρουαρίου 2008, αλλά η Σερβία εξακολουθεί να την διεκδικεί ως μέρος της δικής της κυριαρχικής επικράτειας. Οι δύο κυβερνήσεις άρχισαν να εξομαλύνουν τις σχέσεις τους το 2013, στο πλαίσιο της συμφωνίας των Βρυξελλών. Το Κοσσυφοπέδιο έχει λάβει επίσημη αναγνώριση ως ανεξάρτητο κράτος από 98 από τα 193 κράτη μέλη των Ηνωμένων Εθνών.

Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 «Municipal Profile 2018 –Prishtinë/Priština Region». (Αγγλικά) Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη. 2018. Ανακτήθηκε στις 28  Μαρτίου 2023.
  2. ↑ Prishtina Development Plan Document: http://prishtinaonline.com/uploads/prishtina_pzhk_2012-2022_shqip%20(1).pdf
  3. ↑ Official gov't census: http://esk.rks-gov.net/rekos2011/repository/docs/REKOS%20LEAFLET%20ALB%20FINAL.pdf Αρχειοθετήθηκε 2011-11-12 στο Wayback Machine.
  4. ↑ The Cambridge ancient history: The fourth century B.C. Volume 6 of The Cambridge ancient history, Iorwerth Eiddon Stephen Edwards, ISBN 0-521-85073-8, ISBN 978-0-521-85073-5, Authors: D. M. Lewis, John Boardman, Editors: D. M. Lewis, John Boardman, Edition 2, Publisher: Cambridge University Press, 1994 ISBN 0-521-23348-8, ISBN 978-0-521-23348-4.
  5. ↑ Adams, Douglas Q. (1997). James P. Mallory, ed. Encyclopedia of Indo-European Culture. Fitzroy Dearborn. ISBN 978-1-884964-98-5.
  6. ↑ Wilson, Nigel Guy (2006). Encyclopedia Of Ancient Greece. Taylor & Francis Group. ISBN 978-0-415-97334-2.
  7. ↑ Zadruga, Srpska Književna (1913). Izdanja. p. 265.
  8. ↑ Warrander, Gail; Verena Knaus. Kosovo. Bradt Travel Guides Ltd, UK. p. 85. ISBN 978-1-84162-331-3.
  9. ↑ Warrander, Gail; Verena Knaus. Kosovo. Bradt Travel Guides Ltd, UK. p. 86. ISBN 978-1-84162-331-3.
  10. ↑ Loma, Aleksandar (2013), Топонимија Бањске хрисовуље [Toponymy of the Banjska Chrysobull] (in Serbian), Belgrade: Serbian Academy of Sciences and Arts, p. 181, ISSN 0351-9171
  11. ↑ Loma, Aleksandar (2013), Топонимија Бањске хрисовуље [Toponymy of the Banjska Chrysobull] (in Serbian), Belgrade: Serbian Academy of Sciences and Arts, p. 181, ISSN 0351-9171
  12. ↑ SNOJ, Marko. 2007. Origjina e emrit të vendit Prishtinë. In: BOKSHI, Besim (ed.). Studime filologjike shqiptare: konferencë shkencore, 21–22 nëntor 2007. Prishtinë: Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, 2008, pp. 277–281.
  13. ↑ Loma, Aleksandar (2013), Топонимија Бањске хрисовуље [Toponymy of the Banjska Chrysobull] (in Serbian), Belgrade: Serbian Academy of Sciences and Arts, p. 181, ISSN 0351-9171
  14. ↑ Η ετυμολογία αυτή αναφέρεται στο ROOM, Adrian: Placenames of the World, Second Edition, McFarland, 2006, page 304. ISBN 0-7864-2248-3
  15. ↑ Ajdini, Sh.; Bytyqi, Q.; Bycinca, H.; Dema, I.; et al. (1975), Ferizaj dhe rrethina, Beograd, pp. 43–45
  16. ↑ Warrander, Gail (2007). Kosovo: The Bradt Travel Guide. Bradt Travel Guides Ltd., 23 high street, chalfont st peter, bucks SL9 9QE, England: The Globe Pequot Press Inc. pp. 85–88. ISBN 1-84162-199-4. Retrieved 2013-05-18.
  17. ↑ Chapman 2000, p. 239
  18. ↑ The Cambridge ancient history: The fourth century B.C. Volume 6 of The Cambridge ancient history, Iorwerth Eiddon Stephen Edwards, ISBN 0-521-85073-8, ISBN 978-0-521-85073-5, Authors: D. M. Lewis, John Boardman, Editors: D. M. Lewis, John Boardman, Edition 2, Publisher: Cambridge University Press, 1994 ISBN 0-521-23348-8, ISBN 978-0-521-23348-4.
  19. ↑ Adams, Douglas Q. (1997). James P. Mallory, ed. Encyclopedia of Indo-European Culture. Fitzroy Dearborn. ISBN 978-1-884964-98-5.
  20. ↑ Wilson, Nigel Guy (2006). Encyclopedia Of Ancient Greece. Taylor & Francis Group. ISBN 978-0-415-97334-2.
  21. ↑ Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft by Harald Heppner, p. 134
  22. ↑ Archaeological Guide of Kosovo Ministry of Culture, Youth and Sport, Archaeological Institute of Kosovo, Pristina 2012
  23. ↑ Archaeological Guide of Kosovo Ministry of Culture, Youth and Sport, Archaeological Institute of Kosovo, Pristina 2012
  24. ↑ Zadruga, Srpska Književna (1913). Izdanja. p. 265.
  25. ↑ Lekić, Đorđe (1995). Kosovo i metohija tokom vekova: Zublja. p. 22
  26. ↑ Panić-Surep, Milorad (1965). Yugoslavia: Cultural Monuments of Serbia. p. 167.
  27. ↑ Vlahović, Petar (2004). Serbia: The country, people, life, customs. p. 392. ISBN 9788678910319.
  28. ↑ Warrander, Gail (2007). Kosovo: The Bradt Travel Guide. Bradt Travel Guides Ltd., 23 high street, chalfont st peter, bucks SL9 9QE, England: The Globe Pequot Press Inc. pp. 85–88. ISBN 1-84162-199-4. Retrieved 2013-05-18.
  29. ↑ Warrander, Gail (2007). Kosovo: The Bradt Travel Guide. Bradt Travel Guides Ltd., 23 high street, chalfont st peter, bucks SL9 9QE, England: The Globe Pequot Press Inc. pp. 85–88. ISBN 1-84162-199-4. Retrieved 2013-05-18.
  30. ↑ Warrander, Gail (2007). Kosovo: The Bradt Travel Guide. Bradt Travel Guides Ltd., 23 high street, chalfont st peter, bucks SL9 9QE, England: The Globe Pequot Press Inc. pp. 85–88. ISBN 1-84162-199-4. Retrieved 2013-05-18.
  31. ↑ Warrander, Gail (2007). Kosovo: The Bradt Travel Guide. Bradt Travel Guides Ltd., 23 high street, chalfont st peter, bucks SL9 9QE, England: The Globe Pequot Press Inc. pp. 85–88. ISBN 1-84162-199-4. Retrieved 2013-05-18.
  32. ↑ Warrander, Gail (2007). Kosovo: The Bradt Travel Guide. Bradt Travel Guides Ltd., 23 high street, chalfont st peter, bucks SL9 9QE, England: The Globe Pequot Press Inc. pp. 85–88. ISBN 1-84162-199-4. Retrieved 2013-05-18.
  33. ↑ Warrander, Gail (2007). Kosovo: The Bradt Travel Guide. Bradt Travel Guides Ltd., 23 high street, chalfont st peter, bucks SL9 9QE, England: The Globe Pequot Press Inc. pp. 85–88. ISBN 1-84162-199-4. Retrieved 2013-05-18.
  34. ↑ Warrander, Gail (2007). Kosovo: The Bradt Travel Guide. Bradt Travel Guides Ltd., 23 high street, chalfont st peter, bucks SL9 9QE, England: The Globe Pequot Press Inc. pp. 85–88. ISBN 1-84162-199-4. Retrieved 2013-05-18.
  35. ↑ Bogdanović, Dimitrije (November 2000) [1984]. "Albanski pokreti 1908–1912.". In Antonije Isaković. Knjiga ο Kosovu (in Serbian). 2. Belgrade: Serbian Academy of Sciences and Arts. Retrieved January 9, 2011. ... ustanici su uspeli da ... ovladaju celim kosovskim vilajetom do polovine avgusta 1912, što znači da su tada imali u svojim rukama Prištinu, Novi Pazar, Sjenicu pa čak i Skoplje ... U srednjoj i južnoj Albaniji ustanici su držali Permet, Leskoviku, Konicu, Elbasan, a u Makedoniji Debar ...
  36. ↑ Josef Redlich, Baron d'Estournelles, M. Justin Godart, Walter Shucking, Francis W. Hirst, H. N. Brailsford, Paul Milioukov, Samuel T. Dutton (1914). "Report of the International Commission to Inquire into the Causes and the Conduct of the Balkan Wars". Washington D.C.: Carnegie Endowment for International Piece. p. 47. Retrieved January 10, 2011. This demonstration of Turkish weakness encouraged new allies, the more so that the promises of Albanian autonomy, covering the four vilayets of Macedonia and Old Servia, directly threatened the Christian nationalities with extermination.
  37. ↑ Elsie, Robert (2010). Historical Dictionary of Kosovo. estover road plymouth PL6 7PY, United Kingdom: Scarecrow Press, Inc. pp. xxxiv. ISBN 978-0-8108-7231-8. Retrieved 2013-05-18.
  38. ↑ Elsie, Robert (2010). Historical Dictionary of Kosovo. estover road plymouth PL6 7PY, United Kingdom: Scarecrow Press, Inc. pp. xxxiv. ISBN 978-0-8108-7231-8. Retrieved 2013-05-18.
  39. ↑ Elsie, Robert (2010). Historical Dictionary of Kosovo. estover road plymouth PL6 7PY, United Kingdom: Scarecrow Press, Inc. pp. xxxiv. ISBN 978-0-8108-7231-8. Retrieved 2013-05-18.
  40. ↑ Warrander, Gail (2007). Kosovo: The Bradt Travel Guide. Bradt Travel Guides Ltd., 23 high street, chalfont st peter, bucks SL9 9QE, England: The Globe Pequot Press Inc. pp. 85–88. ISBN 1-84162-199-4. Retrieved 2013-05-18.
  41. ↑ Elsie, Robert (2010). Historical Dictionary of Kosovo. estover road plymouth PL6 7PY, United Kingdom: Scarecrow Press, Inc. pp. xxxiv. ISBN 978-0-8108-7231-8. Retrieved 2013-05-18.
  42. ↑ Murray 1999, p. 15.
  43. ↑ Sabrina P. Ramet The three Yugoslavias: state-building and legitimation, 1918–2005
  44. ↑ Fischer, Bernd Jürgen (1999). Albania at War, 1939–1945. West Lafayette, Indiana: Purdue Research Foundation. p. 187. ISBN 978-1-55753-141-4.
  45. ↑ Mojzes, Paul (2011). Balkan Genocides: Holocaust and Ethnic Cleansing in the 20th Century. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield. pp. 94–95. ISBN 978-1-4422-0665-6.
  46. ↑ Warrander, Gail (2007). Kosovo: The Bradt Travel Guide. Bradt Travel Guides Ltd., 23 high street, chalfont st peter, bucks SL9 9QE, England: The Globe Pequot Press Inc. pp. 85–88. ISBN 1-84162-199-4. Retrieved 2013-05-18.
  47. ↑ Warrander, Gail (2007). Kosovo: The Bradt Travel Guide. Bradt Travel Guides Ltd., 23 high street, chalfont st peter, bucks SL9 9QE, England: The Globe Pequot Press Inc. pp. 85–88. ISBN 1-84162-199-4. Retrieved 2013-05-18.
  48. ↑ Warrander, Gail (2007). Kosovo: The Bradt Travel Guide. Bradt Travel Guides Ltd., 23 high street, chalfont st peter, bucks SL9 9QE, England: The Globe Pequot Press Inc. pp. 85–88. ISBN 1-84162-199-4. Retrieved 2013-05-18.
  49. ↑ Warrander, Gail (2007). Kosovo: The Bradt Travel Guide. Bradt Travel Guides Ltd., 23 high street, chalfont st peter, bucks SL9 9QE, England: The Globe Pequot Press Inc. pp. 85–88. ISBN 1-84162-199-4. Retrieved 2013-05-18.
  50. ↑ Warrander, Gail (2007). Kosovo: The Bradt Travel Guide. Bradt Travel Guides Ltd., 23 high street, chalfont st peter, bucks SL9 9QE, England: The Globe Pequot Press Inc. pp. 85–88. ISBN 1-84162-199-4. Retrieved 2013-05-18.
  51. ↑ Warrander, Gail (2007). Kosovo: The Bradt Travel Guide. Bradt Travel Guides Ltd., 23 high street, chalfont st peter, bucks SL9 9QE, England: The Globe Pequot Press Inc. pp. 85–88. ISBN 1-84162-199-4. Retrieved 2013-05-18.
  52. ↑ Warrander, Gail (2007). Kosovo: The Bradt Travel Guide. Bradt Travel Guides Ltd., 23 high street, chalfont st peter, bucks SL9 9QE, England: The Globe Pequot Press Inc. pp. 85–88. ISBN 1-84162-199-4. Retrieved 2013-05-18.
  53. ↑ "Kosovo Albanians 'driven into history'". BBC. April 1, 1999. Retrieved February 1, 2013.
  54. ↑ "Indictment against Milosevic and others". Americanradioworks.publicradio.org. Retrieved 2010-07-04.
  55. ↑ "Krigere og diplomater". norli.no. Retrieved 17 November 2015.
  56. ↑ "Tittel". norli.no. Retrieved 17 November 2015.
  57. ↑ "Serbs shot in mob attack". The Guardian. Retrieved 17 August 2018.
  58. ↑ "The Violence: Ethnic Albanian Attacks on Serbs and Roma". Human Rights Watch. Retrieved 17 August 2018.
  59. ↑ "EuroNews Serbs in Kosovo vote in Gracanica and Mitrovica published February 3, 2008 accessed February 3, 2008". Euronews.net. Retrieved 2010-07-04.
  60. ↑ "Winter Drought Threatens Kosovo Capital's Water". Balkan Insight. Retrieved 2 March 2014.
  61. ↑ "Winter Drought Threatens Kosovo Capital's Water". Balkan Insight. Retrieved 2 March 2014.
  62. ↑ "Winter Drought Threatens Kosovo Capital's Water". Balkan Insight. Retrieved 2 March 2014.
  63. ↑ "ANNUAL PERFORMANCE REPORT OF WATER SERVICE PROVIDERS IN KOSOVO,IN 2012" (PDF). Water and Waste Regulatory Office. Retrieved 2 March 2014.
  64. ↑ Zogjani, Nektar (2014-01-08). "Uji Për Prishtinën Në Dorë Të Zotit". Gazeta Jeta në Kosovë. Retrieved 2 March 2014.
  65. ↑ "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2014-11-05. Retrieved 2014-03-02.
  66. ↑ "Front Page - Gazeta Tribuna". Gazeta Tribuna. Retrieved 28 May 2017.
  67. ↑ "Gazeta Tema - Gazeta më e lexuar Shqiptare". www.gazetatema.net. Archived from the original on 21 September 2017. Retrieved 28 May 2017.
  68. ↑ "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2015-01-09. Retrieved 2015-01-08.
  69. ↑ http://www.zeri.info/artikulli/25226/halimi-kryesues-i-asamblese-komunale-te-Prishtinës[νεκρός σύνδεσμος]
  70. ↑ "Miratohet shitja e makinës Audi Q7". Retrieved 28 May 2017.
  71. ↑ "Ethnic composition of Kosovo 2011". pop-stat.mashke.org.
  72. ↑ "Density of Population". Agency of State Archives of Kosovo (in Albanian). 3 August 2012. Archived from the original on 2 March 2014. Retrieved 23 February 2014.
  73. ↑ Riza Qavolli ,"Gjeografia Regjionale e Kosoves page.157"
  74. ↑ Statistic data for the municipality of Priština – grad
  75. ↑ "Constitution of the Republic of Kosovo" (PDF). kryeministri-ks.net. p. 17.
  76. ↑ "KOSOVO 2017 INTERNATIONAL RELIGIOUS FREEDOM REPORT" (PDF). state.gov.
  77. ↑ "Religious composition of Kosovo 2011". pop-stat.mashke.org (in Albanian).
  78. ↑ "Religious composition of Kosovo 2011". pop-stat.mashke.org (in Albanian).
  79. ↑ "Bizneset dhe rrethina e biznesit". kk-arkiva.rks-gov.net (in Albanian).
  80. ↑ "Bizneset dhe rrethina e biznesit". kk-arkiva.rks-gov.net (in Albanian).
  81. ↑ +Jugoslav Spasevski. "Kosovo". Tourist Destinations. Retrieved 17 November 2015.
  82. ↑ "Hotel Statistics in Q3 2013 (Alb. Statistikat e hotelierisë TM3 2013)" (PDF). Kosovo Agency of Statistics. 2013. p. 9.
  83. ↑ "Kosovo Agency of Statistics, 'Hotel Statistics in Q3 2013'" (PDF). Kosovo Agency of Statistics. 2013. p. 9.
  84. ↑ "Kosovo Agency of Statistics, 'Statistikat e hotelierisë TM3 2013'" (PDF). Kosovo Agency of Statistics. 2013. p. 13.
  85. ↑ "12 thousand foreign tourists visited Kosovo (alb. 12 mijë turistë të huaj e vizituan Kosovën)". 2013.
  86. ↑ "Kosovo Virtual Jewish History Tour". www.jewishvirtuallibrary.org. Retrieved 28 May 2017.
  87. ↑ "Kosovo's Jewish Cemetery Restored By University Students (PHOTOS)". The Huffington Post. Retrieved 17 November 2015.
  88. ↑ Material Culture and the history of the city of Prishtina (Alb. Kultura materiale dhe historia e qytetit të Prishtinës), [2]
  89. ↑ Komuna e Prishtinës: Investime të mëdha në infrastrukturë Archived 2010-07-27 at the Wayback Machine.
  90. ↑ "ROUTE 6: HIGHWAY PRISHTINA - SKOPJE" (PDF). kfos.org. 2015. pp. 29–35.
  91. ↑ "ROUTE 6: HIGHWAY PRISHTINA - SKOPJE" (PDF). kfos.org. 2015. pp. 13–28.
  92. ↑ "Albania – as the Bridge of Routes and Transport Corridors between the Adriatic Sea and Black Sea" (PDF). iipccl.org. Tirana. pp. 3–4.
  93. ↑ "Statistics on passengers and flights at PIA Adem Jashari 2016" (PDF). caa-ks.org. Civil Aviation Authority of Kosovo. 2 January 2019. p. 7. Archived from the original (PDF) on 5 February 2017.
  94. ↑ "Trains - Arrival & Transport in Pristina - In Your Pocket city guide - essential travel guides to cities in Kosovo". inyourpocket.com. Archived from the original on 2014-03-02. Retrieved 2014-03-02.
  95. ↑ "Alliance Française de Prishtina". Retrieved 28 May 2017.
  96. ↑ "British Council - Kosovo". kosovo.britishcouncil.org. Retrieved 28 May 2017.
  97. ↑ "Sprachlernzentrum in Prishtina". www.slzprishtina.org. Retrieved 28 May 2017.
  98. ↑ "Welcome, Office Prishtina, Friedrich-Ebert-Stiftung e.V. - Home". www.fes-prishtina.org. Retrieved 28 May 2017.
  99. ↑ "Home". Council of Europe Office in Pristina. Retrieved 28 May 2017.
  100. ↑ "Një e ardhme për të kaluarën e Pishtinës" (PDF) (in Albanian). Kosova Stability Initiative, European Stability Initiative. p. 9. Retrieved 23 February 2014.
  101. ↑ Limani, Jeta. "Kulla of Mazrekaj family in Dranoc" (PDF). p. 2.
  102. ↑ Warrander, Gail; Verena Knaus. Kosovo. Bradt Travel Guides Ltd., UK. p. 3. ISBN 978 1 84162 331 3.
  103. ↑ "CONSERVATION BASIS FOR THE "HISTORIC CENTRE" OF PRISHTINË" (PDF) (in English, Albanian, and Serbian). December 2012. p. 3.
  104. ↑ Limani, Jeta. "Kulla of Mazrekaj family in Dranoc" (PDF). p. 2.
  105. ↑ Idhulli i Dardanisë apo Hyjnesha në fron Dardanian idol or Goddess on the Throne. Retrieved 22 February 2014.
  106. ↑ Letërnjoftim i shkurtër për kulturën e kryeqytetit Archived 2015-04-05 at the Wayback Machine Short notice of capital culture. Retrieved 25 February 2014.
  107. ↑ Rudi, Rafet (2002). Sprova Estetike - Muzika e shekullit XX (Esthetical Challenges" - Music of the 20th Century). Dukagjini. p. 135.
  108. ↑ "Portali Shqiperia".
  109. ↑ "Gazeta Jeta në Kosovë - Kosovë - Gazeta Jeta në Kosovë". Gazeta Jeta në Kosovë.
  110. ↑ "Zeri.info - Rexho Mulliqi- Nismëtar i muzikës artistike në Kosovë". zeri.info. Archived from the original on 2014-03-02
  111. ↑ "The National theatre of Kosovo"
  112. ↑ "Profili". Retrieved 17 November 2015
  113. ↑ Luzha, Besa. "Chopin Piano Fest Prishtina". WordPress. Retrieved 2014-02-23.
  114. ↑ Selmani, Arber. "'Chopin Fest' eshte pasuri shteterore". Archived from the original on 2014-03-02. Retrieved 01/03/2014.
  115. ↑ Selmani, Arber. "'Chopin Fest' eshte pasuri shteterore". Archived from the original on 2014-03-02. Retrieved 01/03/2014.
  116. ↑ ""Chopin Piano Fest", në kujtim të Verdit". Koha Net. Archived from the original on 2014-03-02. Retrieved 2014-02-23.
  117. ↑ "DAM Festival-KadMusArts"
  118. ↑ "The History, Culture and Identity of Albanians in Kosovo", Immigration and Refugee Board of Canada, The History, Culture and Identity of Albanians in Kosovo, 1 May 1997,accessed 23 February 2014.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πρίστινα&oldid=9844954"