Πολιορκία της Σούδας (1715)

Η Πολιορκία της Σούδας είναι η στρατιωτική επιχείρηση που πραγματοποιήθηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία σε βάρος της Βενετοκρατούμενης Σούδας στα πλαίσια του Έβδομου Βενετοτουρκικού πολέμου, η οποία πραγματοποιήθηκε το 1715.

Τα γεγονότα

Στα πλαίσια του Έβδομου Βενετοτουρκικού πολέμου οι Οθωμανοί επιθυμούν να εξαλείψουν τα τελευταία ίχνη της βενετικής παρουσίας στην Κρήτη. Στις 15 Δεκεμβρίου 1714 ο κυβερνήτης των Χανίων Μεχμέτ πασάς, διατάσσει να τοποθετηθούν πυροβόλα και να σταλούν ένοπλα σώματα γύρω από τον κόλπο της Σούδας και στην ακτή απέναντι από το βενετικό φρούριο. Στις 14 Ιανουαρίου 1715 ο εξισλαμισμένος βοεβόδας του χωριού Καλύβες -στην ακτή έναντι της Σούδας- στέλνει ένα γράμμα ελληνιστί στον Ανδρέα Γαβρίλη, διερμηνέα του διοικητή της Σούδας, και του αναγγέλλει την κήρυξη του πολέμου. Με την ίδια επιστολή προειδοποιούνται οι εκχριστιανισμένοι Μουσουλμάνοι που ζουν στη Σούδα να μην περάσουν στην στεριά διότι θα σφαχτούν ως προδότες ή θα γίνουν σκλάβοι. Μέχρι τα μέσα του Ιουνίου οι πολιορκημένοι συνεχίζουν να προμηθεύονται τρόφιμα από τους παράλιους οικισμούς. Τότε, στις 19 Ιουνίου, δύο πρώην Μουσουλμάνοι νυν Χριστιανοί-ένας Έλληνας κι ένας Ιταλός- συλλαμβάνονται όταν πηγαίνουν στο χωριό Στέρνες για προμήθεια εφοδίων. Οι Βενετοί αντιλαμβάνονται τη μεταφορά από τα Χανιά προς την περιοχή της Σούδας δώδεκα μεγάλων πυροβόλων, τριάντα κουλεβρίνων και επτά όλμων και πληροφορούν τους πολιορκημένους.

Απεικόνιση της Σούδας από τον Stich von Jan Peeters, 1690

Οι Οθωμανοί επιδιορθώνουν ορισμένα μικρά οχυρά στις ακτές της Σούδας, ενώ στις 11 Ιουλίου από το φρούριο Καλάμι ξεκινούν οι πρώτες βολές των Τούρκων και συνεχίζουν τις επόμενες ημέρες προκαλώντας σημαντικές φθορές. Στις 19 Ιουλίου οι Βενετοί πληροφορούνται για τις βενετικές απώλειες στην Πελοπόννησο και το ηθικό των πολιορκημένων κλονίζεται. Η απομόνωσή τους συνεχίζεται όταν καταλαμβάνεται η νησίδα δίπλα στη Σούδα στις 25 Ιουλίου. Ομάδα από σαράντα Βενετούς και σαράντα Έλληνες αποπειρώνται να ανακαταλάβουν το νησί αλλά αποτυγχάνουν. Την 1η Σεπτεμβρίου οι Οθωμανοί στέλνουν επιστολή στους αμυνόμενους της Σούδας καλώντας τους να παραδοθούν χωρίς συνέπειες εξανδραποδισμού για κανένα, στρατιώτες και άμαχους ή και πρώην Μουσουλμάνους. Ο έκτακτος προνοητής Αλβίζε Μάνιο απορρίπτει την πρόταση προσδοκώντας βοήθεια από τον Βενετικό στόλο.Τελικά πληροφορείται πως ο στόλος του Ντανιέλ Ντολφίν αδυνατεί να συνδράμει του πολιορκημένους.

Οι δυνάμεις των αντιμαχομένων

Σε αναφορά του προς τη βενετική κυβέρνηση του έκτακτου προνοητή της Σούδας Αλβίζε Μάνιο, υπογραμμίζει πως χρειάζεται για την άμυνά του σε όλη του την έκταση, τουλάχιστον από εξακόσιους εβδομήντα άντρες και από ανάλογο αριθμό εφέδρων. Στην αρχή της πολιορκίας η φρουρά δεν ξεπερνά τους εκατόν ενενήντα τέσσερις άνδρες μαζί με τους αξιωματικούς. Είχαν στρατολογηθεί και εκατό Έλληνες. Ως προς τα πυρομαχικά υπήρχαν εβδομήντα επτά πυροβόλα διαφόρων βεληνεκών και εικοσιδύο λιθοβόλα. Μετά την τελική καταμέτρηση οι άνδρες της φρουράς δεν ξεπερνούν τους εκατόν σαράντα εννιά δυτικούς στρατιώτες και εκατό Έλληνες. Ο Οθωμανικός στόλος περιλαμβάνει σαράντα ένα πλοία της γραμμής, δύο παλλάνδρες, δύο πυρπολικά, επτά γαλέρες και είκοσι γαλιότες.

Η παράδοση της Σούδας

Στις 21 Σεπτεμβρίου ο Αλβίζε Μάνιο έστειλε στον Καπουδάν πασά έναν εκπρόσωπό του με σκοπό να διαπραγματευθεί με τους πολιορκητές και επιστρέφει με μια Οθωμανική αντιπροσωπεία η οποία ζητά την άμεση παράδοση της Σούδας, όμως η βενετική πλευρά ζητά μια οκταήμερη παράταση μέχρι την οριστική παράδοση (για να καθυστερήσει μέχρι την άφιξη του Βενετικού στόλου), πρόταση που τελικά απορρίπτεται. Οι λόγοι της παράδοσης της Σούδας συνδέονται με την αναμονή γενικευμένης επίθεσης από τους πολιορκητές, με τις εκτεταμένες φθορές των τειχών από τις οβίδες των Τουρκικών κανονιών, πολλά σπίτια,επίσης,εντός του φρουρίου έχουν καταρρεύσει ή υποστεί ζημιές, ενώ οι στρατιώτες έχουν μεγάλη κόπωση, και οι άμαχοι επίσης. Τέλος και οι δύο είναι με ηθικό σε κάμψη μετά την πληροφόρησή τους πως οι Βενετικές κτίσεις της Πελοποννήσου έχουν περιέλθει στους Τούρκους. Τελικά στις 22 Σεπτεμβρίου γίνονται δεκτοί οι όροι της παράδοσης και ανταλλάσσονται όμηροι από τις δύο πλευρές ως εγγύηση. Σύμφωνα με τους όρους της παράδοσης εντός τριών ημερών πρέπει να εκκενωθεί το φρούριο, οι στρατιώτες και οι αξιωματικοί μπορούν να αποχωρήσουν με τα ξίφη και τις σημαίες τους, ενώ οι άμαχοι παίρνοντας μαζί τους τις αποσκευές τους και οδηγούμενοι σε βενετικές περιοχές. Οι κυβερνήτες των πλοίων που θα τους μετέφεραν εφοδιάστηκαν με φιρμάνι του καπουδάν πασά που θα εγγυόταν να μην τους πηράξουν εντός της οθωμανικής θαλάσσιας περιοχής. Τέλος όσον αφορά τους πρώην Μουσουλμάνους και τους Έλληνες που αντιστάθηκαν μπορούσαν να εγκατασταθούν ανενόχλητοι όπου επιθυμούσαν μέσα στην Οθωμανική επικράτεια.

Πηγές

• Διονύσιος Χατζόπουλος, Ο τελευταίος Βενετο-Οθωμανικός πόλεμος 1714-1718, εκδ.Παπαδήμας, Αθήνα, 2002, σελ.196-209
• Κωνσταντίνος Μέρτζιος, «Σούδα και Σπιναλόγκα. Πότε και πώς ηλώθησαν υπό των Τούρκων», Κρητικά Χρονικά, τομ.10 (1956), σελ.26-28
• Φρούριο Σούδας [1]