Παναθηναϊκός αμφορέας του Ζωγράφου της Αιώρας
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Αμφορέας του Ζωγράφου της Αιώρας | |
|---|---|
| Ονομασία | Αμφορέας του Ζωγράφου της Αιώρας |
| Έτος δημιουργίας | 520-500 π.Χ. |
| Είδος | Μελανόμορφος αμφορέας |
| Διαστάσεις | 44,7 εκ. |
| Μουσείο | Βρετανικό Μουσείο |
| Αριθμός καταλόγου | 1849.11-22.1 Vase B144 |
| δεδομένα | |
Ο Παναθηναϊκός αμφορέας του Ζωγράφου της Αιώρας, ή «Βραβείο του Δυσνίκητου» που φιλοξενείται στο Βρετανικό Μουσείο, είναι αρχαιολογικό εύρημα του 1849 από το Βούλτσι της Ετρουρίας, στη σημερινή Ιταλία.
Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η μπροστινή όψη εικονίζει τη θεά Αθηνά στη συνηθισμένη χαρακτηριστική πόζα προς τα δεξιά. Το κράνος με ψηλό λοφίο υπερέχει των κιόνων. Η ασπίδα είναι διακοσμημένη με λευκό αστέρι που έχει δέκα ακτίνες. Φοράει ζωσμένο πέπλο που είναι διακοσμημένος με κόκκινη μπορντούρα και κλίμακες. Η αιγίδα καταλήγει σε φίδια.
Η θεά Αθηνά συνοδεύεται από τον Ερμή στα αριστερά και μια άλλη ανδρική γενειοφόρα μορφή στα δεξιά, ίσως τον Δία. Ο Ερμής εικονίζεται προς τα δεξιά. Κρατάει καδουκαίο στο δεξί και έχει το αριστερό υψωμένο σε στάση χαιρετισμού προς την Αθηνά. Είναι ντυμένος με πέτασο, κοντό χιτώνα, χλαμύδα και ψηλές μπότες.
Ο Δίας εικονίζεται προς τα αριστερά. Φοράει μακρύ χιτώνα και ιμάτιο, ενώ στο δεξί κρατάει σκήπτρο.
Η πίσω όψη εικονίζει έναν ιππέα νικητή του αγώνα ιπποδρομίας (κέλης). Το άλογό του βηματίζει αγέρωχο προς τα δεξιά. Ένας γενειοφόρος με μακρύ μαδνύα βηματίζει πρώτος προς τα δεξιά. Από το στόμα του βγαίνουν τα γράμματα της επιγραφής: «ΔΥΝΕΙΚΕΤΥ ΗΙΠΟΣ ΝΙΚΑΙ» (ο ίππος του Δυσνίκητου νίκησε). Πίσω από τον ιππέα ακολουθεί ένας γυμνός νέος που κρατάει τον στέφανο και φέρει στο κεφάλι του τον τιμητικό τρίποδα. Ο ιππέας που καβαλάει το άλογο ασαμάρωτο, φοράει κοντό μανδύα μέχρι τους μηρούς. Κρατάει τα χαλινάρια σφιχτά. Τα πόδια του είναι προτεταμένα μπροστά.
Ερμηνεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο αμφορέας ετούτος συγκαταλέγεται στους Παναθηναϊκούς αμφορείς, αν και η εκδοχή του δεν είναι αναμφισβήτητη. Ο Beazley ερμηνεύει τον τιμητικό τρίποδα ως βραβείο εν αντιθέσει με το ιερό ελαιόλαδο που ήταν το βραβείο των Παναθηναίων, και συμπεραίνει ότι το εικονιζόμενο αγώνισμα δεν διεξάχθηκε στα Παναθήναια, αλλά ότι ο αμφορέας είναι έπαθλο άλλων αγώνων. Ο Webster όμως θεωρεί πιθανό ότι ο Ζωγράφος της Αιώρας, ο οποίος είναι γνωστός για τα ασυνήθιστα έργα του, μπορεί να παρέμβαλε σκόπιμα τον ομηρικό τρίποδα, για να αποδώσει την ιδέα της βράβευσης του νικητή.
Ιστορική τοποθέτηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Είναι έργο του ζωγράφου της Αιώρας. Χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 6ου αιώνα π.Χ. και θεωρείται το αρχαιότερο τεκμήριο που εικονίζει νικητή σε αγώνα ιπποδρομίας.
Εκθέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το αγγείο φιλοξενήθηκε στις εξής εκθέσεις:
- 1 Μαΐου - 12 Ιουλίου 2008, Σανγκάη, The Ancient Olympic Games
- 2 Αυγούστου - 31 Σεπτεμβρίου [sic] 2008, Χονγκ Κονγκ, The Ancient Olympic Games
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Γουόλτερ Γούντμπερν Χάιντ (1871-1966) (1921). Olympic victor monuments and Greek athletic art (1921). Ουάσιγκτον: Carnegie Institution of Washington. σελίδες 280. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2011.
- John D. Beazley (1885–1970) (1986). The Development of Attic Black-Figure. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press. σελίδες 85, Plate 95. ISBN 978-0520055933. Ανακτήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου 2011.
- Παρουσίαση του αμφορέα από το Πανεπιστήμιο Tufts
- Nigel James Nicholson (2005). Aristocracy and Athletics in Archaic and Classical Greece. Berkeley, Los Angeles, London: Cambridge University Press. σελίδες 104 – 106. ISBN 978-0521845229. Ανακτήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου 2011.
- T.B.L. Webster (1972). Potter and Patron in Classical Athens. London: Methuen. σελ. 64. ISBN 0416756301. Ανακτήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου 2011.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Παρουσίαση του αμφορέα από το Βρετανικό Μουσείο με πληροφορίες και φωτογραφικό υλικό