Παναθηναϊκός (ξιφασκία)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Για όλες τις δραστηριότητες του συλλόγου, δείτε: Παναθηναϊκός Αθλητικός Όμιλος.


Παναθηναϊκός Α.Ο.
Τμήμα Ξιφασκίας

Πληροφορίες
Έτος ίδρυσης 1912, επανίδρυση 1960
Έδρα Αρματωλών και Κλεφτών 22, Αμπελόκηποι
Πρόεδρος Παναγιώτης Μαλακατές
Έφορος Δημήτρης Σύριος
Προπονητής Πάνος Αντωνίου
Δημήτρης Κάζαγλης
Χρήστος Σαΐνης
Ενεργά τμήματα του Π.Α.Ο.
Ποδόσφαιρο ανδρών Μπάσκετ ανδρών Βόλεϊ
ανδρών
Ποδόσφαιρο γυναικών Μπάσκετ γυναικών Βόλεϊ γυναικών
Πόλο ανδρών Ποδόσφαιρο σάλας Ράγκμπι Γιούνιον
Στίβος Κολύμβηση Καταδύσεις
Άρση βαρών Πάλη Πυγμαχία
Ξιφασκία Τοξοβολία Σκοποβολή
Επιτραπέζια αντισφαίριση Ποδηλασία Σκάκι
Μοντέρνο πένταθλο Τρίαθλο Θαλάσσιο σκι
Π.Α.Ο. ΑμεΑ eSports Ποδόσφαιρο Β
Ανενεργά τμήματα
Χάντμπολ Χόκεϊ επί χόρτου Μπέιζμπολ

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ίδρυση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το τμήμα ξιφασκίας του Παναθηναϊκού ιδρύθηκε ως οπλομαχίας το 1912 από τον Τζον Σίριλ Κάμπελ, Άγγλο παίκτη-προπονητή ποδοσφαίρου του σωματείου (ακόμα τότε επονομαζόμενου Πανελλήνιος Ποδοσφαιρικός Όμιλος). Συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πρωτοπόρα του αθλήματος για τη χώρα,[1] [σημ. 1] μαζί δε με της πυγμαχίας που επίσης δημιούργησε ο Κάμπελ, αποτέλεσαν χρονικά τα αμέσως επόμενα του ποδοσφαιρικού τμήματος και μήτρας του συλλόγου.[3]

Το 1960 επανασυστάθηκε υπό τον Ξενοφώντα Χατζησαράντο και πριν πετύχει σημαντικές ατομικές και ομαδικές διακρίσεις με την καθοδήγησή του, υπήρξε ένα των 7 ιδρυτικών μελών της Ελληνικής Ομοσπονδίας Ξιφασκίας (ΕΟΞ),[4] όταν το 1963 η οπλομαχία ανεξαρτητοποιήθηκε από το Σύνδεσμο Ελληνικών Γυμναστικών Αθλητικών Σωματείων (ΣΕΓΑΣ).

1960 - 1986: κυρίαρχος του αθλήματος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από το 1964 έως το 1974 ο Παναθηναϊκός καταλάμβανε επί 11 συνεχή έτη την κορυφή στην άτυπη γενική κατάταξη της ΕΟΞ, την επιμέρους βαθμολογία ανδρών και συχνότατα την αντίστοιχη εφήβων, ενώ μέχρι και το 1980 πρωταγωνιστούσε έστω μόνο σε ατομικό επίπεδο στις δύο ηλικιακές αυτές κατηγορίες. Τα 1964, 1965, 1966 οι Γιάννης Μερκατάτης και Γιάννης Ιωαννίδης κατέκτησαν το χρυσό μετάλλιο ατομικού στη σπάθη (σαμπρ) για το Πανελλήνιο πρωτάθλημα. Ο Γιάννης Χατζησαράντος ανακηρυσσόταν νικητής του ξίφους μονομαχίας (επέ) για 7 διαδοχικές χρονιές με τελευταία το 1972, αρχική δε το 1966 όπου πρώτευσε στα ξίφη ασκήσεως (φλερέ), μονομαχίας και τη σπάθη, σημειώνοντας το τρεμπλ επί όλων των ατομικών αγωνισμάτων[5] (πιθανότατα, μετείχε και στην ομάδα για το χρυσό του επέ). Στη συνέχεια ο Ανδρέας Βγενόπουλος κατακτούσε το πρωτάθλημα από το 1973 έως το 1981 εκτός του 1979.

Με τα εθνικά χρώματα στους Μεσογειακούς αγώνες του 1971 στη Σμύρνη, ο Βγενόπουλος κατέλαβε την ε' θέση και ο Γ. Χατζησαράντος την δ' στο φλερέ. Το 1972 και το 1973 αμφότεροι απέσπασαν αργυρά μετάλλια στους Βαλκανικούς Αγώνες. Οι αθλητές του Παναθηναϊκού συγκέντρωσαν 46 μετάλλια στους Βαλκανικούς αγώνες από το 1969 έως το 1986, με τους Βγενόπουλο και Γ. Χατζησαράντο να έχουν κατακτήσει από 10. Ενδεικτικό είναι ότι σε καταγραφή του 1970 με τους 6 κορυφαίους της εποχής σε εγχώριο επίπεδο, οι 5 –τουλάχιστον– αγωνίζονταν για το σύλλογο.[σημ. 2]

1986 - 2009: περίοδος παρακμής[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από το 1983 άρχισαν να σημειώνονται σημαντικές αποχωρήσεις στο τμήμα με συνέπεια να αποδυναμωθεί και να εκλείψουν οι επιτυχίες. Τη δεκαετία του '90 δεν καρποφόρησαν οι προσπάθειες για δημιουργία φυτωρίου με σκοπό την ανάδειξη νέων ταλέντων και το τμήμα λειτουργούσε μόνο τυπικά.

2010 - σήμερα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η είσοδος του έως το 2014 προπονητηρίου ξιφασκίας (θύρα 2, γήπ. Λεωφόρου Αλεξάνδρας)

Ορισμένες σημαντικές προσθήκες στο τμήμα κατά το 2010, σηματοδότησαν την επανεμφάνιση και των πρώτων ατομικών διακρίσεων. Την περίοδο 2010-11 για το κύπελλο Ελλάδας η Γεωργία Αγορή στο ξίφος μονομαχίας, κατέκτησε το αργυρό μετάλλιο και πρώτο από ξιφομάχο του Παναθηναϊκού μετά από δεκαετίες.[7] Επιπλέον στο κύπελλο Χειμώνα, η Βάσω Κουμπάνη κατέλαβε την α' θέση του ίδιου αγωνίσματος, επίσης για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία του τμήματος.[8] Στα πλαίσια του Πανελλήνιου πρωταθλήματος 2011, οι Κουμπάνη, Αγορή, Σπυριδούλα Λιάλια και Ελευθερία Μιμηγιάννη απέσπασαν την γ' θέση ομαδικού του ξίφους ασκήσεως,[9].

Την περίοδο 2011-12, η Άννα Μπουρδάκου κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο του αγωνίσματος στο κύπελλο του 2011,[10] [11] όπως και η Κουμπάνη του ξίφους μονομαχίας μία εβδομάδα αργότερα.[12]. Στο πρωτάθλημα του 2012 ο Παναθηναϊκός κατέλαβε από μία ατομική και ομαδική β' θέση πρωταθλήματος στο ξίφος ασκήσεως, με την Μπουρδάκου και τις Νεφέλη Λυσιμάχου, Νεφέλη Μπαρλαούρα, Μπουρδάκου.[13]

Την περίοδο 2012-13, για το κύπελλο Ελλάδας 2012 κατακτήθηκαν 3 μετάλλια, το χρυσό του ξίφους ασκήσεως από την Μπουρδάκου και τα χάλκινα στα αντίστοιχα μονομαχίας οι Σάββας Καββαδίας και Κουμπάνη.[14]. Στο πρωτάθλημα του 2013, η Άννα Μπουρδάκου κατέκτησε το χρυσό στο ξίφος ασκήσεως, ενώ στο ομαδικό του ίδιου όπλου ο ΠΑΟ κατέλαβε τη 2η θέση και το αργυρό μετάλλιο[15].

Στο πρωτάθλημα του 2014 η Μπουρδάκου κατέκτησε ξανά το χρυσό στο ξίφος ασκήσεως και η Ελευθερία Μιμηγιάννη το χάλκινο στο ξίφος μονομαχίας[16][17]. Η πραγματοποίηση των προπονήσεων του τμήματος μεταφέρθηκε το 2014 από τη θύρα 2 του γηπέδου Απόστολος Νικολαΐδης σε παραπλήσιο χώρο.

Το 2015 στο Κύπελλο Χειμώνα ο Σάββας Καββαδίας κατέκτησε το αργυρό στο ξ. μονομαχίας και η Δέσποινα Γεωργιάδου το χάλκινο στη σπάθη. Ο Καββαδίας κατέκτησε το αργυρό και στο πρωτάθλημα[18]

Στο πρωτάθλημα του 2016, η Δέσποινα Γεωργιάδου κατέκτησε το χρυσο στη σπάθη, και η Ελευθερία Μιμηγιάννη το χάλκινο στο ξ. μονομαχίας[19][20].

Για το κύπελλο Ελλάδος 2016, η Γεωργιάδου κατέκτησε το αργυρό μετάλλιο στη σπάθη[21].

Το 2017 ο Παναθηναϊκός αναδεικνύεται Πρωταθλητής Ελλάδας στο Ξίφος Μονομαχίας ανδρών, κατακτώντας ομαδικό τίτλο στο άθλημα μετά από 37 χρόνια και το πρωτάθλημα στο Ξίφος Μονομαχίας του 1980 με τους αθλητές Βγενόπουλο, Μακρόπουλο και Τσάμη.

Τρέχουσα σύνθεση ομάδας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Άνδρες: Κώστας Αγγελής, Κώστας Βασιλόπουλος, Παύλος Δακουτρός, Γιάννης Θωμόπουλος, Σάββας Καββαδίας, Γιάννης Καρακασιλιώτης, Ορέστης Κορακίτης, Γιώργος Μαρινάκης, Βασίλης Μπίλας, Νίκος Παυλόπουλος, Αναστάσιος Ραγκούσης, Γιάννης Σύριος, Βασίλης Φλώρος.

Γυναίκες: Γεωργία Αγορή, Ευτέρπη Αντωνίου, Δέσποινα Γεωργιάδου, Ελεάννα Γούση, Βάσω Κουμπάνη, Ελευθερία Μιμηγιάννη, Ευγενία Μπαβαβέα, Άννα Μπουρδάκου, Κωνσταντίνα Σαϊτάνη, Καλλιρόη Τριανταφύλλου.

Προπονητές: Πάνος Αντωνίου, Δημήτρης Κάζαγλης, Χρήστος Σαΐνης.

Η Κουμπάνη έχει ανακηρυχθεί πανελληνιονίκης ατομικού στο ξίφος μονομαχίας τα 2009 και 2010 ως αθλήτρια της Ακαδημίας Οπλομαχίας, η δε Μπουρδάκου τα ίδια έτη στο ασκήσεως με την Αθηναϊκή Λέσχη και τα 2013, 2014 εκπροσωπώντας τον Παναθηναϊκό.

Ομαδικοί τίτλοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πανελλήνιοι ανδρών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πηγή: Γενική Γραμματεία Αθλητισμού,[22] [23] εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά.

1965,[24] Γ. Χατζησαράντος-Ιωαννίδης-Κωστόπουλος-Παπαδόπουλος
1966,[24] Γ. Χατζησαράντος-Ιωαννίδης-Δ. Χατζησαράντος-Βγενόπουλος
1967,[25] Γ. Χατζησαράντος-Ιωαννίδης-Καπερώνης-Δ. Χατζησαράντος-Βγενόπουλος
1968,[26] Γ. Χατζησαράντος-Ιωαννίδης-Δ. Χατζησαράντος-Βγενόπουλος
1969,[27] Γ. Χατζησαράντος-Ιωαννίδης-Δ. Χατζησαράντος-Βγενόπουλος
1970,[28] Γ. Χατζησαράντος-Ιωαννίδης-Βγενόπουλος-Δ. Χατζησαράντος-Γ. Ντουράκος
1971, Βγενόπουλος-Γ. Ντουράκος-Μακρόπουλος-Δ. Χατζησαράντος-Γ. Χατζησαράντος
1972,[24] Βγενόπουλος-Γ. Ντουράκος-Μακρόπουλος-Δ. Χατζησαράντος-Γ. Χατζησαράντος
1973, Δ. Χατζησαράντος-Μ. Χατζησαράντος-Βγενόπουλος-Τσάμης
1975, Δ. Χατζησαράντος-Γ. Χατζησαράντος-Ιωαννίδης-Ντέσκας
1977, Δ. Χατζησαράντος-Τσάμης-Ιωαννίδης-Ντέσκας
1978, Δ. Χατζησαράντος-Τσάμης-Ντέσκας.
1964,[24] Γ. Χατζησαράντος-Ιωαννίδης-Σκαρμούτσος-Παπαδόπουλος
1965,[24] Γ. Χατζησαράντος-Ιωαννίδης-Κωστόπουλος-Παπαδόπουλος-Παπασταθόπουλος
1966,[29] Γ. Χατζησαράντος-Ιωαννίδης-Κωστόπουλος-Παπαδόπουλος
1967,[25] Γ. Χατζησαράντος-Ιωαννίδης-Π. Ντουράκος-Μ. Χατζησαράντος-Δ. Χατζησαράντος
1969,[30] Γ. Χατζησαράντος-Δ. Χατζησαράντος-Μ. Χατζησαράντος-Π. Ντουράκος-Ιωαννίδης
1970,[31] Γ. Χατζησαράντος-Π. Ντουράκος-Βγενόπουλος-Δ. Χατζησαράντος-Παπαδόπουλος
1971,[24] Γ. Χατζησαράντος-Δ. Χατζησαράντος-Ιωαννίδης-Π. Ντουράκος
1972,[24] Γ. Χατζησαράντος-Δ. Χατζησαράντος-Βγενόπουλος-Ιωαννίδης
1973, Βγενόπουλος-Π. Ντουράκος-Μακρόπουλος-Δ. Χατζησαράντος-Γ. Χατζησαράντος
1974, Βγενόπουλος-Τσάμης-Δ. Χατζησαράντος-Γ. Χατζησαράντος
1975, Βγενόπουλος-Τσάμης-Μακρόπουλος
1976, Τσάμης-Γεραμπίνης-Λιάσκος
1977, Π. Ντουράκος-Μακρόπουλος-Γεραμπίνης-Γλύτσος
1980,[32] Βγενόπουλος-Τσάμης-Μακρόπουλος-Τσολάκης-Τζήμας
2017,[33] Αγγελής-Φλώρος-Καββαδίας-Δακουτρός
1962,[24] Ξυνός-Ενδμόνδος-Χοϊδάς-Κουνινιώτης-Κλεώπας
1964,[34] Γ. Χατζησαράντος-Μερκατάτης-Παπαδόπουλος-Παππάς
1966,[24] Γ. Χατζησαράντος-Μερκατάτης-Ιωαννίδης-Καπερώνης
1970,[35] Γ. Χατζησαράντος-Μ. Χατζησαράντος-Π. Ντουράκος-Σκαρμούτσος-Παπαδόπουλος
1971,[24] Μ. Χατζησαράντος-Π. Ντουράκος-Ιωαννίδης
1972,[24] Μ. Χατζησαράντος-Π. Ντουράκος-Ιωαννίδης
1973,[36] Γ. Χατζησαράντος-Μ. Χατζησαράντος-Π. Ντουράκος-Λάιος
1974,[37] Μ. Χατζησαράντος-Π. Ντουράκος-Ιωαννίδης-Τσάμης.

Πανελλήνιοι εφήβων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • 0 9 Πανελλήνια πρωταθλήματα Βαθμολογία:
1963, 1964, 1965, 1967, 1968, 1969, 1970, 1971, 1973
1963, 1965,[38] 1967
1965,[38] 1967
1963, 1964, 1965,[38] 1967

Άλλες διακρίσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

1964, 1965, 1966, 1967, 1968, 1969, 1970, 1971, 1972, 1973, 1974
  • 15 ή 16 πρωτιές στην επιμέρους βαθμολογία ανδρών:[39] [40]
1964, 1965, 1966, 1967, 1968, 1969, 1970, 1971, 1972, 1973, 1974, 1975, 1976, 1977(;), 1979, 1980
  • 1 Πρωτάθλημα Ελλάδας Γενική Βαθμολογία 1964 - 1965 :
1965
  • 1 Εαρινό Πρωτάθλημα Ελλάδας Γενικής Βαθμολογίας :
1976
  • 1 Θερινό Πρωτάθλημα Ελλάδας Γενικής Βαθμολογίας :
1976
  • 2 Χειμερινά Πρωταθλήματα Ελλάδας Γενικής Βαθμολογίας :
1977, 1978
  • 1 Κύπελλο Ομοσπονδίας Ανδρών Ξίφος Μονομαχίας Ομαδικό :
1981
  • 11 Πρωταθλήματα Ελλάδας Γενική Βαθμολογία Ομαδικών Αγωνισμάτων :
1964, 1965, 1967, 1968, 1969, 1970, 1971, 1973, 1974, 1975, 1977.

Αξιόλογοι ξιφομάχοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με βιβλία καταγραφής της ιστορίας του συλλόγου (με χρώμα οι πανελληνιονίκες ατομικού και αλφαβητικά):[5] [39] [40] [41] [42]

επίσης οι Λάσκος, Τσολάκης, Λαμπρούλιας κ.ά.


Αξιόλογοι προπονητές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χρονολογικά:

Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Οι πρώτοι ελληνικοί σύλλογοι που καλλιέργησαν το άθλημα της οπλομαχίας στην Ελλάδα, ήσαν, στις αρχές του αιώνα, οι Όμιλος Φιλόπλων, Πειραϊκός Σύνδεσμος, Όμιλος Οπλομαχητικής Αθηνών, Πανελλήνιος (σημ.ο ΓΣ), Εθνικός (σημ.ΓΣ), Πανεπιστημιακή Λέσχη (σημ. του Πανεπιστημίου Αθηνών), Αθηναϊκή Λέσχη (σημ. μέσω του παραπάνω Ομίλου Φιλόπλων, σήμερα "Το Ξίφος"), Παναθηναϊκός, ΧΑΝ, ΑΟ Παραδείσου και συγχρόνως οι Σχολές Ευελπίδων και Ναυτικών Δοκίμων.[2]
  2. Από τους σημερινούς Έλληνες οπλομάχους ξεχωρίζουν οι αδελφοί Χατζησαράντοι, Ασημακόπουλος, Μερκατάτης, Ιωαννίδης, Βγενόπουλος κ.ά, οι οποίοι διακρίνονται σε Πανελληνίους, Βαλκανικούς και διεθνείς αγώνες.[2]
    Σημ. στους πρώτους μάλλον δεν περιλαμβάνεται ο Μάρκος Χατζησαράντος που χρονικά έπεται των μεγαλύτερων αδελφών Γιάννη και Δημήτρη, ενώ ο Ασημακόπουλος πρόκειται πιθανά για το Φίλιππο, αγνώστου σωματείου αλλά δύο φορές πρωταθλητής Ελλάδας στο ξίφος ασκήσεως (1964, 1965) και γενικός γραμματέας της ΕΟΞ τη δεκαετία του '80.[6]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Το άθλημα • Ιστορία του αθλήματος, ιστότοπος Ελληνικής Ομοσπονδίας Ξιφασκίας (ΕΟΞ)
  2. 2,0 2,1 συλλογικό έργο (επιμ. Γιώργος Μπέρτσος), Οδηγός των σπορ, Εκδόσεις Πάπυρος Πρεςς, Αθήνα 1970, τμ. Β, σ. 39
  3. Τα ιστορικά στοιχεία των τμημάτων του Παναθηναϊκού, Γιώργος Λιβέρης, ιστότοπος Συλλόγου Παλαιμάχων Αθλητών Παναθηναϊκού ΑΟ
  4. Πληροφορίες • Ιδρυτικά μέλη, ιστότοπος ΕΟΞ
  5. 5,0 5,1 5,2 συλλογικό έργο, Τριφύλλι 100 χρόνια, επετειακή έκδοση εφημερίδας Goal news, Αθήνα 2008, σελ. 193
  6. Πληροφορίες • Ιστορικά στοιχεία, ιστότοπος ΕΟΞ
  7. "Μπαμ" στο Κύπελλο Ελλάδας, ιστότοπος ΕΟΞ
  8. Ψηλά η Δήμκου με το σπαθί της, ιστότοπος ΕΟΞ
  9. Στο βάθρο Σιδηροπούλου, Διαφωνίδης, ιστότοπος ΕΟΞ
  10. "Πρωτάρηδες" νικητές στο Κύπελλο Ελλάδος, ιστότοπος ΕΟΞ
  11. Κύπελλο η Μπουρδάκου Αρχειοθετήθηκε 2011-11-16 στο Wayback Machine., leoforos.gr
  12. Η "πείρα" μίλησε στο Κύπελλο Ελλάδας, ιστότοπος ΕΟΞ
  13. Χωρίς εκπλήξεις το "Μεγάλο Πρωτάθλημα", ιστότοπος ΕΟΞ
  14. "Κύπελλο Ελλάδας των ... Φαβορί", ιστότοπος ΕΟΞ
  15. "Μεγάλες μάχες, λιγοστές εκπλήξεις στο Πρωτάθλημα", ιστότοπος ΕΟΞ
  16. [http://www.fencing.org.gr/index.php/gr/2013-02-12-10-20-43/2013-02-12-10-21-38/393-to-panellinio-protathlima-andron-gynaikon-ksifos-monomaxias-stin-kriti-05-05-2014 "Το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Ανδρών/ Γυναικών (Ξίφος Μονομαχίας) στην Κρήτη (05.05.2014)", ιστότοπος ΕΟΞ
  17. [http://www.fencing.org.gr/index.php/gr/2013-02-12-10-20-43/2013-02-12-10-21-38/398-avlaia-gia-to-panellinio-protathlima-andron-gynaikon-12-05-2014 "Αυλαία για το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Ανδρών-Γυναικών (12.05.2014)", ιστότοπος ΕΟΞ
  18. "Κοντογιάννης & Πέρδικα Πρωταθλητές Ελλάδος (27.04.2015)", ιστότοπος ΕΟΞ
  19. "Ολοκληρώθηκε η 1η ενότητα του Πανελληνίου Πρωταθλήματος Ανδρών-Γυναικών (25.04.2016)", ιστότοπος ΕΟΞ
  20. "Σιδηροπούλου και Αμπάλοβ στο βάθρο (16.05.2016)", ιστότοπος ΕΟΞ
  21. "Τα αποτελέσματα από το Κύπελλο Ελλάδος στη σπάθη και το Κύπελλο Νέων Ανδρών – Νέων Γυναικών στο Ξίφος Ασκήσεως (17.10.2016)", ιστότοπος ΕΟΞ
  22. συλλογικό έργο, Ελληνικός αθλητισμός • Ιστορική αναδρομή 1896-1996 / Στατιστικά όλων των αθλημάτων, έκδοση ΓΓΑ, Υφυπουργείο Αθλητισμού, Αθήνα 1997, τμ. Β', σελ. 205-207
  23. Ξιφασκία • Αρχείο, ιστότοπος ΓΓΑ
  24. 24,00 24,01 24,02 24,03 24,04 24,05 24,06 24,07 24,08 24,09 24,10 Πάνος Φιαμέγκος (αγωνιστικά/στατιστικά στοιχεία Νίκος Πετρόπουλος), Παναθηναϊκός 1908-1998 • 90 χρόνια ιστορικής πορείας, Εκδόσεις Γ. Γεωργαλάς, Αθήνα 1998, σελ. 400-401
  25. 25,0 25,1 εφημ. ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΗΧΩ 16.06.1967, σελ. 4
  26. εφημ. ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΗΧΩ 16.03.1968, σελ. 6 Αρχειοθετήθηκε 2012-01-11 στο Wayback Machine.
  27. εφημ. ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΗΧΩ 27.05.1969, σελ. 6 Αρχειοθετήθηκε 2012-01-11 στο Wayback Machine.
  28. εφημ. ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΗΧΩ 20.10.1970, σελ. 4
  29. εφημ. ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΗΧΩ 19.04.1966, σελ. 4
  30. εφημ. ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΗΧΩ 03.06.1969, σελ. 6 Αρχειοθετήθηκε 2012-01-11 στο Wayback Machine.
  31. εφημ. ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΗΧΩ 15.10.1970, σελ. 1
  32. εφημ. ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΗΧΩ 08.10.1980, σελ. 2
  33. panathinaikos1908.gr - Στη μνήμη του Ανδρέα Βγενόπουλου!
  34. εφημ. ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΗΧΩ 28.04.1964, σελ. 1
  35. εφημ. ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΗΧΩ 06.10.1970, σελ. 6
  36. Ο «Παναθηναϊκός» πρωταθλητής οπλομαχίας, εφημ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 07.11.1973, σελ. 4
  37. εφημ. ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΗΧΩ 15.10.1974, σελ. 3
  38. 38,0 38,1 38,2 Φωτογραφία της ημέρας: Τα «πράσινα» ξίφη, 1965, ιστότοπος Συλλόγου Παλαιμάχων Αθλητών ΠΑΟ
  39. 39,0 39,1 Βαγγέλης Μελέκογλου - Άγγελος Μενδρινός - Θοδωρής Ντάβελος, 1908-1998 Παναθηναϊκός • 90 χρόνια ποδοσφαιρική εποποιία, έκδοση Τριφύλλι ΑΕΒΕ, Αθήνα 1999, ISBN 960-8625-31-9, τμ. Β, σελ. 411
  40. 40,0 40,1 Σήφης Βοτζάκης (συνεργ. Βαγγέλης Μελέκογλου), 100 χρόνια Παναθηναϊκός • Η ιστορία 1908-2008, Εκδόσεις Α.Α Λιβάνη, Αθήνα 2008, ISBN 960-1418-75-X, σελ. 849
  41. Φιαμέγκος, ό.π, σελ. 400
  42. «Οι Green Legends Του Παναθηναϊού Α.Ο». pao1908.com. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2023. 

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • ιστότοπος, Ελληνική Ομοσπονδία Ξιφασκίας (ΕΟΞ)
  • συλλογικό έργο (επιμ. Γιώργος Μπέρτσος), Οδηγός των σπορ, Εκδόσεις Πάπυρος Πρεςς, Αθήνα 1970
  • ιστότοπος, Σύλλογος Παλαιμάχων Αθλητών Παναθηναϊκού ΑΟ
  • συλλογικό έργο, Τριφύλλι 100 χρόνια, επετειακή έκδοση εφημ. Goal news, Αθήνα 2008
  • ιστότοπος, leoforos.gr
  • συλλογικό έργο, Ελληνικός αθλητισμός • Ιστορική αναδρομή 1896-1996 / Στατιστικά όλων των αθλημάτων, έκδοση Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού (ΓΓΑ), Υφυπουργείο Αθλητισμού, Αθήνα 1997
  • Πάνος Φιαμέγκος (αγωνιστικά/στατιστικά στοιχεία Νίκος Πετρόπουλος), Παναθηναϊκός 1908-1998 • 90 χρόνια ιστορικής πορείας, Εκδόσεις Γ. Γεωργαλάς, Αθήνα 1998, σελ. 400-401
  • ψηφιακό αρχείο, εφημερίδας ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΗΧΩ
  • Βαγγέλης Μελέκογλου - Άγγελος Μενδρινός - Θοδωρής Ντάβελος, 1908-1998 Παναθηναϊκός • 90 χρόνια ποδοσφαιρική εποποιία, έκδοση Τριφύλλι ΑΕΒΕ, Αθήνα 1999, ISBN 960-8625-31-9.
  • Σήφης Βοτζάκης (συνεργ. Βαγγέλης Μελέκογλου), 100 χρόνια Παναθηναϊκός • Η ιστορία 1908-2008, Εκδόσ. Α.Α Λιβάνη, Αθήνα 2008, ISBN 960-1418-75-X.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]