Οικογένεια Κολοκοτρώνη

Η Οικογένεια Κολοκοτρώνη είναι παλιά ελληνική οικογένεια κλεφτών, η οποία ανέδειξε πολιτικούς και κυρίως στρατιωτικούς. Σημαντικότερος εκπρόσωπός της είναι ο στρατηγός Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.

Ιστορία

Η καταγωγή της οικογένειας ήταν από το Ρουπάκι (σύνορα Μεσσηνίας-Αρκαδίας). Το Ρουπάκι βρισκόταν 1 χιλιόμετρο βoρειανατολικά του χωριού Τουρκολέκας Αρκαδίας και μέχρι το 1670 είχε την ονομασία Κότσικας. Υπήρχε από τα βυζαντινά χρόνια πριν το 1200 μ.Χ. και το όνομά του προερχόταν απο μια ισχυρή οικογένεια του χωριού. Στην απογραφή του 1461-63 που πραγματοποιήθηκε απο τον Τούρκο κατακτητή, το χωριό Κότσικας (μετέπειτα Ρουπάκι) αναφέρεται ότι είχε αμιγή ελληνικό πληθυσμό και αριθμούσε 21 σπίτια. Ο δε γειτονικός οικισμός Τουρκολέκας έφερε το ίδιο όνομα Καλύβια (μαντριά) Κότσικα (που ήταν η πρώτη του ονομασία), και καταγράφηκε στην ίδια απογραφή να έχει 5 σπίτια. Την εποχή του Σελίμ του Α' (1512-1520) τα Καλύβια Κότσικα είχαν 13 οικογένειες. Στην απογραφή του 1566-1574 το χωριό Κότσικας έχει 17 οικογένειες, ενώ τα Καλύβια Κότσικα ονομάζονται Μπότσικας, με 7 οικογένειες. Η ονομασία των χωριών αυτών ως Κότσικα και Μπότσικα κρατάει χρόνια, ώς το 1670.

Το χρονικό διάστημα απο την πτώση του Κάστρου της Ωριάς (1461) έως το 1821 έγιναν περίπου 85 μικροεπαναστάσεις. Τα χωριά Κότσικας και Μπότσικας αντιδρούσαν δυναμικά κατά του κατακτητή και πάντα συμμετείχαν σε οποιαδήποτε εξέγερση, μερική ή γενική. Για τους λόγους αυτούς απο τα χωριά αυτά ξεπήδησαν άντρες γενναίοι, λεβέντες δυνατοί και ξακουστοί όπως οι Κολοκοτρωναίοι από τον Κότσικα (μετέπειτα Ρουπάκι), και ο Νικηταράς και άλλοι καπεταναίοι από τον Τουρκολέκα. Ο Κότσικας είναι η γενέτειρα του γενάρχη της οικογένειας των Κολοκοτρωναίων, που αρχικά είχαν το επώνυμο Τζεργίνης.

Ο Κότσικας (μετέπειτα Ρουπάκι) εγκαταλείφθηκε απο τις περισσότερες οικογένειες που το κατοικούσαν το 1532. Λεπτομέρειες για την ιστορία και την «καταστροφή» του Ρουπακίου καταγράφει ο θεολόγος, φιλόλογος, ιστορικός ερευνητής και συγγραφέας από την περιοχή, Αντώνης Παναγιωτόπουλος.

Μία ιστορική θέση είναι πως το 1532 το κατάστρεψαν οι Τούρκοι μετά την αναχώρηση του Γενουάτη Ναύαρχου Ανδρέα Ντόρια από την Πελοπόννησο, μετα την ανεπιτυχή προσπάθεια ξεκινήματος επανάστασης κατά των Τούρκων. Η δική μας θέση είναι, πως οι κάτοικοι με τον ερχομό του Ντόρια διχάστηκαν, άλλοι επαναστάτησαν και άλλοι μετριοπαθείς ‘έκατσαν στ’ αυγά τους’. Ο Τριαντάφυλλος (ή Τριανταφυλλάκος) Τσεργίνης, -πρωτοπαλήκαρο που έπαιζε ηγετικό ρόλο στο χωριό-, ακολούθησε την επαναστατική πορεία του Ανδρέα Ντόρια με φιλελεύθερα ανυπότακτα παληκάρια του Κότσικα και του Μπότσικα. Φεύγοντας ο Ντόρια από τον Μωριά οι επαναστάτες δεν τον ακολούθησαν, αντίθετα επέστρεψαν στα χωριά τους. Ο Τσεργίνης γύρισε στον Κότσικα, πικραμένος από μερικούς συγχωριανούς του ως επαναστάτης και αυτό ξεκίνησε τις αντιπαραθέσεις με εκείνους που δεν τον ακολούθησαν και που τελικά οδήγησε στο αιματοκύλισμα και τον θάνατο πολλών παληκαριών την Δευτέρα της Λαμπρής. Η παράδοση λέει πως εκεί στη θέση Γιορτορόγγι, στην Εκκλησιά μια Δευτέρα της Λαμπρής έγινε μεγάλη παρεξήγηση. Σαράντα καβαλαραίοι τράβηξαν τα σπαθιά τους. Συγκρούσθηκαν μεταξύ τους και σκοτώθηκαν, μέσα και έξω από την εκκλησιά. Όσοι έμειναν στον Κότσικα δεν είχαν μάτια να κοιταχτούν. Πολλοί έφυγαν απ’ το χωριό. Η εκκλησιά κλείστηκε. Έτσι χάλασε το χωριό.

Ο Τζεργίνης μετά από την σφαγή έφυγε και πήγε στο Λιμποβίσι, όπου έμεινε και παντρεύτηκε, όπως λέει και το σχετικό δημοτικό τραγούδι.

..απ’ το Ρουπάκι ένας αϊτός πετά στο Λιμποβίσι και την φωλιά του έχτισε κοντά σε κρύα βρύση..

Είναι αλήθεια πως οι Τζεργίνηδες, μετέπειτα Μποτσικαίοι, και τέλος Κολοκοτρωναίοι, δεν έκοψαν τον ομφάλιο λώρο με το χωριό τους Κότσικα και μετέπειτα Ρουπάκι. Οι Κολοκοτρωναίοι διατήρησαν τη συγγενική-φιλική σχέση και τη συνεργασία με τις οικογένειες Βενέτη, Φτέρη, Λιάκου, Ντούρου, Τρίγκα, κλπ. του Ρουπακιού και του Τουρκολέκα. Αυτό επιβεβαιώνεται από την τοπική παράδοση του Τουρκολέκα, που θεωρεί τους Κολοκοτρωναίους ανθρώπους του Ρουπακιού, δικούς του ανθρώπους. Μετά την καταστροφή του 1532 οι κάτοικοι του χωριού σκόρπισαν. Μερικές οικογένειες λέγεται ότι κατέφυγαν σε απόμερη δασώδη περιοχή κοντά στα Συρρακέικα και έμειναν εκεί ανώνυμα. Άλλοι πήγαν σε πιο μακρινά μέρη. Έτσι έμειναν στον Κότσικα λίγες οικογένειες. Οι απόγονοι των εναπομεινάντων, αν και συμφιλιώθηκαν, δεν έπαψαν να κρυφοκουβαλούν παράπονα και πόνου και έχθρας που εκδηλώνονταν μεταξύ τους κατά καιρούς, με περιφρόνηση και αντιπαράθεση. Το 1780 οι τελευταίοι κάτοικοι του χωριού μετακινήθηκαν προς τον Τουρκολέκα και το Ρουπάκι έσβησε.

Οικογενειακή παράδοση

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στα υπαγορευμένα απομνημονεύματά του δίνει σημαντικά στοιχεία για την ιστορία της οικογένειάς του πριν από αυτόν. Το αρχικό επώνυμό της ήταν Τζεργίνης. Στη συνέχεια ο Δήμος Τζεργίνης που έζησε την εποχή της Βενετοκρατίας στη Πελοπόννησο (1685-1715) είχε έναν υιό που ονομάστηκε Μπότσικας (επίθετο για μικρόσωμο και μαυριδερό). Ο υιός του Μπότσικα ονόματι Γιάννης, ήταν ο πρώτος της γενιάς του που υιοθέτησε το όνομα Κολοκοτρώνης. Κατά την οικογενειακή παράδοση κάποιος Αρβανίτης χαρακτήρισε το Γιάννη με το προσωνύμιο «Μπιθεκούρας» (στα αρβανίτικα σημαίνει αυτός που έχει δυνατά οπίσθια) και έμεινε στον ίδιο το όνομα «Κολοκοτρώνης», που είναι η ακριβής μετάφαση του αρχικού στη μητρική του γλώσσα. Ο Γιάννης ήταν ο παππούς του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη. Κατά μία άλλη εκδοχή κατόπιν έρευνας του ακαδημαϊκού Σπύρου Μελά η μετεπωνυμία της οικογένειας Τζεργίνη σε Κολοκοτρώνη φέρεται να έγινε σε προγενέστερη εποχή, από τον Λάμπρο Κολοκοτρώνη, εγγονό του γενάρχη της οικογένειας Τριανταφυλλάκου Τζεργίνη που μετοίκησε στο πατρογονικό χωριό των Κολοκοτρωναίων (Λιμποβίσι Αρκαδίας), με αρχική καταγωγή από το χωριό Ρουπάκι Μεσσηνίας (Κότσικας>Ρουπάκι) που δεν υφίσταται πλέον. Σχετική μαρμάρινη επιγραφή με τις 12 γενιές Κολοκοτρωναίων, κατά τον Σπύρο Μελά, έχει αναρτηθεί στον κήπο του ανακατασκευασμένου σπιτιού του Θ. Κολοκοτρώνη στο Λιμποβίσι Αρκαδίας, που λειτουργεί σήμερα ως μουσείο.

Μέλη

• Τριανταφυλλάκος Τζεργίνης, γενάρχης της οικογένειας

• Δημητράκης Τζεργίνης, γιος του Τζεργίνη

• Χρόνης Τζεργίνης, γιος του Δημητράκη
• Λάμπρος Τζεργίνης, γιος του Δημητράκη
• Δήμος Τζεργίνης, γιος του Δημητράκη

• Μπότσικας, γιος του Δήμου, Τὸ παιδὶ αὐτοῦ τοῦ Δήμου ὀνομάσθη Μπότσικας καὶ ἄφησε τ᾿ ὄνομα τῆς φαμίλιας του, ὁποὺ εἶχαν, Τζεργιναῖοι• ὀνομάσθη τοιοῦτος, διότι ἦτο μικρὸς καὶ μαυρουδερός. Εἰς τὸν καιρὸν τοῦ Μπότσικα ἐμβῆκαν οἱ Τοῦρκοι εἰς Μοριά. Οἱ Χρυσοβιτσιῶται, Λιμποβιτσιῶται καὶ οἱ Ἀρκουροδεματῖται ἐπῆγαν καὶ ἐπολέμησαν εἰς τοῦ Ντάρα τὸν Πύργο 6.000 Τούρκους. Αὐτοὶ ἐχαλάσθηκαν καὶ ἐγλύτωσε ὁ Μπότσικας. Αὐτὸς εἶχε ἕνα παιδί, Γιάννη, καὶ ἕνας Ἀρβανίτης εἶπε: «Βρέ, τί Μπιθεκούρας εἶναι αὐτός». Δηλαδὴ πόσον ὁ κῶλος του εἶναι σὰν κοτρώνι, καὶ ἔτσι τοῦ ἔμεινε τὸ ὄνομα Κολοκοτρώνης. Ὁ Μπότζικας ἐσκοτώθη, ὁ Γιάννης ἐκρεμάσθη εἰς τὴν Ἀνδρούσαν, ὥστε ἀπὸ τὰ 1553, ὅπου ἐφάνηκαν εἰς τὰ μέρη μας Τοῦρκοι, ποτὲ δὲν τοὺς ἀνεγνώρισαν, ἀλλ᾿ ἦσαν εἰς αἰώνιον πόλεμον.

• Ιωάννης Κολοκοτρώνης, γενάρχης του κλάδου των Κολοκοτρωναίων, καπετάνιος και γιος του Μπότσικα (Σύζυγος Γεωργίτσα)

• Αναγνώστης Κολοκοτρώνης, κλέφτης και πρωτότοκος γιος του Ιωάννη

• Κολοκοτρώνη, σύζυγος Ιωάννου Γ. Μεταξά και κόρη του Αναγνώστη
• Γεωργακλής Κολοκοτρώνης, κλέφτης και γιος του Αναγνώστη
• Κουντάνης Κολοκοτρώνης, κλέφτης και γιος του Αναγνώστη
• Στεκούλα Κολοκοτρώνη, σύζυγος του Δημητρίου Πλαπούτα και κόρη του Αναγνώστη
• Γιαννάκης Κολοκοτρώνης, κλέφτης και γιος του Αναγνώστη

• Αποστόλης Κολοκοτρώνης, αγωνιστής, στρατιωτικός και γιος του Γιαννάκη

• Αγγελική Κολοκοτρώνη, σύζυγος του Θεόδωρου - Φαλεζ Κολοκοτρώνη

• Κωνσταντής Κολοκοτρώνης, κλέφτης και δευτερότοκος γιος του Ιωάννη και της Γεωργίτσας, (σύζυγός του η Ζαμπία Κωτσάκη)

• Ιωάννης Κολοκοτρώνης (Ζορμπάς), γιος του Κωνσταντή και της Ζαμπίας - αδελφός του Θεοδώρου

• Δημήτριος Κολοκοτρώνης, γιος του Ιωάννη
• Βασίλειος Κολοκοτρώνης, λοχαγός πεζικού και γιος του Ιωάννη

• Κωνσταντίνος Κολοκοτρώνης, γιος του Βασίλειου

• Βασίλειος Κ. Κολοκοτρώνης, πρέσβης και γιος του Κωνσταντίνου

• Γεώργιος Κολοκοτρώνης, γιος του Βασίλειου

• Βασίλειος Γ. Κολοκοτρώνης, αντιστράτηγος, αρχηγός της χωροφυλακής και γιος του Γεωργίου

• Ιωάννης Κολοκοτρώνης, αξιωματικός στρατού, βουλευτής και γιος του Βασιλείου

• Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, στρατηγός του 1821 και γιος του Κωνσταντή και της Ζαμπίας

• Πάνος Κολοκοτρώνης, αγωνιστής του 1821 και γιος του Θεόδωρου
• Ιωάννης (Γενναίος) Κολοκοτρώνης, στρατιωτικός, πρωθυπουργός της Ελλάδας, σύζυγος Φωτεινής Τζαβέλλα και γιος του Θεόδωρου

• Κωνσταντίνος Κολοκοτρώνης, δικηγόρος και γιος του Γενναίου
• Γεωργία Κολοκοτρώνη, σύζυγος του Λεωνίδα Πετιμεζά και κόρη του Γενναίου
• Θεόδωρος Φαλέζ - Κολοκοτρώνης, στρατιωτικός, πολιτικός, σύζυγος Αγγελικής Κολοκοτρώνη και γιος του Γενναίου
• Αικατερίνη Κολοκοτρώνη (1847 - 1917), σύζυγος Ιωάννη Παναγιώτη Ρόδιου και κόρη του Γενναίου

• Χαρίκλεια Ροδίου (1871 - 1949), σύζυγος αρχαιολόγου Βαλέριο Στάη και κόρη της Αικατερίνης

• Νικόλαος Στάης (1894 - 1958), αντιστράτηγος, σύζυγος Ασπασίας Γκίνη και γιος της Χαρίκλειας

• Βαλέριος Στάης (1919 - 2004), αντιστράτηγος και γιος του Νικολάου

• Γεώργιος Ρόδιος (1874 - 1926), αντιστράτηγος, σύζυγος Αγγελικής Παρώδη και γιος της Αικατερίνης
• Φωτεινή Ροδίου (1868 - 1922), σύζυγος του εφέτη Δημοσθένους Ιωαννίδη και κόρη της Αικατερίνης

• Πελίας Ιωαννίδης, υποναύαρχος, σύζυγος Αικατερίνης Κωλέττη και γιος της Φωτεινής

• Δημοσθένης Ιωαννίδης (1926), αξιωματικος Πολεμικού Ναυτικού, σύζυγος Ναταλίας Ιωάννου Κοκκόλη και γιος του Πελία

• Αικατερίνη Ιωαννίδου, σύζυγος αντιναυάρχου Ιωάννη Θεοφανίδη και κόρη της Φωτεινής

• Ιάσων Θεοφανίδης (1911 - 1970), αντιναύαρχος, σύζυγος Ηρούς Αντωνιάδη (; - 2012) και γιος της Αικατερίνης

• Ζωή (Ζίτση) Κολοκοτρώνη (1842 - 1929), σύζυγος Παναγιώτη Μανέτα και κόρη του Γενναίου

• Θεόδωρος Μανέτας, αντιστράτηγος, υπουργός και γιος της Ζωής
• Κωνσταντίνος Μανέτας, αντιστράτηγος, υπουργός και γιος της Ζωής
• Ιωάννης Μανέτας, δικηγόρος, βουλευτής, υπουργός, σύζυγος Μαρίας Μίνδλερ και γιος της Ζωής

• Ζωή Μανέτα, σύζυγος αντιναυάρχου Αλέξανδρου Ράλλη και κόρη του Ιωάννη

• Κωνσταντίνος Ράλλης, σύζυγος Υβόννης Παπαδοπούλου, πρέσβης και γιος της Ζωής.

• Πάνος Κολοκοτρώνης, συνταγματάρχης, αστυνομικός διευθυντής Αθηνών, σύζυγος Μαρίας Γεωργαντά και εξώγαμος γιος του Θεοδώρου

• Γεώργιος Κολοκοτρώνης, αξιωματικός του στρατού και γιος του Πάνου

• Πάνος Κολοκοτρώνης, υποστράτηγος και γιος του Γεωργίου

• Κωνσταντίνος Θ. Κολοκοτρώνης, στρατιωτικός, βουλευτής, σύζυγος Ραλλούς Καρατζά και γιος του Θεόδωρου

• Σμαράγδα Κολοκοτρώνη, σύζυγος Ανδρέα Ψύλλα και κόρη του Κωνσταντίνου

• Γεώργιος Ψύλλας, αντιστράτηγος και γιος της Σμαράγδας
• Αλέξανδρος Ψύλλας, αντιναύαρχος, σύζυγος Ελίζας Εμμανουήλ Τομπάζη και γιος της Σμαράγδας

• Μάνια Ψύλλα, σύζυγος Νικολάου Μέρλιν και κόρη του Αλέξανδρου
• Ανδρέας Ψύλλας, αξιωματικός του Βασιλικού Ναυτικού και γιος του Αλέξανδρου

• Αικατερίνη Κολοκοτρώνη, κυρία επί των Τιμών της Βασίλισσας Όλγας, σύζυγος Κωνσταντίνου Σαπουντζάκη και κόρη του Κωνσταντίνου
• Ιωάννης Κολοκοτρώνης, στρατιωτικός, ήρωας πολέμου και γιος του Κωνσταντίνου
• Θεόδωρος Κ. Κολοκοτρώνης, αρχηγός της αστυνομίας Αθηνών, σύζυγος της Ιωάννας ντε Μυσώ και γιος του Κωνσταντίνου

• Βλαδίμηρος Κολοκοτρώνης, υποστράτηγος, σύζυγος Ελευθερίας Ιωαννίδου και γιος του Θεοδώρου
• Ιωάννης Κολοκοτρώνης, στρατιωτικός και γιος του Θεόδωρου

• Ελένη Κολοκοτρώνη, σύζυγος του Νικήτα Δικαίου και κόρη του Θεόδωρου

• Νικόλαος Δικαίος, αξιωματικός του στρατού και βουλευτής

• Αποστόλης Κολοκοτρώνης, κλέφτης και γιος του Ιωάννη
• Γεώργιος Κολοκοτρώνης, κλέφτης και γιος του Ιωάννη

Άλλοι

• Αντώνιος Κολοκοτρώνης
• Αναφέρεται η ύπαρξη μιας αδελφής του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη η οποία είχε απαχθεί σε νηπιακή ηλικία από Τούρκους. Όταν ο Θ. Κολοκοτρώνης πήγε στην Αλβανία ως απεσταλμένος των Γάλλων τη συνάντησε εκεί όπου ζούσε ως σύζυγος ενός ιμάμη. Η ίδια και ο σύζυγός της γνώριζαν την καταγωγή της. Τα αδέρφια αγκαλιάστηκαν με δάκρυα αλλά δεν μπόρεσαν να συνομιλήσουν γιατί η γυναίκα δεν μιλούσε τα ελληνικά ενώ ο Θ. Κολοκοτρώνης δεν μιλούσε τα αλβανικά.