Λουπερκάλια

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Τα Λουπερκάλια ήταν μια από τις παλαιότερες ρωμαϊκές γιορτές που τελούνταν κάθε χρόνο προς τιμήν του Λούπερκους, πρώιμου θεού της γονιμότητας στη ρωμαϊκή μυθολογία. Τα Λουπερκάλια γιορτάζονταν σε πολλές πόλεις της Ιταλίας και της Γαλατίας. Απαγορεύτηκαν το 494 μ.Χ. από τον Πάπα.

Αγροτική γιορτή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αναφέρεται ότι επρόκειτο αρχικά για ποιμενική γιορτή[1], καθώς ο Λούπερκους ήταν προστάτης των βοσκών και συνδεόταν με το θηλασμό και την ανατροφή του Ρωμύλου από τη Λύκαινα. Οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς, μάλιστα, και οι συνεχιστές τους θεωρούσαν τη γιορτή αφιερωμένη στο θεό Πάνα και ως πρώτο εισηγητή της τον Αρκάδα Εύανδρο[2], στην προσπάθειά τους να ταυτίσουν ρωμαϊκές θεότητες με αντίστοιχες ελληνικές.

Η γιορτή πραγματοποιούνταν κάθε χρόνο στις 15 Φεβρουαρίου στο Λουπερκάλιο, τη σπηλιά στον Παλατίνο Λόφο που λέγεται ότι ανατράφηκαν τα αδέρφια Ρωμύλος και Ρώμος, από τους Λουπέρκους, ιερατικό σωματείο. Στο ιερό θυσιάζονταν κριάρια και κατσίκια. Ένας από τους ιερείς βύθιζε ένα σπαθί στο αίμα των θυσιασμένων ζώων και το ακουμπούσε στο κεφάλι δυο ευγενών νέων, οι οποίοι μετά ξεσπούσαν σε γέλια, συμβολίζοντας έτσι τον εξαγνισμό των βοσκών.

Μετά τη θυσία, οργανωνόταν κοινή συνεστίαση μεταξύ των Λουπέρκων, όπου έρρεε άφθονος οίνος.[3] Έπειτα, έπαιρναν τα δέρματα των ζώων που είχαν θυσιαστεί, τα φορούσαν ως ενδύματα που κάλυπταν το μισό τους σώμα και έτρεχαν ημίγυμνοι στην πόλη κρατώντας λουριά από το δέρμα των θυσιασμένων ζώων και χτυπούσαν στα χέρια όσους κατοίκους συναντούσαν, ιδίως γυναίκες, καθώς πίστευαν ότι ευνοούνταν στη γονιμότητα και στην ευτοκία[4].

Κύριοι άξονες της γιορτής, λοιπόν, ήταν η γονιμότητα και ο εξαγνισμός, februare στα λατινικά, εξ ου και το όνομα του μήνα κατά τον οποίο γινόταν η γιορτή (Φεβρουάριος).

Εξέλιξη της γιορτής[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα Λουπερκάλια έχασαν τον αρχικό ποιμενικό θρησκευτικό τους χαρακτήρα, όταν οι Ρωμαίοι δεν αποτελούσαν πλέον μια φυλή βοσκών, ωστόσο η γιορτή συνεχίστηκε εις ανάμνησιν των ιδρυτών της πόλης και αποτελούσε καθαρά λαϊκή διασκέδαση που ικανοποιούσε και τα δεισιδαιμονικά ένστικτα των πιστών της. Ο ίδιος ο ύπατος Μάρκος Αντώνιος ήταν ένας από τους Λούπερκους και τριγύριζε ημίγυμνος στην πόλη με ένα στεφάνι στα μαλλιά, απευθυνόμενος στους πολίτες στη Ρωμαϊκή Αγορά[5]. Για κάποιο χρονικό διάστημα η γιορτή ξεχάστηκε, μέχρι την επαναφορά της από τον Αύγουστο, ο οποίος όμως, λόγω ακροτήτων που είχαν συμβεί στο παρελθόν κατά τη γιορτή, απαγόρευσε την συμμετοχή των εφήβων σε αυτήν και διέταξε τη συνοδεία της πομπής των Λουπέρκων από σώμα ιππέων.

Αναφορές στη γιορτή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο έργο του Σαίξπηρ Ιούλιος Καίσαρ, η δράση τοποθετείται κατά τη διάρκεια των Λουπερκαλίων, οπότε ο Καίσαρας αρνήθηκε τρεις φορές το «βασιλικό στέμμα», όπως αναφέρεται από το Μάρκο Αντώνιο.[6]

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ἦν μὲν γὰρ ἡ τῶν Λουπερκαλίων ἑορτή, περὶ ἧς πολλοὶ γράφουσιν ὡς ποιμένων τὸ παλαιὸν εἴη...Παυσανία Βίοι Παράλληλοι, Καίσαρ, κεφ.61
  2. Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς, Ρωμαϊκή Αρχαιολογία, Βιβλίο 1, κεφ.80
  3. Lupercalium enim mos a Romulo et Remo inchoatus est tunc...facto sacrificio caesisque capris epularum hilaritate ac vino largiore provecti...Valerius Maximus, Factorum et Dictorum Memorabiliumm, Liber II, 2,9
  4. τῶν δ’ εὐγενῶν νεανίσκων καὶ ἀρχόντων πολλοὶ διαθέουσιν ἀνὰ τὴν πόλιν γυμνοί, σκύτεσι λασίοις τοὺς ἐμποδὼν ἐπὶ παιδιᾷ καὶ γέλωτι παίοντες· πολλαὶ δὲ καὶ τῶν ἐν τέλει γυναικῶν ἐπίτηδες ἀπαντῶσαι παρέχουσιν ὥσπερ ἐν διδασκάλου τὼ χεῖρε ταῖς πληγαῖς, πεπεισμέναι πρὸς εὐτοκίαν κυούσαις, ἀγόνοις δὲ πρὸς κύησιν ἀγαθὸν εἶναι.Παυσανία Βίοι Παράλληλοι, Καίσαρ, κεφ.61
  5. Ἀντώνιος δὲ τῶν θεόντων τὸν ἱερὸν δρόμον εἷς ἦν· καὶ γὰρ ὑπάτευεν...Παυσανία Βίοι Παράλληλοι, Καίσαρ, κεφ.61
  6. "You did see, on the Lupercal I thrice presented him a kingly crown; which he did thrice refuse." (Julius Caesar, Act 3, Scene 2).


Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]