Όρμος Μούδρου

Ο όρμος Μούδρου ή Κόλπος Μούδρου αποτελεί μια βαθιά κόλπωση στη ΝΑ. ακτή της νήσου Λήμνου, το άνοιγμα του οποίου προσδιορίζεται από τα ακρωτήρια Κομπί, ανατολικότερο άκρο της χερσονήσου Φακός (αριστερά του εισερχομένου) και Βελανίδι (δεξιά) που αποτελεί το ΝΔ άκρο της ΝΑ χερσονήσου της Λήμνου. Παρά το ακρωτήριο Κουμπί και νησίδα Κουμπί ή Κόμπι υφίσταται η νησίδα Καστρί ή Καστριά. Η λεκάνη του όρμου αναπτύσσεται προς βορρά δημιουργώντας έτσι ένα μεγάλο φυσικό και ασφαλή λιμάνι, ένα από τα σημαντικότερα του Αιγαίου.

Γενικά

Η είσοδος του όρμου είναι νότια, εκτείνεται ΒΔ, στη συνέχεια Β. καταλήγοντας στο εσώτερο τμήμα του μυχού του ΒΒΑ. δημιουργώντας έτσι τρεις λεκάνες, την εξωτερική ή προλιμένια, τη μεσαία και την εσωτερική με συνολικό μήκος περίπου 3,8 μίλια. Η είσοδος του εσωτερικού όρμου φράσσεται από υφάλους αφήνοντας ένα μικρό σχετικά ελεύθερο δίαυλο με βάθος μόλις 4 οργιές, (περίπου 7,3 μ.) για την ναυσιπλοΐα αλλά υπό την ενισχυμένη προσοχή των ναυτιλλομένων. Αριστερά του εισερχομένου στον εσωτερικό όρμο, υφίσταται η μικρή νησίδα Αλόγα, ή Αλογωνιά (ή Αλογονήσι). Η ύπαρξη των υφάλων στο σημείο αυτό που παρουσιάζουν γραμμική διάταξη με την νησίδα σε συνάρτηση του περιορισμένου βάθους, καθιστούν τον όρμο έναν από τους σημαντικότερους φυσικούς ανθυποβρυχιακούς κόλπους της Μεσογείου.
Στον μυχό του όρμου υφίσταται η παράλια κωμόπολη Μoύδρος απ΄ όπου και η ονομασία του όρμου.

Ιστορία

Κατά τον Α' Βαλκανικό πόλεμο ο ελληνικός στόλος κατέπλευσε σ' αυτόν για πρώτη φορά στις 7 Οκτωβρίου (π.ημ) / 20 Οκτωβρίου (ν. ημ) του 1912 και ώρα 04.00, δηλαδή μόλις δύο ημέρες από την έναρξη του πολέμου. Μεταξύ των πλοίων που κατέπλευσαν ήταν τα θωρηκτά ΑΒΕΡΩΦ, ΣΠΕΤΣΑΙ, το Α/Τ ΑΣΠΙΣ κ.ά.. Την επομένη κατέπλευσε το ατμόπλοιο ΠΗΝΕΙΟΣ μεταφέροντας αποβατικό σώμα αποτελούμενο από μία διλοχία 540 ανδρών, υπό τον λοχαγό Κονταράτο, το οποίο και αποβιβάστηκε με όλα τα πλωτά μέσα των πλοίων, ενισχυμένο και με δύο ορειβατικά πυροβόλα (του Θ/Κ ΑΒΕΡΩΦ), στο ΒΔ μυχό του κόλπου στη θέση Βουρλίδα. Ο Κονταράτος κινούμενος ταχύτατα κατέλαβε το Κάστρο (πρωτεύουσα) με ελάχιστη αντίσταση της τουρκικής φρουράς όπου μετά την παράδοσή της, εν ονόματι του Βασιλέως Γεωργίου του Α' ύψωσε την ελληνική σημαία, αποβάλλοντας την τουρκική υπό την κατοχή της οποίας βρισκόταν η νήσος μέχρι τότε. Γενόμενη δε ορατή επηρμένη η ελληνική σημαία από τα θωρηκτά χαιρετίστηκε με 21 κανονιοβολισμούς. Αυτή η πολεμική επιχείρηση ήταν η πρώτη απελευθέρωση ελληνικής νήσου, έκτοτε ο όρμος λειτούργησε ως ορμητήριο του ελληνικού στόλου σε όλη τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων.
Στη συνέχεια όταν ξέσπασε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος οι συμμαχικές δυνάμεις της Αντάντ εκτιμώντας τις φυσικές ιδιότητες του όρμου ορίσθηκε κύρια ναυτική βάση του Αιγαίου και σημείο συγκέντρωσης των δυνάμεων που θα συμμετείχαν στην ατυχή τελικά εκστρατεία της Καλλίπολης.
Tέλος στον όρμο αυτόν, επί του αγγλικού θωρηκτού, που έφερε το ελληνικό όνομα "Αγαμέμνων" υπεγράφη στις 30 Οκτωβρίου του 1918 η ομώνυμη ανακωχή και ουσιαστικά η παράδοση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στις δυνάμεις της Αντάντ, σηματοδοτώντας και το τέλος του λεγόμενου μεγάλου πολέμου. Το γεγονός αυτό κατέστησε και τον όρμο διεθνώς γνωστόν

Πηγές

• Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια τομ. ΙΖ' σελ.407
• Θ/Κ Γ. ΑΒΕΡΩΦ (ημερολόγια πλοίου) Έκδοση Π.Ν. 1987, σελ.66 και 333
• Πάρνελ: Ιστορία του 20ου Αιώνα τομ 6, εκδ. Χρυσός Τύπος - Αθήνα 1974, τομ 2ος, (Εκστρατεία της Καλλίπολης) σ.516-517