Κυπριανός Μπίρης

Κυπριανός Μπίρης
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1907
Θάνατος	1990
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	νέα ελληνική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	διδάσκων πανεπιστημίου αρχιτέκτονας πολιτικός
Εργοδότης	Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Έλληνας υφυπουργός Δημοσίων Έργων‎

Ο Κυπριανός Μπίρης (1907-1990) ήταν Έλληνας αρχιτέκτονας και καθηγητής της Ανωτάτης σχολής Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π. Διετέλεσε με τη νέα μεταπολιτευτική κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή Υφυπουργός Δημοσίων Έργων την περίοδο 19741976.

Την περίοδο της θητείας του ως Υφυπουργός, του ανατέθηκε η μελέτη και εισήγηση, προς ψήφιση στη Βουλή, του άρθρου 24. Το άρθρο αφορούσε και ρύθμιζε τη χρήση γης, την επέκταση των οικιστικών περιοχών, τη χωροταξική αναδιάρθρωση της χώρας, το περιβάλλον, την ιδιοκτησία, την προστασία των μνημείων και των παραδοσιακών περιοχών, τον καθορισμό και την προστασία των δασών και δασικών περιοχών, και, τέλος, τις σχετικές με όλα αυτά υποχρεώσεις του κράτους προς τον πολίτη και του πολίτη προς το κράτος. Ήταν η πρώτη φορά που αρμόδιος υφυπουργός αναλάμβανε να επιλύσει ένα τόσο μεγάλο, αλλά και ευαίσθητο, κοινωνικό πρόβλημα και μάλιστα σε πολύ μικρό διάστημα ενός μόνο μηνός. Έχοντας ως βάση εκκίνησης, σκέψεις και προβληματισμούς που από χρόνια τον είχαν απασχολήσει βαθιά ως αρχιτέκτονα και καθηγητή, ο Κυπριανός Μπίρης μπήκε αμέσως στον πυρήνα του θέματος και του τρόπου που θα έπρεπε να δομηθεί η πρότασή του. Ήταν η άμεση σύνταξη αφενός ενός Εθνικού Κτηματολογίου και αφ’ ετέρου ενός Εθνικού Δασολογίου. Στηριγμένος σε αυτούς τους δύο κύριους όρους στοιχειοθετείται στη συνέχεια ο κεντρικός κορμός του άρθρου 24. Το άρθρο έγινε αποδεκτό και ψηφίστηκε από όλες τις πτέρυγες της Βουλής, χωρίς να γίνει η παραμικρή προσθήκη. Ήταν άλλη μια υπέρβαση από τις πολλές που έκανε στον πολιτικό και κοινωνικό χώρο ο καθηγητής Υφυπουργός. Όπως ήταν και η μάχη του για τη σωτηρία του φυσικού και αστικού περιβάλλοντος π.χ. η μάχη του για τη σωτηρία της Χαλκιδικής ή της Καστέλας• η απλοποίηση του ΓΟΚ.

Ο Κυπριανός Μπίρης, πέρα από τα άρθρα 21 και 24 του Συντάγματος, ίδρυσε τη ΔΕΠΟΣ (Δημόσια Επιχείρηση Οίκησης και Στέγασης), που είχε αποστολή την αναμόρφωση υφιστάμενων οικισμών, με τήρηση των κανόνων και των νόμων. Συγκεκριμένα η ΔΕΠΟΣ θα αναμόρφωνε οικισμούς που λειτουργούν με πρωτόγονο και χαώδη τρόπο και θα ανοικοδομούσε νέους οικισμούς χωρίς χρηματοδότηση από το κράτος, με τη μέθοδο της αντιπαροχής, με χρήματα ομογενών του εξωτερικού, που ήθελαν να αγοράσουν σπίτια στη χώρα τους, χωρίς να κινδυνεύουν να εξαπατηθούν, υπό την εποπτεία και την εγγύηση του κράτους. Επίσης η ΔΕΠΟΣ θα έδινε την ευκαιρία σε χιλιάδες ιδιοκτήτες μη άρτιων και μη οικοδομήσιμων οικοπέδων, να αντικαταστήσουν την άχρηστη ιδιοκτησία τους με ίσης αξίας κτίσμα σε σύγχρονους οικισμούς. Επιπλέον η ΔΕΠΟΣ θα έδινε την ευκαιρία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και στην Εκκλησία της Ελλάδας και στο δημόσιο, να ανταλλάξουν αναξιοποίητες ή άχρηστες εκτάσεις που κατέχουν με ίσης αξίας περιουσιακά στοιχεία που αποφέρουν εισόδημα με νόμιμες διαδικασίες.

Όσον αφορά το αρχιτεκτονικό του έργο, ο Κυπριανός Μπίρης πειραματίζεται το 1931 με το σχεδιασμό και την ανέγερση της πρώτης «συστηματικής» πενταώροφης πολυκατοικίας (τεχνικό όρο τον οποίο ο ίδιος εισήγαγε πρώτος) στην Αθήνα στην οδό Μπουμπουλίνας, «η οποία απέβλεψε εις την εξυπηρέτησιν της αστικής τάξεως» και όχι «της ευπορωτέρας και οπωσδήποτε ανωτέρας τάξεως ενοικιαστών». Ο Κ. Μπίρης κατά δική του ομολογία δε στόχευε πρωτίστως στην επιχειρηματική επιτυχία και κάνει σαφές πως θεωρεί την πολυκατοικία ως τη «μόνην πλέον λύσιν του προβλήματος της στέγης εν Αθήναις», ιδίως για «δημοσίους υπαλλήλους, αξιωματικούς και αστούς πρόσφυγες». Η Πολυκατοικία Λογοθετόπουλου (1932), στην οδό Μπουμπουλίνας 20-22, θεωρείται σημαντικό «πρώιμο δείγμα μοντέρνας αρχιτεκτονικής», με δύο στοές και τρεις υπαίθριους χώρους εσωτερικά, που στόχευαν στην εξασφάλιση επαρκούς φωτισμού και αερισμού των 46 διαμερισμάτων. Αποτελεί επίσης χαρακτηριστικό δείγμα εφαρμογής του "έρκερ', που συνίσταται στην παρουσία όγκων που προεξέχουν έως και 1,40 μέτρο από το επίπεδο της όψης (βάσει ρύθμισης του 1923, που άλλαξε νομοθετικά το 1937, μειώνοντας το όριο στα 40 εκατοστά). Σήμερα στεγάζει τις κεντρικές υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού.

Τέλος, σημαντική είναι η συμβολή του στη μελέτη του τομέα της οικοδομικής των κατασκευών όσο και της μελέτης της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής. Σχετική βιβλιογραφία περιλαμβάνει:

• Η οικοδομική του τόπου μας : διαπιστώσεις - κρίσεις - συμπεράσματα - προτάσεις, Εκδόσεις Ε.Μ.Π. • Οικοδομική , Ξύλινοι χονδροκατασκευαί, Εκδόσεις Ε.Μ.Π. • Το οικιστικόν θέμα της χώρας : υφιστάμενη κατάστασις και προτάσεις, Εκδόσεις Ε.Μ.Π, Αθήνα 1966 • Μελέτη και συμπεράσματα επί της κτιριολογίας και οικοδομικής των χειρουργείων, επιστημονική διατριβή, 1951 • Σημειώσεις οικοδομικής : κουφώματα ξύλινα και μεταλλικά, Εκδόσεις Ε.Μ.Π., 1955 • Σημειώσεις οικοδομικής : τοιχοποιία και συναφείς κατασκευαί, Εκδόσεις Ε.Μ.Π., 1961