Κολοφώνας (εκδόσεις)
Ο κολοφώνας στις εκδόσεις είναι μία σύντομη δήλωση που εμπεριέχει πληροφορίες σχετικά με την έκδοση ενός βιβλίου, όπως είναι ο τόπος και η ημερομηνίας έκδοσης, το όνομα του εκδότη κλπ. Στη χειρόγραφη παράδοση όλα τα στοιχεία και διακριτικά του κώδικα αναγράφονταν στο τέλος του βιβλίου, εν είδει «απολογισμού». Δηλαδή το όνομα του συγγραφέα, ο τίτλος του συγγράμματος, ο τόπος, η χρονολογία και το όνομα του καλλιγράφου, και συχνά και το όνομα του χορηγού ή παραγγελιοδότη για τον οποίο εργάστηκε. Η παράδοση αυτή συνεχίστηκε κατά την περίοδο της αρχετυπίας, των βιβλίων δηλαδή που τυπώθηκαν ως το 1500, αλλά και αργότερα. Χαρακτηριστικά, ο στοιχειοθέτης διαμόρφωνε τον κολοφώνα όχι ως συνέχεια της διάταξης του κειμένου, αλλά ως επίγραμμα και μάλιστα με διάφορα σχήματα, όπως κλεψύδρα κλπ.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο όρος «κολοφώνας» προέρχεται από τη λατινική κολοφώνα, από την ελληνική κολοφών (που σημαίνει «κορυφή» ή «ρετουσάρισμα»). [1] Δεν πρέπει να συγχέεται με την Κολοφώνα, την αρχαία πόλη της Μικρά Ασίας, από την οποία έχει πάρει το όνομα του το «κολοφώνιο».
Ο όρος αυτός συναντάται επίσης σε πήλινες επιγραφές που είχαν προσαρτηθεί από γραφείς στο τέλος κειμένων της αρχαίας Εγγύς Ανατολής (π.χ. Πρώιμη / Μέση / Ύστερη βαβυλωνιακή, ασσυριακή, Χαναανικές) όπως σε ένα κεφάλαιο, ένα βιβλίο ή ένα χειρόγραφο. Η κολοφώνα περιέχει στοιχεία σε σχέση με το κείμενο, όπως το(-α) συνδεδεμένο πρόσωπο (-α) (π.χ., ο γραφέας, ιδιοκτήτης, ή ο Επίτροπος της επιγραφής), λογοτεχνικό περιεχόμενο (π.χ., ένας τίτλος, επαναλαμβανόμενες φράσεις ή τον αριθμό των γραμμών), και στοιχεία σε σχέση με τον σκοπό της γραφής. Οι Κολοφώνες και οι επαναλαμβανόμενες φράσεις βοήθησαν σημαντικά τον αναγνώστη να οργανώσει και να προσδιορίσει τις διάφορες επιγραφές και ως αποτέλεσμα να τις ομαδοποιήσει. Βάσει της θέσης τους στα αρχαία κείμενα, οι κολοφώνες μπορούν να συγκριθούν με την γραμμή υπογραφής στη σύγχρονη εποχή. Βιβλιογραφικά όμως, περισσότερο παραπέμπουν στη ‘’σελίδα αποτύπωμα’’ σε ένα σύγχρονο βιβλίο.
Παραδείγματα κολοφώνων στην αρχαία βιβλιογραφία μπορεί κανείς να συναντήσει στη σύνθεση ‘Η αρχαία Εγγύς Ανατολή’: Συμπληρωματικές Κείμενα και Εικόνες Σχετικά με την Παλαιά Διαθήκη (2η έκδ, 1969). [2] Οι Κολοφώνες βρίσκονται επίσης στην Πεντάτευχο, όπου η κατανόηση τους ρίχνει φως σε χωρία που κατά τα άλλα ήταν ασαφή.
Μια εκτεταμένη μελέτη των έντεκα κολοφώνων που βρέθηκαν στο βιβλίο της Γένεσης έγινε από τον Percy John. [3]
Η μελέτη αυτή του Wiseman, που μερικές φορές περιγράφεται και ως ‘η υπόθεση του Wiseman’, περιλάμβανε μια λεπτομερή εξέταση των επιλαμβανόμενων φράσεων, όπως αναφέρθηκαν παραπάνω, και πως αυτές χρησιμοποιήθηκαν στη λογοτεχνία της δεύτερης χιλιετίας π.Χ. ώστε να ενώσουν τους διάφορους λογαριασμού σε μια σειρά επιγραφών.
Έντυπες εκδόσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στις πρώτες έντυπες εκδόσεις ο κολοφώνας όταν συναντάται είναι μια σύντομη περιγραφή της εκτύπωσης και της έκδοσης του βιβλίου, δίνοντας μερικά ή όλα από τα ακόλουθα στοιχεία: την ημερομηνία δημοσίευσης, τον τόπο της δημοσίευσης ή της εκτύπωσης (μερικές φορές, συμπεριλαμβανομένης της διεύθυνσης, καθώς και του ονόματος της πόλης), το όνομα (-τα) του εκτυπωτή (-ες), καθώς και το όνομα (τα) του εκδότη (ες), σε περίπτωση που ήταν διαφορετικά πρόσωπα. Μερικές φορές πρόσθετες πληροφορίες, όπως το όνομα ενός διορθωτής, ή άλλα λίγο ή πολύ σχετικά στοιχεία, μπορούσαν να προστεθούν. Η κανονική θέση για έναν κολοφώνα ήταν στο τέλος του κειμένου, συχνά μετά από το ευρετήριο. Μετά περίπου το 1500, τα παραπάνω δεδομένα συχνά μεταφέρονταν στη σελίδα τίτλου, η οποία υπήρχε σε αρκετές περιπτώσεις παράλληλα με την Κολοφώνα.
Οι Κολοφώνες, αρκετές φορές, περιείχαν κατάρες, καθώς αυτό ήταν το μοναδικό μέρος σε ένα μεσαιωνικό χειρόγραφο όπου ένας γραφέας ήταν ελεύθερος να γράψει ό, τι ήθελε. Αυτές οι κατάρες τείνουν να είναι μοναδικές για κάθε βιβλίο. [4]
Στη Μεγάλη Βρετανία τον 16ο αιώνα, οι κολοφώνες έτειναν να είναι όλο και λιγότερο συχνοί. Οι εκτυπώσεις στην τελευταία σελίδα κάθε βιβλίου που τυπώθηκε στη Βρετανία κατά τον 19ο αιώνα δεν αποτελούν κολοφώνες και είναι ορθότερο να αναφέρονται ως «αποτυπώματα εκτύπωσης» ή «δηλώσεις εκτύπωσης».
Με την ανάπτυξη του κινήματος των ιδιωτικών εκδόσεων γύρω στα 1890, οι κολοφώνες έγιναν πιο τυπικοί και συχνά περιλάμβαναν συμπληρωματικές πληροφορίες σχετικά με το βιβλίο, όπως πληροφορίες σε σχέση με το χαρτί, το μελάνι, το είδος της βιβλιοδεσίας και άλλα τεχνικές λεπτομέρειες. Μερικά τέτοια βιβλία περιλαμβάνουν ένα ξεχωριστό σημείο που λέγεται «Σημείωση σχετικά με τον τύπο», το οποίο προσδιορίζει τα ονόματα των γραμματοσειρών που έχουν χρησιμοποιηθεί και προσφέρει μια σύντομη περιγραφή για πιο αναγνωρίσιμα φυσικά χαρακτηριστικά του.
Ορισμένοι εκδότες βασιζόμενοι στη χρήση των κολοφώνων, άρχισαν να συμπεριλαμβάνουν παρόμοια στοιχεία στα βιβλία τους, είτε στο τέλος του κειμένου (στην παραδοσιακή θέση) ή στην οπίσθια όψη της σελίδας τίτλου. Τέτοιοι κολοφώνες μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό του σχεδιαστή του βιβλίου & στο λογισμικό που χρησιμοποιήθηκε, στη μέθοδο εκτύπωσης, στην εταιρία έκδοσης, στις γραμματοσειρές, στο χαρτί και στο είδος του μελανιού που χρησιμοποιήθηκε.[5] Οι εκδότες βιβλίων Alfred A. Knopf, the Folio Society και O'Reilly Media είναι γνωστοί για την ουσιαστική χρήση κολοφώνων στις εκδόσεις τους.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Murray, James (1888–1893). "colophon, n.". The Oxford English Dictionary: A New English Dictionary on Historical Principles Founded Mainly on the Materials Collected by the Philological Society. Clarendon Press.
- ↑ Pritchard, James (Bennett) (1969). The Ancient Near East: Supplementary Texts and Pictures Relating to the Old Testament: Consisting of Supplementary Materials for The Ancient Near East in Pictures and Ancient Near Eastern Texts. NJ: Princeton University Press. σελίδες 101, 305, 331, 338, 340 και 341.
- ↑ Wiseman, Percy John (1985). Ancient Records and the Structure of Genesis: A Case for Literary Unity. Nashville, Tenn: Thomas Nelson Publishers. ISBN 978-0-8407-7502-3.
- ↑ Cyrus, Cynthia J. (2009). The Scribes for Women's Convents in Late Medieval Germany. Toronto, Ont: University of Toronto Press. ISBN 978-1-4426-8908-4.
- ↑ Wolfram, Stephen (2002). A New Kind of Science. Champaign, Ill: Wolfram Media. σελίδες 1264. ISBN 978-1-57955-008-0.
