Ηλέκτρα Αποστόλου
| Ηλέκτρα Αποστόλου | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 20 Φεβρουαρίου 1912 Αθήνα |
| Θάνατος | 26 Ιουλίου 1944 Αθήνα |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ελληνικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | πολιτικός |
| Πολιτική τοποθέτηση | |
| Πολιτικό κόμμα/Κίνημα | Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας |
Η Ηλέκτρα Αποστόλου (1912 - 26 Ιουλίου 1944) ήταν στέλεχος της ΟΚΝΕ, της ΕΠΟΝ και του ΚΚΕ, αγωνίστρια της Εθνικής Αντίστασης και υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γυναικών. Δολοφονήθηκε από την Ειδική Ασφάλεια το 1944 στην Αθήνα για την αντιστασιακή της δράση.
Απο τα νεανικά χρόνια στους αγώνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Ηλέκτρα Αποστόλου γεννήθηκε το 1912 στην Αθήνα από ευκατάστατη οικογένεια[1] και ήταν αδελφή του στελέχους του ΚΚΕ Λευτέρη Αποστόλου. Σε μικρή ηλικία έγινε μέλος της ΟΚΝΕ και αργότερα μέλος του ΚΚΕ. Συμμετείχε στο Παγκόσμιο Αντιφασιστικό και Αντιπολεμικό Συνέδριο Γυναικών το οποίο έγινε το 1934 στο Παρίσι, ως επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας.
Το 1935, πήρε μέρος στο 6ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς Νέων (ΚΔΝ), εκπροσωπώντας μαζί με άλλους Έλληνες νεολαίους την ΟΚΝΕ. Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, η Ηλέκτρα Αποστόλου έγινε μέλος του Γραφείου της ΚΕ της ΟΚΝΕ. Για την πολιτική της δράση, φυλακίστηκε και εξορίστηκε πολλές φορές.
Η δικτατορία της 4ης Αυγούστου τη συνέλαβε και την έκλεισε στις γυναικείες φυλακές Αβέρωφ, όπου βασανίστηκε. Όταν αποφυλακίστηκε, πέρασε στην παρανομία και στάλθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου ανέλαβε γραμματέας του Γραφείου της ΟΚΝΕ Μακεδονίας - Θράκης.
Το 1939, η Ηλέκτρα Αποστόλου συλλαμβάνεται εκ νέου και στέλνεται εξορία με άλλους κομμουνιστές στην Ανάφη. Λίγο πριν εξοριστεί, και κατά τη διάρκεια της μεταγωγής της, γέννησε σε σκληρές και επικίνδυνες συνθήκες την κόρη της, Αγνή. Η Κατοχή τη βρήκε εξόριστη μαζί με την κόρη της στην Ανάφη.
Ήταν παντρεμένη με το γιατρό Γιάννη Σιδερίδη, στέλεχος του ΚΚΕ, που πέθανε από πείνα στο Στρατόπεδο Συγκέντρωσης στην Κατούνα, στα τέλη Δεκέμβρη του 1942, δύο μέρες αφότου είχε μεταφερθεί από την Ακροναυπλία μαζί με εκατό άλλους κρατούμενους κομμουνιστές.[2]
Δράση στην Κατοχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Σεπτέμβρη του 1942 κατάφερε να δραπετεύσει από το Τμήμα Μεταγωγών Αθηνών μαζί με την τρίχρονη κόρη της αφού πρώτα είχε μεταχθεί σε νοσοκομείο.[3] Θα γίνει σταδιακά υπεύθυνη της εθνικοαπελευθερωτικής αλλά και φεμινιστικής οργάνωσης, Λεύτερη Νέα, ενώ αργότερα έγινε μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ και επικεφαλής της προπαγάνδας της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας (ΚΟΑ) του ΚΚΕ. Ήταν η επικεφαλής της ομάδας που έφτιαχνε το έντυπο προπαγανδιστικό υλικό στην Αθήνα, βοηθώντας τις μεγάλες λαϊκές κινητοποιήσεις κατά των κατακτητών.
Λεύτερη Νέα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην αντιστασιακή οργάνωση, Λεύτερη Νέα, η Ηλέκτρα Αποστόλου προσπαθούσε να περάσει τη νοοτροπία ότι η γυναίκα θα απελευθερωθεί με την ενεργή συμμετοχή της στους κοινωνικούς αγώνες. Προσπαθούσε να πείθει τις γυναίκες-μέλη της οργάνωσης να παίρνουν το λόγο, γενικά να πράττουν. Οργανώθηκαν συνεργεία αποκλειστικά από γυναίκες που έγραφαν συνθήματα στους τοίχους. Το Φλεβάρη του 1943, η Λεύτερη Νέα αυτοδιαλύεται και ενσωματώνεται στην ΕΠΟΝ.[4]
Σύλληψη και Εκτέλεση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στις 25 Ιουλίου του 1944, στις 7:30 το πρωί, συνελήφθη στην οδό 3ης Σεπτεμβρίου & Ιθάκης από την ομάδα Παρθενίου της Ειδικής Ασφάλειας. Μεταφέρθηκε στο ξενοδοχείο Κρυστάλ στην οδό Ελπίδος 3, που ήταν το μέρος ανακρίσεων της Ειδικής Ασφάλειας Αθηνών, δίπλα από την έδρα της Ειδικής Ασφάλειας, Ελπίδος 5. Εκεί, για την αντιστασιακή της δράση, βασανίστηκε και δολοφονήθηκε. Η γνωστή στιχομυθία κατά την ανάκρισή της στην Ασφάλεια:
- Από πού είσαι;
- Από την Ελλάδα!
- Πού κατοικείς;
- Στην Ελλάδα!
- Πώς σε λένε;
- Είμαι Ελληνίδα!
- Ποιοι είναι οι συνεργάτες σου;
- Όλοι οι Έλληνες!
- Τι δουλειά κάνεις;
- Υπηρετώ τον Ελληνικό Λαό!
- Από ποιόν παίρνεις εντολές;
- Μόνο από την Πατρίδα μου!
έχει καταγραφεί, και δεν είναι εξιδανικευμένη αφήγηση. Το πτώμα της πετάχτηκε βασανισμένο, στις 26 Ιουλίου 1944, έξω από το ξενοδοχείο Κρυστάλ και μεταφέρθηκε στο νεκροτομείο Αθηνών. Εκεί ο ιατροδικαστής έκανε τη νεκροψία.[5] Την επομένη, 27 Ιουλίου, το πτώμα της πετάχτηκε στους δρόμους της Αθήνας. Το ΕΑΜ από τις εφημερίδες του υποσχέθηκε εκδίκηση. Βασανιστές και δολοφόνοι της Ηλέκτρας Αποστόλου ήταν ο διοικητής της Ειδικής Ασφάλειας, υποστράτηγος Αλέξανδρος Λάμπου, ο ανθυπασπιστής Ευσέβιος Παρθενίου και ο Μηνάς Καθρέπτης.[6] Μετά την απελευθέρωση, στη δίκη των δοσιλόγων, το φθινόπωρο του 1945, οι τρεις εκτελεστές της Ηλέκτρας Αποστόλου και δεκάδων άλλων πατριωτών καταδικάστηκαν σε ισόβια, αλλά, μετά από μερικούς μήνες, αφέθηκαν ελεύθεροι στο πλαίσιο του εμφυλιακού κλίματος. Μάλιστα, ο Λάμπου συνταξιοδοτήθηκε με το βαθμό του αντιστράτηγου[7], ενώ ο Παρθενίου σταδιοδρόμησε στη Βασιλική Χωροφυλακή[8].
Ηλέκτρα 1,2,3,... και υστεροφημία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αμέσως μετά την εύρεση του πτώματός της, έγιναν εκτελέσεις ατόμων που συνεργάζονταν με τις Κατοχικές δυνάμεις. Στα πτώματά τους αφηνόταν σημείωμα με το όνομά της και έναν αριθμό που αυξανόταν Ηλέκτρα 1,2,3,.... Οι πράξεις αυτές έγιναν κυρίως από την ΟΠΛΑ[9]. Το ΕΑΜ και το ΚΚΕ έκαναν πολλές εκδηλώσεις στη μνήμη της, εκδηλώσεις που συνεχίζονται ως και σήμερα από αριστερά κόμματα και παρατάξεις.[10][11] Ο ΔΣΕ είχε θεσπίσει το μετάλλιο ηρωισμού "Ηλέκτρα Αποστόλου", ενώ πολλά ποιήματα γράφτηκαν για αυτήν.
«Ηλέκτρα μας.
Η ώρα της λευτεριάς έφτασε, μα συ δε λείπεις.
Είναι τ' όνομά σου γραμμένο πλάι - πλάι
στ' όνομα της λευτεριάς
το αίμα σου μέσα στις φλέβες μας
η καρδιά σου, στην καρδιά μας»
Γιάννης Ρίτσος
Στις 26 Ιουλίου του 1945, τον πρώτο χρόνο της απελευθέρωσης απ’ την Κατοχή και την επέτειο του θανάτου της, οργανώθηκε στην Αθήνα ένα συλλαλητήριο-μνημόσυνο για τις γυναίκες που σκοτωθήκανε την περίοδο της Κατοχής. Και για την Ηλέκτρα Αποστόλου.
Η κόρη της, Αγνή Σιδερίδου, ζει στη Μόσχα.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ "ΗΛΕΚΤΡΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ Μια ηρωίδα του λαού μας,εφημερίδα Ριζοσπάστης, Κυριακή 29 Ιούλη 2001"
- ↑ Μανούσακας (1978), σελ.260
- ↑ Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 (1979), σελ.213
- ↑ ΟΙ ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΡΙΕΣ. ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΚΑΙ Η ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΕΑΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ 1941-1944, ΒΕΡΒΕΝΙΩΤΗ, ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ, 1991, διδακτορική διατριβή σελ 309-403
- ↑ "ΗΛΕΚΤΡΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ Μια ηρωίδα του λαού μας, Ριζοσπάστης Κυριακή 29 Ιούλη 2001"
- ↑ Ριζοσπάστης 10/11/1944
- ↑ Το μπλόκο της Καλογρέζας. Του Μενέλαου Χαραλαμπίδη Μνήμες ιστοσελίδα tvxs.gr, ανακτήθηκε 6/3/2015
- ↑ Η ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΑ του εγκλήματoς Της ΚΑΙΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ, ιστοσελίδα efsyn.gr, ανακτήθηκε στις 6/3/2015
- ↑ Ιάσονας Χανδρινός (2012), σελ 226-227
- ↑ «"Πρόταση για μετονομασία οδού της δημοτικής παράταξης Ανοιχτή Πόλη"». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Νοεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2012.
- ↑ εκδήλωση μνήμης των οργανώσεων του ΚΚΕ, Σάββατο 23 Ιούλη 2011 εφημερίδα Ριζοσπάστης"[νεκρός σύνδεσμος]
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ιστορία της Αντίστασης 1940-45, Εκδόσεις Αυλός, Αθήνα 1979
- Το τιμωρό χέρι του λαού. Η δράση του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ στην κατεχόμενη πρωτεύουσα 1942-1944, Ιάσονας Χανδρινός, Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 2012
- Ακροναυπλία. Θρύλος και πραγματικότητα, Γιάννης Μανούσακας, Εκδόσεις Δωρικός, Αθήνα 1978