Ζαποτέκοι
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Οι Ζαποτέκοι ήταν ιθαγενής προκολομβιανός πολιτισμός που άνθησε στην Κοιλάδα της Οαχάκα, στη Νότια Κεντρική Αμερική. Κατά την προκολομβιανή περίοδο αποτέλεσαν έναν από τους κύριους πολιτισμούς της Κεντρικής και της Νότιας Αμερικής. Τα αρχαιολογικά ευρήματα αποδεικνύουν την ύπαρξη του πολιτισμού τους πριν τουλάχιστον 2500 χρόνια. ενδείξεις δείχνουν ότι ο πολιτισμός τους άρχισε πριν πάνω από 2.500 χρόνια. Άφησαν αρχαιολογικές ενδείξεις στην αρχαία πόλη του Μόντε Αλμπάν με τη μορφή κτιρίων, γηπέδων, θαυμάσιων τάφων και κτερισμάτων, που περιλαμβάνουν καλοδουλεμένα χρυσά κοσμήματα. Η Μόντε Αλμπάν είναι μια από τις πρώτες (γνωστές) μεγάλες πόλεις της Κεντρικής Αμερικής και η πρωτεύουσα του κράτους των Ζαποτέκων, που είχε κυριαρχήσει μεγάλο ποσοστό από τη σημερινή Οαχάκα, που είναι Πολιτεία του Μεξικού. Σήμερα υπάρχουν ακόμη απόγονοι λαοί στην περιοχή που φέρουν ακόμη αυτό το όνομα και ιδιαίτερες παραδόσεις.
Ετυμολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ονομασία «Ζαποτέκοι» προέρχεται από το εξελληνισμένο εξωνύμιο[1] «Ζαποτέκος» (ισπ. Zapoteca, αγγλ. Zapotec) που προήλθε από τη Ναουατλική «tzapotēcah» (τζαποτέκα)[2], που σημαίνει «οι κάτοικοι της περιοχής του σαπότε[3]». Οι ίδιοι Ζαποτέκοι αυτοαποκαλούνταν με κάποια παραλλαγή του όρου «Be'ena'a» (Μπεέναα), που σημαίνει «Ο Λαός».
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Φάση | Περίοδος |
|---|---|
| Μόντε Αλμπάν 1 | περίπου 400–100 π.Χ. |
| Μόντε Αλμπάν 2 | περίπου 100 π.Χ – 100 μ.Χ. |
| Μόντε Αλμπάν 3 | περίπου 200 - 900 |
| Μόντε Αλμπάν 4 | περίπου 900 – 1350 |
| Μόντε Αλμπάν 5 | περίπου 1350 – 1521 |
Τεχνολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι Ζαποτέκοι είχαν κατασκευάσει ημερολόγιο κι ένα σύστημα γραφής, που χρησιμοποιούσε διαφορετικά σύμβολα για κάθε συλλαβή της γλώσσας. Το συγκεκριμένο σύστημα γραφής θεωρείται ότι αποτέλεσε τη βάση των συστημάτων γραφής και άλλων πολιτισμών της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, όπως οι Μάγια κι οι Αζτέκοι.
Στην Τενοτστιτλάν, την πρωτεύουσα των Αζτέκων, υπήρχαν Ζαποτέκοι και Μιξτέκοι τεχνίτες κοσμημάτων, που προορίζονταν για τους Αζτέκους αρχηγούς. Ωστόσο, θεωρούνται πολύ παλαιότερες οι σχέσεις των Ζαποτέκων με το κεντρικό Μεξικό, όπως μαρτυρείται από τα αρχαιολογικά ερείπια συνοικίας των Ζαποτέκων στην πόλη Τεοτιουακάν και κατοικίας στο στυλ της πόλης Τεοτιουακάν στο Μόντε Αλμπάν. Ο πολιτισμός τους ήταν προηγμένος: ζούσαν σε μεγάλα χωριά και πόλεις και οι κατοικίες τους ήταν κυρίως από πέτρα, ενώ στις ένοπλες συρράξεις χρησιμοποιούσαν πανοπλία από βαμβάκι.
Οι Ζαποτέκοι λένε ότι οι πρόγονοί τους βγήκαν από τη γη κι από σπηλιές. Άλλοτε, λένε ότι αρχικά είχαν τη μορφή δέντρων ή ιαγουάρων και μεταμορφώθηκαν σε ανθρώπους, ενώ πίστευαν για τους αρχηγούς τους ότι κατάγονταν από υπερφυσικά όντα που ζούσαν στα σύννεφα, όπου και θα επέστρεφαν μετά το θάνατό τους.
Θρησκεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι Ζαποτέκοι είχαν θρησκευτικό σύστημα κι έδιναν ιδιαίτερη σημασία στο θρησκευτικό τους ημερολόγιο, όπυο 26 έτη αποτελούσαν ένα "κύκλο". Δεν υπάρχουν ενδείξεις για ανθρωποθυσίες, ενώ η θρησκεία τους ήταν καθαρά πολυθεϊστική. Κύριες θεότητες ήταν ο θεός της βροχής Κοτσίγιο, αντίστοιχος του Τλάλοκ των Αζτέκων κι ο Κοκιάνι (ισπ. Coquihani), θεός του φωτός.
Πολεμικές διαμάχες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η τελευταία μάχη μεταξύ Αζτέκων και Ζαποτέκων πραγματοποιήθηκε ανάμεσα στα έτη 1497 και 1502. Την περίοδο της ισπανικής εισβολής στο Μεξικό, όταν μαθεύτηκε ότι οι Αζτέκοι ηττήθηκαν από τους Ισπανούς, ο βασιλιάς των Ζαποτέκων Cosijoeza έδωσε διαταγή στο λαό του να μη φέρει αντίσταση στους κατακτητές, για να μην έχουν την ίδια μοίρα με τους Αζτέκους. Νικήθηκαν τελικά από τους Ισπανούς σε εκστρατείες μεταξύ του 1522 και του 1527, ενώ υπήρξαν αρκετές εξεγέρσεις κατά των αποικιακών αρχών το 1550, το 1660 και το 1715.
Σύγχρονη εποχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σήμερα, στο Μεξικό ο πληθυσμός των Ζαποτέκων φτάνει τους 400.000 κατοίκους, κάποιοι από τους οποίους μιλούν ακόμα την τοπική τους γλώσσα. Παρά το γεγονός ότι η πλειοψηφία είναι Καθολικοί, διασώζονται ακόμη αρχαίες δοξασίες κι έθιμα, όπως η ταφή των νεκρών με χρήματα. Η πιο γνωστή σύγχρονη προσωπικότητα των Ζαποτέκων ήταν ο Μπενίτο Χουάρες, πρόεδρος του Μεξικού.
Αναφορές και σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
|