Ευγενίδειο Πλανητάριο

Προσθήκη συνδέσεων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
 Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 08/01/2023.

Συντεταγμένες: 37°56′23.39″N 23°41′46.86″E / 37.9398306°N 23.6963500°E / 37.9398306; 23.6963500

Ευγενίδειο Πλανητάριο
Η είσοδος του Ευγενιδείου Πλανηταρίου.
Χάρτης
Είδοςπλανητάριο και μουσείο επιστήμης
ΔιεύθυνσηΛεωφόρος Ανδρέα Συγγρού 387
Γεωγραφικές συντεταγμένες37°56′23″N 23°41′47″E
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Παλαιού Φαλήρου
ΤοποθεσίαΠαλαιό Φάληρο
ΧώραΕλλάδα
Έναρξη κατασκευής15  Ιουνίου 1961[1]
Ολοκλήρωση7  Ιουνίου 1966
Χωρητικότητα278[2]
Ιστότοπος
Επίσημος ιστότοπος
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Το Ευγενίδειο Πλανητάριο είναι το πλανητάριο του Ιδρύματος Ευγενίδου. Εγκαινιάστηκε το 1966 και αναβαθμίστηκε αρκετές φορές, μετατρεπόμενο σε ψηφιακό πλανητάριο το 2003.

Το πρώτο Πλανητάριο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καραμανλής, Σίμου και Κωτσάκης το 1961

Το ευρύτερο κοινό γνώρισε το Ίδρυμα Ευγενίδου κυρίως μέσα από τη λειτουργία του Ευγενιδείου Πλανηταρίου, ενός από τα πλέον σύγχρονα Πλανητάρια της εποχής του. Εισηγητές για τη δημιουργία του Ευγενιδείου Πλανηταρίου στην τότε Πρόεδρο του Ιδρύματος Ευγενίδου Μαριάνθη Σίμου ήταν ο Σταύρος Πλακίδης, καθηγητής της έδρας της αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, και ο Δημήτριος Κασσάπης, επιμελητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Το Πλανητάριο του Ιδρύματος εγκαινιάστηκε από τον βασιλιά Κωνσταντίνο στις 7 Ιουνίου του 1966[3]. Το Πλανητάριο ξεκίνησε να λειτουργεί σε μια αίθουσα με 240 θέσεις, κάτω από έναν ημισφαιρικό θόλο διαμέτρου 15 μέτρων και ύψους 10,5 μέτρων. Το κύριο προβολικό του σύστημα ήταν ο «Παγκόσμιος Προβολέας Mark IV» της εταιρείας Zeiss, ένα όργανο αποτελούμενο από 29.000 εξαρτήματα, που έφερε 150 επιμέρους προβολικά συστήματα. Ο Προβολέας, με ύψος 6 μέτρων και βάρος 2,5 τόνων, είχε τη δυνατότητα μεταξύ άλλων να προβάλλει περισσότερα από τα άστρα που μπορεί να δει το αβοήθητο μάτι (8.900 άστρα), να παρακολουθεί τις κινήσεις των πλανητών και την αλλαγή του ουράνιου θόλου από οποιοδήποτε σημείο της Γης, καθώς και διάφορα άλλα ουράνια φαινόμενα.

Εξελικτική Πορεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Προβολέας της Zeiss στο πρώτο Πλανητάριο, 1966

Με προτροπή του Σταύρου Πλακίδη ως πρώτος διευθυντής του Πλανηταρίου προσελήφθη το 1962 ο τότε καθηγητής Μαθηματικών της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων, Δημήτριος Κωτσάκης, ο οποίος το 1965 ανέλαβε και την έδρα της Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ο Κωτσάκης παρέμεινε διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου έως το 1973, με σύμβουλο Αστρονομίας τον ομότιμο καθηγητή Αστρονομίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Σταύρο Πλακίδη. Στην πρώτη περίοδο της λειτουργίας του Πλανηταρίου σημαντικό έργο προσέφερε και ο Κωνσταντίνος Χασάπης, αστρονόμος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, που έδωσε μια σειρά από εβδομαδιαίες αστρονομικές διαλέξεις στο Αμφιθέατρο του Ιδρύματος, ιδιαίτερα κατά τα δύο τελευταία χρόνια της ζωής του (1970-1972). Το καλοκαίρι του 1972 ο Διονύσης Σιμόπουλος ορίστηκε διάδοχος του Δημήτρη Κωτσάκη στη διεύθυνση του Ευγενιδείου Πλανηταρίου και ανέλαβε τα καθήκοντά του στις 6 Απριλίου 1973. Επηρεασμένος από την εμπειρία του ως διευθυντής του Πλανηταρίου Zeiss του Κέντρου Τεχνών και Επιστημών της Λουιζιάνα —τότε ενός από τα δέκα μεγαλύτερα πλανητάρια των ΗΠΑ—, ο Σιμόπουλος εισήγαγε ένα πλήθος καινοτομιών στη μουσική, καλλιτεχνική και σκηνοθετική επένδυση των επιστημονικών διαλέξεων του Πλανηταρίου με αποτέλεσμα τον τριπλασιασμό των θεατών του. Την ίδια περίοδο, το Ευγενίδειο Πλανητάριο σε συνεργασία με το Πλανητάριο Armagh της Βόρειας Ιρλανδίας και το Πλανητάριο του Αμβούργου, συνέστησαν το 1978 την «Ένωση Ευρωπαϊκών και Μεσογειακών Πλανηταρίων» (European-Mediterranean Planetarium Association) με σκοπό την ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ των μεγάλων Πλανηταρίων της Ευρώπης, ενώ 15 χρόνια αργότερα το Ευγενίδειο Πλανητάριο και το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο (E.S.O.) συνεισέφεραν στη δημιουργία μιας δεύτερης πανευρωπαϊκής επιστημονικής οργάνωσης με την επωνυμία «Ευρωπαϊκή Ένωση για την Διδασκαλία της Αστρονομίας» (European Association for Astronomy Education).

Το Νέο Πλανητάριο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Νέο Πλανητάριο, 2003

Το 2003, στο παλαιό κτιριακό συγκρότημα του Ιδρύματος Ευγενίδου προστέθηκαν δύο νέες πτέρυγες εκ των οποίων η μία περιλαμβάνει το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο, το μεγαλύτερο, τότε, και καλύτερα εξοπλισμένο ψηφιακό Πλανητάριο σε Ευρώπη και Αμερική, με επιφάνεια της θολωτής του οθόνης ίση με δυόμιση γήπεδα του μπάσκετ. Το νέο Πλανητάριο έχει χωρητικότητα 280 θέσεων και θόλο – οθόνη, διαμέτρου 25 μέτρων περίπου και επιφάνεια μεγαλύτερη των 950 τ.μ., ενώ υποστηρίζεται επί πλέον από ηχητικό σύστημα 44 ηχείων ισχύος 40.000 watt. To επίπεδο όπου βρίσκονται οι θεατές είναι κεκλιμένο κατά 23,5 μοίρες. Χάρη στην πληθώρα των οπτικοπροβολικών συστημάτων που περιλαμβάνει, έχει την δυνατότητα παρουσίασης εκατομμυρίων άστρων και γαλαξιών έτσι όπως φαίνονται από οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη μας, του ηλιακού συστήματος αλλά επί πλέον και από οποιοδήποτε άλλο άστρο σε απόσταση εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη.

Ψηφιακά Συστήματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ψηφιακά Συστήματα.

Τα Ψηφιακά Συστήματα Αστρικών Προβολών που περιλαμβάνει το Νέο Πλανητάριο είναι τρία «Συστήματα Τρισδιάστατης Εικονικής Πραγματικότητας» (Digital Sky 2, Digital Universe και Digistar 3) αμερικανικής κατασκευής. Καθένα από τα καθίσματα των θεατών περιλαμβάνει ειδικές μονάδες ελέγχου για τη διάδραση των θεατών με τα ψηφιακά συστήματα, σε σχετικές διαδραστικές προβολές. Όλα τα προβολικά συστήματα καθοδηγούνται από ένα σύστημα αυτοματισμού —τα επί μέρους στοιχεία μιας παράστασης προγραμματίζονται εκ των προτέρων—, ενώ υπάρχει και η δυνατότητα «ζωντανού» ελέγχου όλων των συστημάτων από ένα κεντρικό σύστημα υπολογιστών. Το σύστημα αυτοματισμού ρυθμίζει και το 7-κάναλο ψηφιακό σύστημα ήχου συνολικής ισχύος 40.000 watt, που αναπαράγει με τη βοήθεια 44 ειδικών ηχείων τη μουσική και την αφήγηση των παραστάσεων στην αίθουσα προβολών. Ακόμα, το Πλανητάριο διαθέτει επεκτάσιμο αποθηκευτικό χώρο 40 TB σε δίσκους SATA για την φόρτωση και περαιτέρω επεξεργασία και ρύθμιση του οπτικού υλικού των παραστάσεων.

Προβολικά Συστήματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προβολέας 15/70 για προβολές ταινιων τύπου ΙΜΑΧ.
Οπτικοπροβολικά παλαιού Πλανηταρίου.

Το καλοκαίρι του 2008 τα πληροφοριακά συστήματα του Πλανηταρίου αναβαθμίστηκαν, ενώ το καλοκαίρι του 2009 αναβαθμίστηκε επίσης και το προβολικό σύστημα με την εγκατάσταση 12 νέων προβολέων βίντεο (της Projection Design F32). Οι νέοι προβολείς ανήκουν στη γενιά μιας σειράς προβολέων τεχνολογίας DLP ενός τσιπ. Έχουν σημαντική φωτεινότητα, έως 7.500 lumen και υψηλή αντίθεση, έως 7.500 προς 1, για την ορθή απόδοση των κιαροσκούρο των αστρικών τοπίων. Η διάταξη των 12 προβολέων γίνεται με πέντε περιφερειακά κι ένα κεντρικό κανάλι στην κορυφή του θόλου. Οι προβολείς συνδέονται με το υπολογιστικό σύστημα με καλώδια οπτικών ινών προς μηδενισμό των απωλειών του σήματος της εικόνας.

Περαιτέρω, το νέο Ευγενίδειο Πλανητάριο περιλαμβάνει κι ένα Προβολικό Σύστημα Ακτινών Λέιζερ (Krypton Laser Projection System) σχεδιασμένο ειδικά για τη δημιουργία γραφικών αναπαραστάσεων αστρονομικών εφέ φωτισμού. Επί πλέον χάρη στην εγκατάσταση ενός αμερικανικής κατασκευής συστήματος προβολής κινηματογραφικών ταινιών μεγάλης επιφάνειας, οι πολυδάπανες μεγάλες διεθνείς παραγωγές ταινιών με κινηματογραφικές μηχανές IMAX προβάλλονται στο Πλανητάριο· με το προβολικό αυτό σύστημα προβάλλονται ταινίες 15/70 (με μέγεθος δηλαδή του κάθε καρέ 70 χιλιοστών και 15 περφορέ) που έχουν δεκαπλάσια επιφάνεια εικόνας από τις ταινίες που προβάλουν οι συμβατικοί κινηματογράφοι.

Ψηφιακές παραστάσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ψηφιακή παράσταση στο νέο Πλανητάριο

Οι παραστάσεις της πρώτης δεκαετίας λειτουργίας του Πλανηταρίου διαμορφώνουν τους επί μέρους στόχους που είχαν τεθεί εξ αρχής με αποτέλεσμα την ιδιαίτερα πλατιά αποδοχή τους από τους εκατοντάδες χιλιάδες θεατές. Οι δύο πρώτες παραστάσεις, Κοσμική Οδύσσεια (2003) και Ταξίδι Χωρίς Τέλος (2004), είχαν ως κύριο σκοπό να παρουσιάσουν γενικά τις δυνατότητες των νέων συστημάτων προσομοιωτών του Πλανηταρίου και ως εκ τούτου δεν επικεντρώθηκαν στην παρουσίαση εξειδικευμένων θεμάτων. Με την πάροδο όμως των ετών οι παραστάσεις είχαν όλο και πιο εξειδικευμένο ενδιαφέρον και περιλαμβάνουν τις τελευταίες πληροφορίες για πιο συγκεκριμένα θέματα όπως Γένεση και Κατακλυσμός (2005), Νέοι Ορίζοντες (2005), Μαύρες Τρύπες (2006), Από τη Γη στη Σελήνη (2007), Το Βίαιο Σύμπαν (2007), Το Άστρο των Χριστουγέννων (2006), Ο Θάνατος των Άστρων (2009), Η Μεγάλη Περιπέτεια (2009). Φυσικά, ορισμένες φορές οι παραστάσεις περιλαμβάνουν μιαν ευρύτερη θεματολογία όπως ήταν η παράσταση με τίτλο Τα 7 Θαύματα του Κόσμου (2008), για να ικανοποιηθεί κι εκείνο το κοινό που δεν ενδιαφέρεται για τα εξειδικευμένα θέματα, αλλά προτιμάει μια γενικότερη επισκόπηση του Σύμπαντος. Δημιουργήθηκαν επίσης και ορισμένες ειδικές παραστάσεις σε μια προσπάθεια σύνδεσης της επιστήμης-τεχνολογίας με την τέχνη. Τέτοιου είδους παραστάσεις περιλαμβάνουν και τα τρία "Μουσικοράματα" που δημιουργήθηκαν με βάση την μουσική που έγραψαν η Ευανθία Ρεμπούτσικα (Το Αστέρι κι η Ευχή, 2005), ο Μίμης Πλέσσας (Ο Χορός των Πλανητών, 2007) και ο Δημήτρης Μαραγκόπουλος (Αναζητώντας τον Χωρόχρονο, 2007). Συνολικά, στη διάρκεια των πρώτων δέκα ετών λειτουργίας του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου δημιουργήθηκαν 28 παραστάσεις εκ των οποίων 22 κύριες παραστάσεις και 6 ειδικές, ενώ οι μελλοντικές παραστάσεις υπόσχονται να είναι ακόμη πιο θεαματικές καθώς οι τεχνολογικές δυνατότητες αυξάνονται σε καθημερινή σχεδόν βάση. Αποτέλεσμα του προσεκτικού αυτού σχεδιασμού ήταν η μεγάλη προσέλευση του κοινού και των σχολείων στις παραστάσεις του Πλανηταρίου που συνεχίζεται σχεδόν αμείωτη με μικρές μόνο διακυμάνσεις. Ήδη στη πρώτη δεκαετία (2003-2013) της λειτουργίας του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου πάνω από 3.000.000 θεατές έχουν περάσει τις πύλες του εκ των οποίων το 45% είναι μαθητές (Ε’ & ΣΤ’ Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου) και το υπόλοιπο 55% αφορά το ευρύ κοινό, αυτόνομους μικρούς και μεγάλους θεατές.

Ψηφιακές Παραγωγές και Συμπαραγωγές του Ιδρύματος Ευγενίδου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επιμορφωτικοί Οδηγοί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το έντυπο, κυρίως με την μορφή ενός βιβλίου, μπορεί να αποδειχτεί ένας υπέροχος φίλος και σύμβουλος σε έναν εκπαιδευτικό. Γι’ αυτό μετά την έναρξη λειτουργίας του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου αποφασίστηκε η πρόσθετη βοήθεια στον δάσκαλο και το εκπαιδευτικό του έργο με την συγγραφή και την δωρεάν διάθεση στους συνοδεύοντες εκπαιδευτικούς ενός «Επιμορφωτικού Οδηγού» (με 100 περίπου σελίδες ο καθένας και πληθώρα φωτογραφιών και ζωγραφικών αναπαραστάσεων) έτσι ώστε η επίσκεψη των μαθητών στο Πλανητάριο να μπορεί να υποστηριχτεί μέσα στην τάξη και μετά την επίσκεψη. Πάνω από 70.000 συνολικά «Οδηγοί» διανεμήθηκαν δωρεάν στους συνοδούς εκπαιδευτικούς των μαθητών στη διάρκεια της εξαετίας. Φυσικά ακόμη και στους Οδηγούς δεν είναι δυνατόν να δοθούν όλες οι πιθανές απαντήσεις και πληροφορίες που ίσως κάποιος να ήθελε να μάθει γύρω από τα θέματα που διαπραγματεύεται μια 40λεπτη παράσταση Πλανηταρίου. Δεν πρέπει άλλωστε να μας διαφεύγει ότι το σενάριο, η αφήγησή και οι «Οδηγοί» που εκδίδονται για κάθε ψηφιακή παραγωγή δεν αποτελούν παρά μια σύντομη και εκλαϊκευμένη παρουσίαση των θεμάτων στα οποία αναφέρονται κι όχι μία πλήρης και ολοκληρωμένη κάλυψη ενός δεδομένου θέματος. Γι’ αυτό, άλλωστε, και ο κύριος σκοπός των παραστάσεων του Πλανηταρίου και των Επιμορφωτικών του Οδηγών δεν είναι άλλος από του να προσφέρουν απλώς ορισμένες μόνο πληροφορίες, ώστε να γίνει καλύτερα κατανοητό το περιεχόμενο της κάθε παράστασης.

Πόλος Τεχνολογικού Πολιτισμού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Ίδρυμα Ευγενίδου δημιούργησε επίσης κι ένα πρότυπο εκθεσιακό χώρο, στη δεύτερη νέα πτέρυγα, που εκτείνεται σε τρεις ορόφους και καταλαμβάνει συνολική επιφάνεια περίπου 2.000 τ.μ. Συνδυάζοντας εικόνες και ήχους, οι επισκέπτες μπορούν να παρέμβουν στο εκθεσιακό περιβάλλον, βλέποντας αμέσως τα αποτελέσματα των ενεργειών τους και αντιδρώντας σ’ αυτά. Συμπληρωματικά των δύο νέων πτερύγων του Ιδρύματος, το Συνεδριακό Κέντρο του τελείως ανακαινισμένο περιλαμβάνει δύο κύριους συνεδριακούς χώρους, ένα αμφιθέατρο και μία αίθουσα διαλέξεων συνολικής χωρητικότητας 600 θέσεων, καθώς και μια σειρά βοηθητικών χώρων (αίθουσες συσκέψεων, χώρους εργασίας συνέδρων, χώρους γραμματειακής υποστήριξης, χώρους εστίασης κ.τ.λ.). Η ευρύχωρη και άρτια οργανωμένη βιβλιοθήκη του Ιδρύματος εκτείνεται ήδη σε τρεις ορόφους συνολικής επιφάνειας 1.100 τ.μ., και προσφέρει ένα άνετο και ευχάριστο περιβάλλον μελέτης για χιλιάδες επισκέπτες το χρόνο. Στα πλαίσια της ανανεωμένης λειτουργίας του Ιδρύματος οι δραστηριότητες του εκδοτικού τμήματος προσανατολίζονται στο να επεκταθούν και στην παραγωγή ηλεκτρονικού περιεχομένου το οποίο θα μπορεί μεταξύ άλλων να χρησιμοποιηθεί και ως βάση εφαρμογών ψηφιακής μάθησης. Παράλληλα, στο χώρο του ανακαινισμένου Ιδρύματος δημιουργήθηκε ένα πεδίο προσέγγισης και διαλόγου της κοινωνίας, της επιστημονικής κοινότητας, του επιχειρηματικού χώρου και της Πολιτείας, ώστε η τεχνολογία να κατορθώσει να εκφράσει τις πραγματικές ανθρώπινες ανάγκες, και να συμβαδίζει με τις ανησυχίες αλλά και τις προσδοκίες του ευρύτερου κοινού.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Διονύσης Σιμόπουλος: «Ίδρυση του Ευγενιδείου Πλανηταρίου». (Ελληνικά, Αγγλικά) Η Καθημερινή. 27  Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 28  Ιανουαρίου 2022.
  2. ↑ «Ίδρυμα Ευγενίδου: Ξενάγηση στον πολυχώρο τεχνολογικού πολιτισμού». (Ελληνικά) Athens Voice. 22  Δεκεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 28  Ιανουαρίου 2022.
  3. ↑ Ιστορικό Λεύκωμα 1966, σελ. 85, Καθημερινή (1997)

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βασισμένο σε εκδόσεις και αναφορές του Ιδρύματος Ευγενίδου

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ευγενίδειο_Πλανητάριο&oldid=9982707"